بحث و گفتگوی فعالان حوزه کریپتو با معاون رییس مجلس؛ مسدود کردن درگاه صرافی‌ها، راه‌حل نیست!

در تاریخ ۲۵ اردیبهشت سال ۱۴۰۰، جلسه‌ای در کلاب هاوس با موضوع مشکلات صرافی رمزارزها در سال پشتیبانی و مانع‌زدایی‌ها برگزار شد. این جلسه با حضور جمعی از فعلان حوزه رمزارزها در ایران و معاون رییس مجلس شورای اسلامی آقای حسین قربان زاده برگزار شد. محوریت کلی این جلسه، نامه اخیر رییس مجلس پیرامون مسدودسازی درگاه صرافی های رمزارز در ایران بود.

این جلسه صوتی حدودا سه ساعت طول کشید و ما در این پست، چکیده‌ای از صحبت‌های جلسه را برای شما آماده کرده‌ایم.

افراد حاضر در جلسه:

• احسان قاضی زاده (هم‌بنیانگذار صرافی اکسیر)
• سعید خوشبخت (طراح راهکارهای بلاک چین سازمانی و DLT)
• مهدی صالحی (متخصص حوزه بلاکچین و دیفای)
• کامیار شرفی (مدیر انجمن کارگروه ماینینگ)
• پدرام بیراک (بیتکوینر)
• مهدی شریعتمدار (مدیر انجمن فینتک ایران)
• امیر راد (هم‌بنیانگذار صرافی نوبیتکس)
• رضا قربانی (مدیر رسانه راه پرداخت)
• مجید خاکپور (مدیر انجمن تبادل رمزارز)
• ساناز وفی (محقق و پژوهشگر حوزه بلاکچین)
• علی احمدنیا ( سردبیر سابق اصلاحات نیوز)
• حسین قربانزاده ( مشاور رییس مجلس)
• مصطفی نقی‌پورفر (سرمایه‌گذار در حوزه بلاکچین و فینتک)
• مهدی نوری (اقتصاددان)
• عباس آشتیانی (مدیر کمیسیون نصر)
• محمد جرجندی (مدیر رسانه وب آموز)
• حامد صالحی (بیتکوینر)
• مهدی خلخالی (رسانه دار)
• سینا کلانی (بنیان‌گذار کیف پول درج)
• کاوه مشتاق (محقق و پژوهشگر حوزه بلاکچین)
• بنیامین عباسی (مدیر صرافی سیتکس)
• مجتبی رضاخواه ( نماینده تهران در مجلس)
• افشین کلاهی (رییس کمیسیون دانش بنیان اتاق بازرگانی ایران)
• حامد غلامی (هماهنگ‌کننده گفتگو)

بحث و گفتگو پیرامون مسدودسازی درگاه صرافی های رمزارز در ایران

آقای احسان قاضی زاده: 

این صنعت نسبت به رگولاتوری بی تفاوت نبوده است. کسانی که مدیران صرافی های معتبر ایران هستند، گواه این ادعای من هستند که ما نزدیک به دو سال به صورت فعال در ارتباط بودیم و به طور مشخص بانک مرکزی به صورت داوطلبانه دیتا، آنالیز و راه حل برای تک تک دغدغه هایی که مطرح می شد را ما سعی کردیم پاسخ بدهیم و این کار بسیار زمان بر، هزینه بر و سنگین کارشناسی را انجام دادیم. ما با تمام ظرفیتی که این صنف داشت، در این دو سال استفاده کرد و نکته مهم اینجاست که ناگهان این ارتباط قطع شد و برای من جای سوال است که چه اتفاقی برای آن جلسات بسیار مثبت و موثر افتاد. ما ناگهان نامه شاپرک را دیدیم. این درگاه در اسفند ۹۹ مسدود نشد، اما ما دیدیم که حجم عظیمی از دارایی های مردم به سمت پلتفرم های خارجی رفت و دغدغه اصلی حاکمیت که خروج ارز از کشور بود، اتفاق افتاد. پس اگر درگاه شاپرک مسدود شود، اکنون که مردم بیشتری وارد این حوزه شده اند و پول بیشتری وارد حوزه کرده اند، این مقدار ارزی که از کشور خارج می شود، قطعا عدد بزرگ تری خواهد بود.

شرفی:

آیا این نامه قالیباف تا الان تاثیری روی گردش بازار و نقدینگی موجود در بازار داشته یا خیر؟

قاضی زاده: 

صد درصد. بهترین فیدبک کاربران هستند. به محض این که یک توییت یا نامه در فضای مجازی منتشر می شود، سیل سوالات و ابهامات شروع می شود و قطعا عمق بازارها کمتر می شود که می گوییم این ها دغدغه های بیزینسی است. اما خروج سرمایه به سمت پلتفرم های خارجی شدت می گیرد و از آن طرف هم ما یک تهدید داخلی داریم؛ قطعا افرادی هستند که می خواهند از این آب گل آلود ماهی بگیرند و شروع به این تبلیغات می کنند که چند روز دیگر درگاه ها بسته می شود و راه های جایگزین خود را معرفی می کنند. من هر طور به این قضیه نگاه می کنم، مسدودسازی نه تنها راه حل مناسبی نیست، بلکه مانند نفتی روی آتش ، به تمام دغدغه های رگولاتوری دامن می زند. 

نوری:

در راستای نامه آقای قالیباف، به صورت خلاصه عرض کنم که به نظر من منظور ایشان یکی بحث ساماندهی است و یکی این که کمی گله مند بودند از عملکرد نهادهایی مانند بانک مرکزی. اما واقعیت این است که وظیفه اصلی سیاست گذار این است که باید قواعد بازی را به درستی تعیین کند و بین فعالان این حوزه تقسیم کند. اگر دیر وارد عمل شود، این فرصت ها از دست خواهد رفت. این فناوری نوظهور است و قطعا آثار مثبتی دارد و می تواند قطعا آثار و چالش هایی برای کشورها داشته باشد. کار سیاست گذار این است که باید سعی کند فرصت هایی که این فناوری می تواند برای کشور داشته باشد را برای فعالین و کشور به ارمغان بیاورد و جلوی ریسک ها را بگیرد. 

بسیاری از افرادی که در این زمینه به صورت سالم فعالیت می کنند، دائما به قانون گذار می گویند که ما را رگوله کنید. مشکل رمز ارزها می تواند چالش جدی برای کشور ایجاد کند. اگر رگولاتور به درستی قانون گذاری کند، می تواند از این بستر به بهترین شکل استفاده کند. قطعا این حوزه برای همه کشورها چالش ایجاد می کند، اما می تواند بسیاری از مشکلات اقتصادی ما را حل کند و خسارتی که مسدودسازی، غیرقانونی کردن و اینطور مسائل به اقتصاد کشور وارد می کند، اصلا قابل جبران نیست. مهم ترین چیز در این حوزه، این است که با بخش خصوصی و فضای آکادمیک مشارکت داشته باشیم، تا بتوانیم قانون گذاری درستی داشته باشیم که به نفع اقتصاد کشور باشد. 

آقای کلاهی:

اتاق ایران و اتاق تهران آماده همکاری و مشارکت هستند. این موضوع باید به سمت شفافیت حرکت کند و اگر این اتفاق نیافتد، راه برای کلاهبرداران باز می شود. 

