ارز دیجیتال چیست؟ توضیح جامع مفهوم رمزارز و کاربردهای آن

ارز دیجیتال، رمزارز، ارز رمزپایه، پول رمزنگاری شده، همه این موارد برگردان کلمه کریپتوکارنسی (Cryptocurrency) به فارسی هستند و یک مفهوم را منعکس می‌کنند. اگر به تازگی اسم ارز دیجیتال یا رمزارز به گوشتان خورده باید بگویم که قطعا در دسته پیشروها قرار نخواهید گرفت، اما هنوز این ماهی تازه است و دیر یا زود باید با این مفهوم آشنا شوید. در این مقاله می‌خواهیم به زبانی ساده شما را با ارز دیجیتال و تمام موارد ضروری پیرامون آن آشنا کنیم؛ از کاربردها، ریسک‌ها، تفاوت‌ها، مزایا و معایب آن نسب به پول معمولی گرفته تا مفاهیمی همچون بلاکچین، استخراج، کیف‌پول و صرافی. اگر به دنبال پاسخی جامع برای سوال «ارز دیجیتال چیست» هستید، با میهن بلاکچین همراه باشید.

ارز دیجیتال چیست؟

کریپتوکارنسی (Cryptocurrency) از دو واژه Crypto به نشانه رمزنگاری و Currency به معنی ارز تشکیل شده است که با این اوصاف می‌توان گفت واژه “رمزارز” بهترین برگردان برای آن است. کریپتوکارنسی‌ها در حقیقت پول اینترنتی یا آنلاین هستند که با استفاده از تکنولوژی کریپتوگرافی (رمزنگاری) رمزگذاری می‌شوند و تمام ویژگی‌های پول‌های رایج را بجز ماهیت فیزیکی دارا هستند. می‌توان آنها را به سادگی همانند تراکنش‌های بانکی با محدودیت‌های بسیار کمتر انتقال داد، با ارزهای دیگر مبادله کرد، خرید آنلاین انجام داد و کاربردهای بسیار دیگری برای آن وجود دارد.
به معنی ساده‌تر، ارز دیجیتال یا رمزارز در واقع یک ارز مجازی است که به عنوان وسیله‌‌ای برای مبادله طراحی شده است و از رمزنگاری برای ایمن‌سازی و تایید تراکنش‌های آن استفاده می‌شود. در ارزهای دیجیتال از بستری به نام بلاکچین برای ثبت و ذخیره تاریخچه تراکنش‌ها استفاده می‌شود که در بخش‌های بعدی در رابطه با آن صحبت خواهیم کرد.

روش کار و استفاده از رمزارزها تفاوت‌هایی با پول معمولی دارد. دیگر خبری از بانک‌ها برای جابجایی پول‌های ما نیست و وظیفه تایید هویت و موجودی انتقال‌دهنده یک ارز دیجیتال،‌ به عهده سیستم‌های کامپیوتری و کدهای برنامه‌نویسی شده است. اولین ارز دیجیتال بیت کوین بود که در سال ۲۰۰۸ به جهان معرفی شد. با رشد و اقبال به این فضا، امروز شاهد آن هستیم که تعداد کل رمزارزها از مرز ۲۱۰۰۰ عبور کرده است. 

ما قصد نداریم در این مقاله نگاهی جانب‌دارانه نسبت به کریپتوکارنسی داشته باشیم. پس صراحتا می‌گویم همه جنبه‌های مربوط به این حوزه زیبا و پر از سود نیست. تاکید می‌کنم بدون آموزش و کسب اطلاعات کافی در این حوزه سرمایه‌گذاری نکنید؛ تا دلتان بخواهد در فضای رمزارزها کلاهبرداری، هک، ضرر و از دست رفتن سرمایه وجود داشته است. در آخرین بخش مقاله به ریسک‌های سرمایه‌گذاری در این حوزه اشاره خواهیم کرد، اما فعلا می‌خواهیم سراغ چگونگی کارکرد ارزهای دیجیتال برویم.

ارزهای دیجیتال چطور کار می‌کنند؟

برای درک بهتر نحوه کار ارزهای دیجیتال بهتر است ابتدا مرور مختصری بر امور مالی سنتی داشته باشیم. ما برای این که بتوانیم نقل و انتقال پول داشته باشیم  و از خدمات مالی به طور کامل بهره ببریم، پس از تحقق الزامات مربوطه مثل سن حداقل ۱۸ سال به یک بانک مراجعه می‌کنیم. بانک هویت ما را بررسی، امضای ما را ثبت و یک حساب با شماره مشخص برای ما باز می‌کند. هر پولی که به این شماره حساب واریز شود متعلق به ماست و برداشت از آن نیز فقط با اجازه و امضای ما انجام می‌شود.

تمام تراکنش‌های هر حساب بانکی در دفتر کلی که فقط در اختیار بانک است ثبت می‌شود. از جمع و تفریق تاریخچه تراکنش‌های یک حساب، موجودی آن مشخص می‌شود. هر وقت ما درخواست انتقال یا برداشت وجه از حسابمان را داشته باشیم،‌ بانک برای جلوگیری از جعل و تقلب دو مورد را کنترل می‌کند:

• هویت: مطمئن می‌شوند که کسی که درخواست انتقال وجه را دارد، خود صاحب حساب است.
• موجودی حساب: مطمئن می‌شوند که به اندازه درخواست شده در حساب شخص پول وجود دارد.

در ارزهای دیجیتال دیگر خبری از بانک یا نهادی مرکزی برای وضع قوانین و افتتاح حساب نیست. همه‌چیز به صورت خودکار و توسط کدهای برنامه‌نویسی به صورت غیرمتمرکز انجام خواهد شد؛ نگران نباشید همه این مفاهیم را برایتان شرح می‌دهیم.

برای ارسال، دریافت و مدیریت رمزارزها هر شخصی به راحتی می‌تواند یک کیف پول بسازد؛ این امر با دانلود و نصب برنامه کیف پول برای موبایل یا دسکتاپ رخ می‌دهد. با نصب کیف پول این برنامه به صورت خودکار و رندم یک کلید خصوصی برای شما می‌سازد. با قرار دادن کلید خصوصی در یک سری توابع ریاضی خاص، کلید عمومی ایجاد شده و از کلید عمومی آدرس رمزارز برای کاربر ساخته می‌شود. نکته مهم این است که این مسیر یک طرفه است، یعنی به هیچ عنوان راهی وجود ندارد که از کلید عمومی بتوان به کلید خصوصی رسید.

