مرورگر بلاکچینی چیست؟ آموزش کار با Blockchain Explorer

از زمان پیدایش بلاکچین بیت کوین، همواره دغدغه کاربران و توسعه‌دهندگان این بود که چطور می‌توانند به اطلاعات درون زنجیره‌های بلاکچینی و فعالیت‌های پیرامون شبکه به‌صورت یکجا دسترسی داشته باشند؟ از کجا می‌توان فهمید هش ریت کنونی شبکه چقدر است یا اطلاعات جدیدترین بلاک‌ها را مشاهده کرد؟ راه‌اندازی مرورگر بلاکچینی (Blockchain Explorer) راه حلی برای رفع این دغدغه بود و به تدریج مرورگرهای بلاکچینی بسیاری به‌وجود آمده و روزبه‌روز امکانات بیشتری را به پلتفرم‌های خود افزودند. اما سوال این است که مرورگر بلاکچینی چیست؟ Blockchain Explorer چه کاربردی دارد؟ انواع مرورگر بلاک چینی چیست و چه اطلاعاتی را در اختیار کاربران قرار می‌دهد؟ اصلاً چطور باید از یک مرورگر بلاکچینی استفاده کنیم؟ اصلاً نگران نباشید! زیرا در این مقاله علاوه‌بر پاسخ به این سوالات، نحوه کار با یک مرورگر بلاکچینی را هم آموزش می‌دهیم. با ما همراه باشید.

مرورگر بلاکچینی چیست؟

مروگر بلاکچینی یا Blockchain Explorer که به آن مرورگر بلاک یا Block Explorer هم گفته می‌شود، در وهله اول یک ابزار جستجو است. درست مانند مرورگرهای وب که وبگردی را برای کاربران اینترنت تسهیل می‌کنند، بلاکچین اکسپلورر هم به کاربران امکان جستجو در بلاکچین را می‌دهد.

مرورگر بلاکچینی در واقع یک وب اپلیکیشن (Web Application) است که معمولاً از طریق مرورگرهای وب در دسترس است و اطلاعات مختلفی را از یک بلاکچین خاص (مثلاً اتریوم، بیت کوین یا لایت کوین) ارائه می‌دهد. Block Explorer به زبان ساده یک موتور جستجوی بلاکچین است که با استفاده از آن می‌توانید، اطلاعات موجود در یک زنجیره بلوک را سرچ کنید. برای اینکه به‌خوبی متوجه شوید مرورگر بلاکچینی چیست و چه اطلاعاتی را نمایش می‌دهد، اجازه بدهید کمی درباره تراکنش‌های شبکه صحبت کنیم.

به فعالیت‌هایی که در شبکه بلاکچینی انجام می‌شود، تراکنش می‌گویند. تراکنش زمانی انجام می‌شود که رمزارزها بین آدرس‌های عمومی انتقال می‌یابند. بلاک‌های زنجیره بلاکچینی هم مجموعه‌ای از تراکنش‌ها هستند که توسط گروهی به‌نام ماینر (در شبکه‌های مبتنی بر گواه اثبات کار یا POW) یا تایید کننده (در شبکه‌های مبتنی بر گواه اثبات سهام یا POS) پردازش و تایید می‌شوند. داده‌های هر تراکنش در دفتر کل توزیع‌شده‌ای (DLT) که به آن بلاکچین گفته می‌شود، ذخیره‌سازی و ثبت می‌گردند. مرورگرهای بلاکچینی، دسترسی به این داده‌ها را امکان‌پذیر کرده‌اند.

اگر بخواهیم به‌صورت خلاصه توضیح بدهیم که مرورگر بلاکچینی چیست باید بگوییم که بلاکچین اکسپلورر یک ابزار آنلاین برای مشاهده مواردی مثل تراکنش‌های ذخیره شده در شبکه بلاک چینی، هش ریت کنونی شبکه، تعداد تراکنش‌ها و فعالیت آدرس‌های مختلف است. در ادامه مقاله به صورت مفصل هر یک از این موارد را بررسی خواهیم کرد.

