رقابت در جنگ هش ریت بیت کوین اخیر به اوج خود رسیده است؛ برنده کیست؟

طی یک دهه گذشته، بیت کوین از جمع کوچکی از خوره‌های فناوری که “پول اینترنتی جادویی” را به یکدیگر ارسال می‌کردند به پدیده پول جهانی تبدیل شده است که توسط افراد، صندوق‌ها و حتی شرکت‌های بزرگ نگهداری می‌شود. فرقی نمی‌کند بیت کوین را دوست داشته باشید یا از آن متنفر باشید، مهم این است که این رمز ارز می‌خواهد مدت‌ها به فعالیت خود ادامه دهد.

البته تمرکز اصلی همواره بر روی قیمت است، اما قیمت اغلب اوقات به جای شاخص‌های واقعی، به نیروهای بازار وابسته است. به همین دلیل باید به اتفاقات پشت‌پرده توجه کنید که در مورد بیت کوین، بررسی شبکه بیت کوین است.

همانطور که هش ریت و سختی ماینینگ اغلب اوقات با نوسانات آتی قیمت در ارتباط است، خود شبکه می‌تواند تصویر واضح‌تری از شرایط پیش‌رو ارائه دهد.

عوامل فاندامنتال بیت کوین

اگر نمی‌دانید در شبکه بیت کوین چه می‌گذرد، باید بگوییم که این شبکه بسیار جالب است. نکات زیادی را باید درباره پردازش بلاک‌ها، تجهیزات مورد نیاز و اهمیت یک منبع تامین برق مقرون به صرفه را بیاموزید. هرچند در این مقاله به توان پردازشی شبکه بیت کوین که به آن هش ریت نیز می‌گویند خواهیم پرداخت.

وقتی که به یکدیگر بیت کوین ارسال می‌کنید، این تراکنش به همراه چند تراکنش افراد دیگر در یک بلاک جمع می‌شوند و به شبکه جهانی از دستگاه‌ها ارسال می‌شوند تا بررسی و تایید شوند. این دستگاه‌ها با یکدیگر رقابت می‌کنند تا زودتر از رقبای خود بتوانند تراکنش‌های مورد نظر را پردازش کنند و پس از آن، دستگاه‌هایی که زودتر به این امر دست یافتند با بیت کوین‌های جدید و کارمزد موجود در بلاک پاداش دریافت می‌کنند.

به این دستگاه‌ها، ماینر گفته می‌شود و هرچه ماینر (یا هش ریت) بیشتری داشته باشید می‌توانید حضور و تاثیر بیشتری در شبکه بگذارید. به عبارت ساده‌تر، هش ریت بیشتر به معنای بیت کوین بیشتر است. البته این موضوع را به زبان ساده مطرح کردیم و سایر عوامل نیز در این موضوع دخیل هستند، اما برای بیان منظور همین مقدار کافی است.

شرایط گفته‌شده منجر به ایجاد صنعت چندین میلیارد دلاری ساخت تجهیزات ماینینگ شده است که بهتر، سریعتر و کارآمدتر از پیشینیان خود است. ماینرها به تنهایی یا به صورت همکاری‌های گروهی کار می‌کنند تا بتوانند با کمترین مصرف برق و کمترین هزینه ممکن، بیشترین هش ریت را به دست آورند. از آنجایی که هر فردی می‌تواند به شبکه ملحق شود یا از آن خارج شود، شرکت‌های بزرگ با صدها و حتی هزاران دستگاه‌ها وارد این عرصه شده‌اند تا با ایجاد توان هش عظیم به کسب پاداش بیت کوین بپردازند.

تمام این شرکت‌ها، حداقل در ظاهر امر، به نظر می‌رسد که شرکت‌های بخش خصوصی باشند. این موضوع با توجه به آنکه رویکرد آنها صرفا تجاری است به شدت تعجب برانگیز است. هرچند، اخیرا مرز بین بخش خصوصی و توان ماینینگ دولتی در حال کمرنگ‌تر شدن است. به عبارت دیگر، آیا به جای شرکت‌ها، شاهد ورود کشورهای مختلف به جنگ هش ریت هستیم؟ هرچند، به نظر می‌رسد شواهدی وجود دارد که این جنگ هم‌اکنون شروع شده است.

