وال‌استریت هر روز شاهد جابه‌جایی تریلیون‌ها دلار سرمایه است، اما زیرساختی که این حجم عظیم پول بر دوش آن حرکت می‌کند، هنوز به فناوری‌هایی متکی است که دهه‌ها پیش طراحی شده‌اند. از معاملات اوراق قرضه گرفته تا وام‌های مسکن، بسیاری از تراکنش‌ها روزها طول می‌کشد تا نهایی شوند؛ هزینه‌های اضافی ناشی از واسطه‌ها، سرمایه‌ها را قفل و ریسک‌ها را چند برابر می‌کند. حالا همه نگاه‌ها به بلاکچین دوخته شده؛ فناوری که وعده داده زیرساخت‌های مالی جهان را از نو بازسازی کند. اما سوال بزرگ این است: کدام بلاکچین می‌تواند واقعاً بار وال‌استریت را بر دوش بکشد؟
در میانه رقابت شبکه‌های مختلف، نام اتریوم بیشتر از همه شنیده می‌شود؛ شبکه‌ای که برخی آن را کند و پرهزینه می‌دانند و رقبایش با شعار سرعت بالاتر و کارمزد کمتر خودنمایی می‌کنند. اما دنی رایان (Danny Ryan)، از معماران اصلی بروزرسانی «مرج» و رئیس استارتاپ اِتِریالایز (Etherealize)، نظر دیگری دارد: او می‌گوید وال‌استریت فقط به سرعت نیاز ندارد، بلکه به امنیتی کمیاب، بی‌طرفی واقعی و حریم خصوصی مبتنی بر ریاضیات نیازمند است؛ ویژگی‌هایی که تنها اتریوم می‌تواند ارائه دهد.
در این مقاله از میهن بلاکچین که برگرفته از مطلبی از نشریه فوربس (Forbes) است، این مسئله را با دیدی تحلیلی زیر ذره‌بین می‌بریم.
امنیت؛ کمیاب‌ترین دارایی بلاکچین!
رایان نزدیک به یک دهه در بنیاد اتریوم فعالیت داشته و از نزدیک در کنار ویتالیک بوترین این بلاکچین را شکل داده است. او همچنین نقشی کلیدی در بروزرسانی مرج که الگوریتم اجماع اتریوم را از اثبات کار به اثبات سهام تبدیل کرد ایفا کرده و اکنون با تاسیس شرکت اتریالایز و جذب ۴۰ میلیون دلار سرمایه از پارادایم (Paradigm)، الکتریک کپیتال (Electric Capital) و حتی یک کمک‌هزینه اولیه از بنیاد اتریوم به دنبال آماده‌سازی این شبکه برای وال‌استریت است.
وی در گفتگویی به تازگی در واکنش به این سوال که چرا اتریوم بلاکچینی است که وال‌استریت باید به آن اعتماد کند، آن هم در حالی که این شبکه به کارمزدهای بالا و شلوغی‌های بیش از حدش معروف است اینطور پاسخ داده است:
امنیت، رمز اقتصادی یک منبع کمیابه.
در شبکه‌های بلاکچینی مبتنی بر اثبات سهام، ولیدیتورها سرمایه خودشان را در قفل می‌کنند تا هرگونه حمله احتمالی از نظر اقتصادی غیرممکن یا بسیار هزینه‌بر شود. امروز اتریوم بیش از یک میلیون ولیدیتور فعال دارد و نزدیک به ۱۰۰ میلیارد دلار اتر در این شبکه استیک شده است که به عقیده رایان، «چنین چیزی را نمی‌توان یک‌شبه ایجاد کرد.»
بلاکچین‌های جدیدتر ممکن است سرعت بالاتری ارائه دهند، اما اغلب به پشتوانه چند شرکت یا سرمایه‌گذار بزرگ متکی‌اند. رایان در این باره می‌گوید:
این بیشتر شبیه به یک مدل کنسرسیومیه؛ جایی که امنیت بر پایه اعتماد به قراردادها، شرکت‌ها و چارچوب‌های حقوقی بنا شده. اما این با امنیت یک شبکه جهانی بی‌طرف با ده‌ها میلیارد دلار سرمایه قفل‌شده قابل مقایسه نیست.
