بلاک چین (blockchain) امروزه به عنوان راه‌حلی برای مشکلات بسیاری از صنایع ظاهر شده است. از این فناوری تاکنون در زنجیره‌های تامین و بازار‌های مالی استفاده شده است. یکی از صنایع دیگری که این روز‌ها به فکر استفاده از این فناوری افتاده است تا مشکلاتی مانند پیاده‌سازی در مقیاس عمده را حل کند، صنعت نفت و گاز است. بلاک چین فناوری زیربنای بیت کوین و بسیاری از ارزهای دیجیتال است.
امروزه کسب و کار‌های حیطه نفت و گاز برای حل پیچیدگی‌ها و جزئیات اضافی زیادی که با آن روبرو هستند، به فکر استفاده از تکنولوژی بلاک چین افتاده‌اند. بلاک چین می‌تواند به ساده‌سازی این فرآیند‌ها بپردازد. ادغام بلاک چین در این صنایع برای این فناوری نوظهور نیز مفید است و باعث پذیرش بیشتر آن می‌شود؛ زیرا نفت و گاز از صنایع مطرح جهان هستند و به طور وسیع در سطح جهان از آنها استفاده می‌شود.
بحران کرونا بر صنعت نفت و گاز تاثیر منفی گذاشت و این صنایع نیز مانند دیگر صنایع تحت تاثیر این ویروس قرار گرفتند و هنوز با اثرات آن دست و پنجه نرم می‌کنند. اینک سوالات زیادی در ذهن تحلیلگران و سرمایه‌گذاران مطرح شده است و آنها به این موضوع می‌اندیشند که آیا کسب و کار‌های حیطه نفت و گاز می‌توانند با توجه به تاثیرات مخرب بحران کرونا به حیات خود ادامه دهند؟
وضعیت حال حاضر جهان باعث شده که بسیاری از صنایع الگو‌های جدید رفتاری را در پیش بگیرند و به سمت انقلاب دیجیتال پیش روند. صنایع نفت و گاز نیز باید به این انقلاب بپیوندند و در این میان تکنولوژی بلاک چین یک مکمل اساسی برای این صنایع است. بلاک چین می‌تواند به ساده و موثر کردن فرآیند‌ها و کاربرد‌های این صنایع بپردازد.
مطالعات نشان داده که افراد زیادی به آینده بلاک چین خوشبین هستند و معتقدند که این فناوری در آینده به پذیرش عام خواهد رسید. افراد شرکت‌کننده در این مطالعات به طور ویژه‌ای به کاربرد بلاک چین در بخش انرژی اشاره کرده‌اند و اعتقاد عمومی بر این است که تکنولوژی بلاک چین در این بخش می‌تواند بسیار مثمر ثمر باشد.
کاربرد تکنولوژی بلاک چین در زنجیره‌های تامین
اعمال بلاک چین در صنایع نفت و گاز تا حدود زیادی شبیه به پروژه‌های دیگری است که این فناوری در آنها اعمال شده است. از این فناوری به عنوان مثال در زنجیره‌های تامین استفاده شده و این می‌تواند حاوی درس‌های مفیدی برای صنایع نفت و گاز باشد. استفاده از بلاک چین در صنایع نفت و گاز باعث بهبود مدیریت، کارایی تجاری و امنیت داده می‌شود.
شرکت نفت ملی ابوظبی (ADNOC) یکی از شرکت‌های نفتی است که در همکاری با IBM در تلاش برای استفاده از تکنولوژی بلاک چین است و از این طریق می‌خواهد به مدیریت و پیگیری همه تراکنش‌ها در زنجیره تامین بپردازد.
این پیشقدمی، بسیاری از شرکت‌های فعال دیگر در عرصه نفت و گاز را نیز به فکر استفاده از بلاک چین انداخته است. یک زنجیره تامین عادی اغلب شامل حمل و نقل بین المللی و داخلی، مدیریت تسهیلات و انبار، کنترل موجودی، منبع‌یابی مواد، واردات و صادرات و اشتراک داده بین طرفین است.
