تکرار دوباره دوشنبه سیاه سال ۱۹۸۷؛ آیا فدرال رزرو عبرت گرفته است؟
روز گذشته، نسخه دوشنبه سیاه سال ۱۹۸۷ دوباره تکرار شد و بازارهای مالی جهانی در حال فروپاشی و سقوط شدید بودند و کلماتی مانند ریزش، فروپاشی و بازار نزولی در همه جا به چشم میخورد.
به گزارش میهن بلاکچین دوشنبه سیاه که افت شدیدش گریبانگیر تمام معاملهگران و عمده بازارهای مالی جهان شده بود براساس بررسیها نسخه جدیدی از دوشنبه سیاه سال ۱۹۸۷ است اما اینبار در ۲۰۲۴ شاهد آن بودیم.
نسخه آپدیت شده ۱۹۸۷ در سال ۲۰۲۴
نسخه ۱۹۸۷ از دوشنبه سیاه دیروز درحالی در بازار به نمایش درآمد که با این سقوط شدید بازارهای جهانی، کلمات مهمی مانند «تعلیق اتوماتیک معاملات»، «بازار خرسی» و «رکوردهای تاریخی» در گوش همه معاملهگران نجوا میشد.
شاخص نیکی ۲۲۵ (Nikkei 225) و شاخص توپیکس (Topix) به تنهایی بیش از ۱۲٪ از ریزشها را به خود اختصاص دادند که در این سقوط چندین بار «تعلیق اتوماتیک معاملات» که به آن «ترمزهای اتوماتیک» نیر میگویند برای این شاخصها فعال شد.
یکی از این رکوردها متعلق به بازار بورس تایوان بود که بزرگترین افت خود از سال ۱۹۶۷ را ثبت کرد. این رکورد در کره جنوبی نیز از سال ۲۰۰۸ شکسته نشده بود.
داوجونز به عنوان یک شاخص بسیار مهم در آمریکا بیش از ۱٬۰۰۰ پوینت را در سقوط خود از دست داد، این شاخص بزرگترین افت دو سال اخیر را همراه با شاخص SP500 به ثبت رساند.
از سوی دیگر شرکتهای فوتو (Futu) و فیدلیتی (Fidelity) و دیگر شرکتها از هشداری با مضمون احتمال بروز مشکلات در معاملات خبر دادند.
آخرین باری که بازار جهانی چنین آزمون تراژدیکی را تجربه کرد مربوط به سقوط بازار سهام در تاریخ ۱۹ اکتبر ۱۹۸۷ (۲۷ مهر ۱۳۶۶) بود.
در آن زمان، بازارهای سهام در آسیا و اقیانوسیه به شدت سقوط کردند، با ۱۴.۹٪ کاهش شاخص نیکی، بیش از ۴۰٪ افت شاخص هنگ گنگ و ۶۰٪ کاهش شاخص سهام نیوزیلند، بازار آمریکا نیز به آشوب کشیده شد که با ۲۲.۶٪ سقوط شاخص داو جونز و ۳۰٪ کاهش شاخص SP۵۰۰، حدود ۱.۷۱ تریلیون دلار در بازارهای بورس جهانی نابود شد.
علاوه بر شوک مشابه با رویداد اکتبر ۱۹۸۷، عوامل محرک برای این دو سقوط با تغییرات بزرگ در معاملات آربیتراژ و معاملات برنامهریزی شده نیز مشابه بود. با درس عبرت گرفتن از تاریخ، بعد از این چه اتفاقی خواهد افتاد؟ آیا بانک مرکزی ایالات متحده دوباره برای نجات بازار وارد عمل خواهد شد؟
در دوشنبه سیاه ۱۹۸۷ چه گذشت؟
در تاریخ ۱۴ اکتبر ۱۹۸۷، ایالات متحده از کسری تجاری بزرگتر از حد انتظار خبر داد که به کاهش ارزش دلار و شروع سقوط بازار سهام منجر شد. در ۱۶ اکتبر، معرفی قانونی برای حذف برخی مزایای مالیاتی باعث تشدید افت قیمت سهام شد. در دوشنبه، ۱۹ اکتبر، وحشت در بازار باعث شد که بسیاری از مارکت میکرها حتی در ساعتهای اولیه، قیمتگذاری نکنند و بخش بزرگی از سهام شاخصهای S&P ۵۰۰ و داو جونز نتوانند باز شوند. پتانسیل پیش آمده برای آربیتراژ و معاملات هجینگ (پوشش ریسک معاملات که حجم معاملات فروش را بالاتر برد) نیز به ادامه سقوط شاخصها کمک کرد. در پایان روز، شاخص داو جونز با ۲۲.۷۶٪ کاهش به پایینترین سطح خود از عدد ۱٬۹۲۹ رسید. بانک مرکزی ایالات متحده در ۲۰ اکتبر برای نجات بازار از ریزش بیشتر، خبر از کاهش اضطراری نرخ بهره و تسهیل کمی داد. این اقدامات باعث ثبات بازار شد، هرچند که بازار در معاملات اولیه همچنان ریزش خود را ادامه داد تا اینکه بورسهای شیکاگو معاملات را متوقف و پس از چند ساعت، معاملات خود را از سر گرفتند.