مرورگر بلاکچینی چه بخش‌هایی دارد و چه اطلاعاتی به ما می‌دهد؟

پس از اینکه متوجه شدید مروگر بلاکچینی چیست و چه کاربردی دارد، حتماً کنجکاو هستید که بدانید با کمک Blockchain Explorer چه اطلاعاتی را می‌توانید به‌دست بیاورید.

از جمله اطلاعاتی که معمولاً در صفحه اول بلاک اکسپلورر می‌توان پیدا کرد، تعداد تراکنش‌ها، حجم تراکنش‌ها، قیمت ارز دیجیتال و تخمین نرخ هش شبکه اشاره کرد. به علاوه می‌توانید نمودارهایی پیدا کنید که جزییات قیمت‌ و اندازه ممپول (Mempool) (اتاق انتظاری برای تراکنش‌های تایید نشده) را به شما نشان می‌دهند. در انتها هم معمولاً می‌توانید آخرین بلاک‌ها و تراکنش‌ها را مشاهده کنید. در ادامه این جزئیات را به تفصیل توضیح می‌دهیم.

نمایش قیمت

پورتال بلاکچین اکسپلورر یک بخش قیمت (Price) دارد که اطلاعات قیمتی را از بازارهای مختلف جمع‌آوری کرده و نمایش می‌دهد. در اغلب مرورگرها با کمک این بخش می‌توانید انتخاب کنید که اطلاعات قیمتی رمزارز مورد نظر خود را در یک روز، یک هفته یا یکماه گذشته مشاهده کنید.

تراکنش‌ها

در بخش تراکنش‌ها (Transactions) اطلاعاتی همچون تاریخ ایجاد تراکنش، وضعیت تراکنش، آدرس مبدا و آدرس مقصد و کارمزد تراکنش را مشاهده کنید. معمولاً در صفحه اول مرورگرهای بلاکچینی بخشی به عنوان حجم تراکنش (Transaction Volume) هم وجود دارد که تعداد کل تراکنش‌های تاییده شده در بلاکچین را نمایش می‌دهید.

همچنین با استفاده از بلاک اکسپلورر می‌توانید تاریخچه تراکنش‌های یک آدرس، موجودی و تراکنش‌های دریافتی آن را بررسی کنید.

برآورد نرخ هش

هش ریت یا نرخ هش (Hash Rate) یک معیار کلیدی برای شبکه‌های مبتنی بر گواه اثبات کار است. در واقع نرخ هش واحدی برای اندازه‌گیری توان محاسباتی و پردازشی شبکه است. Hashrate را با مقادیر کیلوهش بر ثانیه یا kH/s، مگاهش بر ثانیه یا MH/s، گیگاهش بر ثانیه یا GH/s، تراهش بر ثانیه یا TH/s، پتاهش بر ثانیه یا PH/s و اگزاهش بر ثانیه یا EH/s می‌سنجند. هر چقدر هش ریت شبکه بیشتر باشد، به معنای این است که امنیت شبکه بیشتر بوده و در برابر حملات مقاوم‌تر است. برآورد Hash Rate در یک شبکه بلاکچینی، مجموع قدرت محاسباتی است که توسط دستگاه‌های ماینینگ در یک زمان مشخص تولید می‌شود.

اندازه ممپول

استخر تراکنش‌های تایید نشده یا ممپول (Mempool) به مجموعه‌ای از تراکنش‌های منتظر تایید گفته می‌شود. بخش اندازه ممپول یا Mempool Size که عدد آن معمولاً به بایت (Byte) نمایش داده می‌شود، به شما می‌گوید که چه تعداد تراکنش منتظر تایید در شبکه و قرار گرفتن در بلاک هستند. هر چقدر اندازه ممپول بزرگ‌تر باشد، به معنای تراکم بیشتر شبکه، مدت زمان انتظار بیشتر و افزایش زمان ماینینگ است.

جدیدترین بلاک‌ها

یکی از پرکاربردترین بخش‌های مرورگر بلاکچینی، جدیدترین بلاک‌ها یا Latest Blocks است که بلوک‌های تاییدشده را به ترتیب جدید به قدیم نمایش می‌دهد. در این بخش می‌توانید اطلاعاتی از قبیل برچسب زمانی (Timestamp‏)، اندازه بلاک (Block Size) و ارتفاع بلاک (Block Height) را مشاهده کنید.

