بازار خرسی رمزارز در سال ۲۰۲۲ حواشی زیادی داشت و دامان شرکت‌های زیادی از جمله سلسیوس، 3AC و بلاکفای و ویجر دیجیتال را گرفت. با این حال یکی از جنجالی‌ترین اتفاقات سال ۲۰۲۲ قطعا سقوط صرافی مشهور FTX است. یکی از دلایل اصلی و حتی شاید اصلی‌ترین دلیل سقوط قیمت بیتکوین به کانال ۱۶٬۰۰۰ و پایین‌تر از آن، ماجراهای پیش آمده برای این صرافی است که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم.
به گزارش میهن بلاکچین، FTX که زمانی دومین صرافی بزرگ کریپتو در جهان بود، پس از طی یک هفته عجیب و غریب کارش به ورشکستگی رسید و این اتفاق آن‌قدر برای بازار رمزارز مهم بود که باعث ریزش قیمت بیت کوین و تقریبا تمام آلت‌کوین‌ها شد. در این مطلب قصد داریم جدول زمانی اتفاقاتی که رخ دادند و این صرافی را به این نقطه رساندند، مرور کنیم.
یکشنبه ۶ نوامبر (۱۵ آبان) -بیانیه بایننس در مورد فروش توکنهای FTT خود
اتفاقات دراماتیک صرافی FTX از یک گزارش منتشر شده توسط خبرگزاری کوین‌دسک در ۲ نوامبر (۱۱ آبان) شروع شد. این گزارش به بررسی جنبه‌های مربوط به ترازنامه آلامدا ریسرچ (Alameda Research) پرداخته بود و نشان می‌داد که بازوی سرمایه‌گذاری خطرپذیر صرافی FTX در شرایط مالی بسیار وخیمی قرار دارد. در ۶ نوامبر (۱۵ آبان)، صرافی بایننس اعلام کرد قصد دارد تمامی توکنهای FTT خود را بفروشد. FTT توکن بومی صرافی FTX است. چانگ پنگ ژائو، مدیرعامل مشهور صرافی بایننس، در توییتر اعلام کرد:
۱/۴) بایننس به عنوان بخشی از فروش سهام FTX در سال گذشته، تقریبا ۲.۱ میلیارد دلار معادل پول نقد (BUSD و FTT) دریافت کرد. با توجه به افشاگری‌های اخیر ما تصمیم گرفته‌ایم هر گونه FTT باقی‌مانده در حساب‌هایمان را حذف کنیم.
۲/۴) ما سعی خواهیم کرد این کار را به گونه‌ای انجام دهیم که تاثیرگذاری روی بازار را به حداقل برسانیم. با توجه به شرایط بازار و محدودیت نقدینگی، انتظار داریم این کار چند ماه طول بکشد.
۳/۴) بایننس همیشه همکاری بازیگران صنعت را تشویق می‌کند. ما قصد نداریم اقدامی علیه رقیب انجام دهیم و این صحبت‌ها را رد می‌کنیم. هر بار که پروژه‌ای شکست می‌خورد همه کاربران و پلتفرم‌ها آسیب می‌بینند.
۴/۴) ما معمولا توکن‌ها را برای درازمدت نگه می‌داریم. ما این توکن را برای این مدت حفظ کرده‌ایم. به شفافیت خود ادامه می‌دهیم.
جالب توجه است که چانگ‌پنگ ژائو، در توییت دیگری پس از انتشار رشته‌توییت بالا اعلام اظهار داشت:
فروش FTT از سوی ما تنها بخشی از پروسه مدیریت ریسک پس از خروج [از شراکت با FTX] است که ما این درس را از LUNA یاد گرفتیم. اگر اوضاع مثل سابق بود شاید در چنین شرایطی [از FTX] حمایت می‌کردیم، اما بعد از طلاق تظاهر به عشق ورزیدن نمی‌کنیم. ما مخالف کسی نیستیم اما از افرادی که پشت سر سایر بازیگران صنعت لابی می‌کنند هم حمایت نخواهیم کرد. به پیش.
در این توییت CZ علاوه بر مقایسه شرایط FTX با شرایط پروژه لونا (که همه از فروپاشی و فاجعه‌ای که به بار آورد اطلاع داریم)، تصریح کرد که به‌خاطر تمام فعالیت‌های FTX علیه بایننس نزد قانون‌گذاران و رسانه‌های آمریکایی، تمایل چندانی به درک شرایط FTX و کمک به آن ندارد.
