اقتصاد مشارکتی (Sharing Economy) به سرعت در حال تغییر شکل دادن تعامل بین مردم و کارهاست. ارزش این اقتصاد در ۵ سال گذشته حدود ۱۵ میلیارد دلار بود و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۵ به بیش از ۳۳۵ میلیارد دلار برسد. این صنعت گنجایش توسعه بسیار زیادی دارد.
بعضی از افراد بدبین اعتقاد دارند که بلاک چین نمی‌تواند نقش مهمی در پلتفرمی که مردم از طریق آن خدمات و یا کالاها را بر اساس ارتباط چهره به چهره رد و بدل می‌کنند یا به اشتراک می‌گذارند، داشته باشد. اما بلاک چین نقش بسیار حیاتی در این زمینه دارد.
مشکلات اقتصاد مشارکتی
به گفته مجموعه “مشاوران بلاک چین (Blockchain Council)” که یک گروه متخصص و محقق و توسعه‌دهنده تکنولوژی هستند، در حال حاضر اقتصاد مشارکتی سازوکار ضعیفی دارد که درآمد بدست آمده را به طور عادلانه بین تمام اعضای مشارکت‌کننده تقسیم نمی‌کند. همچنین پلتفرم‌هایی مثل Uber و Airbnb درحالی که ارتباطات می‌تواند به صورت همتا به همتا (P2P) باشد، نقش واسط را بازی می‌کنند و کاربران را مجبور می‌کنند که طبق شرایط خودشان عمل کنند.
ارتباطات مستقیم (بین کاربران) به شدت محدود و ناامید کننده است. درست است که این پلتفرم‌ها رابط کاربری زیبایی دارند، ولی کاربران نمی‌توانند بدون نقض شرایط و قوانین آن‌ها، با هم ارتباط مستقیم برقرار کنند.
این شرکت‌ها به راحتی می‌توانند قیمت‌ها را تغییر دهند. آن‌ها بیشتر درآمدها را برای خودشان برمی‌دارند در حالی که ارتباطات این سیستم قابلیت این را دارد که همتا به همتا باشد. به علاوه این که موارد امنیتی و جرم هم ممکن است اتفاق بیوفتد. در سال ۲۰۱۷ تعداد ۲۹۳۶ مورد و در سال ۲۰۱۸ تعداد ۳۰۴۵ مورد تجاوز جنسی توسط اوبر فقط در کشور آمریکا گزارش شده است. در سایر شرکت‌های این حوزه مثل Grab در مالزی و Ola در هند نیز موارد مشابهی گزارش شده است.
این حیرت آور است که سایت‌های بسیاری وجود دارند که کارشان بیان ماجراهای ترسناکی است که در Airbnb رخ داده است. از تیراندازی در هالووین و دزدی و تن‌فروشی گرفته تا جاسوسی و تصویربرداری مخفی از مسافران.
با وجود این که پلتفرم‌هایی مثل Airbnb پروسه‌های مختلفی برای چک کردن سابقه افراد و افزایش امنیت دارند، فرآیند تایید هویت همچنان نیاز به بهبود دارد. فناوری بلاک چین می‌تواند در پروسه چک کردن سابقه‌ها بسیار کمک کننده باشد و این فرآیند را کارآمدتر کند. حتی می‌تواند یک قدم فراتر برود و برای رفتار شایسته، پاداش و برای رفتار ناشایست، جریمه در نظر بگیرد.
ماهیت غیرمتمرکز بلاک چین امنیت پایگاه‌های داده را تضمین می‌کند و آسیب‌پذیری سرورهای متمرکز را به حداقل می‌رساند.
ظهور پلتفرم‌های اقتصاد مشارکتی بر پایه بلاک چین
با مزیت‌های بسیاری که اقتصاد مشارکتی از پیدایش فناوری بلاک چین بدست آورده است، اکنون شاهد ظهور پلتفرم‌های اقتصاد مشارکتی هستیم که در بستر این فناوری تولید می‌شوند.
نقش بلاک چین در اقتصاد مشارکتی با کمک پروتکل‌هایی مثل TimeCoinPrototol آسان‌تر هم می‌شود. این پروتکل پلتفرمی را در اختیار پروژه‌های جدید برای ارائه خدمات اقتصاد مشارکتی قرار می‌دهد. هدف این پروژه حل برخی از مشکلات اقتصاد پرهیاهوی فعلی است.
