پیش‌بینی قیمت به عنوان امری مرسوم در بازارهای مالی شناخته میشود و بازار ارزهای دیجیتال نیز از این قضیه مستثنی نیست. در این بازار شاهد پیشبینی‌های زیادی هستیم؛ اما چرا مردم به دنبال پیش‌بینی قیمت بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال هستند؟ بسیاری از مردم به دنبال کسب سود بسیار زیاد در بازه زمانی بسیار کوتاه هستند و بازار رمز ارزها نیز ثابت کرده که پتانسیل این را دارد. همین موضوع باعث شده که طرح‌های پامپ و دامپ در ارزهای دیجیتال به وجود بیایند. اما پامپ و دامپ چیست؟ در این مقاله به معرفی این نوع کلاهبرداری و انواع روشهای انجام آن می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
پامپ و دامپ چیست؟
Pump and Dump نوعی طرح دستکاری قیمت رمز ارزهاست، که هدف آن افزایش قیمت یک کریپتو به وسیله اطلاعات جعلی است. این اطلاعات گمراهکننده و اغراقآمیز هستند. افرادی که طرح‌های پامپ و دامپ راه‌اندازی میکنند، معمولا جایگاهی در شرکت (مانند کارمند، مدیر و غیره) دارند و دیتاهای جعلی قیمتی را به صورت جعلی و اغراقآمیز به سرمایه گذاران ارائه می‌دهند، تا سرمایه‌گذاران با خرید هیجانی رمز ارز مورد نظر، باعث افزایش قیمت آن شوند. طرح‌های پامپ و دامپی معمولا رمز ارزهایی با ارزش بازار کم را هدف قرار می‌دهند و افرادی که این طرح‌ها را راه‌اندازی میکنند، معمولا سود کلانی به دست می‌آورند و کسانی که در دام این طرح‌ها می‌افتند، ضرر سنگینی متحمل میشوند. متاسفانه Pump & Dump در حوزه ارزهای دیجیتال بسیار زیاد شده است.
بازار ارزهای رمزنگاری شده تبدیل به جدیدترین محل برای طرح‌های پامپ و دامپ شده است. رشدهای نجومی قیمت بیت کوین و قیمت اتریوم و سایر رمز ارزها، توجهات زیادی را به خود جلب کرده‌اند. متاسفانه کریپتوها به دلیل نبود قانون‌گذاری‌های مشخص برای طرح‌های Pump & Dump بسیار مناسب هستند.
در سال ۲۰۱۹، تحقیقاتی درباره شیوع طرح‌های پامپ و دامپ در بازار ارزهای دیجیتال انجام شد. محققان SSRN بیش از ۳۷۰۰ طرح مختلف که در بین ژانویه تا جولای ۲۰۱۸ (دی ۹۶ تا تیر ۹۷) تبلیغ می‌شدند را شناسایی کردند. این تبلیغات مردم را تشویق می‌کردند که سریعا رمز ارزهایی را خریداری کنند.
تاریخچه پامپ و دامپ به اولین روزهای بازارهای سهام در دنیا بر می‌گردد. این نوع دستکاری بازار به صورت سنتی و توسط سهامداران شرکت‌های مختلف یا تریدرها انجام می‌شد؛ این افراد به صورت گروهی سهام‌ها را خریداری می‌کردند و با ایجاد فشار خرید، قیمت آنها را پامپ می‌کردند و پس از این که سود خوبی نصیبشان می‌شد، تمام سهام‌های خود را می‌فروختند. بعدها با ظهور و گسترش اینترنت، این نوع فعالیت نیز به صورت آنلاین گسترش یافت؛ کلاهبرداران می‌توانند صدها و هزاران ایمیل به اهداف خود ارسال کنند و آنها را به سرمایه‌گذاری در انواع بازارهای مالی از جمله رمز ارزها ترغیب کنند.
این پیام‌ها معمولا حاوی اطلاعاتی مانند توسعه یک پروژه و در نتیجه، افزایش شدید قیمت آن هستند. زمانی که خریداران زیادی رمز ارز مورد نظر را خریداری کردند و قیمت آن افزایش یافت، کلاهبرداران پامپ و دامپ تمام کریپتوهای خود را به صورت ناگهانی می‌فروشند؛ در نتیجه این عمل، حجم فروش به شدت افزایش مییابد و این باعث ریزش ناگهانی قیمت رمز ارز میشود. در نهایت، بیشتر سرمایه‌گذاران با ضررهای هنگفتی مواجه میشوند.