برنامه بایننس برای فروش FTT و مقایسه شرایط FTX با لونا از سوی CZ ترس شدیدی به بازار تزریق کرد. کارولین الیسون (Caroline Ellison)، مدیر عامل آلامدا، برای دفاع از FTX وارد عمل شد و اظهار داشت ترازنامه فاش شده از سوی کوین دسک، جامع نیست و حتی توییتی در پاسخ به CZ منتشر کرد و ادعا کرد تمام توکنهای FTT بایننس را به قیمت ۲۲ دلار می‌خرد:
اگر واقعا قصد حداقل کردن اثرگذاری فروش توکنهای FTT بر بازار را داری، آلامدا حاضره تمام توکنهای FTT که داری رو به قیمت ۲۲ دلار بخره!
به عقیده اکثر کارشناسان این اظهارات کرولاین الیسون بیشتر از آنکه به شرایط FTX کمک کند، دشواری‌های آن را بیشتر کرد، چرا که به تمام فعالان هشیار بازار این پیام را منتقل کرد که حفظ قیمت ۲۲ دلار برای توکن FTT، برای مجموعه FTX و آلامدا اهمیت حیاتی دارد. همین موضوع باعث شد که حجم عظیمی از پوزیشن‌های شورت برای FTT باز شود.
دوشنبه ۷ نوامبر (۱۶ آبان) – «FTX مشکلی ندارد»
اما بگو مگوهای بایننس و FTX به نفع FTX نبود و ترس در میان کاربران این صرافی هویدا شد؛ چرا که آنها شروع به خارج کردن داراییهای خود از این صرافی کردند. بر اساس اطلاعات سایت Nansen.ai ظرف ۷ روز، کاربران بیش از ۴۵۰ میلیون دلار استیبل کوین از صرافی FTX خارج کردند. با این حال و با وجود تنش‌های آخر هفته، به نظر می‌رسید که هفته جدید اوضاع آرام شده است و دوشنبه نسبتا آرام شروع شد.
ساعت ۸:۰۵ صبح – سم بنکمن-فرید: «FTX مشکلی ندارد»
سم بنکمن-فرید (Sam Bankman-Fried)، مدیرعامل صرافی FTX سعی داشت وانمود کند با وجود بیانیه بایننس در مورد فروش توکنهای FTT، این صرافی در وضعیت عادی به سر می‌برد. او در توییتر اظهار داشت:
یک رقیب با شایعات نادرست تلاش می‌کند با ما رقابت کند. حال FTX خوب است. وضعیت دارایی‌ها خوب است. قدرت مالی FTX به اندازه‌ای هست که تمام داراییهای کاربران را پوشش دهد. ما داراییهای مشتریان (حتی در خزانه‌ها) را سرمایه‌گذاری نمی‌کنیم. ما تمام برداشت‌ها را پردازش کرده‌ایم و خواهیم کرد.
البته SBF مدتی بعد بخاطر جلوگیری از تبعات قانونی ناچار به پاک کردن این توییت‌ها شد.
ساعت ۱۰:۴۱ بعد از ظهر – قیمت توکن FTT به شدت کاهش می‌یابد
توکن بومی FTX عصر دوشنبه از حدود ۲۲ دلار به زیر ۱۸ دلار سقوط کرد.
سه‌شنبه ۸ نوامبر (۱۷ آبان) – زمزمه خرید صرافی FTX توسط بایننس
روز سه شنبه نقطه عطفی بزرگ برای FTX بود، بایننس اعلام کرد که قصد دارد این صرافی ارز دیجیتال را خریداری کند. مدیرعامل بایننس در توییتی اعلام کرد:
امروز بعدازظهر FTX از ما کمک خواست. در این صرافی بحران نقدینگی قابل توجهی وجود دارد. برای محافظت از کاربران، ما یک LOI غیر الزام آور امضا کردیم که FTX را به طور کامل خریداری کنیم و به پوشش بحران نقدینگی کمک کنیم.
این خبر بازارها را به حرکت درآورد و شرکت‌ها را بر آن داشت تا اعلام کنند که آیا در معرض FTX قرار دارند یا خیر و چشم‌ها به تصمیمات چهره‌های شناخته‌شده فضای کریپتو دوخته شد.
ساعت ۸:۵۲ صبح – FTX نشانه‌های توقف برداشت‌ها
نشانه‌های بحران نقدینگی FTX خیلی زود ظاهر شد و تحلیلگران خبرگزاری The Block نوشتند، از داده‌های آن چین اینطور به نظر میرسد که صرافی FTX درخواست‌های برداشت خود را متوقف کرده است. زمانی که The Block این خبر را گزارش کرد، مرورگرهای بلاکچینی همچون اتراسکن نشان می‌دادند که طی ۲ ساعت گذشته از صرافی FTX هیچ نوع برداشتی انجام نشده است.