تکنولوژی بلاک چین و زنجیره ارزش نفت و گاز
یک زنجیره ارزش معمولی نفت و گاز به سه قسمت بخش تقسیم می‌شود و این سه بخش را می‌توان بالادست، میان رده و پایین دست نامید. هر یک از این بخش‌ها نشان‌دهنده قسمت خاصی از بازار هستند و نفت و گاز برای فراهم کردن محصول نهایی باید از این بخش‌ها گذر کنند.
بالادست به اکتشاف و استخراج محصول اشاره دارد. میان رده به اکوسیستم حمل و نقل، و پایین دست نیز ارائه‌دهنده مراحل نهایی ذخیره و فروش است. برای بهبود کارایی این زنجیره تامین، همه طرفین درگیر باید از تکنولوژی بلاک چین استفاده بهینه کنند.
تکنولوژی بلاک چین می‌تواند در مراحل ابتدایی اکتشاف و استخراج بسیار مفید باشد. این فناوری به همه افراد درگیر در این مرحله مانند شرکت‌های تحقیقاتی، استخراج‌کنندگان و غیره کمک می‌کند. به عنوان مثال شفافیت و ویژگی‌های همتا به همتای بلاک چین در این میان می‌تواند بسیار مثمر ثمر باشد. ادغام این فناوری می‌تواند به طور موثری مدیریت را در بخش بالادست تغییر دهد.
بلاک چین در بخش میان رده نیز می‌تواند بسیار کمک کند و پیگیری نفت و گاز را در حمل و نقل بهبود بخشد. استفاده از سنسور‌های اینترنت اشیا به همراه نوآوری‌های بلاک چینی می‌تواند به شرکت‌ها بسیار کمک کند.
یک کسب و کار می‌تواند از بلاک چین برای مدیریت پیمان‌کار‌های فرعی خود به نحو احسن استفاده کند. علاوه بر این، سوابق دیجیتال توزیع شده، به افزایش شفافیت و مسئولیت‌پذیری منجر می‌شود و نیاز به دخالت انسانی را کاهش می‌دهد، بدون این که امنیت و سازندگی به مخاطره بیافتد.
بلاک چین در بخش پایین دست نیز می‌تواند کمک کند. این بخش جایی است که در آن پالایش و توزیع صورت می‌گیرد. مدیریت زنجیره تامین بهتر، بهبود شفافیت، پرداخت‌های سریع‌تر و روابط مالی بهتر از جمله مزایای بلاک چین برای این بخش است.
کاربرد‌های بلاک چین در بخش نفت و گاز
نفت و گاز از انقلاب صنعتی به بعد، نیروی محرکه اقتصاد بوده‌اند. امروزه شرکت‌های فعال در این عرصه باید تصمیم خود را بگیرند و یا تکنولوژی بلاک چین را بپذیرند و یا از کنار آن گذر کنند. امروزه راه‌حل‌های بلاک چینی زیادی در این عرصه موجود است که بسیاری از آنها در حال توسعه و آزمایش هستند. در ادامه به تعدادی از فراهم‌کنندگان راه حل در این عرصه اشاره می‌کنیم.
۱- Aergo و Blocko
Blocko یکی از فراهم‌کنندگان راه‌حل است که واقع در کره جنوبی است و توسط سامسونگ پشتیبانی می‌شود. این سازمان به کسب و کار‌های حیطه نفت و گاز کمک می‌کند که خدمات بلاک چینی خود را توسعه دهند. این سازمان دارای بلاک چین ترکیبی Aergo است و از زمان راه‌اندازی آن به ایجاد مشارکت‌هایی در خاورمیانه اقدام کرده است.
Blocko و Aergo در همکاری با یکدیگر، جنبه‌های خصوصی و عمومی بلاک چین‌ها را ترکیب کرده و به صنایع نفت و گاز اجازه استفاده از هر یک از این دو شبکه را با توجه به نیاز‌های خود می‌دهند. این دو شرکت مشارکت‌های مهمی را در سطح دولتی، بانک و غیره ایجاد کرده‌اند و به هر یک از مشارکان کمک می‌کنند که بلاک چین مستقل خود را راه‌اندازی کنند.
