احراز هویت مشتری (KYC) چیست؟ ابزاری برای مبارزه با پولشویی!

احراز هویت مشتری (Know Your Customer) یا به اختصار KYC، به منظور جلوگیری از پولشویی و فعالیت‌های مجرمانه، بر طبق قوانین ضد پولشویی (AML) دولت‌ها تنظیم می‌شود. در ابتدا، این قوانین تنها برای موسسات مالی تنظیم می‌شدند؛ اما امروزه برای موسسات غیر مالی نیز اعمال می‌شوند. همچنین باید گفت که احراز هویت مشتری، سیاست شناخت مشتری، مشتری خود را بشناس، همگی ترجمه‌های فارسی KYC هستند. اما KYC چیست؟ در این مقاله به احراز هویت، اهمیت، مراحل و فرآیندهای kyc می‌پردازیم. با میهن بلاکچین همراه باشید. 

خلاصه مطلب: 👈 کلمه KYC مخفف Know Your Customer به معنی شناخت مشتری است. 👈 KYC یا احراز هویت به فرآیندی گفته می‌شود که طی آن هویت مشتری شناسایی و تایید می‌شود.  👈 صرافی‌های ارزهای دیجیتال به دلایل مختلفی همچون جلوگیری از پولشویی، فعالیت‌های مجرمانه و همچنین افزایش شفافیت و ایجاد اعتماد میان مشتریان، کاربران خود را احراز هویت می‌کنند.  👈 مراحل، سطوح و مدارک احراز هویت در صرافی‌های ارز دیجیتال برای کاربران مختلف با یکدیگر تفاوت دارد.  👈 احراز هویت به طور کلی سه مرحله دارد: پر کردن فرم اطلاعات شناسایی، ارائه مدارک شناسایی، تشخیص چهره.

احراز هویت مشتری یا KYC چیست؟

KYC مخفف چیست؟ به طور خلاصه و ساده، این کلمه مخفف Know Your Customer به معنی شناخت مشتری است. به زبان خیلی ساده:

KYC یا احراز هویت به فرآیندی گفته می‌شود که طی آن هویت مشتری شناسایی و تایید می‌شود. 

هدف احراز هویت، جلوگیری از پولشویی و فعالیت‌های مجرمانه توسط شرکت‌ها و افراد است. امروزه اصول KYC برای بانک‌ها، موسسات مالی، شرکت‌ها و صرافی‌های ارز دیجیتال اجرا می‌شود. قوانین اصلی احراز هویت به ۴ بخش تقسیم می‌شود: 

• قوانین پذیرش مشتری
• شیوه‌های شناسایی مشتری
• پیگیری و نظارت بر تراکنش‌ها 
• مدیریت ریسک

رعایت قوانین سختگیرانه‌ای که در احراز هویت وجود دارند، برای موسسات مالی و سازمان‌های غیر مالی اجباری هستند. این کار کلاهبرداری را به حداقل می‌رساند؛ زیرا از قبل جلوی موارد مشکوک گرفته می‌شود.

چرا احراز هویت برای صرافی‌ها و مبادلات کریپتویی اهمیت دارد؟

علی‌رغم موانعی که به دلیل KYC به وجود می‌آید، صرافی‌های ارزهای دیجیتال به دلایل مختلفی مشتریان خود را احراز هویت می‌کنند. افزایش شفافیت و ایجاد اعتماد میان مشتریان یکی از این دلایل است. یکی از عللی که بسیاری از کاربران به کار با صرافی‌های متمرکز علاقه دارند، این است که در صورت ورشکستگی می‌توانند وضعیت دارایی‌های خود را از مجاری قانونی پیگیری کنند. یکی دیگر از دلایل اجرای KYC در صرافی‌ها، کاهش کلاهبرداری و پولشویی است. از ژانویه ۲۰۲۱ تا مارس ۲۰۲۲، بیش از ۴۶ هزار مشتری گزارش کردند که بیش از ۱ میلیون دلار در کریپتو از آن‌ها کلاهبرداری شده است. احراز هویت سفت و سخت تا حد زیادی می‌تواند جلوی کلاهبرداری و پولشویی را بگیرد. 

