بیت کوین با هدف ساخت پول غیرمتمرکز اختراع شد و پس از آن ویتالیک بوترین تصمیم گرفت تا بستری را برای تمرکززدایی از «همه‌چیز» خلق کند و آن را اتریوم نامید. اتریوم دومین ارز دیجیتال بزرگ بازار رمزارزهاست و در سال‌های اخیر طرفداران بسیار زیادی پیدا کرده است. با این حال، این ارز دیجیتال در یک سال گذشته آنچنان که باید و شاید نتوانسته انتظارات را برآورده کند و فارغ از عملکرد ضعیف قیمتی، برخی معتقدند از اهداف اصلی خود فاصله گرفته است.
از سال ۲۰۱۵ که اتریوم با نام فرانتیر (Frontier) عرضه شد تاکنون، این پروژه مسیر طولانی را طی کرده و از یک ایده بزرگ به بستری برای هزاران هزار اپلیکیشن غیرمتمرکز تبدیل شده است. اما آیا واقعا اتریوم راه خودش را گم کرده و از اهداف خود فاصله گرفته است؟ در این مطلب که از وبسایت کوین دسک برگرفته شده است، با نگاهی منتقدانه به این سوالات پاسخ می‌دهیم.
سردرگم؛ مثل اتریوم
همزمان با تلاش‌های گسترده بلاکچین‌های رقیبی مثل بیت کوین و سولانا برای جذب توسعه‌دهندگان و کاربران اتریوم، به نظر می‌رسد اکوسیستم این ارز دیجیتال عملا از مسیر و اهداف اولیه خود فاصله گرفته است. علاوه بر این، علیرغم ثبات نسبی قیمت اتریوم در ماه‌های اخیر، قیمت این ارز همچنان از اوج ۴۷۰۰ دلاری سال ۲۰۲۱ خود فاصله زیادی دارد.
اما آیا واقعا اتریوم مسیر اصلی خودش را گم کرده است؟ اگر چنین است چطور باید این پروژه را به مسیر اصلی خود بازگردانیم؟
نقل قول معروفی از کنفوسیوس وجود دارد که می‌گوید، «مردی که دو خرگوش را تعقیب می‌کند، هیچ کدام را نمی‌گیرد». در حال حاضر اتریوم به دنبال آن است تا مثل سولانا توان پردازشی خود را برای تسریع تراکنش‌هایش بالاتر ببرد و با توکن اولتراسوند خود (ultra-sound money) که به ضدتورمی بودن آن اشاره دارد می‌خواهد با ذخیره ارزشی مثل بیت کوین رقابت کند. همین باعث شده تا دومین پروژه ارز دیجیتال بزرگ بازار کریپتو چشم‌انداز اصلی خودش برای تبدیل شدن به یک رایانه جهانی را کاملا فراموش کند.
پیتر سیلاگی (Péter Szilágyi) از تیم توسعه اتریوم نیز این شکست را تایید می‌کند و می‌گوید اتریوم از مسیر اصلی خود منحرف شده است. علاوه بر این، علیرغم باورها به پول اولتراسوند اتریوم، نرخ تورم اتریوم به دلیل کاهش فعالیت‌های آنچین و کمتر شدن توکن‌سوزی به ۰۷۴٪ رسیده و این ارز دیجیتال عملا دوباره «تورمی» شده است. در حالی که برخی همچنان از ایده ضدتورمی شدن اتریوم و پول اولتراسوند حمایت می‌کنند، باید این را مدنظر قرار دهیم که هدف اصلی این پروژه، هرگز ارائه ارز دیجیتالی ضدتورمی نبوده است.
اتریوم فراتر از یک ارز دیجیتال است!
بله، اتریوم واقعا چیزی فراتر از یک ارز دیجیتال است و هرگز به دنبال گرفتن لقب سریع‌ترین بلاکچین جهان یا رکوردشکنی در کمترین کارمزد دریافت شده نبوده است. در حقیقت هدف اصلی اتریوم در این سال‌ها ساختن آینده‌ای کاملا غیرمتمرکز بوده و ویتالیک بوترین و سایر بنیانگذاران این پروژه نیز برای تبدیل آن به یک رایانه غیرمتمرکز جهانی تلاش کرده‌اند. اما علیرغم اینکه در حال حاضر هزاران هزار اپلیکیشن غیرمتمرکز مختلف در شبکه اتریوم وجود دارند، به نظر می‌رسد این بلاکچین در رقابت با سایر شبکه‌ها عملا اهداف اصلی خود را فراموش کرده و تمرکزش را از دست داده است.
