ارز دیجیتال مونرو چیست؟ بررسی کامل Monero و کوین XMR
شفافیت همان ویژگی منحصربهفردی است که برخلاف بانکهای سنتی و متمرکز، در بلاکچین بسیار مهم است. اما اگر کسی نخواهد به واسطه این شفافیت رصد شود، آنوقت تکلیف چیست؟ اینجاست که پای شبکههای خصوصی همچون مونرو (Monero) به ماجرا باز میشود. برخی از افراد به هر دلیلی تمایلی ندارند که تمام تراکنشها و اقداماتشان در معرض دید سایر کاربران شبکه باشد. با این مقدمه، مشخص است که قصد داریم در این مقاله توضیح بدهیم که مونرو چیست، چه شد که به وجود آمد، چه اهداف و ویژگیهایی دارد و نحوه کارکرد آن چگونه است. اگر شما هم دوست دارید بدانید که رمزارز XMR چه ویژگیهایی دارد که بیت کوین ندارد و توسعهدهندگان چه چشماندازی را پیش روی خود دارند، مطالعه این مقاله از میهن بلاکچین شما را به دانش جامعی در مورد این رمزارز میرساند.
مونرو چیست؟
مونرو (Monero) یک ارز دیجیتال متن باز در حوزه حریم خصوصی است که در سال ۲۰۱۴ راهاندازی شد. این شبکه به واسطه مشخصات منحصربهفرد خود، در دنیای رمزارز به عنوان یک اکوسیستم جذاب، خاص و البته جنجالی شناخته میشود. هرگاه که صحبتی از پرایوسی کوینها به میان بیاید، نام مونرو قطعا در میان گزینهها به چشم میخورد.
بلاکچین مونرو بر تراکنشهای مقاوم در برابر سانسور و همچین حریم خصوصی تمرکز و تاکید ویژهای دارد. اما چرا؟ دلیل این امر آن است که اکثر رمزارزها از جمله بیت کوین و اتریوم، بلاکچینهایی شفاف دارند؛ این همان مسئلهای است که به مذاق همه خوش نمیآید. شفافیت باعث میشود که هر کسی بتواند تراکنشها و اعمال انجام شده روی این بلاکچینها را ردیابی کند؛ یعنی اگر کسی رد آدرسهای ارسال و دریافت تراکنشها را در دنیای بلاکچین بگیرد، به هویتهایی در دنیای واقعی میرسد. اما در سمت دیگر این دنیا، مونرو را داریم که در مسیری مخالف حرکت میکند. رمزارز Monero از فناوریهای بهبوددهنده حریم شخصی متنوعی بهره میبرد تا از ناشناس ماندن کاربرانش مطمئن شود.
مونرو رمزارزی است که بر اساس اصول پیوندناپذیری (Unlinkable) و غیرقابل ردیابی بودن ساخته شده است. واژه Monero در زبان اسپرانتو به معنی پول است. Esperanto زبانی قراردادی برای آسان کردن روابط بینالمللی با گرامر بسیار ساده است که با الفبای لاتین نوشته میشود. افراد زیادی در جهان با این زبان ابداعی صحبت میکنند و یادگیری آن تقریبا آسان است. ویژگی غیرقابل ردیابی بودن Monero به آن معناست که شما نمیتوانید بین دو تراکنش ارتباط برقرار کنید و همچنین نمیتوانید مبدا یا مقصد وجوه را تعیین کنید.
از آنجا که هر تراکنش در اکوسیستم مونرو خصوصی است، قابل ردیابی هم نیست. این ویژگی باعث میشود که این کوین، به یک ارز معاوضهپذیر تبدیل شود. افرادی که مونرو را میپذیرند، دیگر نگرانیای بابت لیست سیاه ندارند. بلاک چین مونرو عمدا به شیوهای مبهم و غیرشفاف تنظیم شده است و با مخفی کردن آدرسها، جزئیات تراکنشها را ناشناس نگه میدارد.
افراد برای استخراج Monero میتوانند به استخرهای استخراج بپیوندند و یا خود به تنهایی اقدام به استخراج کنند. ماینینگ مونرو را میتوان بر روی یک کامپیوتر استاندارد انجام داد و به سختافزار خاصی برای انجام این کار نیاز نیست. مونرو بر روی همه سیستمعاملهای مهم مانند ویندوز، اندروید و غیره قابل راهاندازی است.
مروری بر تاریخچه پیدایش مونرو
بلاکچین مونرو در آوریل سال ۲۰۱۴ (فروردین ۱۳۹۳) و به عنوان فورکی از رمزارز بایت کوین (Bytecoin) راهاندازی شد. بایت کوین هم یک رمزارز حریم خصوصی دیگر است که در سال ۲۰۱۲ منتشر شد. این رمزارز، اولین پروتکل مبتنی بر کریپتونوت (CryptoNote) و یک فناوری متن باز است که هدف آن رفع برخی از کمبودهای بیت کوین بود. این کمبودها شامل نیاز به دستگاههای اسیک (Asic) برای استخراج و عدم رعایت حریم خصوصی در تراکنشها بود.
CryptoNote یک فناوری برای بهبود حریم خصوصی است که به کمک آن آدرسهای ارسال و دریافت در هر تراکنش غیرقابل ردیابی خواهند شد. فناوری کریپتونوت بر اساس الگوریتم گواه اثبات کار (PoW) مبتنی بر هش کار میکند که از تابع حافظه محوری به اسم کریپتونایت (CryptoNight) بهره میبرد. کریپتونایت باعث میشود که استفاده از دستگاه های اسیک برای ماینرها بسیار دشوار شود. این موضوع میتواند به توزیع پذیری ماینینگ کمک کند و مانع از متمرکزسازی شود. اکنون اساس بسیاری از رمزارزهایی که بر محرمانگی تاکید دارند، از این فناوری استفاده میکنند.
مونرو یک راهاندازی از پیش اعلام شده و منصفانه از کد مرجع کریپتونوت بود. هیچ پیشاستخراج یا استخراج فوریای در کار نبود. همچنین هیچ بخشی از پاداش بلاک برای توسعه اکوسیستم خرج نمیشود. بنیانگذار این پروژه، چند تغییر جنجالی را پیشنهاد کرد که اعضای جامعه با آن موافق نبودند. به دنبال این امر، تیم هسته مونرو دست به فورک کردن پروژه زد.