آمارها هم حرف او را تأیید می‌کنند. طبق پژوهش اتریالایز، اتریوم بیش از ۷۰٪ بازار استیبل‌کوین‌ها و ۸۵٪ دارایی‌های دنیای واقعی توکنیزه‌شده (RWA) را میزبانی می‌کند. به زبان ساده: اگر مقوله امنیت مهم باشد، اتریوم بی‌رقیب است.
محرمانگی؛ وعده‌ها در برابر ریاضیات
یکی دیگر از دغدغه‌های بزرگ مؤسسات مالی، محرمانگی است. هیچ بانکی مایل نیست معاملات مشتریانش روی دفترکلی کاملاً عمومی دیده شود. همین موضوع باعث شده شبکه‌های بلاکچینی مثل کانتون (Canton) که توسط نهادهای مالی بزرگ پشتیبانی می‌شوند، مورد توجه قرار بگیرند.
اما رایان نظر دیگری دارد. وی می‌گوید:
کانتون بر اساس فرض صداقت طراحی شده، یعنی شما امیدوارید طرف مقابل داده‌های حساس رو حذف کنه. این در واقع یه محرمانگی نمایشیه، اما با رمزنگاری می‌تونیم این مشکل رو به صورت بنیادی حل کنیم.
او در این صحبت‌ها به فناوری اثبات دانش صفر (Zero-Knowledge Proofs) اشاره کرده، حوزه‌ای از رمزنگاری که حالا در مقیاس وسیع در اکوسیستم اتریوم پیاده‌سازی شده است. همین فناوری امروز اساس رول‌آپ‌هاست؛ جایی که هزاران تراکنش فشرده شده و در نهایت روی اتریوم تسویه می‌شوند.
گام بعدی این فناوری، حل چالش محرمانگی است: امکان «افشای انتخابی»؛ یعنی جایی که یک نهاد ناظر می‌تواند از رعایت قوانین اطمینان یابد، بی‌آنکه کل جزئیات معامله برای عموم فاش شود. مدیرعامل اتریالایز در این باره می‌گوید که «با ریاضیات می‌توان مشکل محرمانگی را حل کرد»؛ جمله‌ای که مثل یک اصل راهنما نشان می‌دهد که اتریوم چگونه می‌خواهد با نیازهای وال‌استریت همسو شود.
معماری ماژولار؛ شبکه‌هایی برای موسسات
سوال بعدی که از رایان پرسیده شد این بود که آیا بهتر است موسسات مالی بلاکچین اختصاصی و ساده‌تری مثل کاری که دو شرکت استرایپ (Stripe) و سرکل (Circle) در حال انجام آن هستند برای خود بسازند؟
رایان اما مخالف چنین دیدگاهی است. به عقیده او چیزی که در نگاه اول پیچیده به نظر می‌رسد، در واقع یک نقطه قوت است. وی افزود:
موسسات عاشق مدل لایه ۲ هستن. این مدل به اونا اجازه میده زیرساخت اختصاصی خودشون رو طراحی کنن و در عین حال از امنیت، بی‌طرفی و نقدینگی اتریوم بهره‌مند بشن. به بیان ساده، اونا مالک ریل‌های خود (منظور شبکه‌های لایه ۲ اختصاصی است) هستن اما همچنان به شبکه جهانی اتریوم متصل باقی می‌مونن.
نمونه بارز چنین چیزی، شبکه بیس (Base) متعلق به صرافی کوین‌بیس (Coinbase) است؛ بلاکچین لایه دویی که تنها در سال اول فعالیت خود نزدیک به ۱۰۰ میلیون دلار از پردازش تراکنش‌ها درآمد کسب کرد. این دستاورد نشان می‌دهد این مدل هم از نظر اقتصادی پایدار است و هم مقیاس‌پذیری نهادی خوبی دارد.
از نگاه رایان، ماژولار بودن یک مسئله فنی نیست؛ بلکه طرحی استراتژیک است برای اینکه موسسات بتوانند بلاکچین اختصاصی خود را بسازند، بدون اینکه از مزایای یک شبکه جهانی و مشترک اتریوم محروم شوند.