طرح‌های Pump and Dump معمولا رمز ارزهایی با حجم بازار کم، در صرافی‌هایی که معاملات OTC ارائه می‌دهند را انتخاب میکنند؛ زیرا قانون‌گذاری‌های کمتری بر روی این نوع معاملات انجام شده است. همچنین دستکاری قیمت در کریپتوهای با ارزش بازار کوچک، بسیار راحت‌تر است و نیاز به سرمایه کمتری دارد.
همین نوع کلاهبرداری می‌تواند توسط هر کسی که دسترسی به یک حساب معاملاتی آنلاین دارد، انجام شود. این افراد می‌توانند دیگران را تشویق به خرید ارز دیجیتالی کنند که “آماده شلیک به ماه” است! سپس خودِ این افراد (معمولا به صورت گروهی) خرید سنگینی روی آن رمز ارز (که حجم بازار کمی دارد) انجام می‌دهد و در نتیجه، قیمت آن پامپ میشود. افراد با دیدن افزایش قیمت این کریپتو، به سمت آن هجوم می‌آوردند و سرمایه زیادی را در آن سرازیر میکنند؛ سپس طراحان این پامپ و دامپ کل ارزهای خود را می‌فروشند و قیمت را دامپ میکنند.
روشهای رایج پامپ و دامپ
یکی از رایجترین روشهای دستکاری قیمت‌ها، این است که کلاهبرداران از طریق تلگرام، اینستاگرام، دیسکورد و هر نوع شبکه اجتماعی، به تریدرها و سرمایه‌گذاران پیام ارسال میکنند و از آنها می‌خواهند که در گروههای آنها عضو شوند. این گروهها معمولا بین ۵۰ تا ۲۵۰ دلار هزینه عضویت از سرمایه گذار مطالبه میکنند و برخی دیگر از این گروهها نیز از تریدر می‌خواهند که برای عضویت در گروه، افراد دیگری را نیز وارد گروه کند. این گروهها معمولا با عنوان گروههای سیگنال‌فروشی به تریدرها فعالیت میکنند.
یکی از مشهورترین مثال‌ها برای ضرر کردن افراد توسط گروههای سیگنالدهی (در واقع پامپ و دامپ)، تیلور کادل (Taylor Caudle) است که در عرض ۳۰ ثانیه، ۵۰۰۰ دلار خود را در طی قرار دادن سفارش خرید توکن DigixDAO از بایننس از دست داد! صرافی بایننس در سال ۲۰۱۸ توکن‌هایی با ارزش بازار کم را نیز لیست می‌کرد و گروههای پامپ و دامپی از این موضوع به نفع خود استفاده می‌کردند. قیمت DigixDAO ناگهان ریزش کرد و هرگز بازیابی نشد. کادل پس از این اتفاق ناگوار گفت:
چنین طرح‌هایی تریدرهای بیچاره را تشویق به خرید میکنند، تا جایی که قیمت به تارگت یا هدف خود برسد؛ که البته این اتفاق هرگز نمی‌افتد و قبل از آن، اسکمرها قیمت را دامپ میکنند.
متاسفانه بسیاری از مردم به دنبال کسب سود بسیار زیاد در بازه زمانی کوتاه هستند؛ همین انگیزه باعث شده که گروهها و کانال‌هایی شکل بگیرند و با ارائه سیگنال‌های خرید و فروش به مردم در رسیدن به کسب سود زیاد کمک کنند!
آیا می‌توان به سیگنالها اعتماد کرد؟
البته بعضی از این کانال‌ها سیگنال‌های بسیار خوبی ارائه می‌دهند و توانسته‌اند طرفداران زیادی به دست آورند؛ اما بسیاری از کانال‌های فعال در این زمینه نیز از مردم سوءاستفاده میکنند و فقط به فکر جیب خودشان هستند. قبل از هر چیز لازم است که با سیگنال آشنا شویم، در واقع سیگنال یک پیام خرید یا فروش است که بر اساس تحلیل به کاربران پیشنهاد میشود. با توجه به نوسانات بسیار زیادی که در بازار ارزهای دیجیتالی وجود دارد و همچنین حضور تحلیل‌های متفاوت، در نظر داشته باشید که سیگنالها ممکن است به هر دلیلی تحقق پیدا نکنند. پس اگر از سیگنالی استفاده می‌کنید، حتما به این قضیه فکر کنید که اگر تحقق پیدا نکند، تمام سرمایه خود را از دست ندهید.
