زنگ خطر شاخص MOVE؛ آیا فدرال رزور به‌موقع نرخ بهره را کاهش می‌دهد؟

بازارهای مالی جهانی تحت تأثیر سیاست تعرفه‌ای جدید دونالد ترامپ، با افت شدید در طبقات مختلف دارایی مواجه شده‌اند. در آغاز معاملات دوشنبه، قراردادهای آتی سهام آمریکا نزولی بودند.

به گزارش میهن بلاکچین، تقاضا برای دارایی‌های امن، قیمت اوراق قرضه ۱۰ ساله آمریکا را بالا برد، ین ژاپن ۱.۳٪ مقابل دلار تقویت شد و قیمت اسپات طلا به ۲٬۹۸۸.۶۱ دلار در هر اونس رسید.

سیاست تعرفه‌ای ترامپ بازارهای جهانی را به آشوب کشید

هفته گذشته، شاخص S&P 500 با کاهش روزانه ۴.۸٪ (بیشترین از ۲۰۲۴) و شاخص داو جونز با سقوط ۵.۵٪، سودهای دو ماه اخیر را از دست دادند. شاخص نزدک طی دو روز ۱۱.۸٪ سقوط کرد و وارد بازار خرسی شد. سهام غول‌های فناوری افت شدیدی داشتند: اپل (۵.۵٪-)، تسلا (۱۰.۳٪- در طول روز) و انویدیا (بیش از ۳۰۰ میلیارد دلار کاهش ارزش بازار، ۹.۱٪-). بازارهای جهانی نیز تحت فشار بودند و Nikkei ژاپن (۵.۶٪- و توقف موقت معاملات)، KOSPI کره جنوبی (۴.۹٪-) و STOXX 600 اروپا (۳.۸٪-) کاهش‌هایی را تجربه کردند. شاخص ترس VIX با ۳۴.۴٪ افزایش به ۴۵.۸ و به بالاترین سطح از سال ۲۰۲۲ رسید.

در بازار کالاها، طلا به زیر ۳٬۰۰۰ دلار (۲۹۸۸.۶۱ دلار، ۱.۹٪-) و نقره به ۳۴.۵۰ دلار (۲.۳٪-) رسیدند. نفت خام WTI با ۱۲٪ کاهش نسبت به اوج هفته قبل، به ۵۹.۸۰ دلار (پایین‌ترین از آوریل ۲۰۲۱) و نفت برنت به ۶۳.۲۰ دلار سقوط کردند. مس COMEX با ۸.۲٪ کاهش به ۳.۸۵ دلار رسید که نشان‌دهنده نگرانی از وضعیت تولید جهانی است. در بازار ارز، دلار استرالیا (۱.۱٪-)، یورو (۰.۹٪-) در برابر دلار آمریکا تضعیف شدند و شاخص دلار به ۱۰۴.۵۰ (بالاترین سطح سه ماهه) رسید.

بازار رمزارزها نیز به‌عنوان دارایی پرریسک، ۱۰٪ از ارزش کل خود را از دست داد و به ۲.۱۶ تریلیون دلار رسید. قیمت بیت کوین ۶٪ افت کرد و اتریوم ۱۲.۴٪ کاهش یافت. همچنین، حجم لیکوئید شدن‌ها در ۲۴ ساعت گذشته به ۸۸۶ میلیون دلار رسید.

نگرانی‌ها در بازار اوراق قرضه با افزایش شاخص نوسانات MOVE به ۱۲۵.۷۱ (۱۵.۸٪ افزایش از پایان مارس) تشدید شده است. آرتور هیز (Arthur Hayes) معتقد است عبور این شاخص از سطح ۱۴۰، فدرال رزرو را وادار به اجرای سیاست‌های پولی انبساطی (QE) خواهد کرد، زیرا فشار فروش ناشی از افزایش هزینه‌های مالی، سیستم را تهدید می‌کند. سطح فعلی به این نقطه بحرانی نزدیک است.

مواضع دولت ترامپ و واکنش بازار

دولت ترامپ سعی در آرام نشان دادن اوضاع دارد. استیون منوچین (Steven Mnuchin) وزیر خزانه‌داری در دولت قبلی ترامپ نوسانات را «موقت» خواند و لایتهایزر، وزیر سابق بازرگانی بر لزوم تعرفه‌ها تأکید کرد. ترامپ نیز در شبکه اجتماعی خود پیام اطمینان فرستاد. هیز اظهار داشت که وابستگی نداشتن پایگاه رأی ترامپ به بازارهای مالی، به او در پیشبرد سیاست تعرفه‌ای جسارت می‌دهد.