جنگ هش ریت

نمودار کمتر شناخته‌شده‌ای در وبسایت دانشگاه کمبریج به نشانی cbeci.org وجود دارد که نحوه تغییر هش ریت در کشورهای مختلف در زمان‌های مختلف را نشان می‌دهد. اگرچه این اطلاعات نواقصی نیز دارند (برای مثال فقط ۳۷ درصد کل هش ریت را پوشش می‌دهد)، اما تصویر واضحی از این موضوع نشان می‌دهد که در حال حاضر بیشترین هش ریت متعلق به کدام کشور است و کدام کشورها در صدد افزایش حضور و کسب درصد بیشتری از هش ریت هستند.

برای مثال، در نمودار فوق می‌توان مشاهده کرد که کشور چین بزرگترین بازیگر این عرصه در سپتامبر ۲۰۱۹ بود. این موضوع آنچنان تعجب برانگیز نیست زیرا دسترسی به برق ارزان و امکان تهیه سریع و آسان تجهیزات ماینینگ در این کشور وجود دارد.

۶ ماه پس از سپتامبر ۲۰۱۹ یعنی در ماه آوریل ۲۰۲۰، نمودارها تغییرات چشمگیری داشته‌اند. هرچند، در نگاه اول این تغییرات مشخص نیستند:

سهم هش ریت کشور چین طی ۶ ماه ۱۰.۵۸ درصد کاهش یافته است. این درصدها متعلق به کشورهای آمریکا، روسیه، قزاقستان، مالزی، ایران هستند و می‌توانیم مشاهده کنیم که کشور ونزوئلا نیز توانسته است به این نمودار راه یابد.

طی این مدت ۶ ماهه، طبق اطلاعاتی که مستقیما از بلاک چین دریافت شده است، هش ریت شبکه بیت کوین از ۸۶ به ۱۱۰ اگزاهش در ثانیه رسیده است که افزایش ۷۸.۱۸ درصدی را نشان می‌دهد.

این موضوع بدان معنا است که برای آنکه کشورها بتوانند رتبه خود را در نمودار فوق حفظ کنند باید به همان میزان افزایش هش ریت شبکه، توان پردازشی خود را افزایش دهند. دستیابی به این موضوع به سرمایه‌گذاری چشمگیری نیاز دارد که می‌توان به ۴ کشور در این خصوص اشاره کرد:

• ونزوئلا توانسته است طی این ۶ ماه، ۰.۴۲ درصد هش ریت جهانی را به دست آورد.
• هش ریت آمریکا ۷۸.۳۳ درصد نسبت به ۶ ماه گذشته افزایش یافته است.
• هش ریت ایران ۱۱۹.۵۴ درصد نسبت به ۶ ماه گذشته افزایش یافته است.
• هش ریت قزاقستان ۳۳۴.۵۱ درصد نسبت به ۶ ماه گذشته افزایش یافته است.

بررسی هرکدام از این کشورها، تفاوت در رویکردها و انگیزه‌های احتمالی آنها را نشان می‌دهد.

آمریکا

در این فهرست، فقط آمریکا به عنوان یک کشور جهان اول در نظر گرفته می‌شود و اگرچه این کشور مخالف با بیت کوین نیست، اما در سطح دولتی و فدرال نیز به موافقت با بیت کوین نمی‌پردازد.

بدین ترتیب، بعضی از ایالت‌ها نظیر جورجیا، کنتاکی، کارولینای شمالی و نیویورک از اقدامات و عملیات ماینینگ در سطح کلان استقبال کرده‌اند. شرکت‌هایی نظیر Core Scientific و Northern Data AG و Blockstream دارای فارم‌های ماینینگ در این ایالت‌ها هستند و فارم‌های دیگری نیز در حال ایجاد هستند. هرچند، تمام این شرکت‌ها تحت هدایت سرمایه‌گذاران مختلف هستند و از مزایای مشوق‌های دولتی بهره نمی‌برند.