آدرس یک رمزارز همانند شماره حساب در بانک است. همانطور که شماره حساب یک شخص در بانک‌های مختلف متفاوت است، آدرس رمزارزهای مختلف نیز با هم فرق دارند؛ آدرس یک رمزارز در دو کیف پول مختلف نیز با هم فرق دارد. ما برای دریافت رمزارز، آدرس آن ارز دیجیتال در کیف پولمان را به دیگران می‌دهیم.

کلید خصوصی حکم مالکیت حساب را دارد. شخصی از موجودی یک آدرس ارز دیجیتال می‌تواند استفاده کند که کلید خصوصی آن را در اختیار داشته باشد. ما آدرس را خودمان به دیگران می‌دهیم و کلید عمومی هم در شبکه رمزارز منتشر می‌شود و همه می‌توانند این دو را ببینند، اما کلید خصوصی را جز خودمان هیچ شخص دیگری نباید ببینید. دسترسی یک فرد دیگر به کلید خصوصی به معنای دسترسی او به تمام موجودی داخل کیف پول است. 

از جفت کلید عمومی و خصوصی برای رمزنگاری اطلاعات و امضای دیجیتال استفاده می‌شود. گفتیم بانک‌ها هویت و امضای افراد را کنترل می‌کنند تا مطمئن شوند خود شخص درخواست برداشت از حسابش را دارد. در ارزهای دیجیتال امضای دیجیتالی که با ترکیب کلیدهای عمومی و خصوصی ایجاد می‌شود، اثبات می‌کند که خود صاحب آدرس درخواست انتقال رمزارز را داده است.

در سیستم غیرمتمرکز ارزهای دیجیتال چه کسی این امضا و همچنین موجودی فرد را کنترل می‌کند؟ این وظیفه‌ای است که عهده نودها یا گره‌ها گذاشته شده است. سوال بعدی شاید این باشد که چه تعداد نود وجود دارد و چگونه می‌توان نود شد؟ در ارزهای دیجیتال مختلف تفاوت‌هایی بین تعداد نودها و شرایط نود شدن وجود دارد. برای مثال در بیت کوین هر کسی که مایل باشد با تهیه سخت‌افزار مخصوص، برنامه نود بیت کوین را روی آن نصب می‌کند و این برنامه پردازش درخواست‌ها و کنترل امضا و موجودی را انجام می‌دهد. منظور از غیرمتمرکز دقیقا همین است؛ یک نهاد واحد نیست که اطلاعات را پردازش،‌کنترل و ثبت کند؛ بلکه بی‌نهایت نود می‌تواند در سراسر دنیا وجود داشته باشد که این کار را انجام می‌دهند و هیچ شناختی از یکدیگر نیز ندارند.

سوال دیگری که ممکن است اکنون ذهن را درگیر کند این است که چگونه این نودها با هم به توافق می‌رسند، اگر تعدادی از این نودها هدفشان سوءاستفاده و فریب‌کاری باشد چه خواهد شد؟ در ارزهای دیجیتال مکانیزم‌هایی طراحی شده که به کمک آن‌ها توافق بین نودها ایجاد می‌شود و اگر تعداد نودهای درستکار بیشتر از نودهای خلافکار باشد،‌ تراکنش‌های درست ثبت شده و از جعل و کلاهبرداری جلوگیری می‌شود. به این مکانیزم‌ها الگوریتم اجماع گفته می شود و ارزهای دیجیتال مختلف از الگوریتم‌های متفاوتی استفاده می‌کنند.

آخرین نکته این بخش در مورد محل و شیوه ذخیره‌سازی تاریخچه تراکنش‌ها و اطلاعات حساب‌ها است. در سیستم سنتی تاریخچه تراکنش‌های ما در دفتر کل بانک ثبت می‌شود. در ارزهای دیجیتال اطلاعات روی پایگاه داده‌ خاصی به نام بلاکچین ذخیره می‌شود. بلاکچین یک مدل لجر یا دفتر کل توزیع‌شده است که در قسمت بعدی به آن می‌پردازیم. توجه داشته باشید که ساختارهای مختلفی برای لجرها وجود دارد،‌ اما اغلب ارزهای دیجیتال از بلاکچین استفاده می‌کنند. به عنوان مثال مقاله زیر مقایسه‌ای بین دود دفتر کل توزیع شده یعنی بلاکچین و هش‌گراف است.

بلاکچین چیست؟

بلاکچین یک دیتابیس یا پایگاه داده است که اطلاعات روی آن ذخیره می‌شود. هارد کامپیوتر شما نیز یک پایگاه داده است؛ اما تفاوت بلاکچین با دیتابیس‌های معمولی در ساختار آن است. همانطور که اسمش نشان می‌دهد در بلاکچین داده‌ها به صورت گروهی در بلاک‌هایی قرار می‌گیرند و این بلاک‌ها به صورت زنجیره‌وار پشت سر هم تشکیل می‌شوند. از هر بلاک داده‌ای خاص در بلاک بعدی قرار می‌گیرد که باعث شکل‌گیری زنجیره‌ای از بلاک‌ها می‌شود.

بلاکچین سال‌‌ها پیش از بیت کوین به وجود آمده بود اما کاربرد خاصی برای آن وجود نداشت. ساتوشی ناکاموتو هوشمندانه از این تکنولوژی در بیت کوین استفاده کرد و پس از آن بود کاربردهای متعدد بلاکچین در صنایع و حوزه‌های مختلف پدیدار شد. یکی از ویژگی‌های مهم بلاکچین این است که اطلاعات ثبت‌شده در آن دیگر قابل تغییر نیستند. ساختار و ویژگی‌های بلاکچین باعث بالا رفتن امنیت ارزهای دیجیتال می‌شود.