اما بازار متقاعد نشده و روی ۱.۲٪ کاهش نرخ بهره فدرال رزرو در سال جاری گمانه‌زنی می‌کند. جی‌پی مورگان آغاز کاهش نرخ بهره از ماه می را پیش‌بینی می‌کند. گلدمن ساکس هشدار می‌دهد که اجرای کامل تعرفه‌ها می‌تواند رشد اقتصادی آمریکا در ۲۰۲۵ را به ۱.۲٪ کاهش و تورم را به ۳.۸٪ افزایش دهد و فدرال رزرو را در موقعیت دشواری قرار دهد.

اظهارات جنجالی ترامپ در مورد تمایل به افت ۲۰٪ بازار سهام برای تقویت تقاضای اوراق قرضه و تضعیف دلار که بعداً توسط مشاور اقتصادی کاخ سفید تعدیل شد، به بی‌اعتمادی دامن زده و شاخص VIX را بالاتر برده است.

وضعیت فعلی یادآور بحران‌های گذشته مانند دوشنبه سیاه ۱۹۸۷ و سقوط ناشی از کووید-۱۹ در مارس ۲۰۲۰ است. در بحران ۲۰۲۰، شاخص S&P 500 بیش از ۳۴٪ سقوط داشته و بیت کوین نیز هم‌زمان با نزدک افت شدیدی را تجربه کرد که نشان داد بیت کوین به جای دارایی امن، بیشتر شبیه سهام فناوری پرریسک عمل می‌کند. این الگو امروز با همبستگی بالای بیت کوین و نزدک (۰.۸۵) در حال تکرار است.

بحران ناشی از کووید-۱۹ در مارس ۲۰۲۰ تازه‌تر بود، به‌طوری که شاخص S&P 500 در عرض ۱۰ روز چهار بار باعث فعال شدن مکانیسم توقف معاملات (Circuit breaker) شد.

نقطه عطف بحران ۲۰۲۰، مداخله سریع فدرال رزرو با کاهش نرخ بهره به صفر و اجرای تسهیل کمی نامحدود (Unlimited QE) بود. هرچند بحران فعلی ریشه سیاسی (تعرفه‌ها) دارد، الگوی وحشت بازار مشابه است. شفافیت نداشتن جنگ تجاری، وضعیت را پیچیده‌تر کرده است.

این بحران پیامدهای جهانی دارد. چین، اتحادیه اروپا، هند و برزیل در حال بررسی اقدامات تلافی‌جویانه علیه آمریکا هستند. اختلال در زنجیره تأمین جهانی که با زلزله اخیر میانمار تشدید شده نیز به نگرانی‌ها افزوده است.

در این میان، دارایی‌های امن مانند اوراق قرضه خزانه‌داری آمریکا (با کاهش بازدهی و افزایش قیمت)، ین ژاپن و فرانک سوئیس تقویت شده‌اند. حجم اوراق قرضه با بازدهی منفی در جهان به ۱۶.۵ تریلیون دلار رسیده است (به این معنی که سرمایه‌گذاران عملا برای وام دادن پول پرداخت می‌کنند فقط برای اینکه پولشان ایمن باشد). طلا با وجود افت کوتاه‌مدت، همچنان جذابیت بلندمدت دارد.

فدرال رزرو در دوراهی: هشدار شاخص MOVE

بازارهای مالی جهانی به‌دلیل سیاست تعرفه‌ای جدید دونالد ترامپ، در آشفتگی شدیدی به‌سر می‌برند. اما در کانون این بحران، شاخصی کلیدی قرار دارد که بیش از سایر معیارها، زنگ خطر ریسک سیستمی را به‌صدا درآورده است: شاخص MOVE.

