اتریوم به‌عنوان برترین آلتکوین و دومین رمزارز برتر بازار همواره در مسیر بهبودی و رفع نواقص خود گام می‌بردارد. این کار از طریق مشارکت افرادی حاصل می‌شود که پیشنهادهای سازنده‌ای در قالب EIP یا پروپوزال‌های بهبود اتریوم ارائه می‌کنند. اما آیا همه می‌توانند این کار را انجام بدهند؟ سه ماه پیش تیمی پژوهشی و تحقیقاتی در حوزه بلاکچین، در نوبیتکس ایجاد شد که تمرکزش بر تحقیق و توسعه در صنعت بلاکچین است. این تیم به‌تازگی پروپوزالی را که از آن به عنوان «کرم‌چاله دانش صفر» یاد می‌شود، به بنیاد اتریوم ارائه کرد. این پروپوزال به تایید بنیاد اتریوم رسید و در لیست بررسی توسعه‌دهندگان این شبکه قرار گرفت. در این مطلب از میهن بلاکچین، با تیم تحقیقاتی نوبیتکس لبز آشنا می‌شویم و سپس در خصوص چرخه حیات EIPها توضیحاتی ارائه می‌کنیم. در پایان هم نگاهی به پروپوزال ارائه‌شده از جانب تیم نوبیتکس لبز خواهیم داشت.
آشنایی با نوبیتکس لبز
آشنایی با تیم نوبیتکس لبز و ایده شکل‌گیری این تیم، از زبان اعضای آن شنیدنی‌تر است. به همین خاطر با کیوان کامبخش، حمید باطنی، امیر کهوری و امیرحسین آذرپور به گفتگو نشستیم تا قصه پیدایش نوبیتکس لبز را بشنویم. کیوان کامبخش توضیح می‌دهد که ایده ایجاد چنین تیمی همیشه در نوبیتکس وجود داشت؛ اما در نهایت در اوایل تابستان سال ۱۴۰۲ بود که تیم تحقیق و توسعه به‌صورت رسمی کارش را در نوبیتکس آغاز کرد.
ارتقای دانش رمزنگاری و بلاکچینی سازمان به‌همراه مطالعه و نوآوری در خصوص ایده‌های جدید، مهم‌ترین اهدافی بودند که نوبیتکس را به سمت ایجاد این تیم سوق دادند. هدف بعدی نوآوری و مطالعه روی ایده‌های جدید (محصولی و تئوری) در این حوزه بود که نه تنها در کشور خودمان بلکه در سطح دنیا هم تاثیرگذار باشد. پروپوزال کرم‌چاله دانش صفر نوبیتکس با همین دیدگاه متولد شد.
امیرحسین آذرپور، یکی دیگر از اعضای این تیم است. او در خصوص چشم‌انداز تیم می‌گوید: «بخشی از وظایف در سطح نوبیتکس، بررسی فنی ایده‌ها و تیم‌هایی است که این شرکت قصد سرمایه‌گذاری روی آنها را دارد. در ارتباط با صنعت بلاکچین در ایران و جهان مایلیم با اقداماتی که در نوبیتکس لبز چه در سطح پروتکل و چه در سطح پروپوزال و ایده‌های جدید انجام می‌دهیم، کامیونیتی فنی رمزارز ایران را در سطح جهانی مطرح کنیم و همچنین در جهت دانش‌افزایی از جنبه فنی در جامعه ایرانی بلاکچین و رمزنگاری تاثیرگذار باشیم.»
امیر کهوری هم تعامل باز را یکی از ارزش‌های اصلی نوبیتکس لبز می‌داند که به تعامل مستقیم با بنیاد اتریوم و افراد متخصص این حوزه انجامید. او توضیح می‌دهد: «ما در نوبیتکس لبز معتقدیم برای خلق ارزش بزرگ، مشارکت حداکثری افراد متخصص و خلاق لازم است. به همین دلیل تعامل باز (Open Communication) فارغ از مرزبندی فیزیکی، یکی از ارزش‌های بنیادین نوبیتکس لبز است.»
او ادامه می‌دهد: «تاثیر این باور را می‌توان در فرایندی که برای ارائه EIP-7503 طی کردیم، دید. تعامل مستقیمی با اتریوم فاندیشن و افراد متخصصی که به این پروپوزال علاقه نشان دادند، داریم و این تازه شروع ماجراست؛ در ادامه از مشارکت‌های دیگری رونمایی خواهد شد. همچنین کانال دیسکورد نوبیتکس لبز فضای جذابی برای تعاملات متخصصان و علاقه‌مندان به این حوزه خواهد بود.»
کهوری درباره نیروی متخصص در این زمینه معتقد است: «ما هم مثل بقیه فعالان این حوزه با مشکل کمبود نیروی متخصص و بعضا مهاجرت نیروهای متخصص روبه‌رو هستیم و شاید بتوان گفت کمی بیشتر از بقیه با این مشکل درگیریم. اهداف و برنامه ما برای نوبیتکس لبز، بدون حضور افراد متخصص و خلاق محقق نخواهد شد و با توجه به فعالیت نوبیتکس لبز در لبه تکنولوژی بلاکچین، این نیاز دوچندان حس می‌شود.»
