ارز دیجیتال، ارز رمزنگاری شده، ارزهای رمزپایه، رمز ارز، رمزینه پول، پول رمزی، ارز رمز دار و… بالاخره کدام یک؟ آیا این اسامی همگی یکسانند و معانی یکسانی می‌دهند؟ اگر در سایت‌های مختلف و فضاهای اجتماعی مرتبط با دنیای بلاکچین فعالیت کرده باشید، احتمالا با اسامی مختلفی برخورد کرده‌اید که ممکن است باعث سردرگمی‌تان نیز شده باشند. هر وبسایت یا شبکه اجتماعی بنابر صلاحدید خود، نزدیک‌ترین برگردان فارسی را برای کریپتوکارنسی‌ها در نظر گرفته‌اند؛ اما کدام عبارت بهترین معادل برای کریپتوکارنسی است؟ در این مقاله با بررسی معنای لغوی، تاریخچه پول‌های دیجیتال، صحبت‌های ساتوشی ناکاموتو خالق اولین کریپتوکارنسی و غیره، در جستجوی بهترین معادل فارسی کریپتوکارنسی خواهیم بود. با میهن بلاکچین همراه باشید.
معنی کریپتوکارنسی (Cryptocurrency) چیست؟
در اولین بخش از مقاله می‌خواهیم کلمه کریپتوکارنسی را از منظر ترجمه لغوی بررسی کنیم. این کلمه از ترکیب دو واژه کریپتوگرافیک (Cryptographic) به معنای رمزنگاری و کارنسی (Currency) به معنای ارز ایجاد شده است. بنابراین اگر بخواهیم معادلی که نزدیک به ترجمه لغوی باشد را انتخاب کنیم، به نظر می‌رسد ارز رمزنگاریشده مناسب‌ترین است.
شاید دلیل اینکه ارز رمزنگاریشده زیاد در بین مردم تکرار نمی‌شود، طولانی بودن آن است. اصطلاح دیگری که به عنوان معادل کریپتوکارنسی مطرح شد، رمزارز است. رمزارز هم کوتاه است و هم می‌توان گفت از نظر معنایی درست است. این واژه به نسبت پرتکرار است، اما اگر سری به گوگل و میزان نتایج جستجو بزنید، متوجه خواهید شد که کلمه ارز دیجیتال بیش از همه سرچ می‌شود. در صحبت‌های مردم نیز این کلمه بیشتر به گوش می‌خورد.
در ادامه این مقاله قصد داریم تاریخچه ارزهای رمزنگاریشده، الکترونیکی شدن پول، صحبت‌های ساتوشی و پیش‌نویس بانک مرکزی را بررسی کنیم و ببینیم که آیا ارز دیجیتال معادل درستی برای Cryptocurrency است یا خیر.
تعریف کریپتوکارنسی در پیش‌نویس بانک مرکزی
همانطور که احتمالا می‌دانید بانک‌های مرکزی کشورهای مختلف به دنبال آن هستند تا نسخه دیجیتال و رمزنگاریشده ارزهایشان را منتشر کنند. به این دارایی‌ها اصطلاحا CBDC گفته می‌شود که مخفف عبارت Central Bank Digital Currency است. چین را می‌توان در این زمینه پیشتاز دانست و ایران هم به دنبال راه‌اندازی CBDC خودش است.
در همین راستا بانک مرکزی در تابستان ۱۴۰۱ اقدام به انتشار پیش‌نویس سند ریال دیجیتال کرد و تاکنون اصلاحاتی هم روی آن انجام شده است. در این پیش‌نویس کلمه رمزارز به عنوان معادل کریپتوکارنسی انتخاب شده و تعریف زیر برای کلمه رمزارز ارائه شده است:
نماینده یک موجودیت بر بستری دیجیتال، عموما با نقل و انتقال غیرمتمرکز و شفاف است که از اصول رمزنگاری برای قوام خود بهره می‌برد. رمزارز میتواند یک ارزش مجازی یا واقعی را نمایندگی کند و از این رو، میتواند قابلیت تبدیل شدن به یک نوع دارایی مالی دیجیتال را داشته و تحت شرایطی برخی نقشهای پول را نیز ایفا نماید.
