اصطلاحات غیرمتمرکز (decentralized) و توزیع شده (distributed) معمولاً هنگام صحبت در مورد بلاک چین‌ها استفاده می‌شود که اغلب گیج کننده هستند؛ زیرا تفاوت همیشه آشکار نیست.
به عنوان مثال پروتکل بلاک چین بیت کوین یک سیستم غیرمتمرکز برای مبادله پول نقد دیجیتالی است؛ اما این نیز نمونه‌ای از فناوری دفتر کل توزیع شده است. چه اتفاقی افتاده است؟
پیش از مفهوم توزیع شده ، باید مفاهیم متمرکز و غیرمتمرکز را بدانید
در یک سیستم متمرکز، کنترل فقط توسط یک نهاد انجام می‌شود (برای مثال یک شخص یا یک شرکت).
در یک سیستم غیرمتمرکز، هیچ نهاد کنترل کننده‌ای وجود ندارد. در عوض، کنترل بین چندین نهاد مستقل تقسیم می‌شود؛ هیچ نهادی کنترل بر روی بلاک چین ندارد، بلکه شبکه‌ای از نودها به اجماع می‌رسند که کدام تراکنش تایید شود.
مفهوم توزیع شده ، به تفاوت مکان‌ها اشاره دارد
در سیستم توزیع نشده (یا مشترک) تمام اجزای سیستم در یک مکان فیزیکی یکسان قرار دارند. در یک سیستم توزیع شده ، اجزای سیستم در مکان‌های جداگانه قرار دارند. در بلاک چین که یک سیستم توزیع شده است، نودهای شبکه هر یک از سراسر دنیا هستند و مختص به یک جای مشخص نیستند. اجازه دهید با مثال آن را توضیح دهم.
تصور کنید که شما در حال نوشتن سندی با استفاده از برنامه مایکروسافت ورد بر روی رایانه شخصی هستید که سیستم عامل ویندوز را اجرا می‌کند. این تنظیمات هم متمرکز است و هم توزیع نشده؛ یک نهاد (مایکروسافت)، برنامه و سیستم عامل شما را کنترل می‌کند. برنامه و سیستم عامل٬ هر دو در رایانه شخصی شما قرار دارند؛ یعنی در یک مکان فیزیکی (توزیع نشده).
حال فرض کنید یک سیستم عامل متن باز مانند لینوکس را بر روی رایانه شخصی خود با نرم افزار واژه پرداز متن باز اجرا کنید. افراد و سازمان‌های مختلفی در تکامل هر دو مورد نقش دارند (تنظیمات اکنون غیرمتمرکز است). از طرف دیگر، شما هنوز هم برای اجرای تمام نرم افزارها از یک رایانه فیزیکی استفاده می کنید (هنوز توزیع نشده است).
یک سیستم توزیع شده اما متمرکز، ممکن است متناقض به نظر برسد؛ اما اگر از تعاریف فوق بر اساس کنترل و موقعیت مکانی استفاده کنیم، خواهیم دید که چگونه کار می٬کند.
یک سرویس خدمات ابری را که سرویس ذخیره سازی داده را ارائه می‌دهد را در نظر بگیرید. از نظر فیزیکی، داده‌های شما با توجه به در دسترس بودن منابع و انعطاف پذیری ( توزیع شده ) می‌توانند در دستگاه‌های مختلف به اشتراک گذاشته شده و تکرار شوند. با این حال، هر جا که ماشین‌ها و امکانات ذخیره سازی داده‌ها اتفاق می‌افتد، هنوز ارائه دهنده خدمات ابری آنها را کنترل می‌کند (متمرکز).
مورد آخر باقی می‌ماند؛ یعنی سیستم غیرمتمرکز و توزیع شده . بیت کوین را مثال می‌زنیم. بیت کوین دارای زیرساخت بلاک چین است که توسط هیچ یک از نهادها قابل تغییر نیست (غیرمتمرکز). همچنین به عنوان یک شبکه همتا به همتا در رایانه‌های مستقل سراسر جهان ( توزیع شده ) اجرا می‌شود. اکنون می‌توانیم از بحث درباره میزان واقعی توزیع شده یا غیرمتمرکز بودن بلاک چین‌های مشخص درک بیشتری داشته باشیم.
بلاک چین خصوصی و عمومی
در حالی که بلاک چین‌های عمومی تمایل به غیرمتمرکز بودن دارند، بلاک چین‌های خصوصی به طور معمول توسط یک نهاد مانند یک شرکت کنترل می‌شوند؛ به این دلیل برخی افراد پیشنهاد می‌کنند که بلاک چین‌های خصوصی نباید بلاک چین نامیده شوند (یعنی آنها متمرکز هستند).
از طرف دیگر بلاک چین‌های غیرمتمرکز با استفاده از یک سیستم اجماع ماینینگ مانند گواه اثبات کار (POW) ممکن است غیرمتمرکز بودن خود را از دست بدهند؛ اگر یک ماینر (یا گروه ماینرها) از سایرین قدرتمندتر شود و منجر به حمله ۵۱ درصد شوند، می‌توانند کنترل بیشتر شبکه را در دست بگیرند و در این صورت آن بلاک چین دیگر غیرمتمرکز نخواهد بود.
در غیر این صورت٬ صرافی‌های ارز دیجیتال که به کاربران بلاک چین‌های غیرمتمرکز خدمات ارائه می‌دهند، تمرکز و ریسک به وجود می‌آورند. صرافی Mt. Gox را در نظر بگیرید که زمانی بزرگ‌ترین صرافی آنلاین خرید و فروش بیت کوین بود. این صرافی که توسط یک نهاد کنترل می‌شد، امنیت کمی داشت و قبل از تعطیل شدن کامل، چندین بار هک شد.
حتی بلاک چین‌های بیت کوین و اتریوم که طراحی غیرمتمرکز دارند، در یک مطالعه انجام شده در دانشگاه کرنل جز به جز غیرمتمرکز ارزیابی نشده‌اند. این مطالعه نشان داد که قدرت در بین معدود ماینرها یا استخرهای ماینینگ متمرکز شده است. همچنين، تعداد بسياري از نودهای بلاک چین به صورت فیزیکی فقط در تعداد کمی مركز بزرگ داده قرار گرفته‌اند كه اين بلاك چین‌ها را كمتر از آنچه تصور می شود، توزيع شده می‌كند.
برای نتیجه گیری، درجات مختلف غیرمتمرکز و توزیع شده وجود دارد و نه تقسیم بندی‌های دشوار. غیرمتمرکز یا توزیع مطلوب پس از آن، بستگی به اهداف شما دارد.