استخراج یا ماینینگ ارز دیجیتال چیست؟

احتمالا در مورد ماینینگ یا استخراج بیت کوین و سودی که افراد از این طریق کسب می‌کنند شنیده باشید. اشاره کردیم که در ارزهای دیجیتال برای به توافق رسیدن نودها الگوریتم‌های اجماع تعریف می‌شود. یکی از این الگوریتم‌های اجماع گواه اثبات کار است که در بیت کوین و تعداد دیگری از رمزارزها به کار رفته است.

فقط ارزهای دیجیتالی که از اثبات کار استفاده می‌کنند،‌ قابلیت ماین یا استخراج دارند. در فرآیند ماینینگ علاوه بر پردازش تراکنش‌ها و قرار دادن تراکنش‌های تایید شده در بلاک‌ها، تعدادی از آن ارز دیجیتال هم ایجاد شده و به عنوان پاداش به استخراج‌کننده بلاک داده می‌شود. در سیستم مالی سنتی دولت‌ها هر زمان بخواهند پول‌های جدید چاپ و به چرخه اضافه می‌کنند؛ اما در ارزهای دیجیتال مبتنی بر اثبات کار، کوین جدید در فرآیند استخراج با ضوابطی که از ابتدا مشخص هستند ایجاد می‌شود.

هر فردی که مایل باشد،‌ می‌تواند سخت‌افزاری تهیه کرده و آن را به شبکه ارز دیجیتالی مثل بیت کوین اختصاص دهد. به این افراد ماینر گفته می‌شود. سخت‌افزارهای تهیه شده باید شرایط لازم برای مشارکت در فرآیند ماین را داشته باشد. به این ترتیب افراد با تهیه سخت‌افزار و ارائه توان پردازشی آن به شبکه رمزارز مورد نظر، امنیت آن شبکه را بالا برده و برای این کار پاداش دریافت می‌کنند.

بین ماینرهای مختلف رقابتی برای اضافه کردن بلاک جدید به بلاکچین وجود دارد. کسی که برنده رقابت شود بلاک جدید را اضافه می‌کند و پاداش آن را به دست می‌آورد. هر چقدر توان پردازشی ارائه شده توسط یک ماینر بیشتر باشد،‌ شانسش برای برنده شدن رقابت با سایر ماینرها افزایش پیدا می‌کند.

سودآوری ماینینگ ارز دیجیتال به عوامل مختلفی بستگی دارد. قبل از سرمایه‌گذاری در این حوزه باید دانش خود را بالا ببرید و توانایی ارزیابی میزان سود و بازگشت سرمایه را داشته باشید. مقاله زیر اطلاعاتی بیشتری در مورد استخراج به شما می‌دهد و ماشین حساب ماینر میهن بلاکچین برای محاسبه سودآوری استخراج به شما کمک خواهد کرد.

استیکینگ ارز دیجیتال به چه معناست؟

یکی دیگر از الگوریتم‌های اجماع مطرح و پر استفاده، گواه اثبات سهام نام دارد. در این حالت به توان پردازشی بسیار کمتری به نسبت اثبات کار نیاز است. در این مکانیزم شانس نودها برای اضافه کردن بلاک جدید بر اساس توان پردازشی نیست، بلکه آن‌‌ها باید تعدادی از ارز دیجیتال آن شبکه را قفل یا اصطلاحا استیک (Stake) کنند.

هر چقدر یک فرد تعداد بیشتری رمزارز استیک کرده باشد، شانس بیشتری برای اضافه کردن بلاک بعدی به بلاکچین دارد. ارزهای دیجیتال استیک شده به نوعی حکم وثیقه برای تضمین عملکرد درست نودها را نیز دارند. اگر یک نود کارش را به درستی انجام ندهد، میزانی از رمزارزهای استیک شده به عنوان جریمه کسر خواهد شد.

تفاوت پول معمولی با ارز دیجیتال چیست؟

ارزهای دیجیتال خصوصیات اصلی برای تبدیل شدن به یک پول را دارند و به همین دلیل شباهت‌های زیادی بین ارز دیجیتال و ارز فیات وجود دارد. مثلا هر دو برای معاملات استفاده می‌شوند یا قابلیت تقسیم‌پذیری دارند. در کنار خصوصیات اصلی، رمزارزها دارای ویژگی‌های خاصی هستند که تفاوت‌های بنیادی با پول معمولی ایجاد می‌کند. برخی از این ویژگی‌ها را در ادامه معرفی می‌کنیم.

غیرمتمرکز

یکی از مفاهیم اصلی که بیت کوین با خود آورد و با ارزهای دیجیتال پیوند خورد، غیرمتمرکز بودن است. سیستم مالی سنتی کاملا متمرکز و کنترل آن در اختیار دولت‌ها و بانک‌ها است. آن‌ها قانون می‌گذارند و همه باید طبق قوانین عمل کنند؛ گروهی تحریم می‌کنند و گروهی دیگر از معاملات بین‌المللی محروم می‌شوند. در رمزارزها اما همه‌چیز غیرمتمرکز است، کسی تحریم نیست و برای دسترسی و استفاده از آن‌ها فقط به اینترنت و یک رایانه یا گوشی هوشمند نیاز داریم. البته ذکر این نکته ضروری است که میزان غیرمتمرکز بودن رمزارزهای مختلف با هم متفاوت است.

شفافیت

ما هیچ وقت از پشت پرده و اطلاعات ثبت شده در شبکه بانکی اطلاعاتی نداریم. از تراکنش‌های بزرگی که انجام یا وام‌هایی که پرداخت می‌شود،‌ دیتایی برای بررسی نداریم. در دنیای رمزارزها اما همه‌چیز شفاف است. امکان رصد و بررسی تمام تراکنش‌ها در شبکه‌ رمزارزهای مختلف، از طریق مرورگرهای بلاکچینی فراهم است. 

برگشت ناپذیری

پس از تایید، هیچ تراکنشی قابل برگشت نیست. نه توسط شما، نه بانک، نه رئیس جمهور ایالات متحده، نه ساتوشی و نه ماینرها قادر به این کار نیستند. اگر کوین خود را به آدرس اشتباه ارسال کرده‌اید یا هکری آنها را از شما سرقت کرده است، هیچ کس نمی‌تواند به شما کمک کند.