بی‌طرفی و سرعت؛ کدام مهم‌تر است؟
رقبای اتریوم مثل سولانا اغلب روی یک چیز مانور می‌دهند و آن سرعت بالای پردازش است. آنها مدعی هستند که هزاران تراکنش را در ثانیه پردازش می‌کنند. بنابراین آیا چنین شبکه‌ای برای وال‌استریت مناسب‌تر از اتریوم نیست؟
رایان این موضوع را از زاویه دیگری نگاه می‌کند:
وقتی موسسات مالی به بلاکچین نگاه می‌کنن، تنها سوالشون این نیست که چقدر سریعه. بلکه می‌پرسن برای عملکرد درست و پایداری سیستم باید به چه کسی اعتماد کنن. در اکوسیستم اتریوم پاسخ اینه: به هیچ‌کس!
او این ویژگی را بی‌طرفی قابل‌اعتماد (Credible Neutrality) توصیف می‌کند که به این معنی است که لایه پایه (اتریوم) قوانین را به نفع هیچ‌گروهی تغییر نمی‌دهد. اتریوم برخلاف سولانا، از سال ۲۰۱۵ تا به امروز حتی یک روز قطعی هم نداشته و همین اصل را در عمل ثابت کرده است.
در مورد مقیاس‌پذیری هم رایان به نقشه راه ویتالیک بوترین اشاره کرده و می‌گوید ظرفیت اتریوم به جای یک شبکه منفرد، از مجموعه‌ای از شبکه‌های لایه ۲ به دست می‌آید. همین حالا هم توان جمعی پردازشی شبکه اتریوم به ده‌ها هزار تراکنش در ثانیه رسیده و با بروزرسانی‌های آتی این ظرفیت می‌تواند در چند سال آینده از ۱۰۰ هزار تراکنش در ثانیه هم عبور کند. رایان در حمایت از این رویکرد می‌گوید:
مقیاس‌پذیری همین الانم وجود داره بدون اینکه مقوله اعتماد قربانی بشه.
تصویر بزرگ‌تر؛ انتخابی که وال‌استریت نمی‌تواند از آن بگریزد
دنی رایان هرگز مدعی نشده که اتریوم کاملا بی‌عیب و نقص است اما او معتقد است که هیچ شبکه دیگری ترکیب منحصربه‌فردی از امنیت، محرمانگی، ماژولار بودن و بی‌طرفی را در اختیار ندارد.
شاید شرکت‌هایی مثل استرایپ و سرکل با بلاکچین‌های اختصاصی خود آزمایش‌هایی انجام دهند، اما به‌گفته رایان، دیر یا زود به این واقعیت سخت خواهند رسید: «اکثر اونا ناچارند دوباره به اتریوم متصل بشن. چون امنیت رایگان نیست، کمیابه.»
برای وال‌استریت، انتخاب ساده است: یا به جزایری از سیستم‌های اختصاصی محدود و ناکارآمد تن دهد، یا به یک شبکه جهانی، بی‌طرف و آزموده‌شده بپیوندد که یک دهه تاب‌آوری خود را نشان داده است. شاید اتریوم سریع‌ترین نباشد، اما امن‌ترین انتخاب برای آینده مالی جهان است؛ با معماری که به‌سرعت در حال گسترش است و محرمانگی که نه بر پایه وعده‌ها، بلکه بر مبنای ریاضیات تضمین می‌شود.
جمع‌بندی
بازطراحی بازار وال‌استریت اجتناب‌ناپذیر است. فشار فناوری‌های نوین و نیازهای بازار، نهادهای مالی را به سمت تغییر سوق می‌دهد. در این مسیر، اتریوم با وجود کاستی‌ها، مزیت‌هایی کلیدی دارد: امنیتی بی‌سابقه، بی‌طرفی قابل اعتماد، معماری ماژولار و مقیاس‌پذیری مبتنی بر لایه‌های دو که همه این شبکه را به گزینه‌ای مناسب برای وال‌استریت تبدیل کرده‌اند.
دنی رایان و تیمش در اتریالایز روی این باور سرمایه‌گذاری کرده‌اند که آینده وال‌استریت ناگزیر به اتریوم گره خواهد خورد. اگر امنیت کمیاب‌ترین منبع این عصر باشد، اتریوم همان کلیدی است که می‌تواند قفل‌های بزرگترین بازار مالی جهان را باز کند.
