توکن NFT چیست؟ همه چیز درباره توکن‌های بی‌همتا

توکن NFT چیست؟ اصلا NFT به چه معناست؟ توکن‌های NFT چه کاربردی دارند؟ چگونه NFT بسازیم و بفروشیم؟ آیا بازار این توکن‌ها سود خوبی دارد؟ این‌ها رایج‌ترین سوالاتی است که افراد در برخورد اولیه با این مفهوم می‌پرسند. در وهله اول درک چیستی و نحوه کارکرد NFT ممکن است دشوار به‌نظر برسد. برای شروع کافی است ان‌اف‌تی‌ها را مثل فایلی (عکس، نقاشی یا ویدیو) که روی نمایشگر می‌بینیم، در نظر بگیریم. با این تفاوت که برای انتقال این تصویر و ذخیره آن از تکنولوژی بلاکچین استفاده می‌شود. در این مطلب به این می‌پردازیم که توکن NFT چیست، چطور ساخته می‌شود، چه چیزهایی را می‌توان به ان‌اف‌تی تبدیل کرد، معروف‌ترین و گران‌ترین NFTها کدامند و تمام آنچه لازم است در آشنایی اولیه با NFTها بدانید. با میهن بلاکچین همراه باشید.

NFT چیست و چه کاربردی دارد؟

توکن NFT به زبان ساده اشاره به آن دسته از دارایی‌های دیجیتالی دارد که برخلاف رمزارزهایی مثل بیت کوین یا اتریوم، تعویض‌پذیر نیستند؛ یعنی دو نمونه از آن‌ها با هم یکسان و قابل معاوضه نیستند. مثل آثار هنری دیجیتال یا قطعه‌های مختلف زمین در یک پلتفرم متاورسی که هر کدام منحصربه‌فرد و دارای ارزش‌های متفاوت هستند.

Non-Fungible Token را به اختصار NFT می‌گویند. در متون فارسی NFT به توکن غیر قابل تعویض، توکن غیرمثلی (یعنی مثل و مانندی ندارد)، توکن غیر قابل معاوضه، توکن بی‌همتا و توکن یکتا ترجمه شده است. NFT یک توکن منحصربه‌فرد (Unique) بوده و با هیچ چیز دیگری قابل تعویض نیست. برای مثال در جهان تنها یک تابلوی نقاشی مونالیزا وجود دارد که داوینچی آن را خلق کرده است.در واقع توکن NFT، راهی برای اثبات منحصربه‌فرد بودن یک اثر (اعم از آثار هنری، اقلام درون بازی، املاک و مستغلات و غیره) به کمک تکنولوژی بلاکچین است. بدین ترتیب می‌توان از خاصیت بی‌نیاز بودن به اعتماد بلاک چین سود برد و فرایند اثبات مالکیت یا منشا یک توکن NFT را به سهولت انجام داد.

تاریخچه NFT در بازار رمزارزها

ایده توکن‌های NFT را شاید بتوان متعلق به هال فینی دانست؛ او در زمانه رواج بازی‌های کارتی قابل جمع‌آوری، ایده «کارت تجارت ارز دیجیتال» که می‌تواند کمیابی قابل تعریف، مالکیت و منشا قابل اثبات داشته باشد را مطرح کرد؛ اصولی که زیربنای مفهوم NFT در حال حاضر هستند.

ردپای اولین NFTها در شبکه‌های بلاک چینی را می‌توان در ماه مارس ۲۰۱۲ یافت؛ جایی که ایده پروتکل Colored Coins برای نخستین بار در شبکه بیت کوین مطرح شد. این پروتکل بنا بود تا زمینه‌ساز عرضه انواع مختلفی از دارایی‌ها (اعم از سهام، اوراق قرضه، فلزات گران‌بها و کالا) باشد. یک سال بعد، نخستین اقلام کلکسیونی بر روی شبکه بیت کوین عرضه شد؛ این عرضه بر روی پلتفرم Counterparty صورت گرفت که ایده‌ای مشابه کالرد کوینز داشت، اما قابلیتی همچون تبادل را افزوده بود. میم‌های Rare Pepe (بخش میانی تصویر زیر)، یکی از پرطرفدارترین مجموعه‌های منتشر شده در کانترپارتی بود.