مشاهده بلاک جنسیس

به نخستین بلاکی که پردازش، تایید و استخراج شده تا زنجیره بلاکچینی شکل بگیرد، بلاک جنسیس (Genesis Block) یا بلاک صفر یا بلاک یک گفته می‌شود.

چه افرادی از بلاکچین اکسپلورر استفاده می‌کنند؟

سوال مهم بعدی این است که دادهایی که توسط مرورگرهای بلاکچینی نمایش داده می‌شوند، به کار چه افرادی می‌آیند؟ چه کسانی از بلاک اکسپلوررها استفاده می‌کنند؟ در جواب باید بگوییم که تریدرها و کاربران پلتفرم‌های بلاک چینی برای مشاهده و بررسی وضعیت تراکنش‌های خود از مرورگر بلاکچینی استفاده می‌کنند. زمانی که کاربر یک تراکنش را آغاز می‌کند، یک هش تراکنش به صورت خودکار ایجاد می‌شود که می‌توان از آن برای جستجوی جزئیات پرداخت و موفقیت آمیز بودن یا نبودن تراکنش در Blockchain Explorer استفاده کرد.

از دیگر کاربران مرورگر بلاکچینی می‌توان به ماینرها یا استخراج‌کنندگان اشاره کرد. ماینرها از Block Explorer برای بررسی این که آیا بلاکی که استخراج کرده‌اند با موفقیت تایید شده یا نه، استفاده می‌کنند؛ زیرا پس از تایید بلاک است که پاداش بلوک به آن‌ها تعلق می‌گیرد.

انواع مرورگر بلاک چینی

اکسپلوررهای بسیاری وجود دارند. این‌طور بگوییم که هر شبکه بلاکچینی مرورگر خاص خود را دارد و برای مثال شما نمی‌توانید تراکنش‌های اتریوم را با استفاده از مرورگر بیت کوین مشاهده کنید.

برای برخی از کریپتوکارنسی‌های محبوب مثل بیت کوین و اتریوم، مرورگرهای مختلفی در دسترس است. مثلاً ده‌ها مرورگر بیت کوین وجود دارد که از محبوب‌ترین آن‌ها می‌توان به توکن ویو (Tokenview)، بلاک سایفر (BlockCypher)، بلاکچین دات کام (Blockchain.com) و بلاک چر (Blockchair) اشاره کرد. اتراسکن (Etherscan) و اتپلورر (Ethplorer) هم جزو مرورگرهای پرکاربرد اتریوم هستند. البته مرورگرهایی همچون کوین مارکت کپ وجود دارند که به دیتابیس زنجیره‌های بلاکچینی مختلف دسترسی دارند. در بخش‌های بعدی مقاله نحوه کار با این Block Explorer را آموزش خواهیم داد.

جالب است بدانید که مرورگرهای بلاکچینی با توجه به نوع کاربری شبکه به ۲ دسته اکسپلوررهای خصوصی و عمومی تقسیم می‌شوند. در شبکه‌های عمومی و بدون نیاز به مجوز (Permissionless) همچون بیت کوین و اتریوم، همه افراد می‌تواند اطلاعات موجود در دیتابیس را مشاهده کنند. اما در شبکه‌های خصوصی و نیازمند به مجوز دسترسی تنها افراد، سازمان‌ها و سیستم‌های منتخب می‌توانند به دادهای دفتر کل دسترسی داشته باشند.

آشنایی با مرورگر بلاکچینی اتراسکن

اتر اسکن محبوب ترین بلاک اکسپلورر برای شبکه اتریوم است. با استفاده از Etherscan می‌توانید تراکنش‌ها، سختی شبکه، هش ریت، جدیدترین تراکنش‌ها و بلاک‌های ساخته شده، فعالیت‌های آدرس‌های عمومی و قراردادهای هوشمند بلاکچین اتریوم را مشاهده کنید. هنگامی که آدرس یا شناسه تراکنش (Transaction ID) را در مرورگر اتراکسن جستو می‌کنید، می‌توانید جزئیاتی همچون هش تراکنش (TxHash)، شماره بلاک (Block Number)، مبلغ تراکنش، فی تراکنش، هزینه گس و آدرس‌های فرستنده و گیرنده را ببینید.