آربیتراژ و انحلال معاملات برنامهریزی شده انفجاری را به راه انداختند
در سال ۲۰۲۴، دوشنبه ۵ اوت (۱۵ مرداد) دوشنبه سیاه ۱۹۸۷ همانند یک طوفان به تمام معنا مجددا تکرار شد. در حالی که بازار سهام ایالات متحده در حال حاضر تحت تأثیر جنون هوش مصنوعی قرار دارد، معکوس شدن روند معاملات گروهی و کاهش جذابیت مبادلات انتقالی یا کری ترید (Carry Trade) به علت تغییرات نرخ بهره، به سقوط اخیر بازار کمک شایانی کرد. کری ترید یک استراتژی مالی است که در آن سرمایهگذار از مابهالتفاوت نرخ بهره بین دو ارز سود میبرد.
همچنین، جمعه پیش از سقوط ۱۹۸۷ شاهد «جادوی سهگانه» (به روزهایی در بازارهای مالی اطلاق میشود که در آن سه نوع قرارداد مختلف در بورس همزمان منقضی میشوند) بود که نوسانات را شدیدتر کرد. تحلیلها این کاهش شدید را به هیستری جمعی نسبت دادند که باعث تشدید افت بازار شد.
آیا فدرال رزرو دوباره برای نجات بازار وارد عمل خواهد شد؟
از تاریخ درس بگیریم، فدرال رزرو چه اقداماتی خواهد کرد؟
در پاسخ به سقوط بازار در سال ۱۹۸۷، بانک مرکزی ایالات متحده به صورت اضطراری نرخ بهره را کاهش داد، مکانیزم تعلیق اتوماتیک معاملات را فعال کرد و با ایجاد نقدینگی سعی کرد تا بازار را نجات دهد.
برای کاهش افت بازارهای مالی و جلوگیری از سرریز تاثیرات منفی و مخرب به اقتصاد واقعی، فدرال رزرو سعی کرد به سرعت نقدینگی را به سیستم مالی تزریق کند و از طریق تسهیلات این نقدینگی را به اقتصاد پمپاژ کرد.
همزمان، رئیس وقت فدرال رزرو، آلن گرینسپن (Alan Greenspan)، اعلام کرد که نرخ بهره را به صورت اضطراری ۰.۵٪ کاهش میدهد و نرخ بهره فدرال را از مثبت ۷.۵٪ در روز دوشنبه به حدود ۷٪ در روز سهشنبه کاهش داد.
علاوه بر این، ناظران نیز برای اولین بار مکانیزم مدارشکن یا تعلیق اتوماتیک معاملات را معرفی کردند تا از سقوط بازار به دلیل معاملات از پیش برنامهریزی شده جلوگیری کنند. با فعال شدن این مکانیسم به محض اینکه کاهش یا افزایش غیر عادی در بازار سهام رخ دهد، معاملات فوراً متوقف خواهد شد.
سقوط چگونه پایان خواهد یافت؟
تحلیلگران بر این باورند که بدترین نتیجه ممکن میتواند تکرار بحران ۲۰۰۸ باشد، اما این امر بعید به نظر میرسد. اگرچه سال گذشته برخی از بانکهای بزرگ ایالات متحده به دلیل شرطبندیهای نادرست روی اوراق قرضه دولتی ورشکسته شدند اما بانکها اکنون کمتر از قبل تحت فشار بدهی هستند و سیستم بانکی کمتر از بحرانهای نقدینگی تأثیر میپذیرد، زیرا اعتبار خصوصی بیشتر ریسکهایی را که بانکها قبلاً متحمل میشدند، به عهده گرفته است. ضررهای بزرگی ممکن است رخ دهد و صندوقهای خصوصی ممکن است دچار مشکل شوند، اما این فرایند زمانبر است و باعث بحران سیستماتیک مشابه نخواهد شد.
در حالت ایدهآل، نوسانات شدید بازار سهام همانند سال ۱۹۸۷ بدون اینکه مشکلات گستردهتری ایجاد کند فروکش خواهد کرد به همین دلیل انتظار داریم این فرایند کندتر از سال ۱۹۸۷ پیش برود. هیجان مرتبط با هوش مصنوعی میتواند موجب کاهش بیشتر قیمت سهام شود: حتی پس از ۳۰٪ افت از بالاترین نقطه قیمتی در ماه ژوئن، سهام انویدیا امسال رشدی دو برابر داشته است. اما بازارها در حال حاضر به وضعیت عادی نزدیکتر شدهاند، به طوری که نزدک ۱۰۰ از ابتدای سال فقط ۶٪ و S&P کمتر از ۹٪ افزایش داشتهاند.
یاردنی (Yardeni)، پدر Bond Guardians، معتقد است:
در واقع خطر بزرگ برای فروشهای سنگین و ریزش در بازار این است که میتواند خود تقویتشونده شده و به یک بحران اعتباری تبدیل شود. این امکان وجود دارد که بازگشت این تجارت سودآور به نوعی بحران مالی تبدیل شود که منجر به رکود شود.
با این حال، درنهایت او تأکید کرد به شخصه پیشبینی نمیکند که این امر به وقوع بپیوندد.