ایران

ایران کشوری است که تحت تحریم‌هایی است که مستقیما بر اقتصاد آن تاثیرگذار است. در نتیجه کاملا منطقی است که به دنبال فرصت‌هایی برای استفاده و کسب سود باشد.

نکته جالب این است که ماینینگ تا ماه آگوست ۲۰۱۹ یک فعالیت غیرقانونی و عمدتا زیرزمینی بوده است و پس از آن بود که وزیر صنعت، معدن و تجارت متوجه فرصت‌های ایجادشده توسط این عرصه شد.

اکنون نه تنها این وزارتخانه جریان کسب درآمد از طریق ارائه مجوز ایجاد کرده است (طبق گفته امیرحسین سعیدی نائینی رییس سازمان صنفی رایانه‌ای ایران بیش از ۱۰۰۰ مجوز ارائه شده است) بلکه مشخص شده است که فروش برق در داخل کشور می‌تواند سودآور باشد.

بنابراین، دسترسی به شرایط ماینینگ در ایران آسانتر شده است و از اینرو، ورود سرمایه‌های خارجی از مسیرهایی که تحت تحریم نیستند میسر شده است.

در اواخر ماه سپتامبر ۲۰۲۰، نشریه تهران تایمز گزارش داد که سه نیروگاه برق مجوز استخراج بیت کوین و استفاده مستقیم از برق تولیدی خود را اخذ کرده‌اند.

شرایط خاصی نظیر استفاده از تجهیزات اختصاصی که به شبکه برق ملی متصل نباشند در این مجوز وجود دارد و هزینه‌ها و مالیات دولتی نیز در آن دخیل است. اما با تمام این تفاسیر، این اقدام نشان می‌دهد که مواضع دولت ایران طی چند سال اخیر تا چه حد تغییر کرده است.

این موضوع در بیانیه رییس سازمان صنفی رایانه‌ای ایران در اواخر سال ۲۰۱۹ به شرح زیر بیان شده است:

مطالعات و تحقیقات ما نشان می‌دهد که صنعت ماینینگ ارز دیجیتال پتانسیل ۸.۵ میلیارد دلار ارزآوری به اقتصاد را دارد.

نکته جالب این است که ایران به جای انباشت بیت کوین به دنبال دریافت دلار است. هرچند، این موضوع برای سایر کشورهایی که مستقیما با ایران در حال رقابت برای کسب سهم بیشتری از هش ریت هستند صادق نیست.

ونزوئلا

اقتصاد ونزوئلا به دلیل انبوهی از مشکلات مرتبط با فساد اقتصادی و تحریم به شدت آشفته است، اما اقداماتی برای افزایش حضور خود در عرصه ماینینگ انجام داده است. هرچند، ماینینگ در ونزوئلا همانند ایران تا این اواخر نیز فعالیتی غیرقانونی بوده است.

سازمان دولتی مسئول قانونگذاری ارزهای دیجیتال در یک اقدام ناگهانی، طی حکمی در تاریخ ۲۱ سپتامبر، صنعت ماینینگ را قانونی کرد و به مشروعیت شناخت.

ژوزلیت رامیرز (Juselit Ramirez) رییس سازمان نظارت ملی بر ارزهای دیجیتال و فعالیت‌های مرتبط با آن (SUNACRIP) این حکم را صادر کرده است. ژوزلیت رامیرز همان فردی است که توسط آمریکا به جرم فساد و قاچاق مواد مخدر تحت پیگرد قانونی است.

هرچند، مطالعه این مجوز جالب است. متقاضیان نه تنها باید فرایند پیچیده درخواست مجوز را پشت‌سر بگذارند، بلکه باید تحت اختیار و ثبت دولت باشند، فقط با تایید دولت می‌توانند تجهیزات مورد نیاز را وارد کنند و تمام فعالیت‌های ماینینگ باید از استخر ماینینگ متمرکز و تحت کنترل دولت به اسم استخر استخراج دیجیتال ملی انجام شود.