شبکه اتریوم از استاندارهای توکن‌نویسی ERC-20 و ERC-721 پشتیبانی می‌کند. با استفاده از بلاک اکسپلورر اتر اسکن می‌توانید به فهرستی از بهترین توکن‌های هر استاندارد، قراردادهای هوشمند، حجم معاملات، تغییرات قیمت و ارزش بازار هر رمزارز دسترسی داشته باشید. از آن‌جایی که توکن‌های غیرمثلی یا NFT هم در بلاکچین اتریوم بسیار محبوب هستند، کاربرانی که این NFTها را تهیه می‌کنند، می‌توانند اطلاعاتی همچون آدرس توکن، قرارداد هوشمند، تراکنش‌ها و پروژه سازنده توکن یکتای خود را مشاهده می‌کنند.

Etherscan جزئیات دیگری مثل نمودار و آمارهای مرتبط با بازار اتریوم، حجم تراکنش‌های روزانه، میانگین اندازه بلاک، میانگین قیمت گس را هم در اختیار کاربران قرار می‌دهد. همچنین می‌توانید اطلاعاتی درباره برنامه‌های غیرمتمرکز (Dapp) مبتنی بر اتریوم، توکن‌های این اپلیکیشن‌ها به‌دست بیاورید.

معرفی مرورگر بلاکچینی شبکه پولکادات

رایج‌ترین و پرکاربردترین بلاکچین اکسپلورر شبکه Polkadot، پولکا اسکن است. Polkascan یک مرورگر چند زنجیره‌ای است که با استفاده از آن می‌توانید علاوه‌بر داده‌های شبکه پولکادات، اطلاعات شبکه کوساما (Kusama) را هم بررسی کنید.

در صفحه اول این مرورگر بلاکچینی می‌توانید به اطلاعاتی درباره جدیدترین بلاک‌های ساخته‌شده، آخرین تراکنش‌ها، حساب‌های فعال، آمار تراکنش‌های روزانه و میانگین زمان ساخت بلاک دسترسی پیدا کنید.

آشنایی با مرورگر بلاکچینی بایننس اسمارت چین

بلاکچین اکسپلورر BscScan بسیار شبیه به اتر اسکن است؛ با این تفاوت که با استفاده از آن می‌توانید به جستجوی اطلاعات آدرس‌ها، تراکنش‌ها و قراردادهای هوشمند شبکه بایننس اسمارت چین بپردازید. از جمله اطلاعاتی که BSCScan در اختیار شما قرار می‌دهد می‌توان به مبلغ تراکنش، تاریخ، شناسه بلاک، کارمزد تراکنش و وضعیت تراکنش (موفق، در حال انتظار یا ناموفق) اشاره کرد.

شبکه هوشمند بایننس از ۲ استاندارد توکن‌نویسی پشتیبانی می‌کند؛ BEP-20 که استاندارد بومی شبکه است و استاندارد ERC-721 بلاکچین اتریوم. با استفاده از BSC می‌توانید فهرست برترین رمزارزهای BEP-20، قیمت آن‌ها، حجم معاملات، ارزش بازار و قابلیت کراس چین (Cross-Chain) این توکن‌ها را بررسی کنید.

دلیل پشتیبانی بایننس اسمارت چین از رمزارزهای ERC-721 (استاندارد توکن‌های NFT) این است که بسیاری از این توکن‌ها قابلیت انتقال بین زنجیره‌های مختلف را دارند. با BscScan قرارداد‌ هوشمند بیش از ۵۲۰۰ توکن NFT را می‌توانید مشاهده کنید.

آموزش کار با مرورگر بلاکچینی کوین مارکت کپ

از Blockchain Explorer کوین مارکت کپ می‌توانید برای بررسی اطلاعات رمزارزهای بیت کوین، اتریوم، لایت کوین و بایننس کوین استفاده کنید. هنگامی که وارد صفحه نخست (Homepage) این مرورگر بلاکچینی می‌شوید، داده‌هایی همچون حجم بازار (Market Cap)، هش ریت (Hashrate)، موجودی در گردش (Circulating Supply)، حداکثر موجودی (Max Supply)، ارتفاع بلاک (Block Height) و تعداد کل تراکنش‌ها (Total Transactions) را مشاهده کنید. در ادامه نحوه مشاهده این اطلاعات و کاربردهای آن‌ها را توضیح می‌دهیم.

