در جهانی که هر خبر اقتصادی می‌تواند مسیر بازارهای مالی را تغییر دهد، یکی از مهم‌ترین شاخص‌هایی که معامله‌گران، سرمایه‌گذاران و تحلیلگران به آن چشم دوخته‌اند، تورم آمریکا است. نرخ تورم نه‌تنها وضعیت اقتصادی بزرگترین اقتصاد جهان را تعریف می‌کند، بلکه نقشه راه فدرال رزرو آمریکا، جریان‌های نقدینگی و میزان ریسک‌پذیری بازار را تعیین می‌کند. اما چرا این عدد ساده تا این حد برای بیت کوین اهمیت دارد؟ چون بیت کوین از دل بحران مالی زاده شد و از همان روزهای نخست، رابطه‌ای پیچیده و همیشه در حال تغییر با اقتصاد کلان داشته است.
هر بار که تورم کاهش می‌یابد، درهای تازه‌ای به‌روی بازارهای پرریسک باز می‌شود. سرمایه‌گذاران بزرگ با احتیاط کمتری وارد میدان می‌شوند، نقدینگی در بازار پخش می‌شود و نگاه‌ها دوباره به سمت دارایی‌هایی می‌رود که در دوران فشار اقتصادی کنار گذاشته شده‌اند. بیت کوین در این میان هم نقش «طلای دیجیتال» را بازی می‌کند، هم یک «دارایی فناوری‌محور» است که به سیگنال‌های اقتصاد کلان بسیار حساس است. همین دوگانگی باعث شده اثر تورم و به‌خصوص کاهش آن بر پرایس اکشن بیت کوین همیشه موضوعی جذاب و کلیدی باشد.
در این مطلب از میهن بلاکچین می‌خواهیم اثر کاهش تورم بر بیت کوین را بررسی کنیم و ببینیم این اتفاق در گذشته چه تاثیری روی قیمت پادشاه ارزهای دیجیتال گذاشته است.
تورم، چرخه‌های کلان و دو هویت متضاد بیت کوین
برای درک اثر کاهش تورم بر بیت کوین، ابتدا باید رابطه میان تورم و سیاست‌های پولی را بشناسیم. زمانی که تورم بالاست، بانک مرکزی آمریکا نرخ بهره را افزایش می‌دهد، جریان نقدینگی را محدود می‌کند و بازار را به سمت دارایی‌های امن‌تر می‌برد. اما وقتی تورم کاهش پیدا می‌کند، همه‌چیز در جهت مخالف حرکت می‌کند. نرخ بهره ثبات پیدا می‌کند یا کاهش می‌یابد، نقدینگی دوباره وارد سیستم می‌شود و میل به پذیرش ریسک در بازار افزایش می‌یابد.
در چنین شرایطی بیت کوین در تقاطع دو نقش قرار می‌گیرد. از یک سو، محدود بودن عرضه آن و برنامه زمانی مشخص ماینینگ، این ارز را به یک ابزار ذخیره ارزش بالقوه تبدیل می‌کند. از سوی دیگر، ماهیت تکنولوژیک و بازار نوپای آن باعث می‌شود رفتارش شبیه دارایی‌های شدیداً ریسکی باشد؛ دارایی‌هایی که به‌صورت مستقیم با جریان نقدینگی و قدرت خرید سرمایه‌گذاران مرتبط‌اند. در دوران کاهش تورم، این دو نقش گاه همسو و گاهی رقیب یکدیگر می‌شوند و رفتار بازار را شکل می‌دهند.
مروری بر تاریخ؛ بیت کوین در دوره‌های کاهش تورم چه واکنشی نشان داده است؟
تاریخ بیت کوین نشان می‌دهد که این دارایی در دوره‌های کاهش تورم رفتاری منسجم اما چندلایه داشته است. هر چرخه اقتصادی باعث شده بازار چهره‌ای متفاوت از بیت کوین را ببیند.
در سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵، در اوج نخستین جهش بزرگ بیت کوین، تورم جهانی کاهشی شد. به دنبال این شرایط، اشتهای ریسک در اقتصاد جهانی کم شد و بیت کوین از آن اوج تاریخی وارد یک فاز بلندمدت تثبیت شد. این دوره از نظر قیمتی شاید جذاب نبود، اما نقطه‌ای بود که اولین صحبت‌ها از «طلای دیجیتال» جدی‌تر مطرح شد؛ روایتی که آرام‌آرام وزن گرفت و بعدتر به یکی از ستون‌های اصلی ارزش‌گذاری بیت کوین تبدیل شد.
چند سال بعد، در چرخه ۲۰۱۸ تا ۲۰۱۹، دوباره تورم جهانی در مسیر نزولی قرار گرفت. بازار ارزهای دیجیتال پس از سقف بولران تاریخی ۲۰۱۷ سقوط کرده بود و بسیاری انتظار رالی جدیدی نداشتند. اما کاهش تورم اثر خودش را به شکل دیگری روی بازار گذاشت: حضور سرمایه‌گذاران نهادی آغاز شد، بازارهای فیوچرز شکل گرفت و شرکت‌های بزرگ آمریکایی شروع به بررسی بیت کوین به‌عنوان یک دارایی پوشش‌دهنده ریسک کردند. بنابراین کاهش تورم در آن دوره مستقیماً قیمت بیت کوین را بالا نبرد، اما زیرساخت‌های لازم برای موج بزرگ صعودی ۲۰۲۰ – ۲۰۲۱ را ایجاد کرد.
چرخه ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۴ اما نقطه عطف مهمی برای بازار بود. تورم آمریکا در سال ۲۰۲۲ به بالاترین سطح ۴۱ ساله خودش رسید و سپس در سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ کاهش یافت. در این دوره، رفتار بیت کوین دگرگون شد. این دارایی از نقش «پناهگاه تورمی» فاصله گرفت و به یک دارایی کاملاً حساس به نقدینگی تبدیل شد. بازار هم بیت کوین را بیشتر شبیه سهام فناوری ارزیابی می‌کرد تا طلای دیجیتال. همزمان ETFهای اسپات بیت کوین در آمریکا راه‌اندازی شدند و نقش جریان سرمایه نهادی بسیار پررنگ شد. بنابراین کاهش تورم در این دوره زمینه‌ساز موج تقاضای جدید و بازگشت سرمایه‌گذاران بزرگ شد و چرخه صعودی اخیر را شکل داد.
چرا کاهش تورم می‌تواند موتور رشد قیمت بیت کوین را روشن کند؟
تحلیل چرخه‌های گذشته نشان می‌دهد بیت کوین هنگام کاهش تورم، چهار رفتار مشخص دارد:
۱- افزایش نوسان در شروع فاز کاهش تورم
بازار در مورد اقدامات آینده فدرال رزرو مردد است و اخبار کوچک می‌توانند نوسانات بزرگ ایجاد کنند.
۲- همبستگی بالا با سهام فناوری – که بعدها کاهش می‌یابد
در آغاز، بیت کوین و سهام فناوری هر دو از نظر بازار دارایی‌های ریسکی محسوب می‌شوند؛ اما پس از تثبیت شرایط، این همبستگی پایین می‌آید و بیت کوین مسیر مستقل خود را دنبال می‌کند.
۳- شروع رالی‌های قدرتمند وقتی احتمال توقف افزایش نرخ بهره بالا می‌رود
بازار آینده را قیمت‌گذاری می‌کند؛ بنابراین تنها انتظار تغییر سیاست پولی کافی است تا جریان‌های سرمایه فعال شوند.
۴- آغاز روندهای صعودی اغلب پیش از رسیدن تورم به کف
معمولاً وقتی سرمایه‌گذاران به پایان چرخه انقباض پولی باور پیدا کنند، بیت کوین زودتر از داده‌های رسمی شروع به رشد می‌کند.
وقتی تورم کاهش پیدا می‌کند، داستان بیت کوین وارد فاز تازه‌ای می‌شود؛ فازی که نه تنها به گذشته وفادار است، بلکه با ساختار جدید اقتصاد دیجیتال نیز همخوانی دارد. در دوره‌هایی که فشارهای تورمی کمتر می‌شود، نیاز فوری به دارایی‌های محافظتی مثل طلا کاهش می‌یابد و سرمایه‌گذاران بیشتر به فرصت‌های رشد فکر می‌کنند. در چنین لحظاتی، بیت کوین دقیقاً بین این دو روایت قرار می‌گیرد: هم یک دارایی کمیاب با داستان ذخیره ارزش است و هم یک دارایی حساس به رشد نقدینگی.