حمید باطنی که یکی دیگر از اعضای نوبیتکس لبز است، از علاقه تیم به حریم خصوصی و مقیاس‌پذیری صحبت می‌کند. او می‌گوید: «همانطور که در بخش‌های پیشین مطرح شد تیم نوبیتکس لبز با هدف کار کردن روی ایده‌های نوآورانه و جدید در فضای بلاکچین شروع به کار کرد و در ابتدای مسیر، ۲ موضوع برای گسترش فعالیت‌ها و آغاز تحقیقات در دستور قرار گرفت: حریم خصوصی و مقیاس‌پذیری. دلیل انتخاب این موارد این بود که این دو موضوع، جزئی از مسائل حل‌نشده دنیا بلاکچین هستند و ما در تیم دوست داشتیم و داریم که با روش‌های خلاقانه و با استفاده از ابزارها و فناوری‌هایی مثل رمزنگاری، ریاضیات و مهندسی نرم‌افزار بتوانیم برای وجوه مختلف این موارد راهکار پیدا کنیم و آنها را توسعه بدهیم.»
به‌گفته او، در همین راستا و در مدت‌زمان کوتاه شکل‌گیری تیم، خروجی‌های قابل توجهی وجود داشته است؛ مثل ارائه EIP7503 و طراحی Private Proof of Solvency که تیم در حال حاضر مشغول توسعه این مورد است. در Private Proof of Solvency، صرافی‌های متمرکز رمزارزی یا ارائه‌دهندگان حضانت سازمانی، می‌توانند ذخایر دارایی خود را بدون افشای آدرس‌ها و تراکنش‌های خود، اثبات کنند.
در هر ۲ مورد یادشده، ردی از حریم خصوصی و مقیاس‌پذیری که جزو اهداف اولیه لبز بوده است، مشاهده می‌شود. همچنین همانطور که در بخش‌های گذشته عنوان شد، تاثیرگذاری در سطح جهانی یکی دیگر از اهداف تیم لبز بود؛ پس می‌توان گفت که خوشبختانه هر ۲ خروجی فعلی تیم نوبیتکس لبز بازخوردهای خوبی از افراد و تیم‌های معتبر سطح جهانی دریافت کرده است.
در بخش بعدی، نگاهی به مفهوم پروپوزال‌های بهبود اتریوم و چرخه حیات آنها می‌اندازیم تا بدانیم که طرح پیشنهادی نوبیتکس لبز چه مسیری را باید طی کند. سپس کمی بیشتر به این طرح و جزئیات آن می‌پردازیم.
چرخه حیات پروپوزال بهبود اتریوم
Ethereum Improvement Proposal (یا به‌شکل مخفف آن EIP) به طرح‌هایی گفته می‌شود که توسعه‌دهندگان برای بهبود شبکه اتریوم پیشنهاد می‌دهند. این پروپوزال سندی حاوی اطلاعات لازم در مورد طرح پیشنهادی است که به جامعه اتریوم ارائه می‌شود. ممکن است در این طرح پیشنهادی یک ویژگی جدید توصیف شده یا از یک فرایند جدید صحبت به میان آمده باشد. هر EIP باید مسائل تخصصی و فنی را به صورت مختصر و مفید در دل خود جای دهد.
مطابق اطلاعات مندرج در وبسایت اتریوم، فرایند پروپوزال‌ها از زمان شکل‌گیری تا تایید نهایی و پیاده‌سازی به شکل زیر است:
- Idea: این مرحله ابتدایی در روند ارائه یک طرح پیشنهادی است و پیشنهاد مطرح‌شده در ریپازیتوری EIPهای اتریوم قابل ردیابی نخواهد بود.
- Draft: با ورود به مرحله پیش‌نویس، EIPها قابل ردیابی در ریپازیتوری خواهند بود. یک EIP Editor پس از اصلاح فرمت پروپوزال مربوطه، آن را در مخزن EIPها قرار می‌دهد.
- Review: یک EIP Author طرح موردنظر را انتخاب می‌کند و درخواست بازبینی دقیق برای آن EIP می‌دهد.
- Last Call: این آخرین مرحله از پروسه بازبینی یک EIP پیش از انتقال آن به وضعیت نهایی است. ادیتور EIP این وضعیت را به پروپوزال مربوطه اختصاص می‌دهد و تاریخی برای پایان بازبینی (Last-Call-Deadline) مشخص می‌کند که معمولا ۱۴ روز است.
- Final: در این مرحله طرح پیشنهادی به درجه استاندارد نهایی می‌رسد.
- Stagnant: هر EIP در وضعیت پیش‌نویس (Draft)، بازبینی یا Last Call اگر برای مدت شش ماه به‌صورت غیرفعال باقی بماند به وضعیت Stagnant منتقل می‌شود. خروج از این وضعیت با درخواست ادیتور یا EIP Author امکان‌پذیر است.