نوار جستجوی اصلی

نوار جستجوی اصلی (Main Search Bar) محلی است که با استفاده از مواردی همچون ارتفاع یا شماره بلاک، هش تراکنش، آدرس عمومی یا سرویس انتخاب نام اتریوم یا Ethereum Name Service (به‌اختصار ENS) می‌توانید به جستجو بپردازید.

این نوار جستجو به‌صورت پیشفرض روی بیت کوین قرار گرفته است؛ اما از منوی سمت راست نوار می‌توانید رمزارز مورد نظر خود را انتخاب کنید.

دادهای بازار

در بخش اطلاعات یا داده‌های بازار (Market Data)، ۴ فاکتور اصلی برای نشان دادن ارزش و ابعاد اقتصادی آن رمزارز نمایش داده می‌شود. این فاکتورها به سرمایه‌گذاران و تحلیلگران کمک می‌کنند تا وضعیت و عملکرد کنونی ارز دیجیتال را بررسی کنند. فاکتورهای بخش داده‌های بازار به شرح زیر هستند:

• حجم بازار (Market Cap): مارکت کپ ارزش کل بازار رمزارز را نمایش می‌دهد. بررسی ارزش بازار یک رمز ارز برای رتبه‌بندی و اندازه‌گیری ارزش نسبتی یک ارز دیجیتال به‌کار می‌رود. برای محاسبه مارکت کپ یک رمزارز معمولاً قیمت کریپتوکارنسی را در کل موجودی در گردش آن رمزارز ضرب می‌کنند.
• موجودی در گردش (Circulating Supply): برآوردی از تعداد کل توکن‌ها یا کوین‌هایی است که در بازار وجود دارند و در دست عموم هستند.
• حداکثر موجودی (Max Supply): شاخصی برای بررسی تعداد کل رمزارزهایی که می‌تواند وجود داشته باشد.
• نرخ هش (Hashrate): معیار اندازه‌گیری توان محاسباتی یک شبکه بلاکچینی است.

جدیدترین بلاک‌ها

سمت راست داده‌های بازار می‌توانید، جدیدترین بلاک‌های (Recent Blocks) تایید شده در شبکه را مشاهده کنید. این بخش به‌صورت مداوم و با استخراج بلاک‌های جدید، بروزرسانی می‌شود. جدیدترین بلاک ساخته شده در سمت چپ قرار می‌گیرد و اندازه بلاک براساس تعداد تراکنش‌های موجود در آن نمایش داده می‌شود؛ هر چقدر ارتفاع بلاک بلندتر باشد، به معنای این است که تراکنش‌های بیشتری در زمان ساخت آن بلاک تایید شده‌اند.

اگر نشانگر موس خود را روی یکی از بلاک‌ها ثابت نگه دارید (مانند شکل زیر)، می‌توانید شماره بلاک و تعداد تراکنش‌های تایید شده در بلاک را ببینید.

اطلاعات دیگری که می‌توانید در این بخش به‌دست بیاورید:

ارتفاع بلاک (Block Height): ارتفاع بلاک یا شماره بلاک، تعداد بلاک‌های موجود در یک بلاکچین قبل از بلاک مورد نظر یا به عبارت دیگر، تعداد کل بلاک‌های زنجیره تاکنون را نمایش می‌دهد.

تعداد کل تراکنش‌ها (Total Txs): TX مخفف Transaction به معنی تراکنش است و تعداد کل تراکنش‌هایی که در آن شبکه بلاکچینی انجام شده است را نمایش می‌دهد.

تراکنش بر ثانیه (TPS): Transactions Per Second نمایانگر میانگین تعداد تراکنش‌های تایید شده در ثانیه، در ۲۴ ساعت گذشته است.