تا پیش از سال ۲۰۱۸ و معرفی استاندارد توکن ERC-721، توکن‌های بی‌همتا با استاندارد ERC-20 (استاندارد مشابه توکن‌های عادی) عرضه می‌شدند. در ژوئن ۲۰۱۷، لاروا لبز (Larva Labs)، با ایجاد تغییری در قرارداد هوشمند توکن ERC-20، توانست شناساگرهایی خاص را به آن بیافزاید. برای امتحان این تغییر، ده هزار تصویر پیکسلی به نام مجموعه کریپتوپانکس (Cryptopunks) به کمک این قرارداد هوشمند ایجاد شد. این شخصیت‌های پیکسلی در ابتدا رایگان بودند؛ اما بعد از این‌که کاربران علاقه زیادی به آن‌ها نشان دادند، نقش آن‌ها در پروژه کاملا تغییر کرد. کریپتوپانک‌ها تا این حد محبوب هستند که اکنون برخی از آن‌ها به قیمت چندین میلیون دلار خرید و فروش می‌شوند.

از دیگر پروژه‌های اولیه و مهم NFT می‌توان کریپتوکیتیز اتریوم را نام برد که در آن، کاربران می‌توانستند گربه‌های دیجیتال منحصربه‌فرد و زیبایی را به وجود بیاورند و خرید و فروش کنند. این بازی به قدری محبوب شد که مشکلاتی جدی برای شبکه اتریوم به وجود آورد. در اواخر سال ۲۰۱۷ و با رشد کریپتوکیتیز، هزینه گس در شبکه به ناگهان ۴ برابر شد.

قدم بزرگ بعدی در رواج توکن‌های بی‌همتا، افتتاح فروشگاه (Marketplace) اوپن‌سی (Opensea) در اواخر سال ۲۰۱۷ بود. این مارکت‌پلیس، همچنان سردمدار میزان فروش در دنیای NFTهاست.

سازوکار NFT چیست؟

توکن‌های NFT هم مشابه سایر ارزهای دیجیتال، توکن‌هایی هستند که در بستر بلاکچین قرار دارند. با این تفاوت که استانداردهای خاص آن‌ها ویژگی‌های منحصربه‌فردی به آن‌ها می‌دهد. به زبان خیلی ساده NFT نسخه توکن‌شده یک دارایی غیر قابل معاوضه است. به فرآیند ساخت NFT اصطلاحا مینت‌کردن (Mint) گفته می‌شود. زمانی که فردی ان‌اف‌تی مینت می‌کند، در واقع کدهای قرارداد هوشمندی با استانداردی خاص مثلا ERC-721 را اجرا می‌کند. توکن‌های NFT در یک زمان فقط می‌توانند یک مالک داشته باشند. از TokenID و Metadata برای تعریف اینکه چه کسی می‌تواند مالک یک NFT باشد، استفاده می‌شود. این داده‌ها روی بلاکچین ثبت و ذخیره می شوند. فرآیند ساخت یک NFT در بلاکچین به‌صورت خلاصه به شکل زیر است:
۱- ساخت یک بلاک جدید
۲- تایید اطلاعات
۳- ذخیره اطلاعات در بلاکچین

کاربرد NFT چیست؟

از NFTها می‌توان برای توکنیزه کردن (دیجیتالی کردن) تقریبا همه‌چیز استفاده کرد. هرچند انواع مختلف «رسانه» بیشترین استفاده را از این توکن‌ها می‌برند. محبوب‌ترین کاربرد N‌FT ها شامل موارد زیر است (پروژه‌های فعال در هر زمینه نیز مشخص شده است):

• آثار هنری دیجیتال (SuperRare, KnownOrigin, Async Art, Rarible، OpenSea)
• موسیقی دیجیتال (Mintbase, InfiNFT، Airnft و Audius)
• املاک مجازی (Cryptovoxels, Decentraland و Sandbox)
• آیتم‌های پوشیدنی واقعیت مجازی یا همان VR
• گیمینگ و بازی‌های رایانه‌ای (Axie Infinity, Sorare, Gods Unchained)
• بلیت رویدادهای مختلف یا مجوز حضور در آنها (get protocol)
• نشان‌های اشتراک حضور در رویداد/انجام فعالیت (POAP و Galaxy)
• اسامی دامنه بلاک چین (Ethereum Name Service, Unstoppable Domains و TNS)
• کالاهای لوکس توکنیزه‌شده
• سیاست‌های بیمه‌ای توکنیزه‌شده (yEarn’s yInsure tokens)
• NFTهای مالی – نشان‌دهنده سرمایه قفل شده کاربر و مدت زمان قفل شدن (Solidly)

نحوه ساخت NFTها چگونه است؟

پلتفرم‌های ساخت NFT بسیار زیادی در اکوسیستم اتریوم وجود دارد و هرکدام نیز نقاط ضعف و قوت مخصوص به خود را دارند. برای شروع کار می‌توان به پلتفرم‌هایی نظیر OpenSea, Rarible, InfiNFT, Mintbase, و Cargo اشاره کرد. این پلتفرم‌ها به کاربران امکان ساخت آسان N‌FTها را می‌دهند.  اما باید فایلی را به منظور ساخت توکن آماده داشته باشید. پس از آنکه فایل خود را آماده و پلتفرم خود را انتخاب کردید، به کیف پول خود متصل شوید، فایل خود را در پلتفرم مورد نظر آپلود کنید. پلتفرم NFT شما را تولید خواهد کرد.