ساعت ۱۱:۱۲ صبح – FTX برای بخش غیرآمریکایی خود با بایننس قرارداد خرید منعقد می‌کند
در یک افشاگری تکان دهنده، بنکمن-فرید گفت FTX با یک معامله خرید با بایننس برای بخش غیر آمریکایی FTX موافقت کرده است. او در توییتی نوشت:
تیم‌های ما در تلاش برای حل مشکلات نقدینگی هستند. ممکن است کمی طول بکشد تا تسویه حساب انجام شود.
برخی منابع گفتند که FTX قبل از افشای این معامله به دنبال جذب سرمایه ۱۰ الی ۲۰ میلیارد دلاری بود. قیمت توکن FTT تنها چند دقیقه پس از اعلام خرید FTX توسط بایننس ۳۸٪ رشد کرد.
ساعت ۱۳:۱۲ بعد از ظهر – SBF به کارکنان می‌گوید برداشت‌ها متوقف می‌شوند
به گزارش رویترز، بنکمن-فرید از طریق تلگرام به کارمندان گفت که صرافی عملا برداشت‌ها را متوقف کرده است.
ساعت ۸:۲۲ بعد از ظهر – SBF از سرمایه‌گذاران عذرخواهی می‌کند
بنکمن فرید از سرمایه‌گذاران FTX به دلیل عدم شفافیت در مورد معامله پیشنهادی بایننس عذرخواهی کرد و گفت هنوز در حال کار بر روی یک توافق غیر الزام‌آور با بایننس برای خرید این شرکت است.
چهارشنبه ۹ نوامبر (۱۸ آبان) – بایننس از خرید FTX کنار کشید
در این روز بایننس از خرید FTX کناره‌گیری کرد و با این تصمیم نقطه عطف بزرگی در فروپاشی FTX رقم خورد.
ساعت ۱۱:۰۶ صبح – افزایش عدم اطمینان در بازار کریپتو
تردیدها در مورد نهایی شدن خرید FTX توسط بایننس، باعث افزایش نوسانات در بازار کریپتو شد. قیمت بیت کوین به زیر ۱۷٬۰۰۰ دلار سقوط کرد و چندین توکن دیگر که به نوعی به FTX و آلامدا ارتباط داشتند، از جمله سولانا، با کاهش قیمت بسیار شدیدی مواجه شدند. در همین حال، مردم مقادیر زیادی از رمزارزهای خود را از بقیه صرافی‌های متمرکز نیز خارج کردند چرا که بحران FTX تبدیل به بحران اعتماد به تمام صرافی‌های متمرکز شد.
ساعت ۱۲:۱۲ بعد از ظهر – توجه بازرسان به نحوه مدیریت دارایی کاربران توسط FTX و ارتباط FTX با FTX.US جلب شد
بلومبرگ اواخر صبح چهارشنبه گزارش داد کمیسیون معاملات آتی کالا (CFTC) و کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC) در حال بررسی FTX هستند. در همین حال، سمافور گزارش داد اکثر اعضای تیم حقوقی FTX روز گذشته این صرافی را ترک کردند.
ساعت ۱۵:۵۷ بعد از ظهر – بایننس از معامله خارج شد
در نهایت بایننس آب پاکی را روی دست همه ریخت و رسما اعلام کرد پس از بررسی دقیق‌تر ترازنامه صرافی FTX، از تحت کنترل گرفتن این صرافی منصرف شده است. بایننس در بیانیه ای گفت:
امید ما این بود که بتوانیم از کاربران FTX برای تامین نقدینگی حمایت کنیم؛ اما این مسائل خارج از کنترل یا توانایی ما هستند.
ساعت ۱۶:۱۷ بعد از ظهر – ریزش بیت کوین پس از خبر شکست معامله ادامه دارد
قیمت بیت کوین پس از انتشار خبر لغو پیوند بایننس-FTX، به کاهش خود ادامه داد و تا ۱۶٬۰۲۷ کاهش یافت. روند کاهشی قیمت بیتکوین ادامه داشت تا در ساعات ابتدایی ۱۰ نوامبر به کف محلی ۱۵۶۳۶ دلار برسد. به این ترتیب قیمت BTC طی ۳۰ ساعت ۲۳.۳۴٪ کاهش یافت و از ۲۰٬۳۷۴ دلار به ۱۵٬۶۳۶ دلار رسید.