سریع و جهانی بودن

تراکنش‌‌ها تقریبا به صورت آنی در شبکه منتشر می‌شوند و طی حداکثر چند دقیقه تایید می‌شوند. از آنجا که تراکنش‌ها در یک شبکه جهانی اتفاق می‌افتد، نسبت به مکان فیزیکی شما کاملا بی‌تفاوت است. پس مهم نیست که من بیت کوین را برای همسایه خود یا برای شخصی در آن سوی دنیا بفرستم. زمان تایید تراکنش در شبکه‌های ارزهای دیجیتال به نسبت شلوغ بودن و معماری آن شبکه متفاوت است.

امنیت

ارزهای دیجیتال در یک سیستم رمزنگاری به وسیله کلید عمومی و کلید خصوصی نگهداری می‌شوند و فقط مالک کلید خصوصی توانایی ارسال رمزارز را دارد. رمزنگاری‌شدن اطلاعات مختلف درجه بالایی از امنیت را ایجاد می‌کند و در شبکه‌ای مثل بیت‌کوین اگر خودتان اشتباهی مرتکب نشوید، تقریبا راهی برای هک یا سرقت دارایی شما وجود ندارد.

بدون نیاز به اجازه

برای استفاده از رمزارزها نیازی به مجوز از کسی ندارید. فقط کافی است یک نرم افزار (کیف پول) را به صورت رایگان دانلود کنید. پس از نصب آن، می‌توانید بیت کوین یا سایر ارزهای دیجیتال را دریافت و ارسال کنید. هیچ‌کس نمی‌تواند مانع شما شود.

انواع دسته بندی های ارز دیجیتال چیست؟

با ظهور بیت کوین و آگاهی افراد بیشتری نسبت به آن، رفته‌رفته ارزهای دیجیتال دیگری با اهداف متفاوت به وجود آمدند،‌ تا جایی که امروز بیش از ۲۱ هزار رمزارز مختلف وجود دارد و هزاران کریپتوکارنسی نیز از بین رفته‌اند. کاربردها،‌ اهداف، نحوه شکل‌گیری و غیره موجب شکل‌گیری دسته‌بندی‌هایی برای رمزارزها شده است.

کلی‌ترین دسته‌بندی، تقسیم ارزهای دیجیتال به بیت‌کوین و آلتکوین است. در واقع بیتکوین به دلیل اولین بودن و ویژگی‌های خاص خودش تافته جدا بافته است و به تمام رمزارزهایی که پس از آن ایجاد شده‌اند، آلتکوین گفته می‌شود. آلتکوین از ترکیب دو کلمه alternative و coin تشکیل شده است و به معنی کوین جایگزین است. بسیاری از رمزارزها پس از بیت کوین با رویای گرفتن جای پادشاه رمزارزها، حل برخی مشکلات و بهبود ویژگی‌های آن ایجاد شده‌اند.

برای رمزارزها به ویژه بر اساس ساختار و کاربرد چندین دسته‌بندی وجود دارد که پرداختن به همه آن‌ها ممکن است مقاله را سنگین و پیچیده کند. به همین دلیل در ادامه سه دسته‌بندی‌ اصلی ارزهای دیجیتال را بررسی می‌کنیم.

کوین و توکن

بیت کوین به عنوان یک پول نقد الکترونیکی همتا به همتا ایجاد شد و بلاکچینش نیز به همین منظور طراحی شد. هر چه جلوتر آمدیم کاربردهای بیشتری از بلاکچین و رمزارزها مورد توجه قرار گرفت و اتریوم سال ۲۰۱۵ انقلابی ایجاد کرد. بلاکچین اتریوم به دیگر پروژه‌های فعال در این حوزه اجازه می‌دهد تا ارز دیجیتال خود را ایجاد می‌کنند، در واقع آن‌ها از این شبکه و قابلیت‌های آن استفاده کرده و دیگر از ابتدا نسبت به راه‌اندازی یک بلاکچین اختصاصی اقدام نمی‌کنند.

این در حالی است که بسیاری از رمزارزها مثل بیت کوین بلاکچین اختصاصی خودشان را دارند و به دیگر پروژه‌ها اجازه استفاده از آن را نمی‌دهند. برای تقسیم رمزارزها به دو دسته کوین و توکن دقیقا از همین مشخصه استفاده می‌‌شود. کوین‌ها دارای بلاکچین اختصاصی خودشان هستند و توکن‌ها روی یک بلاکچین دیگر متولد شده‌اند.

توکن‌ها به وسیله یک سری کدهای برنامه‌نویسی‌شده و قراردادهای هوشمند روی شبکه‌هایی مثل اتریوم که این قابلیت را فراهم کرده‌اند،‌ ساخته می‌شوند. توکن‌ها از نظر طراحی و پیاده‌سازی بسیار ساده تر از کوین‌ها هستند؛ چرا که نیازی نیست هیچ بلاک چین جدیدی طراحی و ایجاد می‌شود. این سادگی در طراحی و ساخت یک توکن،‌ زمینه را برای کلاهبرداران فراهم می‌کند و توکن‌های جعلی بی شماری به وجود آمده‌اند و این روند ادامه‌دار است. به طور کلی می‌توان اینطور گفت که یک توکن ریسک بیشتری برای سرمایه‌گذاری به نسبت یک کوین دارد.

بهتر است بدانید بسیاری از توکن‌ها پس از راه‌اندازی اولیه روی یک شبکه‌ای مثل اتریوم و کسب موفقیت و استقبال، بلاکچین خودشان را ایجاد کرده و به آن مهاجرت می‌کنند؛ این یعنی از توکن به کوین تبدیل می‌شوند.

استیبل‌کوین‌ها

نوسان قیمت ارزهای دیجیتال در بیش از یک دهه‌ای که از عمر آن‌ها گذشته، همیشه بسیار زیاد بوده است. مثلا ممکن است بیت کوین طی ده دقیقه ۱۰ درصد از ارزشش را از دست بدهد یا برعکس. این نوسان قیمت دلایل مختلفی مثل نوپا بودن یا پایین بودن ارزش بازار رمزارزها می‌تواند داشته باشد و مشکلاتی را ایجاد می‌کند.