نام اصلی این فورک، BiteMonero بود. بایت مونرو در ابتدا فورک موفقی به حساب نمیآمد؛ چرا که بسیاری از ویژگیهای مهم نظیر زمان بلوک بهینهسازیشده و سیستم پاداش بلوک، برخلاف انتظارات جامعه در این فورک در دسترس نبودند. در نتیجه، جامعه تصمیم گرفت تا این فورک را بهبود ببخشد. به این ترتیب نام آن را به مونرو به معنی سکه (Coin) در زبان اسپرانتو تغییر داد. تیم اولیه مونرو متشکل از چند توسعهدهنده بود که بیشتر آنها تمایلی به شناسایی شدن نداشتند. همین مسئله به شایعاتی مبنی بر اختراع رمزارز XMR توسط ساتوشی ناکاموتو، خالق بیت کوین دامن زد.
مونرو از زمان راهاندازی، چندین بهینهسازی عمده را به انجام رسانده است. بلاکچین این شبکه به یک ساختار پایگاه داده متفاوت مهاجرت کرد تا بتواند کارایی و انعطافپذیری بیشتری را فراهم کند. همچنین وجود حداقل اندازه برای امضاهای حلقوی باعث شد که تراکنشها الزاما خصوصی باقی بمانند. تکنولوژی RingCT هم پیادهسازی شد تا میزان تراکنشها را مخفی نگه دارد. تقریبا تمام بهبودها باعث بهینهسازی حریم شخصی یا امنیت این شبکه شدند. در ادامه ویژگیهای این شبکه را توضیح خواهیم داد.
هدف از ایجاد مونرو چیست؟
همانطور که گفتیم ویژگی بارز و منحصر به فرد Monero، غیر قابل ردیابی بودن و حفظ حریم خصوصی این رمزارز است. این ویژگی، همان هدفی است که توسعهدهندگان مونرو آن را مدنظر داشتهاند. دلیل جذابیت مونرو هم همین غیرقابل ردیابی بودن است. مونرو هم از بلاکچین برای ردیابی حرکت داراییها استفاده میکند؛ اما با استفاده از برخی رمزنگاریهای خاص میتواند فرستنده، گیرنده و میزان تراکنشها را مخفی کند.
نه فقط مونرو، که تمامی رمزارزهای حریم خصوصی مخاطبان خاص خود را دارند. در بیان ایده و هدف Monero نیز باید به افرادی اشاره کنیم که سعی داشتند محرمانگی دادهها را برخلاف سایر بلاکچینهای شفاف، حفظ کنند. به طور کلی، مونرو چیزی فراتر از یک تکنولوژی صرف است. از جمله اهدافی که این شبکه به دنبال آن است، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- امنیت: کاربران باید بتوانند برای تراکنشهای خود به مونرو اعتماد کنند، بدون آنکه ریسک خطا یا حملهای در کار باشد. مونرو پاداش کامل بلوکها را به ماینرها میدهد؛ به این ترتیب حیاتیترین اعضای شبکه تشویق میشوند تا امنیت مونرو را به خوبی تامین کنند. ایمنی تراکنشها به شکل رمزنگاریشده و با استفاده از آخرین و پایدارترین ابزارهای رمزنگاری تامین میشود.
- حریم شخصی: Monero مسئله حریم خصوصی را به شکلی ویژه و جدی دنبال میکند. این شبکه باید قادر باشد در محکمه و دادگاه از کاربران خود حفاظت کند. این سطح از حریم شخصی، باید به شکل کامل برای تمام کاربران در دسترس باشد؛ خواه آنها به لحاظ فنی از این شبکه سررشته داشته باشند و خواه چیزی در مورد نحوه کارکرد مونرو ندانند.
- عدم تمرکز: Monero به دنبال فراهم آوردن بالاترین درجه از عدم تمرکز هم در امنیت و هم در توسعه کدهای شبکه است. الگوریتم PoW مونرو در برابر سختافزارهای استخراج مقاوم است تا به این ترتیب توزیع پاداش بلوک به شکل منصفانه انجام شود. به علاوه، توسعه و تحقیق مونرو از طریق همکاری جهانی انجام میشود و پروژه با شفافیت بسیار بالایی کار خود را دنبال میکند. هر تصمیمی در مورد توسعه این شبکه، به صورت عمومی مطرح میشود و نشستهای توسعهدهندگان اصلی شبکه به صورت آنلاین منتشر میشود.
مونرو چگونه کار میکند؟
مونرو شبکهای متفاوت با ساختاری منحصربهفرد است که برای آشنایی با آن، لازم است چندین مورد را بررسی کنیم. در ادامه این موارد را توضیح میدهیم.
فناوریهای مونرو
در رمزارزی مانند زی کش (Zcash)، شما میتوانید میزان شفافیت را به دلخواه خود انتخاب کنید؛ اما مونرو قاعده بازی را طور دیگری چیده است. این رمزارز ناشناس ماندن کاربران را به یک ویژگی پیشفرض تبدیل کرده است؛ یعنی ارسالکننده، دریافتکننده و میزان هر تراکنش از طریق سه فناوری مهم پنهان میماند. این سه فناوری عبارتاند از:
- امضاهای حلقوی (Ring Signatures)
- آدرسهای پنهان (Stealth Addresses)
- تراکنشهای محرمانه حلقوی (RingCT)
در ادامه نگاهی به این سه فناوری میاندازیم.
امضای حلقوی (Ring Signature)
امضای حلقوی امضای دیجیتالی است که توسط شخصی در یک گروه مشخص ایجاد شده است. با توجه به امضا و کلیدهای عمومی اعضای گروه، هر کسی میتواند تایید کند که یکی از اعضای گروه امضا را ارائه کرده است؛ اما نمیتواند بگوید که این امضا دقیقا کار کدامیک از آنها بوده است. به منظور آنکه مشخص نشود کدام کلید برای تولید امضای حلقوی مورد استفاده قرار گرفته است، این امضا باید از نظر محاسباتی غیرممکن باشد؛ این یکی از مهمترین ویژگیهای امنیتی امضای حلقوی است.
برای مثال، یک امضای حلقوی میتواند برای فراهم کردن امضاهای ناشناس از یک مقام ردهبالای یک ارگان مشخص مورد استفاده قرار گیرد، اما نباید معلوم شود کدام یک از مقامات پیام را امضا کرده است. همچنین ایجاد گروه امضای حلقوی، نیازی به تنظیمات قبلی ندارد.