قیمت توکن FTT نیز در مدت مشابه از ۱۷.۷۵ دلار به حدود ۱.۰۷ دلار رسید؛ یعنی ۹۳.۹۶٪ سقوط کرد و ۱۶.۶۳۵ دلار از ارزش خود را از دست داد.
ساعت ۱۷:۳۳ بعد از ظهر – وب سایت FTX ناپایدار می‌شود
وب سایت FTX چندین بار از کار افتاد و به کاربرانی که سعی در ورود به سیستم داشتند پیام خطا نشان می‌داد.
ساعت ۱۷:۴۳ بعد از ظهر – SBF سناریوی ورشکستگی را برای سرمایه‌گذاران توضیح می‌دهد
با خارج شدن از قرارداد بایننس، اعلام ورشکستگی FTX اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسید. بلومبرگ گزارش داد بنکمن-فرید به سرمایه‌گذاران گفته است اگر شرکت پول نقد بیشتری جور نکند، باید برای ورشکستگی اقدام کند. مدیر عامل شرکت به سرمایه‌گذاران گفت FTX با کمبود ۸ میلیارد دلاری مواجه است.
ساعت ۲۱:۱۰ شب – وزارت دادگستری ایالات متحده و SEC در حال بررسی FTX هستند
وال استریت ژورنال گزارش داد وزارت دادگستری ایالات متحده (DOJ) و SEC در حال بررسی بخش آمریکایی FTX هستند.
پنجشنبه ۱۰ نوامبر (۱۹ آبان) – ابراز ناتوانی FTX
ساعت ۹:۲۱ صبح – SBF تایید می‌کند که معاملات آلامدا متوقف شده است
پنجشنبه با عذرخواهی بنکمن-فرید در توییتر آغاز شد:
متاسفم. من اشتباه کردم و باید بهتر عمل می‌کردم.
بنکمن فرید گفت شرکت تمام تلاش خود را برای افزایش نقدینگی انجام می‌دهد و ارزش کل داراییهای شرکت بالاتر از سپرده‌های مشتریان است. وی همچنین گفت شرکت آلامدا ریسرچ معاملات را متوقف خواهد کرد.
ساعت ۹:۴۲ صبح – تتر ۴۶.۳ میلیون دلار USDT متعلق به FTX را پس از درخواست مراجع قانونی مسدود کرد
شرکت تتر اعلام کرد ۴۶ میلیون دلار USDT بدهی FTX را به درخواست مراجع قانون مسدود کرده است.
ساعت ۱۱:۱۱ صبح – به نظر میرسد FTX برداشت‌ها را از سر گرفته است
در این تاریخ داده‌های آنچین نشان داد که FTX پس از بیش از ۴۸ ساعت توقف، دوباره در حال پردازش برداشت‌ها است. بیش از ۸ میلیون دلار در همان ساعت اول برداشت شد؛ اما بعدا معلوم شد این کاربران نبودند که وجوه خود را برداشت می‌کردند. زین تاکت (Zane Tackett)، رییس سابق فروش سازمانی FTX، بعدها گفت این شرکت در حال برداشت وجوه در باهاماس به دستور قانون‌گذاران محلی بوده است. البته در مورد صحت این ادعا تردید وجود دارد.
در این روز اعلام شد بنیاد ترون با صرافی FTX در مورد برداشت چند توکن به توافق رسیده است. به موجب این توافق صرافی FTX به مشتریان اجازه داد توکنهای TRX ،BTT،JST،SUN و HT را به کیف پول‌های خود در خارج از صرافی منتقل کنند. در نتیجه این توافق قیمت TRX و سه توکن دیگر در صرافی FTX به سرعت رشد کرد چرا که کاربران صرافی تصمیم گرفتند تمام داراییهای دیگر خود را به ترون تبدیل کنند تا بتوانند به این واسطه آنها را از صرافی FTX خارج کنند.
قیمت TRX در مدت کوتاهی حدود ۴٬۰۰۰٪ رشد کرد و از تقریبا ۶ سنت به حدود ۲.۵ دلار افزایش یافت. قیمت BTT،SUN و JST نیز افزایش یافت و چندبرابر قیمت سایر صرافی‌ها در FTX معامله می‌شدند.