بخش آخر این مجوز، به غیر از کنترل واضح، این احتمال را به وجود می‌آورد که دولت به دنبال جمع‌آوری و انباشت مستقیم بیت کوین از طریق کارمزدهای استخر یا سایر مالیات‌های مرتبط باشد.

با توجه به سطح تحریم‌هایی که ونزوئلا با آن مواجه است، اقدامات ناموفق این کشور برای پس گرفتن طلاهای خود از بانک انگلستان و نیاز به دارایی‌های با ارزش به منظور جبران ترازنامه مالی اسفناک خود، انجام اقدامات اخیر در حوزه ماینینگ منطقی است.

با وجود افزایش توان هش، ساختار رسمی و قانونی برای ماینینگ و وجود مشوق‌ها و انگیزه‌های مشخص برای انجام این کار، می‌توان انتظار افزایش هش ریت ونزوئلا در آینده نزدیک را داشت. هرچند بعید است که سهم هش ریت جهانی آن به دلیل سرعت پیشرفت کشورهای دیگر تغییری کند.

قزاقستان

موضع قانونی قزاقستان نیز همانند سایر کشورها در خصوص ماینینگ به تازگی شفاف و مشخص شده است، زیرا سودآوری به دلار آن، مشوقی جذاب است.

ماینینگ در قزاقستان کاملا نسبت به گذشته تغییر کرده است. در سال ۲۰۱۸، بانک ملی قزاقستان پیشنهاد غیرقانونی کردن کل ارزهای دیجیتال را ارائه کرد، اما چند ماه بعد شاهد تغییر موضع کامل دولت قزاقستان بودیم.

در واقع، در ماه ژوئن سال جاری بود که ماینینگ به صورت قانونی درآمد. هرچند اطلاعات دانشگاه کمبریج همانند مواردی که در این مقاله عنوان شد مربوط به زمانی است که ماینینگ به صورت غیرقانونی و زیرزمینی انجام میشد.

از آن زمان تاکنون، باگدات موسین (Bagdat Mussin) وزیر توسعه دیجیتال قزاقستان سرمایه‌گذاری ۷۱۵ میلیون دلاری در عرصه ماینینگ ارزهای دیجیتال به منظور حمایت از اقتصاد این کشور را اعلام کرده است.

این موضوع جای تعجبی ندارد، زیرا قزاقستان به دلیل وفور معادن زغال سنگ در این کشور، یکی از ارزانترین برق‌های جهان را ارائه می‌دهد. اگرچه این موضوع باعث می‌شود که هش ریت بیت کوین قزاقستان به یکی از ناپاک‌ترین هش ریت ها تبدیل شود، اما ۰.۰۴ دلار در هر کیلووات ساعت برای ماینرها صرفه‌جویی به همراه دارد.

سایر کشورهای جهان

قاعدتا ماینینگ در همه جای جهان با قوانین، مشوق‌ها و اهداف مختلف صورت می‌گیرد و تنها نکته مشترک بین تمام کشورها این است که این عرصه در تمام جهان در حال رشد است.

حتی در کشورهایی با تحریم‌های شدید نظیر کره شمالی که دسترسی به تجهیزات موردنیاز برای ماینینگ بسیار محدود است، دولت متوجه شده است که ماینینگ یکی از روش‌های عبور از تحریم‌ها است.

برای مثال، در ماه فوریه ۲۰۲۰ شرکت امنیت سایبری Recorded Future گزارش داد که ترافیک شبکه برای ماینینگ مونرو (XMR) از IP های متعلق به کشور کره شمالی نسبت به ماه می ۲۰۱۹ حداقل ۱۰ برابر شده است.