معمولا سیگنال‌هایی که در بازار ارزهای رمزنگاری شده ارائه میشوند، شامل مواردی مثل قیمت خرید، قیمت فروش (ممکن است چندین قیمت هدف ارائه شود) و حد ضرر (Stop loss) است.
در تصویر زیر یکی از سیگنال‌های خرید و فروش رمز ارز را مشاهده می کنید. در این سیگنال گفته شده که در قیمت ۷۰۰ تا ۷۰۳ این ارز را خریداری کنید و ۳ هدف قیمتی برای فروش اعلام شده است، که سیگنال‌دهنده با توجه به تحلیل خود آنها را اعلام کرده است. سیگنال‌دهنده صرفا پیش‌بینی بر اساس تحلیل خود را اعلام کرده است و حد ضرر ۳ درصدی برای تحلیل خود در نظر گرفته است. توقف ضرر یا Stoploss به صورت اتوماتیک در بسیاری از صرافی ها قابل تنظیم است و برای جلوگیری از ضرر استفاده میشود. اگر شما از این دسته سیگنالها استفاده می کنید، در نظر داشته باشید که به هر دلیلی ممکن است تحلیل سیگنال‌دهنده تحقق پیدا نکند و تنظیم حد ضرر به شما کمک می کند که جلوی ضرر بیشتر خود را بگیرید.
با توجه به انگیزه مردم برای کسب سود، در مرور زمان کانال‌های سیگنالدهی ارزهای دیجیتال افزایش پیدا کرده‌اند؛ در این بین سوءاستفاده‌کنندگانی هم وجود دارند که با برنامه‌ریزی دقیق، از این بستر استفاده میکنند و سیگنال‌هایی با هدف پر کردن جیب خود ارائه میکنند؛ اغلب این سیگنالها برای کوین‌ها و توکن‌هایی ارائه میشود که حجم مبادله کمی در ۲۴ ساعت دارند. همانطور که قبلا اشاره کردیم، سیگنال‌دهنده کوین یا توکنی را انتخاب می‌کند که می‌تواند قیمت آن را به راحتی کنترل و دستکاری کند.
توکن‌هایی در این فضا وجود دارند که درصد مالکیت بیش از ۵۰ درصد آنها در اختیار یک یا دو آدرس است. این نوع رمز ارزها نیز معمولا مارکت کپ پایینی دارند و به راحتی می‌توان با هزینه نسبتا کمی، قیمت آنها را پامپ و دامپ کرد؛ اما زمانی که بیش از ۵۰ درصد توکن‌ها در اختیار یک یا دو آدرس باشد، مالکان آدرس‌ها به راحتی می‌توانند با تبلیغات مردم را تشویق به سرمایه گذاری کنند و سپس کل توکنهای خود را بفروشند. در این نوع پامپ و دامپ، کلاهبردار نیازی به سرمایه گذاری در توکن ندارد؛ زیرا خود مالک پروژه است و می‌تواند هر زمانی که اراده کند، Pump & Dump انجام دهد. به نمونه‌ای از این نوع توکن‌ها توجه کنید:
هولدرهای یک توکن را می‌توانید از طریق اکسپلورر آن پیدا کنید؛ بدین صورت که نام توکن مورد نظر را در اکسپلورر آن جستجو می‌کنید و در پایین صفحه در قسمت Holders می‌توانید میزان درصد مالکیت آنها در آدرس‌ها را ببینید.
همچنین پامپ و دامپ می‌تواند توسط افراد مشهور نیز انجام شود؛ بدین صورت که این فرد در تلویزیون، توییتر و دیگر رسانه‌ها تبلیغ یا سخنی درباره یک رمز ارز به خصوص انجام می‌دهند و بنابر تاثیر مثبت یا منفی صحبت‌های این فرد معروف، قیمت توکن نیز افزایش یا کاهش مییابد. نمونه برجسته‌ای از این نوع پامپ و دامپ، ایلان ماسک است که با سخنان و توییت‌هایش تاثیر شگرفی بر روی قیمت دوج کوین و بیت کوین داشت.