Aergo در این میان یک پلتفرم بلاک چین نسل سوم است که در زمینه امنیت و مقیاس پذیری کاربرد‌های زیادی برای شرکت‌های اقتصادی فراهم می‌کند و استفاده از آن نیز آسان است. Aergo شبکه‌هایی غیر متمرکز، متن باز یا Open Source و شفاف را برای شرکت‌ها و کسب و کار‌ها فراهم می‌کند و راه‌حل‌های زیادی را در این میان ارائه می‌دهد.
۲- Ondiflo در همراهی با Consensys
پروژه Ondiflo می‌خواهد اکوسیستم زنجیره عرضه را متحول کند و این پروژه استارتاپی بخشی از سرمایه‌گذاری مشترک با ConsenSys و Amalto است. Ondiflo با استفاده از این مشارکت، به فراهم کردن راه‌حل‌های مبتنی بر فناوری اطلاعات برای همه کسب و کار‌های حیطه نفت و گاز می‌پردازد.
این سازمان قصد دارد که تراکنش‌های عرصه نفت را با استفاده از تکنولوژی بلاک چین اتوماتیک کند و خدمات را برای متصدیان و تامین‌کنندگان فراهم آورد. این سازمان در زمینه‌هایی مانند ردیابی محصول، کارایی عملکرد‌های اداری، استفاده از دارایی و ادغام مالی برای تصفیه حساب آسان‌تر می‌تواند بسیار مفید باشد.
۳- VeChain
یک پلتفرم محبوب بلاک چینی است که دارای فعالیت‌های بین المللی است. VeChain با استفاده از تکنولوژی بلاک چین به ادغام اکوسیستم‌های موجود با فناوری مدرن می‌پردازد. اخیرا این پلتفرم با Shanghai Gas مشارکت برقرار کرده است و در حال ایجاد یک اکوسیستم انرژی بدون نیاز به اعتماد برای این شرکت بزرگ است.
این شرکت بزرگ قصد دارد که در همکاری با VeChain از یک بلاک چین مداخله‌ناپذیر برای تقویت مدیریت زنجیره تامین خود استفاده کند. این مشارکت نوعی همکاری بلندمدت است و برای هر دو طرف مفید خواهد بود.
در مرحله اول این مشارکت که اخیرا تکمیل شد، راه‌حل بلاک چینی VeChain برای اشتراک داده مورد استفاده قرار گرفت. مشارکت‌های VeChain تنها به این قبیل مشارکت‌ها ختم نمی‌شود و این پلتفرم محبوب می‌خواهد مشارکت‌هایی را با شرکت‌های بیمه، حمل و نقل، بانک‌ها و غیره نیز فراهم کند.
کاربرد‌ها، موقعیت‌ها، چالش‌ها و ریسک‌ها
تکنولوژی بلاک چین راه‌حل‌هایی کارآمد، منسجم و مقرون به صرفه را برای رویارویی با چالش‌های صنایع نفت و گاز فراهم می‌کند. امروزه با توجه به صحبت‌هایی که در زمینه دیجیتالی شدن انجام گرفته و همچنین با توجه به تغییر موضع حکومت‌ها در مورد بلاک چین، ادغام این فناوری با صنایع اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسد. هر چند که این امر ممکن است بیش از آنچه که تصور می‌کنیم، زمان ببرد.
صنعت نفت و گاز در طول تاریخ خود اکثرا از شیوه‌هایی سنتی برای انجام فعالیت‌های خود استفاده کرده است. کاغذ بازی در این صنعت زیاد است و این صنعت بسیار در معرض خطا‌های بشری است. اما امروزه بسیاری از صنایع به سمت فناوری‌هایی مانند تکنولوژی بلاک چین روی آورده‌اند و صنعت نفت و گاز نیز نمی‌تواند به روال سابق به کار خود ادامه دهد.