پلتفرم مونرو برای ایجاد یک امضای حلقوی، از ترکیبی از کلیدهای حسابهای فرستنده استفاده میکند و آنها را با کلیدهای عمومی بر روی بلاک چین تجمیع میکند؛ این امر بلاکچین مونرو را منحصر به فرد و خصوصی میکند و باعث مخفی ماندن هویت فرستنده میشود.
آدرسهای پنهان (Stealth Addresses)
امضاهای حلقوی مبدا تراکنشها را پنهان میکنند، اما با آدرسهای عمومی همچنان میتوانید ببینید که مقصد آنها کجاست. اگر هویت شما به یکی از آدرسهای بلاکچینتان گره خورده باشد، این امر میتواند مشکلساز باشد.
آدرسهای پنهان، یکی دیگر از ارکان مهم Monero هستند که به پیادهسازی حریم شخصی این رمزارز کمک میکنند. این آدرسها به فرستنده اجازه میدهند که یک آدرس تصادفی مقطعی را از طرف گیرنده برای هر تراکنش ایجاد کنند. پس از آن، گیرنده میتواند فقط یک آدرس را منتشر کند؛ در حالی که تمام پرداختهای ورودیاش به آدرسهای منحصر به فردی روی بلاکچین منتقل میشوند. اما نکته اینجاست که این آدرسها نه میتوانند به آدرس گیرنده و نه به آدرسهای سایر تراکنشها متصل شوند. با استفاده از آدرسهای پنهان، تنها فرستنده و گیرنده میتواند مشخص کنند که پرداخت به کجا انجام شده است.
پس آدرسهای پنهان مقصد تراکنشها را پنهان میکنند. این کار با یک آدرس یکبارمصرف تصادفی انجام میشود. این آدرس مقطعی، خود بر اساس یک آدرس عمومی ایجاد میشود که فقط برای آن تراکنش استفاده میشود. با استفاده از این آدرسها علاوه بر مخفی ماندن مقصد نهایی تراکنشها، هویت فرد گیرنده نیز مخفی میشود. اگر آدرس را در یک مرورگر بلاکچینی مونرو جستجو کنید، هیچ نتیجهای نخواهید گرفت. زیرا هر آدرس ایجادشده، با آدرس قبلی متفاوت خواهد بود و نمیتوان آنها را به هم پیوند داد.
تراکنشهای محرمانه حلقوی (RingCT)
دیدیم که دو فناوری قبلی چطور باعث مخفی ماندن آدرسهای مبدا و مقصد میشوند. RingCT فناوری جالب دیگری است که مقادیر تراکنشها را در مونرو پنهان میکند. این تراکنشها در ژانویه ۲۰۱۷ (دی و بهمن ۱۳۹۵) در بلوک ۱,۲۲۰,۵۱۶ پیادهسازی شدند. پس از سپتامبر ۲۰۱۷ هم این ویژگی برای تمام تراکنشهای روی شبکه، اجباری شد.
RingCT یک نسخه بهبودیافته از امضاهای حلقوی را تولید میکند که با نام A Multi-layered Linkable Spontaneous Anonymous Group signature شناخته میشود. این فناوری باعث میشود که مقادیر بالانس حساب، مبدا و مقصد تراکنشها هم پنهان باقی بمانند.
اگر بخواهیم به طور خلاصه، سازوکار مونرو را با استفاده از این سه فناوری توضیح بدهیم، میتوانیم بگوییم که:
- امضای حلقوی، وظیفه پنهان کردن آدرس فرستنده را به عهده دارد.
- آدرسهای مخفی، حریم خصوصی گیرنده را تامین میکنند.
- محرمانگی تراکنشها نیز توسط تراکنشهای محرمانه حلقوی تامین میشود.
ساختار رمزنگاری در اکوسیستم مونرو
ساختار رمزنگاری غیرمتقارن در بلاکچین Monero شامل دو کلید زیر است:
- کلید خصوصی (Private Key): از این کلید برای امضای دادهها و رمزگشایی آنها استفاده میشود. در مونرو، کلید خصوصی ریشه (Root) به صورت تصادفی تولید میشود. سایر کلیدهای خصوصی نیز از همین کلید ریشه مشتق میشوند. همچون کلیدهای خصوصی در سایر بلاکچینها، این Private Key نیز باید مخفی بماند. این کلید در مونرو به دو کلید خرج کردن (Spend Key) و کلید مشاهده (View Key) تقسیم میشود. برای خرج کردن و مصرف رمزارزهای مونرو، به کلید خرج کردن خصوصی نیاز داریم. این کلید برای ساخت کلیدهای خصوصی یکبارمصرف مورداستفاده قرار میگیرد تا بتوان داراییهای مرتبط با آن را خرج کرد. کلید مشاهده خصوصی نیز برای شناسایی تراکنشهای ورودی روی بلاکچین غیرشفاف مونرو کاربرد دارد. در بخش بعدی کمی بیشتر این دو کلید را بررسی میکنیم.
- کلید عمومی (Public Key): برای تایید امضا و رمزنگاری دادهها مورد استفاده قرار میگیرد. کلید عمومی از کلید خصوصی ایجاد میشود. برخلاف کلید خصوصی، کلید عمومی با هدف اشتراکگذاری با دیگران ایجاد میشود. با فرض پیادهسازی صحیح این کلید، عملا امکان بازیابی کلید خصوصی از کلید عمومی وجود ندارد. یعنی اگر کسی کلید عمومی شما را داشته باشد، نمیتواند کلید خصوصیتان را از آن استخراج کند. این مسئله به امنیت کلیدهای عمومی در بلاکچین کمک میکند.
کلیدهای مشاهده و خرج کردن
Monero با استفاده از فناوریهایی که در بالا آنها را شرح دادیم، توانسته است محرمانگی دادهها را به میزان قابل قبول و مطلوبی ارائه کند، اما قضیه فقط به این موارد ختم نمیشود. در هنگام کار با شبکه مونرو، با دو کلید مواجه میشوید که عبارتاند از کلید مشاهده (View Key) و کلید خرج کردن (Spend Key).