AML چیست؟

قوانین ضد پولشویی (AML یا Anti-Money Laundering) به مجموعه قوانین و مقرراتی اشاره دارد که از تلاش برای موجه کردن دارایی‌ها و درآمدهای غیر قانونی و نامشروع (فعالیت‌هایی مانند پولشویی و…) از طریق ارز دیجیتال پرده‌ برمی‌دارد. تا سال ۱۹۸۶، کشورها قانون خاصی برای پولشویی نداشتند و تنها مالیات اخذ می‌کردند. سپس قوانین ضد پولشویی (AML) را به منظور جلوگیری از پولشویی وضع و گسترش دادند.

این قوانین مجموعه‌ای مقررات و رویه‌هایی است که از تبدیل پول‌های نامشروع به درآمد قانونی و مشروع، جلوگیری می‌کند. مبارزه با فعالیت‌های جنایی از جمله دستکاری در بازار، تجارت کالاهای غیرقانونی و فرار مالیاتی و همچنین روش‌هایی برای پنهان کردن این جرایم و پول‌های حاصل از آن، اهداف اصلی این قوانین است.

تفاوت اصلی قوانین ضد پولشویی و KYC در این است که موسسات مالی و صرافی‌های ارز دیجیتال از احراز هویت برای شناسایی مشتری، پیش از سرویس‌دهی استفاده می‌کنند، اما AML در سطح بسیار گسترده‌تری اعمال می‌شود و در واقع نهادها و سازمان‌ها برای مبارزه و مقابله با پولشویی، تامین مالی تروریسم و ​​سایر جرائم مالی آن را اتخاذ می‌کنند.

مراحل احراز هویت در صرافی چیست؟

مراحل، سطوح و مدارک احراز هویت در صرافی‌های ارز دیجیتال با یکدیگر تفاوت دارد. اینکه در کدام کشور زندگی می‌کنید یا کجا به دنیا آمده‌اید، هم این موضوع را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. مثلا احراز هویت برای فعالیت در صرافی بایننس اجباری است و به کشورهایی در لیست تحریم OFAC باشند، حق استفاده از این صرافی را نمی‌دهد. میثم مقیسه و زهرا فرامرزی به‌صورت مفصل درباره موضوع احراز هویت در بایننس اطلاع‌رسانی کرده‌اند که می‌توانید از اینجا و اینجا مطالعه کنید. 
احراز هویت به صورت کلی سه مرحله دارد:

• پر کردن فرم اطلاعات هویتی (KYC form)
• ارائه مدارک شناسایی 
• تشخیص چهره

بسته به کشور محل زندگی،‌ ممکن است اطلاعاتی که از شما خواسته می‌شود، مدارک هویتی و محدودیت برداشت متفاوت باشد. برای آغاز فرآیند احراز هویت، ابتدا باید یک حساب کاربری برای خود بسازید که بسیار ساده است؛ تنها با وارد کردن ایمیل و تعیین یک پسورد این کار امکان‌پذیر است. اگر کد معرف هم دارید، می‌توانید آن را نیز وارد کنید.

توجه داشته باشید که اگر کشور محل سکونت دوست، آشنا یا فامیل خود را انتخاب می‌کنید،تمام اطلاعاتی که از این مرحله به بعد وارد می‌کنید، باید کاملا مطابق با مدارک شخص مورد نظر شما باشد؛ زیرا پس از تایید، دیگر قابل تغییر نیستند. در مرحله بعد،‌ شما باید اطلاعات شخص را وارد کنید و تصاویر مدارک هویتی را آپلود کنید. با توجه به کشور محل سکونت شخص مورد نظر، نوع این مدارک را انتخاب کنید (برای اکثر کاربران پاسپورت، کارت شناسایی یا گواهینامه رانندگی مورد نیاز است). باید با Webcam، دوربین موبایل یا دوربین عکاسی از آن عکس بگیرید و آپلود کنید.