کاهش تورم معمولاً باعث می‌شود بازار انتظار کاهش یا توقف افزایش نرخ بهره را داشته باشد. این تغییر نگرش، به‌طور مستقیم باعث افزایش نقدینگی در بازار می‌شود. گذشته نشان داده که بیت کوین در چنین محیطی عملکرد بسیار بهتری از خود بروز داده است، چراکه سرمایه‌گذارانی که در دوران فشار اقتصادی از بازار دور شده بودند دوباره وارد می‌شوند. همزمان، ثبات اقتصادی ناشی از کاهش تورم باعث می‌شود نگاه‌ها به سمت ویژگی‌های خاص بیت کوین مثل عرضه محدود و استقلال آن از سیاست‌های پولی تقویت و نقش آن به عنوان یک ذخیره ارزش بلندمدت پررنگ‌تر شود.
در اکثر چرخه‌ها، دوره‌های کاهش تورم با افزایش حجم معاملات، رشد تقاضای نهادی، جذاب‌تر شدن ETFها، کاهش هزینه انرژی برای استخراج‌کنندگان و افزایش اعتماد عمومی به بازار همراه بوده است. هر کدام از این عوامل می‌تواند مسیر قیمت را تغییر دهد و در کنار یکدیگر، معمولاً زمینه را برای یک دوره رشد پایدار فراهم می‌کنند.
با این حال، کاهش تورم همیشه به معنای چراغ سبز نیست
اگرچه دوره‌های کاهش تورم اغلب شرایط مناسبی برای رشد بیت کوین ایجاد کرده‌اند، اما این روند هیچ‌وقت یک مسیر تضمینی نبوده است. تاریخ بازار نشان داده که گاهی کاهش تورم تنها باعث افزایش خوش‌بینی بیش از حد شده؛ خوش‌بینی‌ای که با یک خبر بد یا تغییر ناگهانی سیاست پولی کاملاً از بین رفته است. در برخی دوره‌ها هم تورم پس از یک افت موقت دوباره افزایش یافته و بازار را غافلگیر کرده است.
عامل مهم دیگر، تنوع ساختاری چرخه‌های بیت کوین در طول تاریخ است. چرخه کنونی با چرخه‌های گذشته متفاوت است، چراکه ETFهای اسپات حضور دارند، جریان‌های نقدینگی نهادی قوی‌تر از همیشه‌اند، توکنیزاسیون و استیبل کوین‌ها در حال رشد هستند و نقش بیت کوین در اقتصاد جهانی بیشتر پذیرفته شده است. بنابراین هرچند کاهش تورم همچنان محرکی مهم است، اما واکنش بیت کوین به آن امروز پیچیده‌تر و چندلایه‌تر از گذشته شده است.
سخن پایانی
کاهش تورم آمریکا یکی از مهم‌ترین متغیرهایی است که می‌تواند بر رفتار قیمت بیت کوین اثر بگذارد. این پدیده جریان نقدینگی را تغییر می‌دهد، انتظارات سیاستی را دگرگون می‌کند و بین روایت «طلای دیجیتال» و «دارایی فناوری‌محور» نوعی هم‌افزایی ایجاد می‌کند. در چرخه‌های گذشته، آرام‌شدن تورم معمولاً با بازگشت تقاضا، افزایش توجه سرمایه‌گذاران نهادی و شکل‌گیری روندهای صعودی همراه بوده است؛ هرچند بازار هیچ‌گاه مسیر صاف و بدون نوسانی نداشته است.
در نهایت، بیت کوین در دوران کاهش تورم بهترین عملکرد را زمانی نشان می‌دهد که بازار نشانه‌های واضحی از بهبود نقدینگی، ثبات اقتصاد کلان و کاهش ریسک سیستماتیک دریافت کند. این ترکیب می‌تواند نقش دوگانه بیت کوین را تقویت کند و آن را هم به‌عنوان ابزار ذخیره ارزش و هم به‌عنوان دارایی پرریسکِ حساس به نقدینگی وارد دوره‌ای تازه از رشد کند.