پس از ریزش قیمت اتریوم به زیر ۲۵۰۰ دلار، انگشت اتهام به عملکرد ضعیف اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز در بلاکچین این ارز دیجیتال نشانه رفته است. بسیاری از برنامه‌های غیرمتمرکز امروزی در شبکه اتریوم برای مدت کوتاهی هایپ می‌شوند اما رابط کاربری درهم و برهم آنها و فعالیت ضعیف توسعه‌دهندگانشان در نهایت کاربران را فراری می‌دهد. بنابراین، بدون برنامه‌های کاربردی قابل استفاده، اتریوم عملا نمی‌تواند به هدف خود در تبدیل شدن به رایانه جهانی دست یابد.
جاه‌طلبی‌های اولیه اتریوم به زیرساخت‌های قوی آن بستگی دارد، نه اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز. نیمه پر لیوان اینجاست که در حال حاضر شبکه‌های ثانویه و ثالثی که در بستر اتریوم راه‌اندازی شده‌اند، به توسعه هرچه بیشتر و تقویت زیرساخت‌های این اکوسیستم ادامه می‌دهند. علاوه بر این، در برهه کنونی بسیاری از شرکت‌ها نیز شبکه‌های بلاکچینی متن‌بازی مثل اتریوم را به شبکه‌های خصوصی ترجیح می‌دهند.
اما حتی با وجود این پیشرفت‌ها، اتریوم همچنان سیر توسعه کندی دارد و در وسط رودمپ مقیاس‌پذیری‌اش گیر افتاده است. این در حالی است که در حال حاضر قابلیت‌ها و توسعه‌های مختلفی از درخت مرکل و zkSTARKها گرفته تا ویژگی انتزاع حساب و راهکارهای لایه سعی در برطرف کردن مشکلات مقیاس‌پذیری این بلاکچین دارند.
چاره چیست؟
به نظر می‌رسد در زمان کنونی، بهتر است اتریوم تمرکز خودش را از مسائل کوتاه‌مدت بردارد. بدون شک اتریوم نیز مثل بیت کوین در نهایت از منجلاب فعالیت‌های پایین درون زنجیره‌ای خلاص می‌شود. با این حال، برای تحقق این مهم، ابتدا باید روایت پول اولتراسوند و رقابت با بلاکچین‌هایی مثل سولانا فراموش شود.
در حال حاضر بروزرسانی‌های مهمی در انتظار اتریوم قرار دارند و ممکن است این بروزرسانی‌ها مشکلات مقیاس‌پذیری این شبکه را برطرف کنند! مثلا، هنوز ما ندیده‌ایم که ویژگی بلاب‌ها در شبکه اتریوم، فارغ از کاربرد آنها در رول‌آپ‌ها چه چیزی برای کاربران به ارمغان می‌آورد.
پس از بروزرسانی دنکون (Dencun) که در ماه مارس انجام شد، اتریوم برای بروزرسانی پکترا (Pectra) آماده می‌شود. انتظار می‌رود این بروزرسانی در پایان سال ۲۰۲۴ انجام شود. پس از این بروزرسانی نیز بروزرسانی پرج (Purge) انجام خواهد شد که اهمیت بسیار زیادی در رقابت اتریوم با سایر شبکه‌ها و دستیابی به پذیرش گسترده‌تر دارد. پرج از طریق حذف داده‌های قدیمی شبکه اتریوم، عملا این اکوسیستم را ساده‌تر می‌کند و برخی از مسائل فنی و هزینه‌های مرتبط با این بلاکچین را کاهش می‌دهد.
اما این امر در نهایت می‌تواند اتریوم را برای ذخیره‌سازی داده‌ها به نهادهای متمرکز وابسته و ماهیت غیرمتمرکز آن را تضعیف کند. چنین اتفاقی مانعی بر سر تبدیل شدن اتریوم به رایانه جهانی به شمار می‌رود و می‌تواند برای توسعه نوآوری‌های مختلفی از جمله سیستم‌های هوش مصنوعی و پروتکل‌های محاسباتی غیرمتمرکز چالش ایجاد کند. راه‌حل مقابله با چنین مشکلاتی، ذخیره‌سازی غیرمتمرکز داده‌هاست.
بله، در حال حاضر اتریوم در وسط رودمپ مقیاس‌پذیری خود گیر کرده است. با این حال، این شبکه می‌تواند با تمرکز بر زیرساخت‌هایش به مسیر اصلی خودش برگردد. این همان چیزی است که واقعا به اتریوم کمک می‌کند تا به رایانه غیرمتمرکز جهانی تبدیل شود.