قربان زاده:

سود و ضرر در بازار وجود دارد و این بر عهده سرمایه گذار است که این را بپذیرد. در هر صنفی که تازه ایجاد می شود، اماکن و دیگر مجموعه ها بر آن نظارت می کنند؛ اما در مقیاس بسیار بزرگ تری که ۲۰۰۰ یا ۳۰۰۰ میلیارد سرمایه مردم به صورت روزانه وارد این بازار می شود، نمی پرسند که این سرمایه چگونه وارد می شود. رگولاتوری درست باید انجام شود و مجوزهای لازم برای فعالیت همین صرافی ها باید صادر شود. 

نبود آموزش در این حوزه، مانند بورس می شود که مردم بدون دانش کافی وارد شدند و سهم هایی را خریدند، و اکنون نمی دانند چگونه سرمایه خود را خارج کنند. در این یک سال اخیر رمز ارزهایی را دیدیم که به اوج قیمت رسیدند، اما اکنون وجود ندارند. مقدمه ورود به این بازارها داشتن دانش است. سیاست گذاران باید هر چه سریع تر ورود کنند و عمل کنند، نه این که فقط هشدار دهند. آموزش در این حوزه باید صورت بگیرد. همینطور برای رمز ارزهای قابل استخراجی مثل بیت کوین و اتریوم و غیره، حاکمیت باید موضع واحد داشته باشد. 

راد:

در خصوص جزئیات نامه آقای قالیباف باید بگویم که تمام مطالب این نامه جنبه منفی ندارد. اتفاقا دغدغه های درستی مطرح شده که از این نظر می توان نیمه پر لیوان را دید. با توجه به این که این بازار بسیار گسترده شده و حتی بنا به آمار یکی از صرافی ها، حجم معاملات روزانه با بازار بورس برابری می کند. وقتی فضا به این حد بزرگ می شود، طبیعی است که رگولاتوری هم صورت بگیرد. چرا که وظیفه حاکمیت حفاظت از حقوق ذینفعان در اکوسیستم هست. ما از یک سال پیش قبل از این که بازار به این حد رشد کند، این دغدغه را حس کرده بودیم و کاملا به این نوع دغدغه ها اشراف داشتیم و می دانستیم که اگر این بیزینس بخواهد بزرگ شود و ما بخواهیم سالم کار کنیم، باید حدی از رگولاتوری در آن صورت بگیرد؛ وگرنه ریسک های این حوزه قابل پوشش نخواهد بود. اگر ما جلوی بازیگران بد را نگیریم، اتفاقاتی شبیه آن چه که در ترکیه افتاد، در ایران هم رخ می دهد. بعد از آن اتفاقات ترکیه، حاکمیت این کشور تصمیمات شتاب زده ای گرفت، اما ما نمی خواهیم که در آن شرایط تنظیم گری کنیم. پس با این دیدگاه، ما از یک سال گذشته در تعامل با نهادهای مختلف به خصوص بانک مرکزی بودیم و سعی کردیم چهارچوب هایی را در زمینه تبادل در کشور پیشنهاد دهیم. حتی با هزینه کسب و کارها و استخدام مشاورین، طرحی را با ۱۸۰ بند برای بانک مرکزی تهیه کردیم و این طرح حتی برای شورای عالی فضای مجازی هم ارسال شد. اما متاسفانه هیچ اقدامی صورت نگرفت، تا این که به نقطه ای رسیدیم که با توجه به رشد بازار نگاه ها به این بازار جلب شده است. شاید اگر این حوزه کماکان کوچک باقی می ماند، فعلا کسی به تنظیم گری نمی پرداخت. ما به عنوان کسب و کار، وظیفه خود را به درستی انجام دادیم ولی متاسفانه تا زمانی که ریسک های یک بیزینس برای مسئولین کاملا مشخص نشده، اقدام به تنظیم قانون نمی کنند. در جایی از این نامه اشاره شده که تا زمانی که رگولاتوری صورت نگرفته، مسدود شدن درگاه های پرداختی ضروری است. تا زمانی که نگاه به این صورت باشد، هیچ چیز جدیدی در ایران شکل نخواهد گرفت. 

قنبرزاده:

حوزه رمز ارزها خیلی زودتر باید مدیریت می شد. الان هم بستن صرافی ها یک مسئله جدی است و هم باز گذاشتن آن. بنابراین حد وسط آن باید با این نامه اتفاق بیافتد.

خاکپور:

سایت ها و پلتفرم هایی که خدمات ارائه می کردند، خود را آماده کرده اند تا با بحران بسته شدن درگاه ها روبرو شوند. این موضوع قریب الوقوع است و تبعات گسترده ای هم خواهد داشت. ما این هشدارها را دادیم و در تمام این سال ها برای موارد مختلفی مثل فیشینگ، به ارگان های دولتی مشاوره می دهیم. ابزارهای مختلفی توسعه دادیم؛ مانند ابزارهایی برای مقابله با پولشویی و ابزارهای احراز هویت. یعنی به شکلی کار را انجام می دهیم که اگر مشکلی پیش بیاید، مدارکی برای ارائه وجود دارد که بتوان افراد درگیر با پرونده را ردیابی کرد. اگر مسدودسازی اتفاق بیافتد، کار به سمت زیرزمینی شدن پیش می رود. این یک فناوری جدید است که نیاز به آموزش و دانش دارد. اگر این اتفاق بیافتد، از آنجایی که نیاز در مردم وجود دارد اما ابزار نیست، راه به سمت زیرزمینی شدن پیش می رود و احتمالا با سیلی از پرونده های کلاهبرداری روبرو خواهیم شد. 

این دغدغه هایی که دولت ایران و دیگر کشورها دارند، کاملا منطقی و درست است؛ اما حرف ما این است که راه حل وجود دارد و این راه حل ها در طول این سال ها به صورت مکتوب و مستند به نهادهای مختلف ارائه شده. خواهش ما این است که این مشارکت ها ادامه یابد؛ چون انسداد قطعا راه حل نیست. 

قربانی:

رگولاتوری کار بسیار خوبی است؛ البته اگر از منظر مسدودسازی دیده نشود. کسانی که موبایل بانک را در حدود ۲۰ سال پیش راه اندازی کردند، خودشان تضمین می کردند که تراکنش بر بستر اینترنت می تواند انجام شود. تاریخ همیشه نشان داده که هر کسب و کار جدی ای، اگر بخواهد در چهارچوب قانون فعالیت کند، در اوایل به مشکلات جدی بر می خورد. اتفاقی که در رابطه با رمز ارزها هست، زیر یک مجموعه بزرگ تری به نام فینتک قرار می گیرد. سال هاست دنیای مالی در حال تغییر است و دارایی های دیجیتال، نوع جدیدی از دارایی ها هستند و در این فضا، دنیا استانداردهایی در حال به وجود آمدن هستند؛ سازمان هایی مانند ISO اکنون وارد شده اند که در این سازمان دو استاندارد در حال تدوین شدن است؛ یکی در رابطه با امنیت ارزهای دیجیتال و دیگری درباره دفاتر کل توزیع شده. پس بر خلاف تصور بانک مرکزی و نهادهای دیگر، این موضوع در دنیا رها نشده و ما می بینیم که سازمان IRS که زیرمجموعه خزانه داری آمریکاست، در حال رگولاتوری سفت و سخت برای حوزه کریپتوکارنسی هاست. در نامه آقای قالیباف، یک نکته وجود داشت که فعالیت صرافی ها باید زیر نظر بانک مرکزی صورت بگیرد. وقتی ما صحبت از صرافی ها می کنیم، یعنی این که این ها بازارگاه هایی هستند مثل کارگزاری های بورس، که در آنها دارایی های دیجیتال مبادله می شوند؛ بنابراین زیر مجموعه قوانین صرافی های سنتی قرار نمی گیرد. 

