نشست نقد و بررسی سند نظام‌نامه رمزارز با مشارکت تشکل‌های صنفی و جمعی از متخصصان و مسئولان حوزه رمزارز در خانه اندیشه‌ورزان برگزار شد. در این نشست، جنبه‌های قانونی و حقوقی این سند، به‌ویژه در زمینه تنظیم‌گری بانک مرکزی در حوزه رمزپول‌ها، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت.
به گزارش میهن بلاکچین، این نشست با حضور افراد مهمی از جمله محمدامین اله‌داد، رئیس کارگروه اقتصاد دیجیتال مرکز ملی فضای مجازی، مهکامه شریف‌زاد، رئیس هیئت‌مدیره انجمن بلاکچین، و علیرضا یعقوبی، رئیس هیئت‌مدیره انجمن فین‌تک برگزار شد. همچنین کارشناسان برجسته حقوقی از جمله عبدالکریم حقیقی و باقر انصاری، نمایندگانی از پلیس امنیت اقتصادی، اعضای خانه اندیشه‌ورزان و اندیشکده حنان، و مدیران عامل کسب‌وکارهای رمزارزی نیز در این جلسه حضور داشتند.
در حالی که پیش از این قانون‌گذاری صنعت رمزارزها و ارائه چارچوبی مشخص برای این حوزه به خواسته اصلی فعالان تبدیل شده بود، انتشار دو سند جداگانه در بازه زمانی یک ماه از سوی بانک مرکزی و شورای عالی فضای مجازی، ابهامات و نگرانی‌های زیادی را به دنبال داشته است. علاوه بر این، در حالی که انتظار می‌رفت این اسناد زمینه فعالیت‌های شفاف‌تر در حوزه رمزارز را فراهم کنند، مسدودسازی درگاه‌های پرداخت صرافی‌های رمزارزی توسط بانک مرکزی در هفته‌های اخیر، چالش‌های جدی در این حوزه ایجاد کرده است.
در این جلسه، کارشناسان با استناد به بند ۱۰ ماده ۵ سند مرکز ملی فضای مجازی تاکید کردند که اقدام بانک مرکزی در مسدودسازی درگاه‌های پرداخت، غیرقانونی است. به گفته آنان، مطابق اظهارات مراجع، رمزدارایی‌ها ابزار پرداخت محسوب نمی‌شوند و از نظر شرعی و عرفی، در دسته‌بندی «پول» قرار نمی‌گیرند.
همچنین در این نشست نمایندگانی از پلیس امنیت اقتصادی نیز نسبت به محدودیت‌های پلتفرم‌های بومی در یک ماه گذشته اعتراض خود را اعلام کردند.
تعریف و جایگاه «رمزپول»
یکی از موضوعات مهم این نشست، تعریف «رمزپول» و تفسیر آن در اسناد منتشرشده بود. کارشناسان معتقدند تعریف بانک مرکزی از این واژه می‌تواند کلیه دارایی‌های دیجیتال را شامل شود، اما در سند نظام‌نامه، رمزپول معادل ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) معرفی شده است.
باقر انصاری، کارشناس حقوقی، ضمن انتقاد از تعاریف موجود، اعلام کرد که تعریف رمزپول در این اسناد دقیق نیست و به نوعی برداشت افراطی از مسئولیت بانک مرکزی را نشان می‌دهد. او تاکید کرد که این نهاد باید تعریف جامع‌تری از رمزپول، شامل توکن‌هایی مانند تتر، ارائه دهد.
نظام‌نامه رمزارز؛ سندی در سطح سیاست‌گذاری
در نشست تخصصی، حاضران به تصویب نظام‌نامه رمزارز با رأی مثبت اعضای کمیسیون عالی تنظیم مقررات اشاره کردند. این جلسه با حضور نمایندگان بانک مرکزی و دادستانی برگزار شده بود، و با توجه به جایگاه مرکز ملی فضای مجازی، نظام‌نامه رمزارز به‌عنوان سندی بالادستی نسبت به دستورالعمل بانک مرکزی اعلام شد.
محمدامین اله‌داد، رئیس کارگروه اقتصاد دیجیتال مرکز ملی فضای مجازی، فناوری‌های مانند اینترنت و بلاکچین را غیرقابل توقف توصیف کرد و اظهار داشت:
اگر امروزه در مقابل این فناوری‌ها رفتار منفعل داشته باشیم شاهد خواهیم بود ابزارهای حاکمیتی کارکرد خود را از دست بدهند.
وی با تاکید بر نقش مرکز ملی فضای مجازی در تدوین اسناد راهبردی، عنوان کرد که نظام‌نامه رمزارز، اعم از رمزارز ملی و ساماندهی کاربری رمزارزهای جهان‌روا، در سطح سیاست‌گذاری تدوین شده است. اله‌داد اولویت اصلی را پذیرش رمزدارایی‌ها دانست و افزود:
فناوری‌های برافکن را باید متناسب با نیاز داخلی رشد بدهیم و تنظیم‌گری باید منجر به رشد شود.
وی همچنین بر ضرورت تعیین مسئولیت تنظیم‌گران مختلف، مشخص‌کردن وظایف، ایجاد سازوکارهای اصلاح و بهبود مستمر سند، و توجه به مسائلی چون حریم خصوصی، آموزش، و مسئولیت‌پذیری حاکمیت تاکید کرد.
رییس کارگروه اقتصاد دیجیتال مرکز فضای مجازی در ادامه گفت:
شورا خود را طرف دعوا نمی‌داند، بخش خصوصی از تنظیم‌گر نارضایتی داشته و شورا وظیفه خود را انجام داده است.
وی در آخر در خصوص مشارکت بانک مرکزی در تدوین نظام‌نامه، اله‌داد به حضور نماینده این نهاد در جلسات تصویب سند اشاره کرد و گفت:
نماینده بانک مرکزی در جلسه آخر نماینده داشته، هرچند حق رای نداشته اما نظرات دریافت شده است.
تفسیر قانون و حریم خصوصی؛ چالش‌ها و راهکارها
یکی از موضوعات مهم مطرح‌شده در جلسه، بحث تفسیر قانون از نگاه بانک مرکزی بود. از دیدگاه حاضران، قانونی که توسط مجلس تصویب شده، به رمزپول اختصاص دارد. سند مرکز ملی فضای مجازی نیز ضمن تطبیق با همین بخش از قانون، وظایف مربوط به سایر رمزدارایی‌ها را روشن کرده است. بر این اساس، تکالیف دستگاه‌های اجرایی کشور مشخص شده و بانک مرکزی تنها در حوزه پرداخت‌های داخلی و خارجی رمزدارایی‌ها و همچنین رمزپول ملی، اختیار کامل و انحصاری دارد.
مهکامه شریف‌زاد، رئیس هیئت‌مدیره انجمن بلاکچین، با اشاره به بیانیه این انجمن درباره حفظ حریم خصوصی، اظهار داشت:
در روزهای گذشته شاپرک به دستور بانک مرکزی داده‌ها را روی لوح فشرده می‌خواست، این یک فاجعه است.
از نظر شریف‌زاد، بزرگترین چالش موجود تفسیرپذیری عبارات و تعاریف قانونی است که باعث می‌شود نهادهای مختلف بر اساس سلیقه‌شان اقدام کنند. وی همچنین در آخر بر اهمیت توجه سند نظام‌نامه رمزارز به مواردی همچون غیرقابل تفسیر بودن قوانین و حفاظت از حریم خصوصی کاربران تاکید کرد.