در این مرحله می‌توانید نوع NFT خود از لحاظ مستقل بودن، درصد حق امتیاز دارایی (Royalty Percentage)، محتوای قابل دسترسی و سایر موارد را مشخص کنید. پس از آماده‌سازی این موارد، می‌توانید فرآیند ساخت N‌FT را شروع کنید. برای انجام این فرایند به مقداری اتر نیاز دارید تا هزینه تراکنش‌های تایید و صدور توکن بی‌همتا را پرداخت کنید. سپس می‌توانید ان اف تی خود را در بازار برای فروش فهرست کنید.

نحوه خرید و فروش NFT

خرید و فروش NFT هم مشابه سایر ارزهای دیجیتال است؛ باید به بازارهای NFT مراجعه‌کنید که اصطلاحا به آن‌ها مارکت‌پلیس (Marketplace) گفته می‌شود. از معروف‌ترین این مارکت‌پلیس‌ها می‌توان به اوپن‌سی (OpenSea)، رریبل (Rarible)، لوکس‌رر (LooksRare) و بلر (Blur) اشاره کرد. برای خرید NFT باید مراحل زیر را انجام دهید:

• یک کیف پول NFT یا کیف پولی که امکان ذخیره ان‌اف‌تی دارد، بسازید. 
• رمزارزی که باید برای خرید ان اف تی بپردازید و هزینه کارمزد را به این کیف پول واریز کنید.
• روی ان‌اف‌تی مد نظر خود کلیک کنید. اکنون با دو گزینه “Buy Now” یا”Make an offer” مواجه می‌شوید.
• در صورت انتخاب “Buy Now” با پرداخت مبلغ مشخص‌شده می‌توانید توکن را بخرید. 
• در صورت انتخاب “Make an offer” باید مبلغ پیشنهادی خود را عنوان کرده و منتظر پایان مزایده بمانید.
• منتظر تایید تراکنش و دریافت ان‌اف‌تی در کیف پول خود بمانید. 

مراحل فروش توکن NFT:

• برای فروش NFT باید روی گزینه “Sell” در پروفایل مارکت پلیس مد نظر کلیک کنید.
• سپس به صفحه‌ای حاوی یک فرم هدایت می‌شوید که در آن باید شرایط فروش (قیمت ثابت، مدت برگزاری مزایده، نوع ارز دریافتی و غیره) را وارد کنید. 
• روی گزینه Listing کلیک کنید تا ان اف تی شما برای فروش فهرست شود.

معروف‌ترین و گران‌ترین توکن‌های NFT

از معروف‌ترین توکن‌های NFT جهان کریپتو می‌توان به مجموعه میمون‌های کسل (Bored Apes Yacht Club)، اتر راکس (EtherRocks) و کریپتو پانکس (CryptoPunks)، آرت بلاکس (Art Blocks)، کول کتس (Cool Cats) و اکسی اینفینیتی (Axie Infinity) اشاره کرد. در ادامه بخش پنج مورد از گران‌ترین NFT‌های به فروش رفته در بازار ارزهای دیجیتال را معرفی می‌کنیم.

• The First 5,000 Days

شی دیجیتال: اثر هنری مایک وینکلمن ملقب به Beeple

قیمت: ۶۹ میلیون دلار

اثر The First 5000 Days یا ۵۰۰۰ روز اول، در مزایده‌ای آنلاین به فروش رسید. در این مزایده، ویگنش ساندارسان (Vignesh Sundaresan) این اثر هنری NFT را با قیمت ۶۹.۳ میلیون دلار خریداری کرد.