زمانی که یک اکانت مونرو ایجاد میکنید، یک کلید مشاهده خصوصی، یک کلید خرج کردن خصوصی و یک آدرس عمومی (Public Address) خواهید داشت. Spend Key برای ارسال وجوه مورد استفاده قرار میگیرد؛ View Key برای نمایش تراکنشهای ورودی به مقصد حساب شما استفاده میشود و Public Address برای دریافت وجوه است. هم کلید مشاهده و هم کلید خرج کردن برای ساخت آدرس مونروی شما مورد استفاده قرار میگیرند. این ویژگی میتواند برای اهداف حسابداری یا حسابرسی مورد استفاده قرار گیرد؛ اما اکنون به دلیل عدم توانایی در ردیابی تراکنشهای خروجی، قابل اعتماد نیست. شما میتوانید تصمیم بگیرید که چه کسی میتواند بالانس حساب مونروی شما را ببیند. این کار از طریق بهاشتراکگذاری کلید مشاهده قابل انجام است. این ویژگی نشان میدهد که شما میتوانید مونرو را به شکل اختیاری و دلخواه، به صورت نیمهشفاف مدیریت کنید.
به کمک کلید خرج کردن خصوصی، میتوان وجوه مربوط به آن حساب را خرج کرد. این کلید در حقیقت برای امضای تراکنشهای مونرو استفاده میشود. Private Spend Key جایگزینی برای عبارت بازیابی (Mnemonic Seed) است؛ یعنی همان ۱۳ یا ۲۵ کلمهای که برای پشتیبانگیری از حساب مونرو به کار میرود. از این کلید میتوان برای اشتقاق سایر کلیدهای حساب استفاده کرد.
ساختار آدرسها در مونرو
آدرسهای عمومی مونرو، آدرسهایی هستند که آنها را منتشر میکنید تا مبالغ و وجوه برای شما ارسال شود. آدرس عمومی میتواند به صورت آفلاین تولید شود. این آدرسها در تولید یک عدد طولانی تصادفی نقش دارند که نمایانگر کلید خرج کردن خصوصی شما هستند. انتشار این آدرس، حریم خصوصی شما را به خطر نمیاندازد. دلیلش هم این است که مقصد تراکنشهای مونرو، آدرسهای پنهانی است که از آدرس عمومی شما جدا هستند و با آن فرق دارند.
به طور کلی آدرسهای عمومی در مونرو، به صورت زیر هستند:
- آدرسهای استاندارد (Standard address): نوع پایه آدرس که از آن با عنوان آدرس خام (Raw Address) هم یاد میشود. به لحاظ فنی میتوان گفت این آدرسها برای ایجاد آدرسهای فرعی و آدرسهای ترکیبی مورد استفاده قرار میگیرند. آدرس خام در مونرو از دو کلید عمومی مشاهده و کلید عمومی خرج کردن تشکیل میشود.
- آدرسهای فرعی (Subaddress): آدرسهایی که باید به صورت پیشفرض برای دریافت مونرو از آنها استفاده کنید. برای آنکه پرداختکننده نتواند ارتباطی میان آدرسهای مختلف شما پیدا کند، به سادگی میتوانید یک آدرس فرعی برای هر پرداخت خود بسازید. به این ترتیب، سرویس ویژهای (مثل هر صرافی ناشناس) که مونرو را برای شما ارسال میکند، به سادگی نمیتواند بفهمد که این شما هستید که دارید مجددا مونرو را دریافت میکنید؛ چرا که آدرس فرعیتان با آدرس دفعه قبل، تفاوت دارد.
- آدرسهای ترکیبی (Integrated Address): آدرسهای مرتبط با صرافیها، کسبوکارها و سایر مشاغلی که مونرو را به روشی کاملا خودکار و اتوماتیک میپذیرند. این آدرسها برای پذیرش مونرو به شیوهای خودکار مورد استفاده قرار میگیرند؛ مانند فروشگاههای و صرافیهای آنلاین. آدرسهای ترکیبی یک شماره پرداخت (Payment ID) دارند که به شما اجازه میدهد متوجه شوید که هر وجه برای چه منظوری به شما پرداخت شده است.
سایر قابلیتهای مونرو
تا اینجا چندین مورد از ویژگیها و قابلیتهای Monero را بررسی کردیم. این شبکه همواره تکنولوژیهای جدیدی ارائه میکند و در آپدیتهای نرمافزاری خود نیز، فناوریهای پیشگامی را به کاربران خود معرفی میکند. در اینجا چند مورد از ویژگیهای دیگر مونرو را برای شناخت بیشتر این شبکه با هم مرور کنیم.
گواه اثبات کار
Monero از Randomx استفاده میکند که یک الگوریتم گواه اثبات کار مقاوم در برابر اسیک و دوستدار CPU است. این الگوریتم توسط اعضای جامعه مونرو ایجاد شده است. Randomx به این منظور طراحی شده است تا استفاده از سختافزارهای خاص و ویژه را برای استخراج مونرو غیرممکن کند. الگوریتمهای پیشین که مونرو از آنها استفاده میکرد، بر پایه CryptoNight و نسخههای مختلف آن بودند.
منحنی انتشار (Emission curve)
برای اطمینان از اینکه همیشه مشوقی برای ماین کردن مونرو و ایمن نگه داشتن شبکه وجود دارد، انتشار Monero به صورت نامحدود انجام میشود. دو انتشار اصلی در این شبکه وجود دارد: اول، منحنی اصلی که تقریبا ۱۸.۱۳۲ میلیون کوین تا پایان ماه می سال ۲۰۲۲ (اردیبهشت و خرداد ۱۴۰۱) طی آن منتشر شد؛ دومی هم منحنی دنباله (Tail Emission) که بر اساس آن، ۰.۶ مونرو در هر دو دقیقه منتشر میشود. این امر به معنای کاهش تورم کمتر از یک درصد در طول زمان است.
پاداش Block در مونرو هرگز به صفر نمیرسد. در این شبکه بنا بر این بود که پاداشهای بلوک، به طور آهسته کم شوند؛ تا زمانی که منحنی دنباله در انتهای می ۲۰۲۲ و با پایان منحنی انتشار اصلی آغاز شود. در این زمان بود که پاداشها به میزان ۰.۶ XMR در هر بلوک رسید و ثابت ماند. Tail Emission به دنبال آن بود تا پاداشی دائمی برای ماینرها فراهم کند و شبکه را در رسیدن به اهداف بلندمدت خود یاری کند.
بلوکها
بلاکهای جدید در مونرو هر دو دقیقه یک بار ایجاد میشوند. چیزی تحت عنوان حداکثر سایز بلوک در این شبکه وجود ندارد؛ اما به جای آن کاهش پاداش Block و اندازه بلوک داینامیک را داریم. این کار باعث میشود مقیاسپذیری به صورت پویا در شبکه برقرار باشد.