مونرو را نه تنها می‌توان با تجهیزات معمولی رایانه‌ای استخراج کرد، بلکه ناشناس است و به دولت کره شمالی امکان می‌دهد تا بدون شناسایی به انجام تراکنش‌های بین‌المللی بپردازد.

آینده هش ریت چگونه خواهد بود؟

تسلط بر هش ریت

اگرچه ممکن است اینطور به نظر نرسد، اما ماینینگ بیت کوین به طور کل یک صنعت بسیار نوپایی است.

فقط ۱۱ سال از ایجاد این ارز دیجیتال می‌گذرد و طی چند سال اخیر توجه جهان را به خود جلب کرده است. اکنون در دوران ابتدایی این عرصه قرار داریم و همانطور که اشاره شد، اخیرا کشورهای مختلف به سمت قانونی کردن ماینینگ حرکت کرده‌اند.

اما کشورهایی که در این مقاله به آنها اشاره شد آخرین کشورهایی نخواهند بود که در صدد گسترش و شفافسازی مسائل قانونی پیرامون ماینینگ هستند، زیرا متوجه شده‌اند که این عرصه، یک روش کارآمد برای افزایش تولید ناخالص ملی کشور است.

کشورهایی هم که هنوز نمی‌دانند در خصوص بیت کوین چه رویکردی اتخاذ کنند، ماینینگ یک روش کسب درآمد بدون سروکار داشتن مستقیم با عرصه ارزهای دیجیتال است.

هرچند، با افزایش تعداد کشورهایی که برای سرمایه‌گذاران بستر مناسبی فراهم می‌کنند، شرکت‌های ماینینگ نیز انتخاب بیشتری در خصوص به‌کارگیری سرمایه و تجهیزات خود خواهند داشت. این موضوع منجر به ارائه مشوق‌هایی توسط کشورهایی می‌شود که نمی‌خواهند این فرصت را از دست بدهند.

مرحله بعدی توسعه عرصه ماینینگ اینگونه خواهد بود و کسانی که اقدامات اولیه را انجام داده باشند چندین گام جلوتر خواهند بود. اما این موضوع، آخرین گام در این مسیر نخواهد بود. تا جایی که می‌دانیم تاکنون هیچ کشوری به صورت رسمی اعلام نکرده است که در حال انباشت بیت کوین به عنوان بخشی از ذخیره ملی خود است. کشورهایی وجود دارند که به نگهداری مقداری بیت کوین می‌پردازند، اما به طور رسمی مطلبی بیان نشده است. هنگامی که ارزش واقعی بیت کوین به عنوان یک دارایی واقعی جهانی و ذخیره ارزش در سطح دولت‌ها شناخته شود، این عرصه به طور کل دگرگون خواهد شد. در این صورت، تسلط برای هش ریت بیت کوین به معنای واقعی آغاز خواهد شد.

در صورت وقوع این شرایط، هیچ کشوری نمی‌خواهد که از رقابت عقب بماند و عدم انباشت بیت کوین به معنای عدم انباشت طلا و خالی کردن عرصه به نفع رقبا است. کشورهایی که تحت تحریم یا دارای اقتصاد در حال توسعه هستند، انگیزه بیشتری برای ورود سریعتر به این عرصه را دارند. دولت‌ها به بخش‌هایی که حمایت مالی دولتی دارند اجازه خواهند داد و حتی سرمایه‌ها و توسعه‌های ضروری را به سمت پروژه‌های موجود هدایت خواهند کرد. بخش خصوصی توسط دولت خریداری یا از جانب دولت و با توافقنامه مناسب به کار گمارده خواهند شد. “هش ریت ملی” به مسأله‌ای مهم و سنجشی از موفقیت اقتصادی در وب‌سایت‌های اقتصادی تبدیل خواهد شد و در کنار ذخیره طلا جای خواهد گرفت. دیر یا زود به زمانی خواهیم رسید که آژانس‌های دولتی از طریق فناوری‌های جدید و خرید تخصص از بخش خصوصی، وظیفه حفظ و افزایش هش ریت را به عهده خواهند گرفت.