• شمارنده جولیان آسانژ و پاک (Julian Assange and Pk, Clock)

شی دیجیتال: اثر هنری ساخته شده توسط مورات پاک

قیمت: ۵۲.۷ میلیون دلار

این اثر که بخشی از مجموعه «سانسور شده» (Censored) مورات پاک است که در فوریه سال ۲۰۲۲ به قیمت ۱۶,۹۵۳ اتر (۵۲.۷ میلیون دلار) فروخته شد. این اثر در واقع یک زمان‌شمار است و متن این توکن، نشان‌دهنده مدتی است که آسانژ در زندان گذرانده است. این توکن توسط دائوی آسانژ (DAOای متشکل از بیش از ده هزار مدافع جولیان آسانژ) خریداری شد و صد در صد از عواید فروش آن به بنیاد وو هالند که وظیفه دفاع از جولیان آسانژ را دارد، اهدا شد.

• Human One

شی دیجیتال: اثر هنری خلق شده توسط بیپل

قیمت: ۲۸.۹ میلیون دلار

توکن NFT ابین اثر به همراه اثر فیزیکی، در حراجی کریستی به فروش رفت. این اثر عجیب هنری در ماه نوامبر سال ۲۰۲۱ به قیمت ۴۷۰۰ اتر در حراج 21st Century Evening Sale به فروش رفت.

• کریپتوپانک

شی دیجیتال: شماره ۷۵۲۳

قیمت: ۱۱.۷ میلیون دلار

این شماره از مجموعه کریپتوپانک‌ها، که توسط جان واتکینسون (John Watkinson) و مت هال (Matt Hall) توسعه یافته، با قیمت نزدیک به ۱۲ میلیون دلار فروخته شده است! به این دلیل که از بین ۱۰۰۰۰ اثر این مجموعه، این کریپتوپانک یکی از ۹ پانک Alien و تنها اثری است که ماسک پزشکی بر صورت خود دارد.

• کریپتوپانک

شی دیجیتال: شماره ۳۱۰۰

قیمت: ۷.۵۸ میلیون دلار

کریپتوپانک شماره ۳۱۰۰، چهارمین NFT گران‌قیمت در جهان است و دوباره، این اثر هم یکی از ۹ پانک Alien است. بر خلاف Cryptopunk قبلی، این مورد هیچ لوازم تزئینی ندارد و تنها یک هدبند دارد. این پانک در ماه مارچ ۲۰۲۱ (اسفند ۹۹) با قیمت ۷.۵۸ میلیون دلار فروخته شد.

قیمت: ۲۳ میلیون دلار

پانک شماره ۵۸۲۲ – محصول لاروا لبز – در اواسط فوریه ۲۰۲۲ با قیمت ۸۰۰۰ اتر (۲۳ میلیون دلار) به فروش رسید. خریدار این اثر دیپاک تاپلیال (Deepak Thapliyal)، مدیر ارشد Chain بود.

• کریپوتوپانک

شی دیجیتال: شماره ۷۸۰۴

قیمت: ۷.۵۶ میلیون دلار

سومین مورد از گران‌ترین NFTهای دنیا نیز دوباره متعلق به کالکشن Cryptopunks است. شماره ۷۸۰۴ کریپتوپانک‌ها کاملا منحصر به فرد و یکی از ۹ پانک Alien است. این اثر دارای یک پیپ در دهان خود به همراه دود آن است. در ژانویه ۲۰۱۸ (دی ۹۶) این NFT با قیمت ۱۴,۹۸۸ دلار به فروش رفت.

آیا به عنوان یک هنرمند باید توکن‌ NFT خود را بسازیم؟

آیا باید وارد بازار NFT شوم؟ ان اف تی کردن کارهایم درآمد من را افزایش خواهد داد؟ این‌ها سوالاتی است که وقتی آرتیست‌ها و هنرمندان با بازار NFT آشنا می‌شوند، می‌پرسند. به نظر ما باید واقع‌بین باشید. NFT هنوز نتوانسته جایگاه خود را به عنوان یک بازار کاملا مستقل و هدفمند پابرجا کند. این بازار هنوز تا حد زیادی به نوسانات مارکت کرپیتو وابسته است. از طرف دیگر وقتی به تقاضای بازار نگاه می‌کنیم، متوجه می‌شویم که برخلاف آنچه که ادعا می‌شود، خریداران دنبال آثار هنری نیستند. بلکه دنبال خریدن نوعی توکن هستند که در آینده برای آن‌ها سودهای کلانی به‌همراه خواهد داشت. از طرف دیگر نمی‌توان از مزایای فعلی آن چشم پوشید. 

برخلاف دنیای هنری سنتی که ممکن است پول شما بعد از یک هفته یا یک ماه پرداخت شود یا حتی اصلا پرداخت نشود، با توکن‌ غیر قابل تعویض پول را بلافاصله در کیف پول ارز دیجیتال خود دریافت می‌کنید. این مدل جدید به ویژه برای آثاری که سه بعدی یا متحرکت هستند، بسیار مناسب است. زیرا فروش آنها به عنوان اشیای فیزیکی دشوار است و در فضای دیجیتال بومی خود به صورت آنلاین راحت‌تر فروخته می‌شوند. همچنین مشکل حمل و نقل و گمرک ندارید و می‌توانید اثر را از هرجایی مشاهده کنید. 