نحوه استخراج مونرو
حالا که با ساختار Monero آشنا شدیم، باید نگاهی هم به ماینینگ در این شبکه بیندازیم. شیوه استخراج مونرو بسیار ساده است. نکته مهمی که در خصوص ماینینگ مونرو وجود دارد این است که همچنان میتوانید با CPU به استخراج آن بپردازید. در نتیجه با استفاده از رایانه شخصی خود و در صورت داشتن یک کارت گرافیک قوی، میتوانید پاداش ماینینگتان را دریافت کنید. به خاطر داشته باشید که کارت گرافیکهای AMD نسبت به کارت گرافیکهای انویدیا برای ماینینگ اتریوم در الگوریتم اتهش و کریپتونایت (که برای استخراج مونرو استفاده میشود) عملکرد بهتری دارند. البته برای استخراج مونرو بهتر است که به استخر استخراج متصل شوید؛ چون احتمال کسب سود بسیار بالاتر از استخراج به صورت تکی است.
تفاوتهای مونرو و بیت کوین چیست؟
پروتکل بیتکوین به دنبال حفاظت از هویت کاربر با استفاده از آدرسهای ساختگی است. این آدرسهای ساختگی به صورت تصادفی ایجاد میشوند و ترکیبی از حروف و عدد هستند. اما این رویکرد حریم خصوصی اندکی را ارائه میدهند؛ زیرا آدرسهای بیت کوین و تراکنشهای آن بر روی بلاکچین ثبت میشوند و در معرض دید عموم قرار میگیرند. حتی آدرسهای مستعار نیز کاملا خصوصی نیستند و تراکنشهایی که توسط یک کاربر در مدت زمان خاصی انجام میشوند، همگی به آن آدرس مستعار مرتبط میشوند. این امر باعث میشود که افراد بتوانند هویت آن فرد را شناسایی کنند. اینها در حالی است که تراکنشهای مونرو به صورت کاملا ناشناس انجام میشود. شکل زیر نمایانگر تفاوت تراکنشهای مونرو با بلاک چینهای عمومی مانند بیت کوین است.
یکی از مزایای دیگر مونرو در مقایسه با بیت کوین تعویضپذیری است؛ بدین ترتیب دو واحد از این ارز میتوانند به صورت متقابل جایگزین یکدیگر شوند و تفاوتی بین آنها نباشد. برای درک بهتر این مسئله، دو اسکناس یک دلاری را در نظر بگیرید که دارای ارزشی برابر هستند، اما قابل تعویض نیستند؛ چرا که شماره سریال آنها با هم تفاوت دارد. در سمت دیگر دو مثقال طلا از یک رده، هم ارزش برابری دارند و هم قابل تعویض هستند. با استفاده از این مثال میتوان گفت که بیت کوین مانند همان اسکناس است و مونرو نیز مانند مثقال طلا است.
تاریخچه تراکنش هر بیت کوین بر روی بلاک چین ثبت میشود. این باعث شناسایی بیت کوینهایی میشود که به فعالیتهای کلاهبرداری، دزدی و غیره مرتبط بودهاند و ممکن است در نهایت منجر به مسدود شدن و ممنوعیت آن بیت کوینها شود. در مونرو سابقه تراکنش قابل پیگیری نیست و کاربران از امنیت بیشتری برخوردارند. کاربران مونرو با این ریسک مواجه نیستند که روزی داراییهای آنها در لیست سیاه قرار بگیرد.
مونرو نیز مانند بیت کوین از گواه اثبات کار برای افزودن بلاکهای جدید به بلاک چین استفاده میکند؛ هرچند مانند تمام پروتکل های مبتنی بر CryptoNote، مقاوم در برابر ASIC طراحی شده است و به جای آن از پردازندههای گرافیکی برای استخراج آن استفاده میشود. هدف از این کار، جلوگیری از تسلط استخرهای استخراجی است که دارای سخت افزار تخصصی استخراج هستند. این کار باعث عادلانه بودن فرایند استخراج خواهد شد.
محبوبیت مونرو در دارک وب
تمرکز مونرو بر روی ناشناس بودن، دلیل اصلی محبوبیت و شهرت آن در دارک وب (Dark Web) شده است. البته گفته میشود که این رمز ارز توسط بسیاری از افراد با نیت کاملا مشروع و سالم استفاده میشود؛ زیرا به کاربران کمک میکند تا خریدهایشان توسط شرکتهای تبلیغاتی ردیابی نشود.
هنگامی که مونرو به عنوان روش پرداخت توسط Darknet Market Alphabay پذیرفته شد، افزایش چشمگیری در ارزش آن رقم خورد. البته همین پذیرش میتواند برای مجرمان بسیار خوشایند باشد و سبب استفاده بیشتر آنها از مونرو برای تبادل ارزش شود.
مجرمان اینترنتی ترجیح میدهند از حریم خصوصی و تجربه بهتری که توسط Monero ارائه شده استفاده کنند. ویژگیهای حریم خصوصی و عدم ردیابی مونرو باعث میشود که از این ارز دیجیتال برای مقاصد غیرقانونی استفاده شود؛ مسئلهای که به عقیده برخی از افراد میتواند به اعتبار این ارز دیجیتال لطمه بزند.
معرفی ابزارها و سرویسهای شبکه Monero
شبکه Monero ابزارهایی برای تعامل با اکوسیستم خود دارد. از جمله میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- مرورگرهای بلاک: که امکان جستجو در بلاکچین مونرو را فراهم میکنند. از جمله این مرورگرها میتوان به مواردی مانند xmrchain.net، MoneroBlocks، Explore Monero و MoneroVision اشاره کرد.
- تولیدکننده آدرس (Address Generator): سرویسی است که از طریق Mnemonic Seedهای تصادفی، اقدام به ساخت آدرس و کلیدهای خصوصی و عمومی میکند. برای تولید آدرس مونرو، میتوانید به این لینک مراجعه کنید.