اطلاعات بلاک

شما با استفاده از مرورگر بلاکچینی کوین مارکت کپ به ۲ صورت می‌توانید به اطلاعات موجود در بلاک دسترسی داشته باشید. روش اول وارد کردن ارتفاع بلاک در نوار جستجو و روش دوم استفاده از قابلیت مشاهده بلاک (View Block) است. تراکنش‌های موجود در بلاک، زمان و تاریخ ساخت بلاک، آدرس هش، اندازه بلاک، تعداد تایید‌ها، سختی شبکه در زمان ساخت بلاک، مقدار جایزه بلاک و سازنده آن از جمله اطلاعاتی است که در این بخش به‌دست می‌آورید.

مشاهده تراکنش‌ها

کافی است هش تراکنش یا ID تراکنش (که به نوعی شماره شناسایی تراکنش است) را در نوار جستجو وارد کرده یا روی بخش مشاهده تراکنش‌ها (View Transactions) کلیک کنید. سپس می‌توانید اطلاعاتی همچون کارمزد تراکنش، تعداد تایید‌ها، حجم تراکنش، شماره ارتفاع بلاک، مبلغ تراکنش، زمان و تاریخ ارسال تراکنش به شبکه را مشاهده کنید.

آدرس تراکنش

کاربرد این بخش از مرورگر بلاکچینی مشابه صورت حساب‌های بانکی است. با وارد کردن یک آدرس عمومی می‌توانید به همه تراکنش‌های انجام شده توسط آن آدرس دسترسی داشته باشید. از جمله اطلاعاتی که در این بخش به‌دست می‌آورید می‌توان به موجودی (Balance)، تعداد رمزارزهای ارسال‌شده (Sent) و دریافت شده (Received)، تعداد کل تراکنش‌های انجام شده، تفکیک تعداد تراکنش‌های ورودی (Incoming Tx) و تراکنش‌های خروجی (Outgoing Tx) اشاره کرد.

اطلاعات شبکه اتریوم در مرورگر بلاکچینی

اطلاعاتی که در بخش مرورگر بلاکچینی برای تراکنش‌های شبکه اتریوم نمایش داده می‌شود، کمی با داده‌های شبکه بیت کوین متفاوت است. در تراکنش‌های شبکه اتریوم علاوه‌بر مواردی که قبلاً ذکر کردیم، می‌توانید موارد زیر را هم مشاهده کنید:

• قیمت گس (Gas Price): به قیمتی اشاره دارد که تمایل دارید برای تراکنش هزینه کنید. هرچه قیمت گس بالاتر انتخاب شود، ماینرهای شبکه تمایل بیشتری برای تایید تراکنش شما دارند.

• Gas Limit‏ (‏حد گس): گس لیمیت، حداقل گس مورد نیاز برای اجرای یک دستور در پلتفرم اتریوم است. این مقدار توسط کاربر تعیین نمی‌شود و به حجم محاسبات مورد نیاز برای اجرای یک دستور در پلتفرم محاسباتی شبکه اتریوم بستگی دارد.

• Gas Used (گس استفاده شده): نشان می‌دهد که چه مقدار گس برای پردازش تراکنش استفاده شده است.

• Nonce (نانس): نانس نمایانگر تعداد کل تراکنش‌هایی است که توسط این آدرس انجام شده است.

جمع‌بندی

بلاکچین‌ها دیتابیس‌هایی عظیم و بستری برای ذخیره‌سازی اطلاعات هستند. درست همانند وقتی که برای جستجوی اطلاعات موجود در اینترنت از مرورگرهای تحت وب مثل کروم یا فایرفاکس استفاده می‌کنیم، برای بررسی داده‌های موجود در شبکه‌های بلاکچینی هم به Blockchain Explorer نیاز داریم. در این مقاله به این پرداختیم که مرورگر بلاکچینی چیست، چه کاربردی دارد و چه اطلاعاتی را در اختیار کاربران قرار می‌دهد. در ادامه هم نحوه کار با یک Block Explorer را آموزش دادیم. شما قبلاً از کدام مرورگر بلاکچینی استفاده کرده‌اید؟ به نظر شما کدام بلاک اکسپلورر از بقیه بهتر است؟ چرا؟