مدارک مختلف را باید به نسبت استانداردی که صرافی تعریف کرده، عکس بگیرید و آپلود کنید. پس از آپلود مدرک شناسایی، سیستم از شما می‌خواهد که از خودتان (شخصی که خارج از ایران زندگی می‌کند) به همراه پاسپورت، یک عکس سلفی بگیرید و آن را آپلود کنید.

پس از این مرحله، سیستم از شما می‌خواهد که تایید صورت خود را تکمیل کنید. بر روی Continue کلیک کنید تا این کار انجام شود. پس از تکمیل این مراحل، باید مدتی صبر کنید تا احراز هویت شما انجام شود. به محض این که اکانت شما تایید شد، به شما یک ایمیل از طرف صرافی ارسال می‌شود. 

KYC Form چیست؟

فرم KYC، فرمی است که به منظور پروسه تایید هویت مشتریان طراحی شده است. این فرم توسط بانک‌ها، موسسات مالی و شرکت‌های بیمه به مشتریان داده می‌شود و آنها باید اطلاعات مورد نیاز را پر کنند. در فرم احراز هویت بانک‌ها، معمولا این موارد مشترک هستند: 

اثبات هویت

• شناسنامه کشور مشتری، پاسپورت، گواهینامه رانندگی 
• کارت هویتی دارای عکس که توسط ارگان دولتی و قانونی صادر شده باشد.
• کارت هویتی که توسط دانشگاه صادر شده است.

اثبات آدرس

• پاسپورت، کارت شناسایی، کارت اقامت، گواهینامه رانندگی، کارت بیمه 
• قبض تلفن، گاز یا برق که بیش از ۳ ماه از موعد آن نگذشته باشد.
• گزارش حساب بانکی یا دفترچه حساب پس‌انداز که بیش از ۳ ماه از موعد آن نگذشته باشد.
• اظهارنامه عدم انجام کار خلاف 

ارتباط احراز هویت با بانکداری و امور مالی

صنایع بانکداری و مالی جزو پیچیده‌ترین بخش‌های ارتباط با مشتریان هستند. این صنایع مدام در خطر پولشویی و دیگر موارد استفاده مجرمانه قرار دارند. دولت‌ها و قانون‌گذاران استانداردهای بسیار سختگیرانه‌ای در رابطه با این صنایع وضع کرده‌اند. 

فرآیند KYC در بانکداری، تفاوتی با دیگر صنایع ندارد؛ اما استانداردهای امنیتی شدیدی از طرف قانون‌گذاران مورد نیاز است که این استانداردها با تمام صنایع دیگر تفاوت دارد. یکی از استانداردهای جهانی که توسط قانون‌گذاران ایجاد شده، سیستم پخش ویدیو است. مشتریان از سیستم‌های طولانی مدت، هزینه‌بر و اداری خارج شده‌اند و به فرآیندهای امن‌تر و سریع‌تر وارد شده‌اند. با استفاده از احراز هویت ویدیویی، ۳ هفته تبدیل به ۳ دقیقه شده است و با هر نوع دوربینی می‌توان این کار را انجام داد. 

برای محدود کردن پولشویی، تامین سرمایه برای تروریسم و دیگر فعالیت‌های غیرقانونی، مقررات دیگری نیز وجود دارند؛ بیش از ۱۹۰ قانون در دنیا وضع شده که به عنوان توصیه‌هایی از گروه ویژه اقدام مالی (FATF) شناخته می‌شوند. FATF یک سازمان نیمه‌دولتی است که به منظور مبارزه با پولشویی ایجاد شده است. این مجموعه قوانین شامل رویه‌های تایید هویت هستند، اما باز هم با تمام این تفاسیر، احراز هویت سنتی در برخی موارد نمی‌تواند جلوی فعالیت‌های غیرقانونی و مجرمانه را بگیرد. البته با استفاده از تکنولوژی بلاکچین، می‌توان بسیاری از فرآیندهای KYC را با سرعت و دقت بیشتری انجام داد.