- Withdrawn: مولف پروپوزال طرح خود را پس می‌گیرد. اگر در آینده قرار باشد این طرح مجدد پیشنهاد شود، باید در قالب یک پروپوزال جدید ارائه شود.
- Living: وضعیتی ویژه برای EIPهایی است که طراحی شده‌اند تا به‌صورت مداوم آپدیت شوند و در این وضعیت بمانند؛ به این معنا که وارد مرحله Final نخواهند شد.
نگاهی به پروپوزال نوبیتکس لبز
کیوان کامبخش می‌گوید که بیشتر تمرکز نوبیتکس لبز در سه ماه نخست به وجود آمدنش، مطالعه روی پروتکل‌های حریم خصوصی و تلاش برای بهبود و حل کردن مسائل باز در این حوزه بوده است. یکی از مشکلات حل‌نشده پروتکل‌های حریم خصوصی در بلاکچین‌های عمومی مثل اتریوم (که تاکید خاصی روی حریم خصوصی ندارند)، این است که کاربران در صورت استفاده از این پروتکل‌ها، یا به عبارتی با تعامل داشتن با قراردادهای هوشمند مرتبط با حریم خصوصی، به‌راحتی می‌توانند شناسایی شوند و در لیست سیاه اکسچنج‌ها قرار بگیرند. پروپوزال ارائه‌شده از سوی نوبیتکس‌لبز این امکان را می‌دهد که بتوانیم از فضای پرداخت عمومی اتریوم به یک فضای پرداخت خصوصی منتقل شویم؛ بدون اینکه این تراکنش آشکار شود.
حمید باطنی توضیح می‌دهد که «در مردادماه ۱۴۰۲، بحث و تبادل نظر میان افراد تیم درباره اینکه چگونه داخل یک محصول حریم خصوصی، می‌توان Anonymity Set را بزرگ کرد، منجر به خلق ایده‌ای به نام Private Proof of Transaction شد. از همان روز هم جلسات متعددی برای یافتن کاربردهای تکنولوژی یا راهکار جدید برگزار شد. در نهایت چند روز بعد یکی از این کاربردها با نام Private Proof of Burn در قالب EIP-7503 تدوین شد که از آن با نام کرم‌چاله‌های دانش صفر (Zero-Knowledge Wormholes) یاد می‌شود. این طرح پیشنهادی در راستای راهکارهای حریم خصوصی ارائه شده است و از گواه اثبات دانش صفر بهره می‌برد.»
مطابق توضیحات مندرج در وبسایت اتریوم مجیشنز در این طرح از یک گواه اثبات با نام Private Proof of Burn (به اختصار PPoB) صحبت شده است که معنای آن گواه اثبات خصوصی سوزاندن است. در این طرح پیشنهاد شده است که به منظور دستیابی به حریم خصوصی، افراد می‌توانند دارایی‌های دیجیتال خود را طی فرایند Burning بسوزانند. این کار از طریق ارسال دارایی‌ها به یک آدرس غیرقابل خرج‌کردن انجام می‌شود. پس از این مرحله یک گواه دانش صفر ساخته می‌شود که ادعای هولدر مبنی بر سوزاندن مقادیر مشخص ارز دیجیتال را در یک بلاک قدیمی‌تر تایید می‌کند. این کار در شرایطی انجام می‌شود که هیچ اطلاعاتی از تراکنش مربوط به سوزاندن ارائه نمی‌شود.
به بیان ساده‌تر تعداد مشخصی اتر روی شبکه اتریوم سوزانده می‌شود و شما به کمک گواه دانش صفر ثابت می‌کنید که مالک دارایی‌های سوزانده‌شده هستید. پس از آن معادل آن اترهای سوزانده‌شده روی شبکه مینت می‌شود که مالکیت آنها را در اختیار خواهید گرفت. این به آن معناست که هولدرهای اتر می‌توانند به شیوه‌ای محرمانه، دارایی‌هایی را که پیش‌تر سوزانده‌اند، دوباره در شبکه مینت کنند. پروپوزال کرم‌چاله دانش صفر نوبیتکس لبز، برای عملیات سوزاندن توکن و مینت مجدد آنها در صرافی‌ها نیز کاربرد دارد. از آنجایی که کاربران صرافی‌ها نگران حریم خصوصی خود هستند، دانش صفر می‌تواند به اثبات میزان دارایی‌های آنها بدون افشای اطلاعاتی مثل آدرس کیف پول کمک کند.
جمع‌بندی
نوبیتکس لبز تیم تحقیقاتی شرکت نوبیتکس است که اهداف مهمی در سر دارد. این تیم تمرکزش را روی دو مسئله مهم در فضای بلاکچین گذاشته است؛ یعنی حریم خصوصی و مقیاس‌پذیری. در همین راستا بود که تیم نوبیتکس لبز، پروپوزالی با نام کرم‌چاله دانش صفر یا EIP-7503 را ارائه کرد که مورد توجه بنیاد اتریوم نیز قرار گرفت. در این مطلب ضمن آشنایی با اعضای تیم نوبیتکس لبز و چشم‌انداز آنها، به این پروپوزال هم پرداختیم و از جزئیات آن صحبت کردیم.