علی احمدنیا:

آقای احمدنیا ضمن ابراز خرسندی از اشراف آقای قربان زاده به حوزه رمز ارزها، از ایجاد فضای گفتگو میان حاکمیت و مردم در این زمینه تشکر کرد. او همچنین با اشاره به نامه آقای  قالیباف به رئیس کل بانک مرکزی و وزیر امور اقتصادی و دارایی در زمینه مسدودسازی درگاه پرداخت الکترونیکی صرافی‌های رمز ارز گفت:

آقای قالیباف در این نامه به اتفاق موسسات مالی اعتباری غیرمجاز اشاره کرده‌اند. نتیجه این پرونده، برداشت ۳۴ هزار میلیارد تومان از خزانه کشور و واریز آن به مردم آسیب دیده بود، که ضربه سنگینی به نظام اقتصادی کشور وارد کرد. اکنون با مسدودسازی درگاه‌های پرداخت صرافی‌ها و همچنین منع فعالیت پلتفرم‌های معاملاتی رمز ارز که به صورت کاملا قانونی و رسمی فعالیت داشته و شرکت خود را به ثبت رسانده‌اند، زمینه را برای کلاهبرداران و ایجاد صرافی‌های غیرمجاز و زیرزمینی فراهم خواهیم کرد. مطمئنا در چنین فضایی، مردم زیان مالی خواهند دید و اتفاقا در این صورت، تجربه تلخ موسسات مالی غیرمجاز دوباره تکرار خواهد شد.

احمدنیا در ادامه فضای پس از منع فعالیت صرافی‌ها را چنین ترسیم کرد و خطاب به معاون رئیس مجلس گفت:

بسته شدن درگاه‌های پرداخت صرافی‌ها و پلتفرم‌های مبادلات رمز ارز داخلی، باعث نگرانی مردم عادی شده و منجر به مهاجرت سرمایه مردم به سمت صرافی‌های بین‌المللی خواهد شد. مردم به راحتی می‌توانند ریال خود را از صرافی ایرانی (منظور صرافی‌های معرفی شده توسط بانک مرکزی) به تتر تبدیل کنند و به صرافی خارجی انتقال دهند. این اتفاق مصداق بارز خروج ارز از کشور است.

علی احمدنیا از تصمیم نمایندگان مردم برای قانون‌گذاری در این حوزه استقبال کرد و آن را یک تصمیم درست خواند. اما با روش اجرای این تصمیم، مخالفت کرد و آن را روش ناکارآمد خواند. او معتقد بود، در صورتی که مردم به صرافی‌های رمز ارز داخلی بی اعتماد شوند، بازگرداندن این اعتماد، کار بسیار دشواری است.

بی اعتمادی مردم نسبت به صرافی‌ها را جدی بگیرید. ما مشابه همین اتفاق را در مورد بازار بورس تجربه کرده‌ایم. به هر دلیلی، مردم اعتماد خود را به بازار بورس از دست دادند و از این بازار خارج شدند و مشخص نیست چه زمانی مجددا به این بازار بازخواهند گشت. ما در این زمینه تجربه بدی داریم، نباید کاری انجام داد که همین اتفاق برای صرافی‌های رمز ارز داخلی نیز رخ دهد. این مسئله یک دغدغه صنفی است.

ساناز وفی:

خانم وفی نیز در ابتدای صحبت خود از نمایندگان مجلس به دلیل حضور در جمع صاحبان کسب و کارهای حوزه بلاکچین و رمز ارزها تشکر کرد. او در مقدمه گفت:

سال‌ها پیش کمتر کسی از بدنه حاکمیت ایران حتی کلمه بیت کوین را شنیده بود، اما اکنون می‌بینم که برخی از مسئولین اطلاعات نسبتا خوبی در این حوزه دارند که از این بابت بسیار خوشحالم.

ساناز وفی ضمن گلایه از ادبیات به کار رفته در بیانیه‌های منتشر شده از سمت سیستم حکمرانی کشور، در این زمینه گفت:

گاهی انتشار یک بیانیه، سال‌ها تلاش استارتاپ‌ها و فعالان این حوزه در گسترش این تکنولوژی نوظهور را از بین می‌برد و ضربه سنگینی به کسب و کارهای فعال در بخش خصوصی وارد می‌کند. در این سال‌ها بسیاری از فعالان حوزه رمز ارزها در ایران، از شکل‌گیری فضای گفتگو میان بخش خصوصی و نهادهای حاکمیتی استقبال کرده‌اند. این ارتباط خواسته بسیاری از ما بوده است. من معتقدم که تمام استارتاپ‌ها از قانونمند شدن این حوزه کاملا استقبال خواهند کرد. ما به عنوان بخش خصوصی، به هیچ عنوان به دنبال فعالیت‌های آسیب‌زا به اقتصاد و مردم نبوده‌ایم.

ساناز وفی در ادامه، به گزارش ارزیابی کیفی صرافی‌های رمز ارز برتر ایرانی که به همت کوین ایران تنظیم شده، به عنوان یکی از اقدامات بخش خصوصی به منظور شفاف‌سازی این حوزه در کشور اشاره کرد. در این ارزیابی فاکتورهای بسیاری مورد توجه قرار گرفته تا کاربرانی که قصد استفاده از صرافی‌های داخلی را دارند، انتخاب بهتری داشته باشند. این نمونه‌ای از تلاش بخش خصوصی به منظور ارائه بهتر خدمات و افزایش شفافیت حوزه ارزهای دیجیتال در ایران است.

ساناز وفی با اشاره به حوزه فعالیت سایت میهن بلاکچین و مواجهه روزانه با کاربران این وبلاگ خبری- تخصصی، گفت:

ما کاربران زیادی داریم و از احساس مردم در این حوزه اطلاع داریم. اطلاعات ما نشان می‌دهد که در یکسال اخیر، اعداد زیادی از مردم وارد این بازار شده‌اند. بسیاری از کاربران ما از نبود نهاد نظارتی مشخص در مورد صرافی‌های ارز دیجیتال اظهار نگرانی دارند. مردم می‌خواهند بدانند که اگر در مبادلات مالی خود با یک صرافی به مشکلی برخورد کردند، چه نهاد یا سازمانی این مورد را بررسی خواهد کرد. خواسته درونی ما نیز این است که این شفافیت این حوزه روز به روز افزایش یافته و تمام اقدامات صرافی‌های ارز دیجیتال در کشور، تحت نظر نهادهای نظارتی قرار بگیرند. این اتفاق مثبتی برای مردم و همچنین برای صرافی‌ها و پلتفرم‌های مبادلاتی رمز ارزها است.

او در ادامه با اشاره به افزایش چشمگیر قیمت بیت کوین  و سایر ارزهای دیجیتال به این نکته اشاره کرد:

قیمت بیت کوین در فروردین ۱۳۹۹ معادل ۴۰۰۰ دلار بود و تا چند هفته پیش قیمت آن به ۶۰۰۰۰ دلار رسید. بسیاری از مردم که وارد این بازار شده‌اند، سود قابل توجهی را کسب کرده‌اند. افرادی که همین چند ماه پیش در ارز دیجیتال دوج کوین سرمایه‌گذاری کرده بودند، در عرض چند هفته سودهای چند ده برابری داشته‌اند. آیا این مردم که طعم سودهای این چنینی را تجربه کرده‌اند، از بازار خارج خواهند شد؟ این مردم از بازار خارج نمی‌شوند و بستن صرافی‌ها تنها باعث می‌شود تا مردم به سراغ صرافی‌های غیرمجاز رفته و شاهد شکل‌گیری صرافی‌های زیرزمینی خواهیم بود.