انواع ارز دیجیتال و تفاوت آن با پول الکترونیک
پول ابزاری اساسی برای معاملات کالاها و خدمات است و بشر از ابتدای تاریخ، همواره در جستجوی بهترین مدل پول بوده است. ما از پول دو خواسته اصلی داریم؛ وسیله‌ای باشد برای تسهیل مبادلات و قابلیت حفظ ارزش نیز داشته باشد. برای پیدا کردن بهترین نوع پول مسیری پر فراز و نشیب از نمک و صدف دریایی تا طلا طی شد، به پول‌های کاغذی رسیدیم و نهایتا با توسعه اینترنت و زیرساخت‌های لازم، امروز اکثر ما از نسخه الکترونیکی ارزهای فیات استفاده می‌کنیم. ما بدون نیاز به فیزیک پول و به کمک برنامه‌ها و وبسایت‌ها، مبالغ زیادی را انتقال می‌دهیم و موجودی حسابمان که یک عدد دیجیتالی است، کم و زیاد می‌شود.
به جز ارزهای فیات الکترونیکی‌شده دولت‌ها، ارزهای دیجیتال دیگری هم وجود دارند که با اهداف و کارکردهای متفاوت ایجاد شده‌اند. یک نمونه ساده از آن‌ها میتواند پولی باشد که در یک بازی برای خرید و فروش آیتم‌های آن به کار می‌رود. مهمترین تفاوت ارزهای دیجیتال با پول‌های الکترونیکی این است که هیچ نسخه فیزیکی معادلی برای آن‌ها وجود ندارد و فقط به صورت دیجیتال در دسترس هستند.
ارزهای دیجیتال کاربردهایی مشابه ارزهای فیزیکی دارند. از آن‌ها می‌توان برای خرید کالاها و پرداخت هزینه خدمات استفاده کرد. کاربرد ارزهای دیجیتال به محبوبیت و مقبولیت آن‌ها نزد مردم بستگی دارد. بسیاری از Digital Currencyها در جوامع آنلاین محدودی مثل سایت‌های بازی، قمار و شبکه‌های اجتماعی به کار می‌روند. اگر افراد بیشتری آن‌ها را بپذیرند و از کارکرد و ذخیره ارزش آن‌ها مطمئن باشند، می‌توانند به صورت بین‌المللی و حتی برای پرداخت‌های روزانه مردم نیز به کار روند.
دیجیتال کارنسی‌ها ویژگی‌های مختلفی دارند. آن‌ها ممکن است متمرکز یا غیرمتمرکز باشند. ممکن است محدود به یک پلتفرم یا بازی و دارای کاربرد خاص باشند یا برای پرداخت و انتقال ارزش استفاده شوند. همچنین برخی از ارزهای دیجیتال برای بالا بردن امنیت و محرمانگی داده‌ها از رمزنگاری استفاده میکنند. با توجه به تفاوت‌ها می‌توان سه دسته‌بندی کلی برای ارزهای دیجیتال در نظر گرفت:
- کریپتوکارنسی: ارزهای دیجیتالی که از رمزنگاری برای امنیت و تایید تراکنش‌ها استفاده میکنند. داده‌های یک Cryptocurrency روی دفتر کل توزیع شده که معروف‌ترین نمونه آن بلاکچین است، ذخیره می‌شود. کریپتوکارنسی ممکن است متمرکز، نیمه متمرکز یا غیرمتمرکز باشد. قانون‌گذاری کریپتوکارنسی‌ها یه یکی از مسائل مهم، به خصوص در سال‌های اخیر تبدیل شده است.
- ارز مجازی: ارزهای دیجیتالی که توسط یک سازمان،شرکت یا توسعه‌دهندگان برای اهداف مختلف مثل بازی ایجاد می‌شود و کنترل آن در اختیار خالقانش است. قانون‌گذاری خاصی در مورد ارزهای مجازی وجود ندارد.
- ارز دیجیتال بانک مرکزی: این ارزهای دیجیتال ساختاری تقریبا مشابه با کریپتوکارنسی‌ها دارند، اما توسط بانک‌های مرکزی صادر و کنترل میشوند. با توجه به این که CBDC توسط بانک مرکزی ایجاد می‌شود، کاملا قانونی است.
مزایا و معایب ارزهای دیجیتال
ارزهای دیجیتال با توجه به ماهیتشان مزایای منحصر به فردی ایجاد میکنند و در مقابل نقاط ضعفی هم دارند. مهمترین مزیت‌های ارزهای دیجیتال عبارتند از:
- انتقال ارزش راحت‌تر و سریع‌تر انجام می‌شود.