KYC‌ با استفاده از بلاک چین

فرآیندهای احراز هویت همچنین ابزاری برای شناسایی و جلوگیری از رفتارهای مجرمانه در سراسر جهان است. با وجود اهمیت بسیار زیاد آن، سیاست‌های شناخت مشتری در بسیاری از موسسات مالی، به دلیل اموری که تاثیرات منفی بر کاربران و تجربه فعالیت آنها می‌گذارد (مانند فرآیندهای خسته‌کننده، تکراری و ریسک خطا) ناکارآمد است. چالش‌های نظارتی، قانون‌گذاری، هزینه و تجربه مشتریان، مشخص است که تغییری باید در احراز هویت مشتری صورت گیرد. برای تحقق چنین هدفی، فناوری نقش اصلی را ایفا می‌کند؛ اما آیا بلاکچین می‌تواند راه حل اصلی باشد؟ 

باثباتی و شفافیت بلاکچین، راهی ساده برای موسسات مالی فراهم می‌کند تا به اطلاعات به‌روز مشتریان دسترسی سریع و ایمن داشته باشند. این امر موجب افزایش راندمان عملیاتی، افزایش اعتماد بین نهادها و همچنین سبب کاهش هزینه، فرآیند زمان و جمع‌آوری اطلاعات کاربر می‌شود. موسسات مالی با استفاده از ابزار KYC فعال در بلاکچین می‌توانند زمان‌های انتظار را کاهش دهند و نیاز به ارائه مکرر اطلاعات یکسان به ارائه‌دهندگان خدمات مالی خود را حذف کنند.

در حالی که موسسات مالی مدت زمان زیادی است که به دنبال راه حلی برای مشکلات هویتی هستند، امروزه راه حل‌های مناسب برای احراز هویت در قالب بلاک چین ارائه می‌شوند؛ ساختار محاسباتی زنجیره بلوک، به جمع‌آوری اطلاعات از ارائه‌دهندگان خدمات معتبر اجازه می‌دهد تا این اطلاعات را در یک مکان واحد قرار دهند، یک دیتابیس امن و مطمئن رمزنگاری شده.

فرآیند احراز هویت با استفاده از بلاکچین، پتانسیل این را دارد که بسیار سریع‌تر، ساده‌تر، امن‌تر و موثرتر نسبت به KYC سنتی انجام شود.

استفاده از گواه اثبات مفهوم (POC) برای احراز هویت

در کشور سنگاپور، شرکت KPMG و شبکه بلوزل (Bluzelle) با همکاری سه بانک و نهاد قانون گذاری Infocomm در این کشور، برای توسعه گواه اثبات مفهوم (Proof of Concept) روی بلاک چین با یکدیگر همکاری کردند. این نمونه اولیه، با موفقیت آزمایش مقامات پولی سنگاپور را پشت سر گذاشت. این پلتفرم علاوه بر مساله ثبات، کارایی و امنیت، می‌تواند در حدود ۲۵ تا ۵۰ درصد صرفه‌جویی هزینه را به همراه داشته باشد.

یک موسسه یا بانک، برای دسترسی به اطلاعات مشتریان می‌تواند به پلتفرم بلاک چین مورد نظر درخواست خود را ارسال کند. در این نوع ساختار، دسترسی به اطلاعات، تنها به رضایت کاربر نیاز دارد. برای به دست آوردن رضایت، یک کاربر تنها باید وارد حساب کاربری خود شود و یک کلید خصوصی برای دسترسی به اطلاعات خود تعریف کند. در این روش، با این که اطلاعات توسط یک واسطه (بانک، سازمان و غیره) قابل دسترسی است، اما مالکیت این اطلاعات همچنان با کاربر خواهد بود.