او با اشاره به نگرانی فراوان مردم در مورد مسدود سازی درگاه‌های پرداخت صرافی‌ها و یا منع فعالیت آنها در ایران صحبت خود را اینطور به پایان برد:

تجربه به ما نشان داده که اگر در حوزه مالی پیش از اتخاذ تصمیم نهایی، آن‌را فیلتر کنیم و با اقدامات رادیکال مانع از فعالیت مردم در آن حوزه شویم، فضا را برای ورود کلاهبرداران فراهم کرده که به مراتب آسیب بیشتری به مردم وارد خواهد شد.

آقای آشتیانی:

ایشان اظهار داشتند که بانک مرکزی نمی‌تواند متولی این حوزه باشد. نامه آقای قالیباف خطاب به رئیس بانک مرکزی است و این در حالی است که تنها بخش بازار ارزهای دیجیتال در دسته ارزها قرار می‌گیرند.

او در واکنش به جلوگیری از فعالیت‌های صرافی‌ها گفت:

ما پیش از این در مورد پیام‌رسان‌های داخلی تجربه‌هایی داشتیم. ما نباید این تجربه را فراموش کرده و آن را مجددا تکرار کنیم. سال‌ها قبل از ورود تلگرام به کشور، ما شاهد راه‌اندازی پیام‌رسان‌های داخلی بودیم. اما دولت به سرعت جلوی فعالیت آنها را گرفت و تمام تلاش‌ها بی‌ثمر ماند. بعد از ورود تلگرام به کشور و پیشرفت آن، ما متوجه اهمیت این پلتفرم‌ها شدیم اما دیگر کار از کار گذشته بود. پس از آن دیگر شاهد رشد پلتفرم‌های پیام رسانی وطنی نبودیم.

آشتیانی سخن خود را اینگونه ادامه داد:

این دغدغه مجلس، یک دغدغه مشترک بین همه دولت‌هاست و سایر کشورها همین تجربه ما را داشته‌اند. ای کاش راهکار و نحوه برخورد سایر کشورها با این موضوع را نیز مطالعه کنیم. در دنیا هیچ سیستم مجوزدهی در این زمینه نداریم اما کسب و کارهای فعال در این حوزه نیز به حال خود رها نشده‌اند. ای کاش مسئولین ما بدانند که سیستم مجوز دهی در دنیا منسوخ شده مخصوصا در حوزه تکنولوژی دیگر چنین راهکارهایی راهگشا نیست. مجوز دادن زمینه ساز ایجاد فساد، رانت و انحصار در بازار خواهد شد.

آشیتیانی نیز مانند بسیاری از فعالان بازار، از رگولاتوری و قانون‌گذاری در این حوزه استقبال کرد. از نظر او یک چارچوب قانونی درست شامل موارد زیر می‌شود:

مکانیزم‌های خود تنظیم‌گری توسط کسب و کارها تدوین شده و چارچوب‌های فعالیت، توسط نهادهای نظارتی ارائه شود.

 اگر کاستدی یا صندوق وثیقه‌گذاری رمز ارز داشته باشیم، اصطلاحا خالی فروشی نخواهیم کرد و پشتوانه توکن‌های توزیع شده میان مردم قابل بررسی است. در این چارچوب باید هم منافع کسب و کارها حفظ شود و هم حقوق مصرف‌کننده تامین شود.

آشتیانی با اشاره به کشورهای همسایه از ظرفیت جذب سرمایه از کشورهای همسایه صحبت کرد.

صرافی بایننس مقدار زیادی سرمایه‌های بین المللی را جذب کرده و ما نیز می‌توانیم در مقیاس کوچکتر، سرمایه فعالان این حوزه در کشورهای همسایه را جذب کنیم.

آقای آشتیانی در ادامه گفت:

بدانید سرمایه‌گذار این بازار را رها نخواهد کرد و عطش سرمایه‌گذار سیراب نخواهد شد. در صورت بستن صرافی‌های رمز ارز، فقط سرمایه از صرافی ایرانی به صرافی خارجی یا کیف پول‌ها منتقل خواهد شد. در اسفند ماه ۱۳۹۹ و با انتشار اعلامیه شاپرک معادل ۳۰ تا ۵۰ میلیون دلار سرمایه رمز ارزی از پلتفرم‌های امن ایرانی خارج شد و مشخص نیست به کجا انتقال یافت.

گام اول شناخت دارایی‌های دیجیتال به عنوان کلاس جدیدی از دارایی‌هاست. باید این بازار را شناخت. حاکمیت باید این بازار را بشناسد. ماهیت این حوزه خیلی دستور پذیر نیست. اگر صرافی داخلی وجود نداشته باشد، مردم به سراغ صرافی‌های بین‌المللی خواهند رفت.

در انتها این حوزه می‌تواند یک فرصت بسیار خوب برای ما باشد و هر تصمیم اشتباه در راستای برخورد دستوری با آن و رگوله کردن آن به وسیله مسدودسازی صرافی‌ها و باز کردن مجددا آنها در آینده به نیت بازگشت مجددا مردم به صرافی های داخلی، یک تصمیم غیرقابل بازگشت است.

 آقای سعید خوشبخت:

آقای خوشبخت با ادبیاتی کاملا متفاوت بحث را ادامه داد. او معتقد است که اگر دولت توانایی مسدودسازی درگاه‌های پرداخت صرافی‌های رمز ارز را داشت، تاکنون این اتفاق افتاده بود. دولت ایران و سایر دولت‌ها توان ایستادگی در مقابل این حوزه را ندارند.

او در انتهای صحبت خود این اقدام دولت را اعلام جنگ به بیت کوینرها و فعالان حوزه رمز ارز در ایران بیان کرد و تلویحا از این جنگ استقبال کرد. او تنها راه نجات را افزایش تعداد افراد جامعه کریپتوی ایران دانست و از فعالان این حوزه خواست که بیت کوین و تکنولوژی بلاکچین را به اطرافیان خود معرفی کنند و مطمئن باشند با گسترش آن در ایران، دولت نمی‌تواند با آن مقابله کند.

آقای محمد جرجندی:

مسئله اصلی حاکمیت، انتقال سرمایه مردم از بازار بورس به بازار ارزهای دیجیتال است. مدیریت نادرست در بازار بورس باعث ریزش قیمت‌ها و در نتیجه خروج سرمایه از این بازار شده و این مشکل مردم نیست. حاکمیت باید این مسئله را حل کند. اکنون دولت با یک بحران جدید رو به رو شده است و مطابق رسم غلط در ایران، اولین واکنش، ممنوعیت و جلوگیری از فعالیت‌هاست. وضعیت سایت‌های شرط‌بندی یکی از مصادیق بارز چنین رفتارهایی است. با وجود حکم ممنوعیت شرعی برای فعالیت چنین سایت‌هایی، همچنان برخی از سایت‌های شرط‌بندی داخل کشور سرور خریداری کرده و با استفاده از درگاه‌های پرداخت رسمی کشور در حال فعالیت هستند.

ما در گذشته جلوی فعالیت این سایت‌ها در کشورها را گرفته بودیم اما همچنان این سایت‌ها فعالیت خود را دارند.

نکته بسیار مهمی که کمتر مورد توجه قرار گرفته، سبز شدن قارچ‌گونه مشاوران سرمایه‌گذاری در شبکه‌های اجتماعی و اینستاگرام است. افرادی که خود را خدایان سرمایه‌گذاری و مشاوران کارکشته در حوزه رمز ارزها معرفی می‌کنند و به طریقی دیگر در حال چپاول اموال مردم هستند. دولت باید سازمان یا نهادی را به رسمیت شناخته تا صلاحیت افراد در زمینه ارائه مشاوره سرمایه‌گذاری را بررسی کنند.