- شبکه: مونرو اطلاعاتی در مورد شبکهاش در اختیار کاربران قرار میدهد که از این طریق میتوان وضعیت شبکه را بررسی کرد. این سرویسها عبارتاند از NowNodes (دسترسی به مرورگرها و نودهای مونرو)، GetBlock (زیرساخت نودهای برتر برای ساخت برنامههای غیرمتمرکز)، XMR Nodes (افزودن آدرس نود و پیدا کردن آن)، TxStreet (شبیهسازی برای مشاهده بلاکچین چندین رمزارز به صورت زنده)، Monero Nodes Distribution (نشانگر توزیع نودهای فعال مونرو) و Monero Blocks (شامل اطلاعات بلوکهای شبکه مونرو).
- موارد متفرقه: برای مشاهده آمارها و نمودارهای مختلف مونرو مانند Moneroj (نمودارهای مونرو) و Monero Logs.
آشنایی با کوین XMR
ارز دیجیتال XMR برای پنهان کردن هویت فرستندگان و گیرندگان از رمزنگاری پیشرفتهای استفاده میکند که بالاتر توضیح دادیم. تیم پشتیبان مونرو میگویند که حفظ حریم خصوصی و امنیت بزرگترین اولویت آنهاست و سهولت استفاده و کارایی در درجه بعدی قرار دارد. هدف XMR محافظت از همه کاربران است؛ صرف نظر از اینکه آنها چقدر با فناوری این بلاکچین آشنا هستند. این ارز دیجیتال در کنار دش (Dash) و هورایزن (Zen) در حوزه پرایوسی کوینها فعالیت میکند.
تا ماه می سال ۲۰۲۲، عرضه کل مونرو به حدود ۱۸.۱۳۲ میلیون رسید و هر دو دقیقه هم ۰.۶ XMR تولید میشود. نرخ انتشار ثابت Monero باعث شده است که این کوین عرضه حداکثری نداشته باشد. همچنین پس از پیادهسازی Tail Emission، مونرو به یک دارایی ضدتورمی تبدیل شد.
به گزارش میهن بلاکچین در زمان بهروزرسانی این مقاله در تاریخ ۲۶ آذر ۱۴۰۱، ۱۸,۱۴۷,۸۲۰.۳۸ توکن XMR در گردش است. ارزش بازار این رمزارز نیز ۲,۵۸۷,۲۷۷,۳۶۵ دلار است. XMR در حال حاضر، در رتبه ۲۵ بازار رمزارزها جای گرفته است. قیمت XMR هماکنون در محدوده ۱۴۲ دلار است و حجم معاملات آن در ۲۴ ساعت گذشته، ۷۱,۲۴۱,۵۰۰ دلار بوده است. بیشترین قیمت این رمزارز تاکنون ۵۴۲.۳۳ دلار بوده است که در تاریخ ۱۹ دی ۱۳۹۶ به ثبت رسیده است. XMR در تاریخ ۲۴ دی ۱۳۹۳ نیز شاهد کمترین قیمت خود به مبلغ ۰.۲۲ دلار بوده است.
نقشه راه Monero
در این بخش، نگاهی به نقشه راه مونرو میاندازیم تا ببینیم که این شبکه تاکنون چه گامهایی را پیموده است و قصد دارد در ادامه چه مواردی را پیادهسازی کند.
۲۰۱۴
- شروع به کار مونرو در بیت کوین تاک
- تغییر نام از Bitmonero به Monero
- بازیابی پس از یک حمله اسپم
- انتشار مقالات 2 و 1 Monero Research Lab
- انتشار مقاله 3 Monero Research Lab
- انتشار نسخه ۰.۸.۸.۶
۲۰۱۵
- انتشار مقاله 4 Monero Research Lab
۲۰۱۶
- راهاندازی نسخه Hydrogen Helix ۰.۹.۰
- انتشار مقاله 5 Monero Research Lab
- ارتقای شبکه به حداقل سایز حلقه ۳ روی تمام تراکنشها
- انتشار Wolfram Warptangent نسخه ۰.۱۰.۱
- انتشار رابط کاربری گرافیکی رسمی بتا ۱
۲۰۱۷
- ارتقای شبکه برای فعال کردن تراکنشهای RingCT
- انتشار Wolfram Warptangent نسخه ۰.۱۰.۲
- انتشار Wolfram Warptangent نسخه ۰.۱۰.۳.۱
- ارتقای شبکه برای تنظیم حداقل سایز بلوک و الگوریتم کارمزد پویا
- طراحی دوباره وبسایت
- انتشار Helium Hydra ۰.۱۱.۰.۰
- پیادهسازی Fluffy Blocks به عنوان راهی برای ذخیره پهنای باند در هنگام ارسال بلاکهای جدید در شبکه
- اتمام نسخه بتای GUI
- ارتقای شبکه برای افزایش حداقل سایز حلقه به ۵ و نیازمندی به تراکنشهای RingCT
- انتشار GUI ۰.۱۱.۰.۰ Helium Hydra
- 0MQ/ZeroMQ؛ کتابخانه زبان برنامهنویسی C که کلاینتها از آن برای اتصال به سرویس Daemon مونرو استفاده میکنند (Daemon برنامهای است که در پشتزمینه اجرا میشود و اعمال کمکی را بدون درخواست کاربر انجام میدهد.)
- آدرسهای فرعی
- انتشار مقاله 6 Monero Research Lab
- انتشار نسخه ۰.۱۱.۱.۰ Helium Hydra
- انتشار رابط کاربری گرافیکی Helium Hydra نسخه ۰.۱۱.۱.۰
- عملکرد چندامضایی (Multisig)
۲۰۱۸
- انتشار نسخه ۰.۱۲.۰.۰ Lithium Luna
- انتشار رابط کاربری گرافیکی Lithium Luna نسخه ۰.۱۲.۰.۰
- نسخه دوم CryptoNight (یک تابع Hard Hash حافظه) برای گواه اثبات کار
- ارتقای شبکه برای افزایش حداقل سایز حلقه به ۷، ادغام چندامضایی، آدرسهای فرعی و تغییر الگوریتم PoW
- بومیسازی سایت Getmonero.org به زبانهای فرانسه و لهستان
- انتشار Lithium Luna نسخه ۰.۱۲.۱.۰
- پشتیبانی از کیف پولهای سختافزاری لجر
- انتشار Lithium Luna نسخه ۰.۱۲.۲.۰
- انتشار Lithium Luna نسخه ۰.۱۲.۳.۰
- انتشار رابط کاربری گرافیکی Lithium Luna نسخه ۰.۱۲.۳.۰
- انتشار Kovri آلفا (یک پیادهسازی ++C)
- آغاز به کار Moneropedia در Getmonero.org برای بومیسازی
- بومیسازی Getmonero.org به زبان عربی
- انتشار هاردفورک Beryllium Bullet نسخه ۰.۱۳.۰.۲
- انتشار رابط کاربری گرافیکی Beryllium Bullet نسخه ۰.۱۳.۰.۳
- نسخه جدید CryptoNight (V3) گواه اثبات کار
- پیادهسازی Bulletproofs برای کاهش اندازه تراکنش. Bulletproofs نوعی از گواه دانش صفر غیرتعاملی است که جایگزین RingCT در تراکنشها شد تا مقدار دارایی ارسالی را غیرشفاف کند.