مفهوم شناخت هویت مبتنی بر بلاک چین، توسط غول‌های تکنولوژی مثل IBM ارائه شده است؛ پروژه احراز هویت توزیع شده یکپارچه، یک مکانیزم موثر، امن و غیرمتمرکز است که برای تایید کردن، جمع‌آوری، ذخیره‌سازی و توزیع اطلاعات احراز هویت برای مشتریان استفاده می شود.

آیا استفاده از ابزار شناسایی هویت مشتری (KYC) با بلاکچین راهکار مناسبی است؟

در حالی که ابزار مبتنی بر بلاک چین باعث کاهش زمان و هزینه‌های جمع‌آوری اطلاعات مشتری توسط بانک‌ها می‌شود، بهتر است که بانک‌ها همچنان در خصوص اطلاعات جمع‌آوری شده از پلتفرم، اقدامات منطقی انجام دهند؛ باید بر مسائلی مانند مقررات حفظ حریم خصوصی و مجوزهای مشتری توجه ویژه‌ای شود.

اگرچه بلاکچین می‌تواند مزایای چشمگیری به همراه داشته باشد، اما باید توجه کرد که تنها با یک راهکار تمام نیازها رفع نمی‌شوند و نمی‌توان تمام مسائل KYC را این‌گونه حل کرد. ابزار شناخت مشتریان در بلاکچین می‌تواند در یکی از این سه سطح مالی، ملی و بین‌المللی ایجاد شود. علاوه بر این، برای انتشار گسترده دیگر مسائل از قبیل کیفیت داده‌ها و ملزومات KYC، مقررات حفظ حریم خصوصی، مجوزهای مشتریان و رقابت در بازار باید مورد بررسی بیشتری قرار بگیرند.

با این وجود ابزار احراز هویت در Blockchain، هنگامی که در ترکیب با سایر فناوری‌ها استفاده می‌شود، توانایی قوی خود را برای کمک به موسسات مالی بروز می‌دهد و به آنها در جهت کاهش زمان و هزینه‌های مربوط به فرآیندهای KYC کمک می‌کند. همچنین دید گسترده‌تری برای قانون‌گذاران و تجربه مشتریان بهتری را فراهم می‌کند. 

سوالات متداول (FAQ)

• احراز هویت یا KYC چیست؟
  فرآیندی است که به خصوص در بانک‌ها و موسسات مالی انجام می‌شود تا از اقدامات خلاف قوانین و پولشویی جلوگیری شود. طبق این فرآيند اطلاعات هویتی و بعضا محل سکونت از افراد گرفته و تایید می‌شود. بیشتر صرافی‌های متمرکز ارز دیجیتال نیز برای در امان ماندن از دست قانون‌گذاران، احراز هویت را برای کاربران خود اجباری کرده‌اند.
  
• KYC مخخف چیست؟
  KYC مخفف «Know Your Customer» به معنی «مشتری خودت را بشناس» است.

جمع بندی

احراز هویت یا kyc به منظور جلوگیری از پولشویی و فعالیت‌های مجرمانه و غیرقانونی، توسط بانک‌ها، شرکت‌ها، صرافی‌ها و غیره انجام می‌شود. KYC شامل مراحلی مانند ارائه مدارک شناسایی، بانکی، اثبات محل سکونت و غیره است. با استفاده از احراز هویت، اعمال غیرقانونی به حداقل می‌رسد؛ البته KYC با شیوه‌های سنتی، امروزه تاثیرشان کم شده و هنوز هم برخی افراد یا سازمان‌ها می‌توانند به پولشویی بپردازند. استفاده از فناوری بلاک چین برای KYC، هم می‌تواند باعث افزایش سرعت این روند شود و هم بسیار دقیق‌تر و امن‌تر انجام می‌شود. از نظر شما احراز هویت چه مزایا و معایبی دارد؟ آیا واقعا آن‌قدر که درباره آن صحبت می‌شود، کارایی دارد؟