ما در روزهای آخر دولت فعلی هستیم. بستن صرافی‌های تصمیمی پرهزینه و دردسرساز خواهد بود. لذا من بعید می‌دانم حداقل در این دولت تصمیمی در این زمینه اجرایی شود.

آقای نقی پورفر:

آقای قالیباف در جایی گفته‌اند که کار مردم رو باید به مردم واگذار کرد. در این سال‌ها تقریبا همه ما نگران چنین روزهایی بودیم. وقتی درگاه‌های پرداخت را مسدود کنید و کسب و کارهای رسمی را دچار مشکل می‌کنید، فضا را برای ورود کلاهبرداران فراهم خواهید کرد. ما کاملا آماده‌ایم تا به مجلس در بحث قانون‌گذاری کمک کنیم. نگرانی در زمینه فعالیت‌های غیرقانونی، فرار مالیاتی، پولشویی و قمار با استفاده از ارزهای دیجیتال، نگرانی قابل درکی است. اما راه جلوگیری از این فعالیت‌ها، بستن کسب و کارهای قانونی و رسمی کشور نیست.

چرا مجلس از صاحبان کسب و کارهای موفق و فعال در حوزه رمز ارزها دعوت نمی‌کند و صحبت آن‌ها را نمی‌شنود؟ متاسفانه از برخی مسئولین می‌شنوم که می‌گویند ۹۵ درصد رمزارزها برای قمار استفاده خواهند شد! این آمار چگونه بدست آمده است؟ مستندات آن چیست؟ چرا در جلسات ساماندهی، هیچ نماینده‌ای از بخش خصوصی حضور ندارد؟ حاکمیت در این زمینه کوتاهی کرده است.

راه مقابله با این حوزه، محدود کردن مردم نیست. این سیاست‌ها هیچ وقت در ایران پایدار نبوده است.

پلتفرم‌های اکسچنج بهتر از هر نهاد دیگری می‌توانند خود تنظیمی را انجام دهند. چرا کوتاهی و اشتباه دولت در بورس رو به گردن حوزه رمز ارز می‌اندازید؟ این یک فرافکنی بزرگ است. مگر افزایش قیمت رمز ارزها به ایران و هجوم مردم به این بازار ارتباط دارد؟ این یک بازار جهانی است و یک کشور نمی‌توان در آن چنین تاثیری داشته باشد.

فضای بلاکچین غیرمتمرکز بوده و به راحتی می‌توان یک صرافی غیرمتمرکز راه‌اندازی کرد و در کشور فعالیت کرد. چرا باید شرکت‌هایی رسمی، که ثبت شده و در چارچوب قانون فعالیت داشته و مدیران آن افرادی شناخته شده هستند را ببندیم تا در نتیجه چنین رفتاری، صرافی‌های زیرزمینی شکل بگیرد؟

طبق گزارش موسسه گارتنر، تا سال ۲۰۳۰ ارزش افزوده شرکت‌های فعال در حوزه بلاکچین ۳۵۰۰ میلیارد دلار ارزش افزوده ایجاد خواهند کرد. این عدد تنها در حوزه بلاکچین بوده و بدون در نظر گرفتن رشد قیمت رمز ارزهاست. این روش برخورد با فعالان این حوزه، تنها کشورمان را در مقابل رقبای منطقه‌ای ضعیف نگه داشته و فرصت بسیار خوبی را از دست خواهیم داد.

قربان زاده:

خودتنظیم گری نیز خود انحصار ایجاد می‌کند. اینکه تنظیم گری بازار رو به خود بازار بسپاریم، خود انحصار ایجاد می‌کند. و باید به نحوی برای تنظیم این چارچوب، بین دولت و حاکمیت و بخش خصوصی یک هماهنگی وجود داشته باشد.

اما مسئله اصلی اینجاست که اکنون در بخشی کسب و کاری ایجاد شده که بدون اخذ مجوز قانونی میلیاردها تومان سرمایه مردم را در اختیار خود قرار داده که این مسئله برای ما قابل پذیرش نیست. حتی اگر صاحب این کسب و کار فرد شناخته شده‌ای باشد، باید مجوز دریافت کند.

هدف ما تصمیم گیری مناسب با شرایط این بازار است. این تصمیم گیری الزاما به معنی بستن صرافی‌ها نیست. اگر سازوکار فعلی، آسیبی به سرمایه مردم وارد نکند، همین سازوکار می‌توان ادامه پیدا کند.

همان مثالی که دوستان در مورد دکتر نماها و مشاوران خود خوانده سرمایه‌گذاری در حوزه رمز ارزها زدند را در نظر بگیرید. اگر همین افراد فردا صرافی خود را راه‌اندازی کنند، آیا خطری برای دارایی مردم نیست؟ آیا نباید این فضا سازماندهی شود. ما با برخوردهای قهری مخالفیم.

ما نیز معتقدیم که هر تصمیمی که در این حوزه گرفته می‌شود باید با همفکری و مشورت دوستان و فعالان این حوزه صورت بگیرد. اما این همفکری منحصر به یک انجمن خاص نیست.

حاکمیت نمی‌تواند به صورت مطلق مبادلات رمز ارزها را در کشور ببندد. اگر دولت چنین جنگی را آغاز گند، پیروز آن قطعا بلاکچین خواهد بود. من نیز با تعامل و همراهی و گفتگو میان حاکمیت و بخش خصوصی موافق هستم.

آقای  قربان زاده:

 دغدغه فعال‌های حوزه قابل درک است. سلف رگولیشن اقتضای خودش را دارد وباعث انحصار می شود. اگر در هر حوزه‌ای قرار باشد اعطای مجوز صورت بگیرد، برای تنظیم کردن آن لازم است نظام صنفی و فعالین آن حضور داشته باشند؛ ولی جایی که به منفعت عمومی باشد، باید از سمت حکومت قانون‌گذاری شود. اعمال حق حاکمیتی برای حفظ Public interest انجام شود. هیچ کدام اینها مطلق نیست و باید تعامل صورت بگیرد. این حوزه، حوزه تیم نظارتی دولت است و مجلس جنبه نظارتی دارد؛ یعنی این اتفاق بین بانک مرکزی و وزارت اقتصاد و سازمان بورس و سازمان مالیات، باید هرچه زودتر تبدیل به یک نظام واحد شود. اگر حرف های شما شنیده نشده، حق با شماست و مسئول کسی است که باید مورد بازخواست و پرسش قرار بگیرد. اما این هم قابل قبول نیست که جایی اکنون بدون مجوز قانونی، میلیاردها تومان سرمایه مردم را دریافت می‌کند و هر اتفاقی ممکن است رخ دهد. برای هر کدام از اینها اگر اتفاقی مثل ترکیه بیافتد، جنجالی به پا می شود که بعدا نمی توان آن را جمع کرد. شما می گویید اگر این اتفاق بیافتد زیرزمینی می شود، ولی ما حداقل‌ها را می‌دانیم. درباره زیرزمینی شدن می‌دانیم که چه آثار و تبعاتی دارد؛ بالاخره چیزی که مشهود است، این است که باید هر چه زودتر در مورد آن تصمیم‌گیری شود، نه این که لزوما تا ابد مسدودسازی ادامه یابد! تصمیم‌گیری یعنی اگر آن مجموعه مشکلی ندارد، به آن مجوز دهیم که پول مردم هم از بین نرود و کار به روال قبل ادامه پیدا کند. اتفاقی که دارد در این بازار می‌افتد، مستعد بحران است. اما شما فقط خودتان را می‌بینید. این نامه پیشنهاد اولیه‌اش دو خطی و سلبی بود و تبدیل شد به این که این فضا باید حتما سازمان‌دهی شود و نباید برخورد سلبی و قهری وجود داشته باشد. وقتی چنین مسئله‌ای طرح شده، موضوع آن دغدغه سرمایه مردم بوده و گفتند این کار باید هر چه سریع تر اتفاق بیافتد. حتما باید پیگیری کنیم، ولی پیگیری باید با عقلانیت، همفکری و همراهی دوستان فعال این حوزه باشد. حاکمیت نمی‌تواند تو این حوزه که در آن مبادله صورت می‌گیرد، مسدودسازی مطلق کند.