با اجرایی شدن این پروژه در سال گذشته و استفاده از “بلیط‌های زمانی (Time Tickets)” کاربران می‌توانند ساعت‌های کارشان را با توکن مبادله کنند. این توکن‌ها را می‌توان در ازای خدمات مختلفی مثل مشاوره، عکاسی و مشاوره ارتباطات خریداری کرد. دیگر کاربردهای مهم می‌تواند ارائه خدمات مشاوره مالی، فال بینی، برنامه‌نویسی و مربیگری را نام برد.
طبق خبر وب سایت Cointelegraph:
ارزش پروژه بلیط‌های زمانی تاکنون به میزان ۳.۲ میلیون دلار افزایش داشته است و در حال برنامه‌ریزی برای عرضه اولیه صرافی در هنگ کنگ بوده تا پروتکل TimeCoin در عمل به طور کامل راه‌اندازی شود. در مجموع قرار است ۱۰۰ میلیون توکن TimeCoin یا به اختصار TMCN عرضه شود که ۵۸ درصد آن‌ها در فروش اولیه فروخته خواهد شد.
پروتکل TimeCoin در حقیقت یک پلتفرم است که برای ارائه خدمات اقتصاد مشارکتی از بلاک چین استفاده می‌کند. پروژه‌های دیگری هم در این زمینه وجود دارند مثل Origin در بستر اتریوم و یا چندین پروژه دیفای دیگر که می‌توانید آن‌ها را وب سایت Defiprime.com مشاهده کنید.
انتظار می‌رود که رشد اقتصاد مشارکتی بسیار بیشتر از شرکت‌های عملیاتی سنتی باشد. طبق یک مطالعه صورت گرفته توسط PWC، درآمد اقتصاد مشارکتی از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۵ به مقدار ۲۲۳۳ درصد افزایش خواهد داشت. این در حالیست که شرکت‌های عملیاتی سنتی تنها ۳۹.۶ درصد افزایش درآمد را تجربه خواهند کرد.
این مطالعه که در سال ۲۰۱۵ انجام شد همچنین نشان داد که حدود ۴۴ درصد آمریکایی‌ها با این مفهوم آشنا هستند و ۱۹ درصد آن‌ها قبلا آن را تجربه کرده‌اند. با پیشرفت‌های حاصل شده در سال ۲۰۲۰ این اعداد افزایش بسیار زیادی پیدا کرده‌اند.
در همین راستا Statista پیش‌بینی کرده است که تا سال ۲۰۲۱ بیشتر از ۸۶ درصد آمریکایی‌ها در اقتصاد مشارکتی شرکت خواهد کرد. این عدد تقریبا دو برابر تعداد ۴۴.۸ میلیون نفری خواهد بود که در سال ۲۰۱۶ از این پروژه‌ها استفاده کرده بودند.
طبق اطلاعاتCredit Suisse، هفده درصد مردم از ایده اشتراک گذاری لوازم خودشان (حتی مبل شخصی‌شان) استقبال می‌کنند. این نشان می‌دهد که اقتصاد مشارکتی در حال افزایش محبوبیت در بین مردم است و آن‌ها تمایل دارند لوازمی را که مورد استفاده کمی دارد، با دیگران به اشتراک بگذارند.
China Daily در این ارتباط گزارش داده است که بیش از ۷۰۰ میلیون نفر از مردم چین در سال ۲۰۱۷ از اقتصاد مشارکتی استفاده کردند. این تعداد بیش از نصف جمعیت این کشور است و ارزش این صنعت در آن سال بیش از ۷۶۰ میلیارد دلار تخمین زده می‌شد.
به گفته Airbnb، این پلتفرم جدید باعث شده درآمد سالیانه هتل‌های سراسر جهان ۴۵۰ میلیون دلار کاهش داشته باشد. بسیاری از مردم به خاطر ارزان‌تر بودن تمایل دارند از آن استفاده کنند و یکی از ۱۴۰۰ جزیره و یا یکی از ۳۰۰۰ قصر موجود در این پلتفرم را اجاره کنند.
در نهایت این که بلاک چین به پلتفرم‌های اقتصاد مشارکتی کمک می‌کند تا وابستگی کمتری به شرکت‌ها داشته باشند. در حقیقت با از حذف مدیران و واسطه‌ها و کارمندان، هزینه‌ها به شدت کاهش پیدا می‌کند. با استفاده از سیستم رتبه‌بندی داخلی و حذف سانسورها به کمک فناوری بلاک چین، می‌توان امنیت را هم تضمین کرد. علاوه بر این‌ها، با مدیریت جمعی کاربران، انگیزه‌های مالی افزایش می‌یابد و عدالت هم رعایت می‌شود.