- ارتقای شبکه برای افزایش حداقل سایر حلقه به ۱۱، ادغام Bulletproofها، بهروزرسانی الگوریتم محاسبه کارمزدها و تغییر الگوریتم گواه اثبات کار
- انتشار Beryllium Bullet نسخه ۰.۱۳.۰.۴
- انتشار مقالات 9 و 8 Monero Research Lab
- انتشار رابط گرافیکی Beryllium Bullet نسخه ۰.۱۳.۰.۴
- انتشار مقاله 7 Monero Research Lab
- انتشار مقاله 10 Monero Research Lab
- پیادهسازی سیستم پیامرسانی مونرو (MMS) برای خودکارسازی تبادل اطلاعات کیف پولهای چندامضایی
۲۰۱۹
- اضافه شدن زبان آلمانی به سایت Getmonero.org
- انتشار Boron Butterfly نسخه ۰.۱۴.۰.۰: Boron Butterfly یک نسخه از نرمافزار مونروست.
- انتشار رابط کاربری گرافیکی Boron Butterfly نسخه ۰.۱۴.۰.۰
- جایگزینی سیستم جدید تامین مالی جمعی جامعه مونرو (CCS) با سیستم تامین مالی فروم مونرو (FFS)
- انتشار Boron Butterfly نسخه ۰.۱۴.۰.۲
- نسخه جدید CryptoNightR برای گواه اثبات کار
- افزودن زبانهای برزیلی-پرتغالی و هلندی به سایت
- DLSAG: تراکنشهای بازیابی وجود غیرتعاملی برای کانالهای پرداخت تعاملی در مونرو
- Pruning بلاکچین که به اپراتورهای گره اجازه ذخیره دو سوم فضا را میدهد؛ در حالی که تاریخچه کاملی از تراکنشها نگهداری نیز نگهداری میکند.
- پشتیبانی از مدل T ترزور
- پشتیبانی از لجر نانو ایکس
- سیستم پیامرسانی چندامضایی
- بومیسازی تغییر پلتفرم از Pootle به Weblate
- پرداخت سیستمهای ارائه سرویس با استفاده از ماینینگ (RPC-Pay)
- پشتیبانی از IPv6
- عدم پشتیبانی از شماره پرداختهای طولانی
- GUI کشف خودکار نودهای ریموت و گزینههای تعویض
- الگوریتم جدید گواه اثبات کار با نام RandomX
۲۰۲۰
- قابلیت ترجمه وبسایت رسمی مونرو روی Weblate
- انتشار GUI نسخه ۰.۱۵.۰.۴
- انتشار رابط خط فرمان نسخه ۰.۱۵.۰.۵
- پیادهسازی پروتکل ++Dandelion
- انتشار GPU و CLI نسخه ۰.۱۶.۰.۰
- افزایش سرعت اسکن کیف پول
- امضاهای گروهی ناشناس و ناگهانی مختصر با قابلیت ارتباط و اتصال به یکدیگر (CLSAG)
- انتشار GUI و CLI نسخه ۰.۱۷ Oxygen Orion که نسخهای از نرمافزار مونرو است.
۲۰۲۱
- آدرس Onion برای سایت رسمی مونرو. منظور از Onion آدرسی است که تنها از طریق مرورگر تور قابل دستیابی است.
- تراکنش اتمیک مونرو و بیت کوین
- راهاندازی استخر ماینینگ P۲Pool
۲۰۲۲
- راهاندازی GUI و CLI نسخه ۰.۱۸ Flourine Fermi
- ارتقای هاردفورک شبکه
برنامههای آینده
- Haveno
- Seraphis و Jamtis؛ Seraphis پروتکل ترجمه نسل بعدی است و Jamtis یک رویکرد آدرسدهی جدید است.
- OSPEAD
- افزایش سایز حلقه به بیش از ۱۰۰
- Triptych یا امضای حلقوی قابل اتصال با سایز لگاریتمی با برنامه
- تراکنش اتمیک مونرو و اتریوم
- ++Bulletproofs
- پشتیبانی از آدرسهای فرعی سرور کیف پول سبک
- آدرسهای بازگشت
- راهکارهای لایه دو برای سرعت و مقیاسپذیری
همکاریهای Monero
در وبسایت مساری، میتوانیم نام چندین سازمان و ارگانی را که در این پروژه همکاری و سرمایهگذاری کردهاند ببینیم. در این میان، نامهایی نظیر ،Advance.Found ،Astronaut Capital ،Asymmetry ،Asset Management ،Block Ventures ،Boost VC ،CyperMines ،Electronic Capital Galaxy Digital ،LuneX Ventures Myriad Capital ،Management PECUNIO Cryptocurrency Fund Parallax Digital ،Solidum Capital و The Hive Index به چشم میخورند.
آشنایی با تیم پروژه مونرو
Monero یک شبکه واقعا منحصربهفرد است؛ این مسئله را میتوان حتی در تیم توسعهدهنده این پروژه نیز مشاهده کرد. این شبکه چنان با حفظ حریم شخصی، محرمانگی و ناشناس ماندن پیوند خورده است که حتی توسعهدهندگان آن نیز به همین شیوه عمل میکنند. ریکاردو اسپاگنی (Riccardo Spagni) که با عنوان Fluffypony نیز شناخته میشود، سرپرست پروژه و بنیانگذار اولیه مونرو بود. همچنین نام David Latapie نیز در میان توسعهدهندگان مونرو به چشم میخورد؛ اما از سایر توسعهدهندگان این شبکه اطلاعاتی در دست نیست. بیشتر این افراد، ترجیح دادهاند ناشناس بمانند و این پروژه را پررمزورازتر کنند.