حامد میرزایی:

همگی می‌دانیم کسب و کارها در بسترهای موجود به وجود می آیند و بسترهایی که در کشور وجود داشته، پتانسیل بالایی برای رمز ارزها داشته است. بستر همکاری با پلیس فتا و مراجع قضایی برای جلوگیری از تخلف‌های مالی، پولشویی و کلاهبرداری شکل گرفته است. 

تغییراتی که می خواهد اعمال شود، می‌تواند کل مارکت را تحت تاثیر قرار دهد و از این لحاظ همه ما متضرر می شویم. بحث خروج سرمایه و فرار سرمایه کاملا درست است. با بیانیه شاپرک، ۳۰ یا ۴۰ درصد پول ذخیره شده روی اکسچنج‌ها خارج شد و هیچ وقت هم برنگشت. قانون‌گذاری این حوزه برای قانون‌گذاران تمام جهان یک چالش است. در کشور ما هم به خاطر نوع اقتصادی که داریم، این مسئله با چالش بیشتری همراه است. همه ما دیدیم زمانی که فضای کشور به شدت به بحثی مثل ماینینگ نیاز داشت، زمانی که تحت تحریم‌های شدید بین‌المللی قرار گرفته بودیم و هیچ کشوری در دنیا از ما انرژی نمی‌خرید، ماینینگ می‌توانست یک راه حل واقعی باشد و انرژی داخل کشور تبدیل به یک ارز بین‌المللی و معتبر شود. با این وجود دیدیم که با ماینرها چه برخوردی انجام شد و اشخاصی که آن زمان به مارکت ورود کرده بودند، همگی تحت تاثیر قرار گرفتند. در این حوزه هم فکر می‌کنم قانون‌گذار دارد رفتار مشابه را انجام می دهد. من تصور نمی‌کنم اتفاق خوبی بیافتد. امیدواریم با تعامل بیشتر، دولتی‌ها و نهاد قانون‌گذار با توجه به حساسیتی که این حوزه دارد، تصمیم‌گیری کنند.

امیر راد: 

یک نکته خیلی مهم در صحبت‌های مصطفی نقی پورفر بود که من پاسخی از سمت جناب قربان زاده ندیدم و آن هم این که وقتی ما تقاضای مسدود کردن چیزی را می دهیم و صراحتا این موضوع در نامه جناب قالیباف هم ذکر شده، اتفاقی که می‌افتد این است که بعد از بسته شدن، در آینده باز کردن و برگرداندن آن کار راحتی نخواهد بود و حتی می توان گفت یه محملی برای رانت یه عده خاص می شود.

به هر حال درخواست مسدودسازی در این نامه مطرح شده بود و این از آن برخوردهای سلبی است که تبعاتش می‌تواند بیزینس‌ها را نابود کند. از بقیه نکاتی که در نامه بود و ما برای آنها پاسخ داریم، یکی بحث مالیات بود که ما پاسخ مکتوب این موارد را هم آماده کردیم؛ خیلی شرکت‌های بزرگی که در این حوزه فعال هستند، از سالیان گذشته پرونده‌های مالیاتی خود را تشکیل داده اند و مانند سایر بنگاه‌های تجاری کشور به کار و فعالیت خود ادامه می دهند و اتفاقا سر موضوع مالیات خیلی هم چالش دارند. 

آقای شریعت مدار:

ایشان در نقدی به آقای قربان زاده گفتند:

شما نماینده مردم هستید و در واقع هم حفاظت از اموال مشتریان و هم حفظ اکوسیستم و ذی‌نفعانی که امروز حدود ۵ میلیون نفر هستند، به عهده شماست. ارزش بازار و گردش آن در بعضی روزها بالای ۵ هزار میلیارد تومان بوده و مسدودسازی درگاه‌ها، حذف صورت مسئله است. 

بانک مرکزی باید یه سرویس حفاظتی توسعه می‌داده، که این کار ۲ یا ۳ ماه بیشتر هم طول نمی‌کشیده، ولی این کار را نکرده است. ما بالای ۶ میلیون نفر در پلتفرم‌های داخلی داریم، ۱۰ میلیون نفر درگیر در این حوزه در ایران داریم و تقریبا ۱۰ هزار شغل داریم؛ اگر متخلف بانک مرکزی بود، باید بازخواست می شد؛ الان ما باید به خاطر این که بانک مرکزی تخلف کرده و وظیفه خود را انجام نداده و یک قدم کوچک برنداشته، کل مارکت و این اکوسیستم را مسدود کنیم و این تضعیف شدن باعث می شود که دیگر نتواند از جای خود بلند شود و رقیب خارجی جای آن را خواهد گرفت.

خاک پور: 

بنده هم همان نکته را باید تکرار کنم که خواهشمندیم مسدود نکنید. چون مسدود کردن هیچ کمکی به کلیت این ماجرا نخواهد کرد. می شود قانون گذاری کرد و مسدودسازی هم هیچ کمکی به این ماجرا نخواهد کرد.

ساناز وفی: 

آقای قربان زاده صحبت های خوبی کردند، امیدوارم آینده روشنی برای این حوزه باشد. ما به عنوان فعال این حوزه تمام تلاشمان همین است.

خانم بهار سیار:

 موردی که اینجا به آن پرداخته نشد کاربرها هستند. کاش اجازه می‌دادید یکی دو تا از کاربرها هم در این کلاب صحبت می‌کردند که شاید آقای قربان زاده یا بقیه دولتی‌ها هم متوجه می‌شدند که ما شرکتی‌ها اگر حرفی می‌زنیم، فقط برای خودمان نیست. 

 قربانی: 

من از صحبت‌های آقای قربان زاده واقعا لذت بردم. کمتر دیده بودم در مدیران و مشاوران این کشور که انقدر مسلط باشند و امیدوارم واقعا بشود تعامل کرد. ما چالش‌های جدی داریم که اگر حل نشود، مردمی که در این فضا فعالیت می‌کنند متضرر می شوند. امیدوارم به صورت همگرا، هم از سمت مردم، هم از سمت کسب و کارها و هم از سمت رگولاتور، اتفاق درستی بیافتد.

نوری: 

امیدواریم با توجه به این که شما نماینده همه مردم هستید، خواهش همه دوستان این است که از نگاه‌های سلبی که می‌تواند به اقتصاد و اکوسیستم فعالان این حوزه و تمام کشور آسیب بزند دوری کنید. امیدواریم که در سیاست‌گذاری شما هم حامی تمام بخش خصوصی و مردم باشید که اتفاقات خوشایندی بیافتد.