آخرین اخبار توکن های NFT (آپدیت فروردین ۱۴۰۲)

یکی از جذاب‌ترین اتفاقات سال گذشته، مینت توکن‌های NFT در بلاکچین بیت کوین بود.  این NFTها با استفاده از پروتکلی به نام اردینالز (Ordinals) و از طریق تپ روت در شبکه بیت کوین صادر می‌شوند. برخلاف NFTهای اتریوم که تنها نشانگری از آن‌ها در شبکه اصلی ثبت می‌شود و خود فایل jpeg در یک سرور ثالث قرار دارد، ثبت NFT در شبکه بیت کوین به سرور خارجی وابسته نیست و تمام اطلاعات NFT در فضای بلاک شبکه بیت کوین ذخیره می‌شود. (بهمن ۱۴۰۱)

پرونده‌ای از اداره اخلاقیات دولت آمریکا نشان می‌دهد که دونالد ترامپ از فروش توکن‌های NFT خود بین ۱۰۰هزار تا یک میلیون دلار درآمد کسب کرده است. این کالکشن که شامل ۴۵ هزار آیتم بود در ماه دسامبر منتشر شد و در عرض یک روز به فروش رفت. (فرودین ۱۴۰۲)

سوالات متداول (FAQ)

• NFT چیست؟
  توکن NFT مخفف Non-Fungible Token و نشان‌دهنده یک دارایی دیجیتال بی‌همتا است. به عنوان مثال می‌توان به آثار هنری یا مجموعه‌های کلکسیونی اشاره کرد.
• آیا ساخت رایگان NFT امکان‌پذیر است؟
  بله و خیر. ثبت اطلاعات در بلاک چین بدون پرداخت هزینه (هزینه تراکنش/گس) ممکن نیست، اما برخی از پلتفرم‌ها به شما این اجازه را می‌دهند تا هزینه این کار را از خریدار آثار خود دریافت کنید. به این فرایند Lazy Minting گفته می‌شود. دقت داشته باشید که در این حالت، مادامی که کار شما فروش نرفته باشد، اثر شما در بلاک چین ثبت نشده است و در واقع NFT نیست.
• لیست ارزهای NFT را کجا ببینیم؟
  برای این کار باید به فروشگاه‌های توکن NFT همچون اپن‌سی، رریبل و غیره مراجعه کنید یا از سرویس‌های تجمیع‌کننده اطلاعات این حوزه همچون nonfungible.com استفاده کنید.
• سایت‌های فروش NFT کدام هستند؟
  در هر شبکه بلاک چینی معمولا پلتفرم فروش متفاوتی برای خرید و فروش NFT وجود دارد. همچنین سایت‌های تخصصی برای آثار هنری، عکس و غیره به وجود آمده است. با این حال پلتفرم‌های OpenSea، LooksRare و Foundation از بزرگترین مارکت‌پلیس‌های فروش NFT در شبکه اتریوم هستند.
• بهترین کیف پول نگهداری NFT کدام است؟
  پاسخ به این سوال، با توجه به بلاک چین مورد استفاده شما متفاوت است؛ در شبکه سازگار با اتریوم می‌توانید از کیف پول‌هایی چون متامسک، Rainbow و Enjin Wallet استفاده کنید. در شبکه سولانا کیف پول Phantom بهترین انتخاب ممکن است. همچنین می‌توانید برای امنیت بیشتر از کیف پول‌های سخت‌افزاری همچون ترزور و لجر برای نگهداری از دارایی‌های NFT خود استفاده کنید.

نتیجه‌گیری

NFT بخش جدیدی از بازار رمز ارزهاست که به ما اجازه می‌دهد دارایی‌هایی با ارزش منحصربه‌فرد تولید کنیم. در این مقاله ابتدا به تشریح تعریف و مفهوم توکن NFT پرداختیم و سپس روش ساخت و فروش، دلایل اهمیت و کاربردهای آن را شرح دادیم. این گروه از توکن‌ها، قابلیت این را دارند تا جهان ارزهای دیجیتال را دگرگون سازند.

دیدگاه شما در خصوص NFTها چیست؟ آیا تاکنون NFT ایجاد کرده یا خریداری کرده‌اید؟ نظر خود را با ما در میان بگذارید.