در حالی که رقابت میان راهکارهای مقیاس‌پذیری اتریوم شدت گرفته، پروژه زی‌کی‌سینک (ZKsync) در آستانه یکی از مهم‌ترین تصمیم‌های خود قرار گرفته است. الکس گلوچوفسکی (Alex Gluchowski)، هم‌بنیان‌گذار این پروژه و مدیرعامل شرکت متر لبز (Matter Labs)، پیشنهاد تازه‌ای مطرح کرده است که می‌تواند مسیر اقتصادی و ساختار حاکمیتی ZKsync را دگرگون کند. او معتقد است زمان آن رسیده که توکن حاکمیتی این شبکه از نقش صرفاً مدیریتی فاصله بگیرد و به یک دارایی تبدیل شود که کاربرد اقتصادی واقعی دارد و ارزش درون شبکه را جذب می‌کند.
به گزارش میهن بلاکچین، گلوچوفسکی در پستی که روز سه‌شنبه در انجمن ZKsync منتشر کرد، توضیح داد که توکن حاکمیتی این پروژه در مراحل ابتدایی توسعه، زمانی که معماری و مسیر پذیرش شبکه هنوز در حال شکل‌گیری بود، کارکرد خود را به‌خوبی انجام داد. اما امروز که زی‌کی‌سینک به اکوسیستمی از زنجیره‌های به‌هم‌پیوسته مبتنی بر اثبات دانش صفر تبدیل شده، لازم است مدل توکنی آن نیز متناسب با این رشد تکامل یابد.
تزریق ارزش اقتصادی به درون شبکه
هم‌بنیان‌گذار زی‌کی‌سینک نوشت:
هدف این است که استفاده از شبکه با ایجاد ارزش هم‌راستا شود، تمرکززدایی به شکل اقتصادی پایدار حفظ شود و شبکه بتواند سهم معناداری از منافع اقتصادی را که ایجاد می‌کند، جذب کند.
به گفته گلوچوفسکی، طراحی جدید باید به‌گونه‌ای باشد که جریان درآمدی حاصل از فعالیت‌های شبکه دوباره به اقتصاد آن بازگردد.
این چرخه باعث می‌شود زیرساخت‌ها به‌صورت مداوم به‌روزرسانی شوند، امنیت افزایش یابد، پروژه‌های عمومی تأمین مالی شوند و در نهایت، استقلال بلندمدت شبکه حفظ شود. گلوچوفسکی تأکید کرد که هدف از این طراحی، ایجاد حلقه اقتصادی خودتقویت‌کننده است که در آن افزایش استفاده از شبکه به افزایش منابع منجر شود و این منابع نیز بهبودهایی را رقم بزنند که مشارکت بیشتر کاربران را در پی دارد.
در این طرح، ارزش توکن بازطراحی‌شده ZK از دو منبع آنچین و آفچین اصلی تأمین می‌شود. بخش آنچین از کارمزدهای بومی پروتکل حاصل می‌شود که شامل تعاملات میان‌زنجیره‌ای، تسویه‌ها و پیام‌رسانی میان زنجیره‌هاست. در بخش آفچین نیز ارزش از قراردادهای صدور مجوز نرم‌افزاری (Licensing Agreements) برای مؤسسات و شرکت‌های بزرگ تأمین می‌شود.
گلوچوفسکی توضیح داد که هرچند پشته نرم‌افزاری ZKsync متن‌باز است و استفاده از آن آزاد محسوب می‌شود، اما زمانی که شرکت‌های بزرگ از زیرساخت‌های توسعه‌یافته توسط جامعه برای کاربردهای پیچیده مانند ادغام خزانه‌داری (Treasury Integrations) استفاده می‌کنند، منطقی است که توافق‌هایی برقرار شود تا بخشی از ارزش ایجادشده دوباره به اکوسیستم بازگردد. به گفته او:
وقتی قابلیت‌هایی با سرمایه جامعه ساخته می‌شوند، طبیعی است که استفاده تجاری از آن‌ها ارزش افزوده‌ای به همان جامعه بازگرداند.
در ادامه، تمام ارزش جمع‌آوری‌شده به سامانه‌ای تحت کنترل حاکمیت شبکه منتقل می‌شود تا به‌صورت شفاف در مسیرهای مشخصی مانند بازخرید توکن (Buyback)، پاداش استیکینگ، سوزاندن توکن و تأمین مالی اکوسیستم هزینه شود. گلوچوفسکی تأکید کرد که برای پایداری تمرکززدایی، باید مدل اقتصادی شبکه نیز پایدار باشد که بتواند توسعه، امنیت و بهره‌برداری شبکه را از طریق مشارکت‌کنندگان مستقل حفظ کند، نه این‌که به یک حامی مرکزی اتکا کند.
گام بعدی در مسیر ZKnomics
پیشنهاد بازنگری توکن ZKsync از ماه‌ها پیش در حال بررسی بوده است. در ماه ژوئن، عمر ازهر (Omar Azhar)، مدیر توسعه تجاری متر لبز، در طرحی با عنوان چشم‌انداز نقشه‌راه ZKnomics ایده مشابهی را مطرح کرده بود. او نوشته بود:
زی‌کی‌نومیکس (ZKnomics) برای هم‌سویی سلامت بلندمدت پروتکل با کارکرد اقتصادی آن طراحی شده است. این سیستم به‌گونه‌ای است که استفاده از شبکه درآمد ایجاد می‌کند و این درآمد به‌صورت برنامه‌ریزی‌شده در دو مسیر اصلی تشویق مشارکت‌کنندگان پروتکل و مدیریت عرضه توکن تخصیص می‌یابد.
اگرچه زمان‌بندی اجرای این تغییرات هنوز مشخص نیست، گلوچوفسکی نسخه اولیه این پیشنهاد را در شبکه اجتماعی ایکس (X) نیز منتشر کرده تا بازخورد بیشتری از سوی جامعه دریافت کند. او وعده داده است که جزئیات کامل طرح، زمانی منتشر خواهد شد که پشتیبانی گسترده‌ای برای این مسیر جدید در میان جامعه ZKsync شکل گرفته باشد.
این تغییر، اگر تصویب شود، می‌تواند نقطه عطفی در مسیر تکامل اقتصاد درون‌زنجیره‌ای ZKsync باشد که گامی به‌سوی مدلی که در آن توکن نه‌تنها ابزار رأی‌گیری، بلکه ستون فقرات اقتصاد شبکه محسوب می‌شود.