آشتیانی: 

دو تا نکته مد نظرم هست: یکی این که نهاد حاکمیتی این موضوع رو مکلف کند و دومی این که ما هم این دغدغه را داریم که صرافی‌های رمز ارز بزرگ ما که دارند با حجم بالایی در این اکوسیستم کار می‌کنند، ولی این هدف و دغدغه تناقض بسیار جدی با پیشنهاد آقای قالیباف برای بسته شدن درگاه‌ها دارد و نتیجه و عارضه‌اش هم غیر قابل برگشت است.

جرجندی: 

باز از آقای قربان زاده تشکر می‌کنم. به نظرم بحث‌های سیاسی مقداری ما را از اصل دور می‌کند و من تشکر می‌کنم که ایشان به این موضوع پرداخته است. همانطور که ایشان می‌داند، اگر این مسئله همین امروز رگوله شود بهتر از فرداست.

ما احراز هویت نداریم، اعتبارسنجی نداریم. یه کلاهبردار می‌تواند ۲ هزار میلیارد تراکنش داشته باشد و هیچکس هم متوجه نشود. اگر مجلس بتواند بیشتر به بانک مرکزی این فشار رو بیاورد، قطعا می‌تواند به نتیجه مطلوب برسد.

صالحی: 

تشکر می‌کنم از این که صحبت‌های به‌جایی مطرح شد. دو تا نکته: بحث حاکمیت بسیار زیاد مطرح شد، اما به نظرم یک قدم قبل از این که یک حاکمیت همراه داشه باشیم، باید یک جامعه همراه داشته باشیم. روی صحبت من با تمام فعالینی هست که داخل این روم هستند یا کسانی که صحبت‌های من را بعدها می‌شنوند. تا وقتی که یک بخش خصوصی چندپاره شود و به خودش رحم نکند، به هیچ وجه حاکمیت آن را جدی نمی‌گیرد و پشت درهای بسته برایش تصمیم‌گیری خواهد شد. از سال ۹۶ شاهد هستیم که همه دوستان برای اولین بار در کامیونیتی آن زمان دور هم جمع شدند تا امروز بیشتر و بیشتر این انشقاق اتفاق افتاد. این خیلی باعث خوشحالی نیست و باید قبل از این که توقع داشته باشیم حاکمیت با ما صحبت کند، خودمان با خودمان صحبت کنیم. و این موضوع اگر حل شود، یک کامیونیتی قوی و یک بخش خصوصی تاثیرگذار خواهیم داشت که می‌توانیم در آینده حتی دسترسی‌هایی بیشتر از آنچه که مورد نیاز هست از دولت و حاکمیت بگیریم.

خلخالی: 

ابر اساس شنیده‌ها و دیده‌ها نکته‌ای به ذهن من می‌رسد و آن هم این که ما بخواهیم یک بازار مالی را به خاطر یک بازار مالی دیگر تخریب کنیم، بدون این که رصد کنیم چرا در بازار مالی قبلی مشکل یا خلل ایجاد شده، خیلی بحث متخصصانه و باتدبیری نیست. هر بازار مالی شرایط خاص خودش را دارد و همه ما می‌دانیم که چه تصمیمات و تدابیر و اتفاقاتی باعث ضرر و خسران مردم در بازار شده. 

کلانی: 

دغدغه‌ای که من متوجه شدم، این بود که بالاخره این حجم سرمایه‌ای که دست اکسچنج‌هاست، بحث امنیت آن مهم است. ما باید به تمام کاربران این آموزش را بدیم که بتوانند کلید خصوصی را دست خودشان داشته باشند. مسئله امنیت بزرگترین آموزشی است که همان اول باید ارائه شود. باید به کاربرها یاد بدهیم که دارایی شما باید دست خودتان باشد. هیچ فضایی با هر ضمانتی نمی‌تواند تضمین این را داشته باشد که دارایی شما صد در صد حفاظت شده باشد.

سیار:

ممنونم از وقتی که گذاشتید. فقط دوست داشتم کاربرها هم بیایند و یک سری نکته‌ها را بگویند و یک سری سوال‌ها را بپرسند که نماینده‌های دولتی که اینجا هستند، بدانند که مشکل فقط از طرف ما نیست. این مشکل کاربرها هم هست. اگر درگاه‌ها را ببندند، بخش برگشت سرمایه به مشکل می خورد. برگشت سرمایه و پشتوانه‌ای که مردم برای این کار گذاشته بودند که برای خودشان سودی داشته باشند، این کار برایشان مشکلات بزرگی ایجاد می‌کند.

عباسی: 

ممنون از وقتی که گذاشتید. دو نکته: در مورد دارایی کاربرها ما در اسفند ماه شایعه بسته شدن درگاه‌ها را داشتیم و جالب بود که خروج سرمایه اتفاق افتاد ولی منعی برای ورود سرمایه اتفاق نیفتاد و کاربرها آنقدر هم نترسیدند. همانطور که کاربرها به بحث امنیت اکسچنج‌ها اهمیت میدهند، همانقدر هم برایشان مهم نیست که مالیات بدهند. یعنی ترجیحشان این است که مالیات هم بدهند، ولی بتوانند در یک محیط امن کار کنند و خب این خیلی ارزشمند است و برای کاربرها کار کردن در یک فضای سالم خیلی مهم است. اما صحبت کوتاهی که با آقای قربان زاده دارم این است که در جلساتی که با بانک مرکزی دارید، ابزاری که لازم است برای این که اجرای این قانون منع شود را ایجاد کنید. چون اگر فرضا درگاه‌ها هم بسته شود، فکر نمی‌کنم برای بانک مرکزی آنقدر مهم باشد که بخواهد این را قانونمند کند. همانطور که تا الان برایش کم‌اهمیت بوده، شاید از این به بعد هم کم‌اهمیت باشد. خواهش می کنم این فشار برای حاکمیت وجود داشته باشد و به فراموشی سپرده نشه. چون تا حالا ما هرچی مذاکره کردیم، جلساتی که داشتیم از سمت وزارت اقتصاد پوش شده بود و بانک مرکزی هم همراهی میکرد، یهو یک شبه قطع میشد و ادامه پیدا نمیکرد. دستورالعمل‌هایی که بارها و بارها خدمت آقای محرمیان، آقای همتی و بقیه بخش‌های بانک مرکزی داده شده، خیلی راحت فراموش شد از سمت ما. تنها امیدم به مجلس و بخش 19 که تو فصل جدید قانون بانک مرکزی داره اعلام میشه و این تیکه‌هایی هست که امیدوارم مجلس بتونه کاری کنه. وگرنه حقیقتا یه مقدار ناراحتیم از اینکه ما داریم این وسط بسته میشیم ولی آیا اون فشار روی بانک مرکزی هست که این رو قانونمند کنه یا نه اصلا براش مهم نیست.

ساتوشی:

لذت بردم از صحبت‌های دوستان. یه موضوعی که به نظرم زیر تمام حرفهایی که زدیم گم شد، بعد منابع انسانی این اتفاق هست. اون هم اینکه حداقل بین ۵ تا ۱۰ هزار نفر فکر می‌کنم بعد از این اتفاق بیکار خواهندشد. که امیدوارم دولت به این هم فکر کرده باشه.

کلاهی:

من اینطوری نگاه می‌کنم که شاید این نامه تبدیل به یه فرصت بشه و مجلس روی این موضوع وقت بگذاره و ایشالا به نفع دوستان بشه. اتاق بازرگانی تمام ظرفیتش در خدمت هست، هرکاری از ما بربیاد دریغ نخواهیم کرد از امکاناتی که داریم. آقای قربان زاده با شناختی که من دارم 2 تا حسن خوب دارند. یکی اینکه در جایی که کمترین مسئولیت رو دارند، بشترین پاسخگویی رو دارند. یکی هم اینکه حرفشون رو صریح می‌زنند. جایی که چالش و مخالفت وجود داره، معمولا ازش چیز خوبی درمیاد و امیدوارم این اتفاق بیفته .