- هزینه‌های تراکنش کاهش پیدا می‌کند.
- با توجه به حذف واسطه‌های مختلف مثل بانک‌ها و دولت‌ها، بسیاری از محدودیت‌ها از بین می‌رود و پرداخت‌های فوری بین‌المللی ممکن می شود (البته در مورد CBDCها حضور بانک مرکزی و دولت همچنان وجود دارد).
در طرف مقابل چند نقطه ضعف بزرگ در ارزهای دیجیتال وجود دارد که از پذیرش گسترده آن‌ها جلوگیری کرده است. این معایب عبارتند از:
- ماهیت دیجیتالی امکان هک این دارایی‌ها را بالا برده است.
- نوسان قیمت ارزهای دیجیتال بالا است.
- پیش‌نیازهایی مثل اینترنت، گوشی هوشمند و دانش استفاده و نگهداری دارایی برای ارزهای دیجیتال وجود دارد.
تاریخچه ارزهای رمزنگاریشده
وقتی صحبت از اولین ارز رمزنگاریشده می‌شود، بی‌اختیار ذهن‌ها به سمت بیت کوین و ساتوشی ناکاموتو می‌رود. باید بدانید که سابقه ارزی که در آن رمزنگاری به کار رفته باشد، به سال‌ها قبل از تولد Bitcoin باز می‌گردد. ایده کریپتوکارنسی اولین بار سال ۱۹۸۳ در مقاله دیوید چاوم (David Chaum) متخصص رمزنگاری آمریکایی مطرح شد. او به یک پول الکترونیکی رمزنگاریشده ناشناس اشاره کرد که ردیابی نمی‌شود و بی‌نیاز از نهادهای متمرکز مثل بانک کار می‌کند. دیوید چاوم سال ۱۹۹۵ بر اساس ایده‌هایش یک نمونه ارز رمزپایه به نام دیجی کش (Digicash) را توسعه داد.
دیگر ارز رمزنگاری شده‌ای که پیش‌درآمدی بر بیت کوین در نظر گرفته می‌شود، سال ۱۹۹۸ توسط نیک سابو (Nick Szabo) به اسم بیت گلد (Bit Gold) طراحی شد. برای تضمین امنیت و کارکرد درست بیتگلد، نیاز بود تا افرادی توان کامپیوتری خود را برای حل پازل‌های رمزنگاری اختصاص دهند و در مقابل پاداش می‌گرفتند.
پروژه نیک سابو یه نقطه ضعف بزرگ داشت. بیت گلد نمی‌توانست مشکل بزرگ و معروف دوبار خرج کردن (Double-Spending) را بدون استفاده از یک نهاد مرکزی حل کند. کاری که حدود یک دهه بعد توسط شخص یا گروه مرموز ساتوشی ناکاموتو انجام شد و با تولد بیت کوین، تحول بزرگی در مسیر ارزهای دیجیتال به وجود آمد.
ساتوشی اختراع خود را چه نامید؟
اولین کریپتوکارنسی خلق‌شده که همیشه در جایگاه نخست بازار قرار داشته بیتکوین است. خالق بیت کوین یعنی ساتوشی ناکاموتو از عناوین مختلفی برای BTC استفاده کرده است. در این قسمت می‌خواهیم نگاهی به این عناوین داشته باشیم.
اول سراغ وایت پیپر بیت کوین می‌رویم. در عنوان سپیدنامه Bitcoin از عبارت یک سیستم پول الکترونیکی همتا به همتا استفاده شده است. مدتی بعد ساتوشی پستی در انجمن بیتکوین تاک منتشر کرد که اشاره به نسخه ۳ بیت کوین داشت. او بیت کوین را یک کریپتوکارنسی همتا به همتا نامید. در ادامه نیز تعریفی برای بیت کوین ارائه کرد و آن را یک ارز دیجیتال معرفی کرد که از رمزنگاری و شبکه‌ای توزیع‌شده به عنوان جایگزین یک سرور متمرکز بهره می‌برد.
کریپتوکارنسی، پول الکترونیک، ارز دیجیتال، همه این واژه‌ها برای بیت کوین توسط ساتوشی ناکاموتو به کار رفته است. از صحبت‌های ساتوشی می‌توان این‌گونه نتیجه گرفت که کریپتوکارنسی دسته‌ای خاص از ارزهای دیجیتال است که از رمزنگاری و دفتر کل توزیع‌شده استفاده می‌کند.