به عنوان مثال در مواقعی که بازار وارد روند نزولی می‌شد،‌ سرمایه‌‌گذاران رمزارزهای خود را فروخته و تبدیل به دلار می‌کردند، این موضوع باعث خارج شدن سرمایه از اکوسیستم کریپتوکارنسی می‌شد. همچنین ارزی که دارای نوسان زیاد باشد،‌ برای معاملات و حساب و کتاب‌های روزانه و تجاری گزینه مناسبی نیست.

این موضوعات نشان داد که برای رشد و توسعه کریپتو، به ارزهای دیجیتالی با ارزش ثابت نیاز داریم و به این ترتیب ارزهای دیجیتال باثبات یا استیبل کوین ها ایجاد شدند.

این رمزارزها دارای پشتوانه‌های مختلفی مثل یک ارز فیات یا طلا هستند و قیمت آن‌ها مثل دیگر رمزارزها دچار نوسانات شدید نمی‌شود. طبیعتا اگر به دنبال کسب سود هستید،‌ سرمایه‌گذاری روی یک استیبل کوین کمکی به شما نمی‌کند. مقاله زیر اطلاعات کاملی در مورد انواع استیبل‌کوین‌ها و ساختار آن‌ها به شما می‌دهد.

پرایوسی کوین‌ها

رمزارزهای حریم خصوصی، ارزهای دیجیتال محرمانه، Privacy Coin همگی به یک موضوع اشاره دارند و آن حفظ حریم خصوصی است. همانطور که گفتیم شفافیت یکی از ویژگی‌های رمزارزها است و تراکنش‌ها روی شبکه‌های بلاکچینی قابل رصد هستند. مثلا در بیت کوین هرچند هویت صاحب یک آدرس مشخص نیست، اما اطلاعاتی از همه تراکنش‌ها مثل آدرس فرستنده و گیرنده، مبلغ و زمان تراکنش برای همگان قابل رویت است.

برخی بر این باورند که حریم خصوصی باید به طور کامل رعایت شده و همین مقدار اطلاعات از تراکنش‌ها نیز نباید منتشر شود. این عقیده زمینه شکل‌گیری دسته‌ای دیگر از ارزهای دیجیتال به نام پرایوسی‌کوین‌ها شد. سازوکار و میزان محرمانگی رمزارزهای این دسته تفاوت‌هایی با هم دارد.

یکی از ایرادهایی که همیشه به ارزهای دیجیتال وارد شده این بوده است که از رمزارزها به خصوص ارزهای دیجیتال محرمانه، برای تراکنش‌های غیرقانونی، پولشویی و مقاصد مجرمانه استفاده می‌شود. نمی‌توان این موضوع را کتمان کرد،‌ اما باید بگوییم از ارزهای فیات نیز برای کارهای غیرقانونی استفاده می‌شود و اتفاقا حجم آن نیز بسیار بالاتر از حجم معاملات غیرقانونی با ارزهای دیجیتال است.

ارزهای دیجیتال معروف کدامند؟

حالا که کمی با مفاهیم ارزهای دیجیتال آشنا شدید، به معرفی تعدادی از معروف‌ترین ارزهای دیجیتال دنیا خواهیم پرداخت. احتمالا اسم این رمزارزها بیشتر به گوشتان خورده باشد و بیشتر با آن‌ها سر و کار خواهید داشت.

• بیت کوین: اولین ارز دیجیتال است و در سال ۲۰۰۸ توسط خالق ناشناس خود به نام ساتوشی ناکاموتو معرفی شد. بیت‌کوین همواره در رتبه اول در میان تمام رمزارزها قرار داشته و طی تمام این سال‌ها با قدرت به کارش ادامه داده است. یکی از ویژگی‌های مهم و اساسی رمزارزها عدم تمرکز است و بیت کوین را می‌توان غیرمتمرکزترین رمزارز دانست. تغییرات قیمت بیت کوین به نوعی کل بازار ارز دیجیتال را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

• اتریوم: دومین ارز دیجیتال پر ارزش بازار که با امکاناتی نظیر قراردادهای هوشمند و امکان ساخت برنامه‌های غیرمتمرکز را به وجود آورده اتریوم است. اتریوم را می‌توان جدی‌ترین رقیب بیت کوین دانست و تاکنون چند بار به بیت کوین نزدیک شده است. در جامعه رمزارزها عده‌ای طرفدار سرسخت بیت کوین هستند و عده‌ای دیگر در جبهه مخالف اتریوم را پیروز این نبرد می‌دانند. اتریوم به تازگی مکانیزم اجماعش را از اثبات کار به اثبات سهام تغییر داده است و باید منتظر تاثیر این اتفاق روی قیمت اتریوم در آینده باشیم.

• تتر: اولین ارز دیجیتال با مقدار ثابت یا استیبل کوین بازار کریپتو است. یکی از پرکاربردترین رمزارزها تتر یا USDT است که معاملات بسیار زیادی با آن انجام می‌شود. تتر در سال‌های اخیر در میان ۵ رمزارز برتر بازار جای داشته و هم‌اکنون با ارزش بازاری نزدیک به ۷۰ میلیارد دلار در جایگاه سوم است.

• XRP: بلاکچین ریپل قصد دارد تحولی در پرداخت‌های جهانی ایجاد کند و به روش پرداخت و نقل و انتقالات بین‌المللی بانک‌ها و سیستم‌های پرداختی سنتی سرعت بخشد. ارز مورد استفاده در بلاکچین ریپل XRP است. این رمزارز داستان‌های حقوقی زیادی داشته و بارها قیمت ریپل تحت تاثیر نتیجه دادگاه‌ها دچار نوسان شده است.

• بیت کوین کش: این ارز دیجیتال در واقع فورک بیت کوین است که توسط بزرگ‌ترین شرکت استخراج بیت کوین و تولیدکننده تراشه‌های استخراج بیت کوین یعنی، ASICs پشتیبانی می‌شود. فورک در بلاکچین یک مدل آپدیت است و اگر سر آن توافق وجود نداشته باشد، منجر به ایجاد رمزارز جدیدی خواهد شد. قیمت بیت کوین کش هیچگاه به بیت کوین نزدیک هم نشده است.

• مونرو: مهمترین ارز دیجیتال در زمینه حفظ حریم خصوصی است. کسی تا به حال نتوانسته است شبکه آن را هک کند و بالاترین میزان محرمانگی را دارد.