سینا:

یه نکته خیلی کوتاه: از دید من طبق تجربه تاریخی که وجود داره، ما اصولا برخورد قهری می‌کنیم، بعد می‌بینیم عوارض چی بوده و به فکر درمان می‌افتیم. تو بورس راه داشتیم. الان چند ساله درباره توکن و ارز و… برنامه خیلی زیاده. از دید من در بدنه اجرایی حاکمیتی، هیچ فهم و شعوری نسبت به این قضیه وجود نداره.

نقی پورفر:

دوستان از جمله جناب خوشبخت یه صحبتی کردند که نمی‌تونن ببندن. چرا می‌تونن ببندن و ما چیزی داریم به نام قاچاق ارز و کالا. جرم نگاری انجام میدند و ما در رده قاچاقچی قرار می‌گیریم. کشور ارمنستان همین بغل ما الان برامون فرش قرمز پهن کرده. مالیاتش رو هم به صورت لحظه‌ای می‌گیره. یعنی حتی کاغذبازی هم نداره. یه سری از دوستان به یه سری از مسائل اشاره می‌کنند که مثلا اگه درگاه‌ها بسته بشه، یه سری چیزها از دست میره. بله، از دست میره و بسیاری از بیزنس‌ها می‌تونن از ایران خارج بشن و حجم بزرگی میره اونور. چون مثل یک صرافی زدن در ایران نیازمند این نیست که شما جزو ۵ درصد سطح بالای جامعه باشی که بتونی یه دونه صرافی بزنی که الان شده ۲۰ میلیارد تومن در تهران. رقم دقیقش ۲۳ میلیارد و ۵۰۰ میلون تومن. شما در ارمنستان با سرمایه‌ای در حد ۱۰ هزار دلار می‌تونی صرافی بزنی و ایجاد پلتفرم‌های معاملاتی سرمایه‌ای میخواد در حد ۱۳ هزار یورو. از این مبلغ، نهایتا ۳ هزار یورو کافی هست که در حساب اون شرکت به صورت نقدی توسط مدیرعامل قرار داده بشه. افراد خارجی در ارمنستان ۱۸ درصد مالیات دارند و از مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند و می‌تونن سرمایه‌شون رو آزادانه به همه جهان منتقل کنند. بعد از دو سال هم مدرکی می‌گیرند به نام هاتوک و بعد از ۵ سال هم بهشون پاسپورت میدن. چیزی که از دست میره، همین بغل از دست میره. خیلی هم راحت از دست میره. 

سعید خوشبخت:

همه کسانی که اینجا هستند، برای کسب و کار تلاش می کنند. نهادهای دولتی مدام می خواهند ما را مدیریت کنند؛ اما باید بدانند که نتوانستند ما را مدیریت کنند. هر کسی هم باید نقش خودش را بازی کند. بالانس باید رعایت شود و باید فضا طوری باشد که هم بتوانیم حرف بزنیم و هم بتوانیم مدیریت کنیم. همه ما چه بخواهیم چه نخواهیم، هم سود و هم منفعتیم و تمام منافع ما در یک سمت است و همه ما در یک تیم هستیم. 

علی اکبری:

چیزی که دوستان در نظر نگرفتند این است که این اکوسیستم تنها این ۱۰ تا اکسچنج بزرگ نیستند. ما بالای ۳۰۰ تا کسب و کار داریم که مستقیم فقط با کاربر در ارتباط اند. یعنی هیچ سرمایه ای از کسی پیش آنها نگهداری نمی شود، که امنیت سرمایه به خطر بیافتد. پس چرا درگاه های آنها بسته شده؟‌ یا در سال ۹۵ که بانک مرکزی ای نماد همه را بست، چرا دوباره پیگیر نشد که بازگرداند؟ در سال ۹۵ که بیت کوین ۱ میلیون تومان بود، ما نماد داشتیم. این ها ای نماد ما را بستند و گفتند که بانک مرکزی در حال تهیه دستورالعمل برای این کار است. اما دیگر خبری نشد. 

این ۳۰۰ کسب و کار چه باید بکنند؟ کسی به آنها ای نماد، درگاه و مجوز نمی دهد. درگاه شاپرک از سال ۹۶ کد ملی ما را در بلک لیست قرار داده و هیچ جوابی هم نمی دهد. 

قربان زاده:

با بخشی از صحبت های دوستان موافقم و با بخشی دیگر خیر. موضوع نامه هم تنظیم گری و ساماندهی است و از کلمه مسدودسازی استفاده نشده است. به خاطر نگرانی هایی که وجود دارد، این کار باید در قالب پرداخت های قانونی اتفاق بیافتد. از اول نامه به تاثیر گذاری و اهمیت این صنعت اشاره شده است. 

من نماینده مجلس نیستم و وظایفم همینی است که می بینید؛ من مشاور آقای قالیباف در شورای عالی هماهنگی اقتصادی هستم. هر چه بتوانیم فضای تخصصی را غنی تر کنیم، بهتر است و من استقبال می کنم و امیدوارم که به نتیجه مطلوب برسیم.

ذوالفقاری: 

این حوزه تبدیل به شغل شده است؛ چندین نفر کارشان این است. حمله ای که یکی دو سال پیش به فارم ها شد، باعث شد که سرمایه از کشور خارج شود. این یک طنز و شوخی نیست؛ بلکه تبدیل به شغل برای بسیاری از افراد شده است. با این دیدگاه تصمیم بگیرید. با تعطیلی کاری از پیش نمی رود. 

صادقیان: 

با این که دارایی های دیجیتال موضوعات بسیار مهمی در این حوزه هستند، اما ما باید این موضوع را بزرگ تر از این ها ببینیم؛ همین الان تکنولوژی ها و نوآوری های جدیدی در این حوزه به وجود می آیند و حتی خیلی ها معتقدند که این فناوری می تواند بزرگ تر از اینترنت باشد و در زمینه های مختلف هم از بلاک چین و رمزنگاری استفاده می شود. 

امیدوارم هر قانون گذاری که در ایران انجام می شود، باعث فرار مغزها نشود و ما بتوانیم فارغ از بحث مالی، یک بیس داخلی داشته باشیم و بتوانیم زیرساخت بومی در کشور ایجاد کنیم. 

آزادی: 

من بیت کوین را از زمانی که ۷۰ دلار بود دنبال می کردم، ولی نمی توانستم بخرم. این که بستری فراهم شد که توانستم آن را بخرم یک طرف قضیه است و طرف دیگر این است که این تبدیل به شغل من شده است.  

جمع بندی

به طور کلی می‌توان گفت بحث‌هایی که در این جلسه شکل گرفت، بسیار مفید و تاثیرگذار بود. طبق اخبار رسیده به میهن بلاکچین، سه روز بعد از این جلسه، آقای سعید خوشبخت جلسه‌ای با مسئولین دولتی داشتند و در آن جلسه مقرر شد مسدودسازی درگاه صرافی ها فعلا و تا قبل از انتخابات اجرایی نشود. امیدواریم تعامل‌های شکل گرفته بین فعال‌های حوزه کریپتو و مسئولین دولتی، منجر به تصمیماتی شود که برای هر دو طرف و از همه مهم‌تر برای کاربران این حوزه مفید و کاربردی باشد.