نگرانی‌ها در بازار اوراق قرضه که زیربنای سیستم مالی محسوب می‌شود، به‌شدت در حال افزایش است. شاخص موو (Merrill Lynch Option Volatility Estimate Index) که نوسانات مورد انتظار بازار اوراق خزانه‌داری آمریکا را اندازه‌گیری می‌کند، از ۱۰۸.۵۰ در پایان ماه مارس به ۱۲۵.۷۱ جهش کرده است. این شاخص، برخلاف VIX که نوسانات بازار سهام S&P 500 را می‌سنجد، نوسانات مورد انتظار در بازار اوراق قرضه ایالات متحدI، به ویژه اوراق قرضه خزانهداری را می‌سنجد. شاخص MOVE را می‌توانید به‌عنوان VIX اوراق قرضه در نظر بگیرید. هنگامی که در مورد نرخ بهره، سیاست فدرال رزرو یا تورم اطمینان وجود ندارد، به سمت بالا حرکت می‌کند.

افزایش شدید MOVE نشان‌دهنده بلاتکلیفی عمیق نسبت به مسیر آینده نرخ‌های بهره، تورم و سیاست‌های فدرال رزرو است. این نوسانات بالا، هزینه استقراض را برای دولت، شرکت‌ها و خانوارها (از طریق وام مسکن) افزایش می‌دهد و می‌تواند ثبات بانک‌ها و موسسات مالی را که به‌شدت به بازار اوراق قرضه وابسته هستند، تهدید کند.

به گفته آرتور هیز (هم‌بنیان‌گذار BitMEX)، شاخص MOVE مهم‌ترین سیگنال برای پیش‌بینی زمان تسلیم شدن فدرال رزرو و اجرای سیاست‌های پولی انبساطی است. او توضیح می‌دهد که با افزایش MOVE، الزامات مارجین برای معاملات اوراق قرضه و تامین مالی مبتنی بر اعتبار به‌شدت بالا می‌رود. این امر می‌تواند معامله‌گران بزرگ و بانک‌ها را مجبور به فروش اجباری دارایی‌ها (Deleveraging) برای تأمین نقدینگی کند و خطر انجماد بازارهای اعتباری را به همراه داشته باشد؛ سناریویی که فدرال رزرو برای جلوگیری از آن تمام تلاش خود را خواهد کرد.

هیز و بسیاری از تحلیلگران، سطح ۱۴۰ را به عنوان یک آستانه بحرانی در نظر می‌گیرند. عبور از این سطح در گذشته با دوره‌های استرس شدید مالی و مداخله فدرال رزرو همراه بوده است. رسیدن شاخص به ۱۲۵.۷۱ نشان می‌دهد که بازار تنها یک قدم با این منطقه خطر فاصله دارد و احتمال وقوع آشفتگی‌های بزرگتر و نیاز به اقدام فوری فدرال رزرو، به شکل قابل توجهی افزایش یافته است.

فدرال رزرو بین کنترل تورم ناشی از تعرفه‌ها و جلوگیری از سقوط بازار و بی‌ثباتی اوراق قرضه، تحت فشار است. افزایش شاخص MOVE به نزدیکی سطح بحرانی ۱۴۰، فشار برای مداخله و کاهش نرخ بهره را افزایش می‌دهد. در حالی که برخی مقامات طرفدار انتظار بیشتر هستند، برخی دیگر بر لزوم اقدام قاطع برای جلوگیری از ریسک سیستمی تأکید دارند. بازار انتظار دارد اولین کاهش نرخ بهره در نشست ماه می FOMC اعلام شود.

امید پس از بحران

بیل اکمن، مدیر صندوق پوشش ریسک، معتقد است اعلام تأخیر در اجرای تعرفه‌ها از سوی ترامپ می‌تواند به بازار فرصت تنفس دهد، اما پافشاری بر سیاست فعلی می‌تواند منجر به افت بیشتر شاخص S&P 500 (تا ۱۰٪ دیگر) و افزایش ریسک رکود اقتصادی (تا ۶۰٪) شود. به گفته او، رویدادهای روز دوشنبه مسیر ماه‌های آینده را مشخص خواهد کرد.

اگرچه وضعیت نگران‌کننده است، اما می‌تواند زمینه‌ساز یک نقطه عطف باشد. همانطور که در سال ۲۰۲۰ مداخله فدرال رزرو روند را معکوس کرد، اکنون نیز فشار بر این نهاد برای کاهش نرخ بهره افزایش یافته است. تصمیم فدرال رزرو در پاسخ به بحران فعلی و هشدار شاخص MOVE، متغیر کلیدی خواهد بود و می‌تواند به طور غیرمنتظره‌ای به این آشفتگی پایان دهد.