• بایننس کوین: صرافی‌ها بخش جدایی‌ناپذیر اکوسیستم کریپتوکارنسی هستند و بایننس در بین آن‌ها پیشرو و دارای بیشترین حجم معاملات است. ارز دیجیتال صرافی بایننس یعنی BNB طی سال‌های گذشته عملکرد بسیار خوبی داشته و جایگاه خود در بین رمزارزهای برتر بازار را تثبیت کرده است. افزایش ارزش این رمزارز کاملا متاثر از استراتژی‌های صرافی بایننس است. یکی از نکات مثبت در مورد قیمت BNB این بوده است که پس از ریزش‌ها، خیلی خوب و سریع توانسته خود را بازیابی کند.

• دوج کوین: اسم این ارز دیجیتال را شاید بیشتر از پروژه‌های بزرگ و مهم کریپتویی شنیده باشید. جالب است بدانید دوج کوین با هدف شوخی به وجود آمد و امروز با ارزش بازار ۱۷ میلیارد دلاری در جایگاه هشتم بازار است، جایگاهی که شاید در سال‌های آینده و با کاربردی شدن بیشتر این حوزه از دست برود. آنچه باعث ترند شدن Dogecoin شد،‌ رشد ۶۰۰۰ درصدی آن در سال ۲۰۲۱ بود؛ توییت‌های ایلان ماسک بنیان‌گذار تسلا نیز در افزایش قیمت دوج کوین بی‌تاثیر نبودند.

صرافی ارز دیجیتال

سوال بسیاری از کاربران این است که ارزهای دیجیتال را از کجا و به چه شکل می‌توان خریداری کرد؟ برای خرید ارزهای دیجیتال مختلف باید به صرافی مراجعه کنید. از آنجایی که در دنیای رمز ارزها همه چیز دیجیتال است، صرافی‌های ارز دیجیتال نیز مکان خاصی ندارند و صرافی به صورت فیزیکی وجود ندارد، بلکه برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال کافی است به اپلیکیشن‌ها و سایت‌های مربوط به صرافی‌ها مراجعه کنید.

البته راه‌های دیگری نیز برای معامله رمزارزها وجود دارد. مثلا اگر شخص مورد اعتمادی را می‌شناسید،‌ می‌توانید معامله خود را با او انجام دهید. همچنین در نقاط مختلفی از دنیا خودپردازهای ارز دیجیتال وجود دارند. اما این حالت‌ها معمولا همه نیاز افراد را برآورده نمی‌کنند و نهایتا هر شخصی برای سرمایه‌گذاری و حضور فعال در این بازار باید از صرافی‌ها استفاده کند.

تعداد زیادی صرافی بین‌المللی همانند بایننس،‌کوکوین، کوین‌بیس و غیره وجود دارند که تعداد کاربر و حجم معاملات زیادی دارند. بیشتر این صرافی‌ها با حرکت ارزهای دیجیتال به سمت قانون‌گذاری دیگر به ایرانیان خدمات نمی‌دهند؛ بنابراین برای انتخاب صرافی علاوه بر نکات مربوطه، بحث ایرانی بودن و ریسک‌های آن را هم باید در نظر گرفت. تعداد زیادی صرافی ایرانی هم وجود دارند که کار کردن با آن‌ها شاید ساده‌تر باشد و ریسک احراز هویت هم ندارند، اما معمولا صرافی‌های ایرانی امکانات، توکن‌ها و حجم معاملات صرافی‌های بین‌المللی را ندارند. لیست صرافی‌های ایرانی را در صفحه مقایسه قیمت صرافی ها می‌توانید مشاهده کنید.

دسته‌بندی دیگری برای صرافی‌ها وجود دارد که آن‌ها را در ۲ گروه متمرکز و غیرمتمرکز قرار می‌دهد. صرافی‌های متمرکز همانطور که از اسمشان پیداست،‌ توسط یک شرکت یا گروهی تاسیس و مدیریت می‌شوند و قوانین و محدودیت‌های خاص خودشان را دارند. صرافی‌های غیرمتمرکز طی سال‌های اخیر ایجاد شده و رشد کرده‌اند. در این صرافی‌ها مدیریت و پردازش سفارش‌ها توسط قراردادهای هوشمند انجام می‌شود. صرافی‌های غیرمتمرکز یا دکس‌ها (DEX) مزایا و معایب خود را دارند. مقاله زیر اطلاعات بیشتری در مورد صرافی‌ها به شما می‌دهد.

کیف پول ارز دیجیتال

همانطور که برای نگهداری روزمره و حمل پول‌های کاغذی از انواع کیف‌پول‌ها و انواع حساب بانکی استفاده می‌کنیم، برای نگه‌داری ارزهای دیجیتال هم از یک کیف پول مخصوص به نام Wallet یا والت ارز دیجیتال استفاده می‌کنیم.

کیف پول‌های رمزارز کلیدهای عمومی و خصوصی شما را در خود ذخیره می‌کنند. والت‌ها انواع مختلفی دارند که امنیت آن‌ها با هم متفاوت است. به طور کلی می‌توان کیف پول‌ها را به دو دسته نرم‌افزاری و سخت‌افزاری تقسیم کرد. کیف پول‌های نرم‌افزاری برنامه‌هایی هستند که روی موبایل یا کامپیوتر نصب می‌شوند. در والت‌های سخت‌افزاری قطعه‌ای شبیه به فلش وجود دارد که کلیدهای خصوصی در آن ذخیره شده و اجازه ارسال رمزارز به کمک آن داده می‌شود. کیف پول‌های نرم‌افزاری رایگان هستند، اما برای تهیه والت سخت‌افزاری باید هزینه کرد و از امنیت بالاتر آن‌ها بهره برد.

کیف پول‌ها دارای رابط‌های کاربری با بلاک‌چین‌های مختلف هستند و به این ترتیب اطلاعات کاربران را به آن‌ها نمایش داده و امکان کنترل دارایی‌ها و ارسال رمزارز را فراهم می‌کنند. وقتی شخصی بیت کوین یا هر نوع ارز دیجیتال دیگری برای شما ارسال می‌کند، در اصل با امضای تراکنش مالکیت آن ‌توکن‌ها را به آدرس کیف پول شما می‌دهد.