سیگنال‌های ساختگی و پامپ و دامپ را بهتر بشناسیم!
در بازار ارزهای دیجیتالی کوین‌ها و توکن‌هایی وجود دارند که در ۲۴ ساعت، حجم مبادله ۱۰۰۰ دلار و یا حتی کمتر از آن دارند. در واقع کلاهبرداری که به دنبال پامپ و دامپ است، با توجه به سرمایه‌ای که در دست دارد این رمز ارز را انتخاب کرده و با توجه به استراتژی خود، مقداری از آن را تهیه می‌کند. سپس در کانال خود روز و ساعتی را مشخص می‌کند و از کاربران می‌خواهد که در زمان مشخص شده، خرید این رمز ارز را آغاز کنند. کاربران این کریپتو را تهیه میکنند؛ به مرور زمان، کاربران بیشتری به این بازی اضافه میشوند و صف خرید تشکیل میشود و قیمت افزایش بیشتری را تجربه می‌کند. در نهایت سیگنال‌دهنده در قیمت مورد نظر خود، کوین‌های خود را با قیمتی چند برابر قیمت خرید خود در حجم بالا به فروش می‌رساند.
در این سناریو و سناریوهای مشابه، سود بسیار زیادی نصیب طراح پامپ و دامپ میشود و کاربران متضرر میشوند. تعداد گروه‌هایی که از این قبیل سناریوها استفاده می کنند، بسیار زیاد است و روز به روز نیز در حال افزایش است؛ این گروهها با نام “گروههای پامپ و دامپ” شناخته میشوند.
سیگنال‌های خرید و فروش بر اساس تحلیل‌های تکنیکال و فاندامنتال ارائه میشوند. تحلیل تکنیکال بر اساس الگوهای قیمتی اخیر و گذشته بازار ، تحلیل فاندامنتال بر اساس اخبار و رویدادهای مهم صورت می گیرد.
مهم‌ترین نکته‌ای که باید به آن دقت کنید، این است که در بازار ارزهای دیجیتال، تحلیل تکنیکال به تنهایی نمی‌تواند به شما در کسب سود کمکی بکند؛ در این بازار عوامل زیادی در قیمت تاثیرگذار هستند و یکی از آن عوامل نهنگ‌ها هستند. نهنگ‌ها افرادی هستند که کریپتوهای بسیار زیادی در اختیار دارند؛ به حدی که می‌توانند بر روی بازار تاثیر بگذارند. نهنگ‌ها با استراتژی‌های مختلف بازار را به سمت و سویی که خودشان دوست دارند، هدایت میکنند و با وجود فعالیتی که نهنگ‌ها در بازار رمز ارزها دارند، باید بسیار مراقب سرمایه خود باشید.
ساده‌ترین راه برای تشخیص یک طرح پامپ و دامپ، افزایش ناگهانی و بی‌دلیل قیمت یک توکن ناشناخته است. این مورد در صفحه بیشترین تغییرات میهن بلاکچین به راحتی قابل مشاهده است. همچنین می‌توانید از طریق ابزار CoinCheckup میزان حجم معاملات رمز ارزها را انتخاب کنید و ببینید که کدام توکن‌ها پتانسیل پامپ و دامپ را دارند. به علاوه، اگر می‌بینید که تبلیغات زیادی درباره یک رمزارز با مارکت کپ پایین در فضای مجازی میشود، به آن شک کنید.
اگر به دنبال کسب سود از بازار کریپتوکارنسی‌ها هستید، به جای استفاده از سیگنالها، با روشهای تحلیل آشنا شوید و آنها را بیاموزید. در این صورت شما به راحتی می توانید سیگنال های خوب را تشخیص دهید و حتی استراتژی خودتان در خرید و فروش را پیاده کنید.