البته مونرو چندین گروه کاری (Workgroup) دارد که توسط اعضای جامعه این شبکه راهاندازی شدهاند. این گروهها با منافع عمومی در پی دستیابی به اهداف شبکه هستند. ورکگروپهای مونرو شامل تیم هسته (Coer Team)، گروه کاری جامعه (Community Workgroup)، گروه کاری توسعهدهندگان (Development Workgroup)، گروه کاری وبسایت (Website Workgroup)، گروه کاری بومیسازی (Localization Workgroup)، Monero Outreach، Research Lab، Monero Space، گروه کاری سیاستگذاری مونرو (Monero Policy Working Group) وMalware Response Workgroup هستند.
XMR را از کجا بخریم؟
XMR به دلیل ماهیتش در حوزه حریم خصوصی، همواره زیر ذرهبین قانونگذاران است. به عنوان مثال، صرافی هوبی (Houbi) این رمزارز را در شهریور ۱۴۰۱ حذف کرد. اگرچه می توانید XMR را از طریق صرافی بایننس خریداری کنید، اما Coinbase از آن پشتیبانی نمیکند. به جز بایننس، صرافیهای کوکوین، کراکن، OKX، کوینکس و بیتفنیکس هم XMR را لیست کردهاند.
کیف پولهای XMR
کیف پولهای مناسب برای نگهداری رمزارز XMR را میتوان در چند گروه زیر معرفی کرد:
- کیف پول با همگامسازی محلی: این کیف پولها نمیتوانند بدون اینکه کلیدی را با نودها به اشتراک بگذارند، به نودهای ریموت متصل شوند و بلاکچین را روی دستگاه شما اسکن کنند. کیف پولهای Local Synchronization حریم خصوصی بالایی را فراهم میکنند، اما زمان بیشتری را برای همگامسازی میطلبند؛ چرا که بلوکهای گمشده تنها در زمانی که ولت باز باشد اسکن خواهند شد. Cake Wallet، Feather و Monerujo از جمله این کیف پولها هستند.
- کیف پولهایی با همگامسازی ریموت (سبک): این کیف پولها، کلید مشاهده خصوصی شما را با یک سرور ریموت به اشتراک میگذارند که به طور مداوم بلاکچین را برای یافتن تراکنش شما اسکن میکنند. این کیف پولها سریعتر هستند اما اگر کنترل سرور ریموت در اختیار شما نباشد، حریم شخصیتان کمتر خواهد بود. این کیف پولها عبارتاند از MyMonero و Edge.
- کیف پولهای سختافزاری: شامل لجر نانو اس، لجر نانو اس پلاس، لجر نانو ایکس و ترزور مدل T.
همچنین در کیف پول سیف پل (Safepal) نیز، نسخههای BEP20 و ERC20 مونرو موجود است. البته کیف پولهای دسکتاپ این پروژه نیز شامل Monero GUI Wallet و Monero CLI Wallet هستند که اولی مخصوص کاربران و دومی مخصوص توسعهدهندگان شبکه است.
مزایا و معایب مونرو (XMR)
حال که با مونرو و ارز دیجیتال XMR آشنا شدیم، نگاهی هم به مزایا و معایب این رمزارز میاندازیم.
مزایا
- یکی از رمزارزهای پرچمدار در حوزه حریم خصوصی است.
- امکان مرتبط کردن تراکنش به یک شخص خاص غیرممکن است.
- ردیابی تراکنشها غیرممکن است.
- میتوانید انتخاب کنید چه کسی میتواند تراکنشهای شما را ببیند.
- تیم بزرگی از توسعهدهندگان متعهد روی پروژه کار میکنند.
معایب
- کیفپولهای محدودی برای نگهداری کوین XMR وجود دارد.
- توسعه برنامههایی که با بلاکچین آن تعامل دارند، دشوارتر است.
- استفاده زیاد از آن در دارک وب و به وسیله خلافکاران مورد نقد قرار گرفته است.
- قانونگذاران همواره با ایجاد فشار، مانع از لیست شدن این رمزارز در صرافیها میشوند و مشکلاتی را برای دارندگان آن به وجود میآورند.
پرسش و پاسخ (FAQ)
- ارز دیجیتال مونرو چیست؟
یکی از رمزارزهای حریم خصوصی است که اطلاعات مبدا و مقصد و همچنین میزان تراکنش را پنهان میکند. به این ترتیب تراکنشها در آن قابل ردیابی نیستند.
- ارز XMR چیست؟
کوین شبکه مونرو XMR نام دارد که میتوان آن را خرید و فروش و هولد کرد.
- آیا مونرو غیرقانونی است؟
رمزارز Monero غیرقانونی نیست؛ اما به دلیل حفظ حریم خصوصی و ناشناس بودن تراکنشها در آن، برای کارهای غیرقانونی هم از آن استفاده میشود.
- درآمد استخراج مونرو چقدر است؟
در حال حاضر پاداش استخراج هر بلوک در مونرو برابر با ۰.۶ XMR است.
- استخراج ارز مونرو با گوشی و لپ تاپ چگونه است؟
در تلفنهای اندروید میتوان با نصب نرمافزار Termux اقدام به استخراج مونرو کرد. در لپتاپ هم با استفاده از کارت گرافیک (GPU) میتوان این عمل را انجام داد.
- چقدر طول میکشد تا یک مونرو استخراج شود؟
استخراج یک کوین XMR تقریبا در حدود دو دقیقه طول میکشد.
جمعبندی
رمزارزهای حریم خصوصی همیشه به شکلی خاص توسط کاربران دنبال میشوند. یکی از مهمترین نمونههای این حوزه، شبکه Monero است که به آن پرداختیم. در این مقاله توضیح دادیم که دلیل محبوبیت مونرو چیست و چطور کار میکند. در ادامه به فناوریهای مورد استفاده در بلاکچین مونرو پرداختیم و ساختار آدرسها را با هم بررسی کردیم. ناشناس ماندن تراکنشها و حفظ حریم شخصی، همان ویژگی مهمی است که رمزارز XMR آن را به خوبی ارائه میکند؛ چرا که میتواند آدرسهای ورودی و خروجی و همچنین مبلغ تراکنش را مخفی نگه دارد. قانونگذاران نیز به همین خاطر سختگیریهای فراوانی روی این کوین داشتهاند. با توجه به نقشه راه مونرو، به نظر شما آیا این شبکه میتواند همچنان با قدرت به حفظ حریم خصوصی ادامه دهد و مانع از کارشکنی قانونگذاران شود؟ شما آینده Monero را چگونه میبینید؟