برای استفاده از برنامه‌های غیرمتمرکز مختلف مثل صرافی‌های غیرمتمرکز یا پلتفرم‌های وام‌دهی، از کیف‌پول‌ها باید استفاده کرد. در رابطه با نصب و استفاده از کیف پول های ارز دیجیتال، نکاتی وجود دارد که رعایت آن‌ها امنیت دارایی شما را تضمین می‌کند. 

بررسی ریسک‌های سرمایه‌گذاری در ارز دیجیتال

ارزهای دیجیتال به دلیل ماهیتشان، ارزش بازار به نسبت پایین، کلاهبرداری‌ها، هک‌ها و دیگر موارد در دسته سرمایه‌گذاری‌های پرریسک قرار می‌گیرند. رمزنگاری به خودی خود فرآیند امنی است، اما پیچیدگی‌های فنی و نحوه استفاده و ذخیره رمزارزها می‌تواند کاربران را دچار مشکل کند. به همین دلیل است که تاکید زیادی روی آموزش دیدن قبل از ورود به دنیای ارزهای دیجیتال می‌شود. به جز ریسک‌های مربوط به سفته‌بازی، سرمایه‌گذاران به ریسک‌های زیر نیز باید توجه کنند:

• ریسک کاربر: برخلاف امور مالی سنتی، هیچ راهی برای لغو یا برگشت یک تراکنش ارز دیجیتال وجود ندارد. بنابراین اغلب اوقات وقوع اشتباه از سمت کاربران می‌تواند به منزله از دست رفتن دارایی آن‌ها باشد.
• ریسک قانون‌گذاری: وضعیت قانونی ارزهای دیجیتال در اکثر کشورها هنوز نامشخص است؛ بعضی آن‌ها را به عنوان ارز و بعضی دیگر به عنوان اوراق بهادار می‌بینند. بسیاری سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ را به عنوان سال قانون‌گذاری رمزارزها می‌دانند و سخت‌گیری‌هایی نیز در همین زمینه انجام شده است، اما هنوز تکلیف نهایی ارزهای دیجیتال مشخص نیست. در صورت تصمیم بر ممنوعیت یا نظارت و کنترل شدید از سمت دولت‌های بزرگ، احتمالا افت شدید سطوح قیمت را شاهد خواهیم بود.
• ریسک شخص ثالث: کاربران و سرمایه‌گذاران زیادی با صرافی‌ها، برنامه‌های غیرمتمرکز و غیره کار می‌کنند و حضانت سرمایه خود را به آن‌هامی‌سپارند. هرگونه کلاهبرداری یا بدعهدی در یکی از طرف‌های سوم، نابودی سرمایه افراد را به دنبال دارد.
• ریسک شکست پروژه‌ها: دنیای ارزهای دیجیتال کاملا شبیه به فضای استارتاپی و احتمال شکست پروژه‌ها زیاد است. تیم‌های زیادی در راستای رسیدن به اهدافی مشخص تلاش می‌کنند و افرادی که به آن‌ها باور دارند، در پروژه‌هایشان سرمایه‌گذاری می‌‌کنند. نتیجه شکست تیم در تحقق اهداف یا کنار رفتن برخی از اعضای مهم یک تیم، کاهش قیمت رمزارز و در نتیجه ضرر سرمایه‌گذاران است.
• ریسک ضعف برنامه‌نویسی: بسیاری از پلتفرم‌ها همانند برنامه‌های وام‌دهی از قراردادهای هوشمند خودکار استفاده برای کنترل سپرده‌های کاربران می‌‌کنند. به دلیل وجود باگ در کدهای برنامه‌نویسی این قراردادهای هوشمند، هک‌های زیادی رخ داده و میلیون‌ها دلار به سرقت رفته است.
• ریسک دستکاری بازار: دستکاری بازار یک مشکل اساسی در فضای رمزارزها است. صرافی‌ها یا نهنگ‌ها بارها متهم به دستکاری قیمت‌ها شده‌اند. همچنین پامپ و دامپ ارزهای دیجیتال ضرر زیادی را متوجه تعداد کثیری از کاربران کرده است.

قیمت ارزهای دیجیتال چطور تعیین می‌شود؟

عوامل مختلفی روی تعیین قیمت ارزهای دیجیتال تاثیر می‌گذارند. از مهم‌ترین این عوامل، می‌توان به فاکتورهایی مانند عرضه و تقاضا، میزان کاربرد یک رمزارز در دنیای تکنولوژی و در دنیای واقعی، تاثیر رسانه‌ها و افراد معروف، مسائل مربوط به قانون‌گذاری رمزارزها، قابلیت انتقال و… اشاره کرد.

یکی از مسائل مهمی که از ابتدا بر روی قیمت رمزارزهای بازار تاثیر داشته، وضعیت قیمت بیت کوین بوده است. از آنجایی که بیت کوین اولین رمزارز ماندگار این حوزه است و طی عمر چند ساله خود توانسته خود را به اولین رمزارز جدول به لحاظ ارزش بازار تبدیل کند، تغییرات قیمتی آن روی قیمت بقیه ارزهای دیجیتال نیز تاثیر می‌گذارد. البته این روزها با پیشرفت چشم‌گیر پروژه‌هایی مانند اتریوم و بایننس کوین، تاثیر قیمت بیت کوین کمی کمرنگ شده، اما کامل از بین نرفته است.

آیا ارز دیجیتال قانونی است؟

از آنجا که محبوبیت و استفاده از ارزهای دیجیتال روز به روز در حال افزایش است، سازمان‌های مجری قانون، مقامات مالیاتی و نهادهای نظارتی قانونی در سراسر جهان در تلاش‌ هستند تا مفهوم ارزهای دیجیتال را درک کنند و چارچوب‌های قانونی درستی برای آن در نظر بگیرند..

با معرفی بیت کوین، اولین ارز رمزنگاری شده، الگوی کاملا جدیدی ایجاد شد. ارزهای دیجیتال غیر‌متمرکز که به هیچ وجه و شکل فیزیکی وجود ندارند و توسط هیچ واحدی کنترل نمی‌شوند، همیشه باعث ایجاد هیاهو در نهادهای نظارتی می‌شوند.