روشهای اجتناب از گرفتار شدن در دام پامپ و دامپ
کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) چند توصیه به سرمایه گذاران ارائه می‌دهد که گرفتار این طرح‌ها نشوند. چند مورد از مهم‌ترین توصیه‌ها را در ادامه بازگو می‌کنیم:
- مراقب پیشنهادات سرمایه‌گذاری ناخواسته باشید: اگر با پیام ناخواسته‌ای حاوی یک “فرصت سرمایه‌گذاری” مواجه شدید، مراقب باشید. زمینه‌های کلاهبرداری فراوانی در صفحات اجتماعی وجود دارد و با روشهای مختلفی مانند ایمیل، کامنت یا ارسال پیام مستقیم، تماس تلفنی و غیره، کلاهبرداران می‌توانند با شما تماس بگیرند؛ این پیام‌ها را نادیده بگیرید و فریب سودهای نجومی آنها را نخورید.
- مراقب خطوط قرمز باشید: آیا سرمایه‌گذاری پیشنهاد شده بیش از حد خوب به نظر می‌رسد؟ آیا وعده “سود قطعی” به شما می‌دهد؟ آیا شما را تحت فشار قرار داده‌اند که همین الان سرمایه‌گذاری کنید؟ همه این‌ها تاکتیک‌های مشترکی هستند که توسط کلاهبرداران استفاده میشوند و باید آنها را به عنوان خط قرمز در نظر بگیرید.
- به کلاهبرداری‌های طعمه‌گذاری توجه کنید: این‌ها نوعی اسکم هستند که دیگران را طعمه قرار می‌دهند تا به اهداف خود برسند. این کلاهبرداران از نام افراد و گروههای مشهور در زمینه کریپتوکارنسی‌ها سوءاستفاده میکنند؛ یعنی افرادی که تاثیر زیادی روی جامعه دارند و افراد ممکن است بگویند اگر فلان شخص یا گروه این سرمایه‌گذاری را پیشنهاد می‌دهد، پس حتما درست و قانون است. این یکی از کثیف‌ترین انواع کلاهبرداری است.
- تحقیقات خود را انجام دهید: قبل از سرمایه‌گذاری، صرف نظر از این که چه کسی آن را پیشنهاد داده، حتما خودتان هم درباره پروژه تحقیق کنید؛ یافتن اطلاعات از شرکت‌ها و پروژه‌های قانونی راحت است؛ زیرا آنها اطلاعات را به صورت شفاف در اختیار همگان قرار می‌دهند؛ اما پروژه‌های کلاهبرداری اطلاعات ناقص یا ضعیفی ارائه می‌دهند.
سوالات متداول (FAQ)
- پامپ و دامپ ارز دیجیتال چیست؟
پامپ و دامپ یکی از روشهای رایج دستکاری قیمت رمزارزها است که طی آن، قیمت یک رمزارز به صورت ناگهانی افزایش یا کاهش مییابد. معمولا از اطلاعات جعلی، گمراهکننده و اغراقآمیز برای اثر گذاشتن روی قیمت استفاده میشود. - روش مرسوم کلاهبرداری پامپ و دامپ چیست؟
رایجترین شیوه پامپ و دامپ، ایجاد گروههای سیگنالدهی است و به طرق مختلف، افراد را دعوت و وسوسه به حضور در این گروهها میکنند. اکثر کاربران این گروهها با استفاده از سیگنالها، ضرر سنگینی را متحمل میشوند. معمولا توکنهای جدید و با حجم پایین برای پامپ و دامپ کردن انتخاب میشوند.
جمع‌بندی
علاوه بر تمام این توصیه‌ها، در مجموع سعی کنید در توکن‌هایی که حجم بازار کمی دارند یا حجم معاملات ۲۴ ساعته آنها بسیار کم است، سرمایه‌گذاری نکنید. هرگز عجله نکنید؛ هر چیزی که بیش از حد خوب به نظر می‌رسد، قطعا مشکل دارد. طرح‌های پامپ و دامپ با وعده‌های سود چندین برابری، مردم را فریب می‌دهند و پس از خرید رمز ارز توسط خریداران و افزایش قیمت، کلاهبرداران توکنهای خود را با سود چشمگیری می‌فروشند و قیمت را دامپ میکنند. تنها کسانی که در این طرح‌ها بازنده هستند، سرمایه گذاران هستند. در این مقاله، به توضیح مفهوم Pump & Dump، روشهای انجام آن و راه‌های شناخت و پیشگیری از این طرح دستکاری قیمت پرداختیم. آیا تاکنون گرفتار یک طرح پامپ و دامپ شده‌اید؟ تجربیات خود را با ما در میان بگذارید.