بهترین معادل فارسی کریپتوکارنسی چیست؟
تا اینجا به نکات مختلفی برای درک بهتر مفهوم کریپتوکارنسی و انتخاب معادل مناسب آن پرداختیم. تا زمان به‌روزرسانی این مقاله هنوز فرهنگستان زبان و ادب فارسی معادلی برای واژه Cryprocurrency انتخاب نکرده است و استنادی به این سازمان نمی‌توان کرد. در این بخش با توجه به نکات گفته شده، معادل‌های رایج را بررسی می‌کنیم:
- ارز دیجیتال: این رایج‌ترین معادلی است که در زبان فارسی برای کریپتوکارنسی استفاده می‌شود. هم در صحبت‌ها این معادل را بیشتر می‌شنویم و هم در نتایج سرچ گوگل اختلاف فاحشی با سایر وارد دارد. طبق تعاریف مطرح‌شده، ارزهای دیجیتال فقط به کریپتوکارنسی‌ها محدود نمی‌شوند. بنابراین ارز دیجیتال معادل غلطی برای کریپتوکارنسی نیست، اما اشاره دقیق به آن نمی‌کند.
- ارز رمزنگاری شده: از نظر معنایی و فنی، معادل درستی برای Cryprocurrency است، اما به دلیل طولانی بودن کمتر استفاده می‌شود.
- ارز رمزپایه: این عبارت نیز به لحاظ فنی، معادل درستی برای کریپتوکارنسی محسوب می‌شود؛ چرا که پایه و اساس این ارزها، کدهای رمزنگاری شده هستند. این واژه هم کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- رمزارز: این کلمه هم معنای درست کریپتوکارنسی است، هم از نظر فنی درست است و هم کوتاه است. در پیش‌نویس بانک مرکزی هم از رمزارز به عنوان معادل Cryprocurrency استفاده شده است و شاید بتوان گفت بهترین معادل است.
معادل‌های دیگری مثل رمزینه پول، ارز رمزی، ارز رمزدار و غیره نیز برای کریپتوکارنسی استفاده شده است که چندان مورد استقبال واقع نشده یا به لحاظ فنی درست نبودند.
پرسش و پاسخ (FAQ)
- معنی فارسی کریپتوکارنسی چیست؟
واژه کریپتوکارنسی از ترکیب دو کلمه Cryptographic به معنای رمزنگاری و Currency به معنای ارز ایجاد شده است. معنای لغوی آن را می‌توان ارز رمزنگاریشده دانست.
- بهترین معادل فارسی برای کریپتوکارنسی چیست؟
کلمات مختلفی مثل ارز رمزنگاریشده، رمزارز، ارز دیجیتال، رمزینه پول و غیره به عنوان معادل کریپتوکارنسی در فارسی استفاده میشوند. ارز دیجیتال در بین مردم بیش از همه رایج است، اما ارزهای دیجیتال دیگری جز کریپتوکارنسی نیز وجود دارند. رمزارز میتواند معادل دقیقتری برای Cryprocurrency باشد.
جمع‌بندی
کریپتوکارنسی‌ها طی سال‌های گذشته وارد سبد سرمایه‌گذاری ایرانی‌های زیادی شدند. نوسانات قیمتی آن‌ها که بعضا باعث سود و ضرر سنگین برای افراد می‌شد ،باعث آشنایی افراد بیشتری با این حوزه شد. با گذر زمان کلمات زیادی به عنوان معادل کریپتوکارنسی در فارسی مطرح شدند مثل ارز دیجیتال، رمزارز، رمزینه پول، ارز رمزی و غیره. در این مقاله با بررسی معنای لغوی کریپتوکارنسی، تفاوت پول‌های الکترونیکی و ارزهای دیجیتال، تاریخچه ارزهای رمزنگاریشده، صحبت‌های ساتوشی و پیش‌نویس بانک مرکزی، سعی کردیم تا کلمات معادل را ارزیابی کنیم. کلماتی مثل رمزارز و ارز رمزنگاریشده مفهوم را به درستی می‌رسانند و البته اولی به دلیلی کوتاهی بیشتر مورد استفاده است. ارز دیجیتال نیز رایج‌ترین معادل مورد استفاده است که متوجه شدیم کریپتوکارنسی زیرمجموعه‌ای از ارزهای دیجیتال است. به نظر شما کدام معادل برای Cryptocurrency مناسب‌تر و درست‌تر است؟