نگرانی‌های ‌زیادی در مورد ماهیت غیرمتمرکز رمز ارزها و توانایی استفاده تقریبا ناشناس از آنها برای انجام کارهای خلاف قانون وجود دارد. برای همین در حال حاضر در دنیا، هر کدام از کشورها قوانین خاص خود را برای ارزهای دیجیتال دارند و تقریبا هیچگونه قانون خاص مشترکی برای آن وجود ندارد.

در ایران نیز این موضوع به همین روال دنبال می‌شود و نمی‌توان گفت که استفاده یا استخراج ارزهای دیجیتال به طور کامل غیر قانونی است یا خیر. اگر هر تغییر و اتفاقی در زمینه قانون‌گذاری رخ دهد، ما در میهن بلاکچین آن را پوشش خواهیم داد.

چرا ارزهای دیجیتال محبوب شده‌اند؟

صحبت در مورد ارزهای رمزنگاری‌شده هر روز بیشتر شده و افراد بیشتری درگیر این مفهوم می‌شوند. شتاب این حرکت در چرخه‌های صعودی یا اصطلاحا گاوی بازار بیشتر می‌شود. این محبوبیت و گسترش را می‌توان ناشی از دو عامل اصلی دانست:

• روند قیمت: مشاهده و بررسی نمودار قیمت بیت کوین یا دیگر رمزارزهای مطرح برای هر شخصی جذاب است. احتمالا شما هم وقتی اولین بار متوجه رشد قیمت بیت کوین شده‌اید، با خود حساب کرده‌اید که اگر چند سال پیش به جای فلان سرمایه‌گذاری بیت کوین خریده بودید اکنون چقدر سود می‌کردید. در دوره‌ای که افراد زیادی دنبال یک شبه پولدار شدن هستند، بازار پرنوسان ارزهای دیجیتال جذابیت وسوسه‌کننده‌ای دارد و این یکی از عوامل اصلی محبوبیت این حوزه است.
• ایده و ماهیت: عدالت، برابری و آزادی از خواسته‌های بنیادین و همیشگی بشر بوده است. دنیای مالی سنتی کاملا تحت سلطه دولت‌ها است و دود تصمیم‌های اشتباه آن‌ها به چشم مردم عادی می‌رود. ماهیت غیرمتمرکز، توزیع‌شده و شفاف ارزهای دیجیتال روزنه‌ای از تحقق خواسته‌های ذکر شده را در امور مالی نشان می‌دهد و به همین جهت طرفداران زیادی پیدا کرده است. 

پرسش و پاسخ (FAQ)

• ارز دیجیتال یا رمز ارز (CryptoCurrency)چیست؟

اگر بخواهیم به سوال ارز دیجیتال چیست به زبان ساده پاسخ دهیم، باید بگوییم ارز دیجیتال یا رمزارز نوعی پول رمزنگاری‌شده است که می‌توانید با استفاده از آن به آن‌سوی دنیا پول بفرستید، خرید کنید، کسب درآمد کنید و تراکنش مالی امن داشته باشید.

• قیمت ارز دیجیتال به چه عواملی بستگی دارد؟

پارامترهای متعددی هستند که روی قیمت رمزارزها تاثیر می‌گذارند. به طور کلی عرضه و تقاضا را می‌توان مهم‌ترین عامل در تعیین قیمت یک رمزارز دانست و ویژگی‌های یک رمزارز، کاربردها آن در دنیای واقعی، رسانه‌ها و افراد معروف، مسائل مربوط به قانون‌گذاری و غیره روی این موضوع تاثیرگذار هستند.

• خرید و فروش ارز دیجیتال به چه صورت است؟

برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال راه‌های متنوعی وجود دارد، از معامله مستقیم با افراد گرفته تا خوپردازهای کریپتویی. اما راه‌حل اصلی که پاسخگوی همه نیازهای کاربران باشد،‌استفاده از صرافی‌هاست. صرافی‌های مختلف داخلی،‌ بین‌المللی، متمرکز و غیرمتمرکز وجود دارند که کار با آن‌ها را باید به خوبی آموزش دید.

• چطور ارزهای دیجیتال را به صورت امن ذخیره و نگهداری کنیم؟

برای نگهداری ارزهای دیجیتال از کیف‌پول‌ها استفاده می‌کنیم. کیف پول‌ها انواع مختلفی دارند و سطوح مختلفی از امنیت را ارائه می‌کنند. قبل از ورود به دنیای رمزارزها باید اطلاعات خود را در رابطه با کیف پول‌ها و نکات استفاده آن‌‌ها بالا ببرید.

جمع‌بندی

اسم ارزهای دیجیتال هر روز به گوش افراد بیشتری می‌خورد و عده زیادی معتقدند این کلاس جدید دارایی‌، می‌تواند امور مالی ما را متحول کند. بیشتر شهرت ارزهای دیجیتال ناشی از رشد قیمت و بازدهی آن‌ها طی سال‌های گذشته بوده و اکثرا در رابطه با خصوصیات و ویژگی‌های رمزارزها اطلاعات کاملی ندارند. این که ارزهای دیجیتال در جوامع مختلف گسترش پیدا کند و پذیرش و استفاده از آن افزایش یابد قطعا نکته مثبتی است؛ اما اگر فقط به آن‌ها به چشم گزینه‌ای برای سرمایه‌گذاری نگاه کرد و از مزایا و کاربردهای آن بی‌اطلاع باشیم، با توجه به ماهیت پرنوسان این بازار می‌تواند خطرناک باشد. قویا توصیه می‌کنیم قبل از سرمایه‌گذاری و استفاده از رمزارزها، اطلاعات خود را بالا ببرید تا از اشتباه، هک، کلاهبرداری و به طور کلی ضرر جلوگیری کنید. در صورتی که نسبت به مزایا و کاربردهای این حوزه آگاهی داشته باشید، اصلاحات بازار شما را دلسرد نمی‌کند. در این مقاله سعی کردیم پاسخی جامع و با زبان ساده به پرسش ارز دیجیتال چیست بدهیم  و نکات اساسی و ضروری مرتبط با آن را بیان کنیم. نظر شما در مورد ارز دیجیتال چیست؟ آیا رمزارزها می‌توانند به پول آینده تبدیل شوند؟