ساعت ۱۱:۱۵ صبح – گزارش شد که FTX میلیاردها دلار دارایی مشتریان خود را به آلامدا وام داده است
وال استریت ژورنال با استناد به گفتگویی که با سرمایه‌گذاران FTX داشت، افشا کرد که این صرافی حدود ۱۰ میلیارد دلار که از دارایی کاربران به دست آمده بود را به آلامدا ریسرچ (بازوی سرمایه‌گذاری خود) وام داده است.
ساعت ۱۳:۳۰ بعد از ظهر – FTX US اظهار داشت که احتمال دارد معاملات را متوقف کند
یکی از اولین نشانه‌هایی که نشان داد FTX US (شعبه آمریکایی صرافی FTX) نیز شرایط خوبی ندارد زمانی بود که اعلام کرد امکان دارد معاملات را در روزهای آینده متوقف کند. این بیانیه علی‌رغم اظهارنظرهای بنکمن-فرید در اوایل روز مبنی بر جدا بودن بخش آمریکایی این صرافی منتشر شد.
ساعت ۱۸:۳۰ بعد از ظهر – تنظیم‌گر اوراق بهادار باهاماس داراییهای FTX را مسدود کرد
بیانیه مطبوعاتی منتشر شده در رسانه‌های اجتماعی نشان داد که تنظیم کننده اوراق بهادار باهاماس داراییهای صرافی FTX را مسدود کرده است.
ساعت ۱۸:۴۵ – جزئیات بیشتر در مورد سهام و داراییهای FTX مشخص می‌شود
گزارش‌هایی منتشر شد که نشان می‌داد SBF در فصل بهار، سهام شرکت را با ۵۰٪ تخفیف به کارمندان فروخته است. بلومبرگ گزارش داد کارکنان FTX US در تلاش برای فروش داراییهای مختلف هستند.
جمعه ۱۱ نوامبر (۲۰ آبان) – اقدام FTX برای درخواست ورشکستگی فصل ۱۱
داستان سقوط صرافی FTX در روز جمعه به اوج رسید و این صرافی و بیش از ۱۰۰ شرکت وابسته از جمله شرکت‌های مرتبط با FTX US پرونده ورشکستگی فصل ۱۱ تشکیل دادند.
ساعت ۹:۲۳ صبح – بنکمن-فرید استعفا داد
در این تاریخ صرافی FTX برای حفاظت از ورشکستگی فصل ۱۱ در دلاور درخواست داد و اعلام کرد بیش از ۱۰۰٬۰۰۰ طلبکار دارد. بنکمن-فرید استعفا داد و John J. Ray III، وکیلی که مسئول انحلال شرکت انران (Enron) بود، به جای او نشست. انران یکی از بزرگترین طرح‌های پانزی تاریخ بود که در دهه ۹۰ فعالیت شدیدی داشت و به فروپاشی انجامید.
ساعت ۱۰:۵۴ – SBF دوباره عذرخواهی می‌کند
بنکمن-فرید بار دیگر بابت این وضعیت عذرخواهی کرد و گفت از اتفاقات هفته اخیر شوکه شده است. شاخص میلیاردرهای بلومبرگ نشان داد که مدیرعامل سابق FTX در عرض یک هفته کل دارایی خود؛ چیزی حدود ۱۶ میلیارد دلار را از دست داده است.
اثرات فروپاشی FTX در شرایط فعلی بازار کریپتو چیست؟
فروپاشی FTX یکی از بزرگترین رسوایی‌های تاریخ کوتاه کریپتو بود که به اعتماد عمومی به این فضا لطمه شدیدی وارد کرد. این ماجرای خارق‌العاده که ترکیبی از کلاهبرداری وسیع، سوء مدیریت و دست‌های پشت پرده در آن دخیل بودند، ابعاد گسترده‌ای دارد.
در حال حاضر نگرانی اصلی بازار ادامه دومینوی ورشکستگی‌هایی است که با FTX شروع شد. یکی از مهم‌ترین بازیگران بازار کریپتو که در حال حاضر در مورد وضعیت مالی آن نگرانی‌های شدیدی وجود دارد، گروه ارز دیجیتال (Digital Currency Group یا به اختصار DCG) است.
شرکت DCG که شرکت بالادستی صندوق بیت کوین گری اسکیل (Grayscale Bitcoin Trust) است، مدیریت شرکت دیگری به نام جنسیس تریدینگ (Genesis Trading) را در اختیار دارد که مراودات مالی قابل توجهی با FTX داشته است. با ورشکستگی FTX، جنسیس نیز در معرض ورشکستگی قرار گرفته است و امکان دارد این ورشکستگی به واسطه DCG به تراست بیت کوین گری اسکیل نیز سرایت کند.
در صورت محقق شدن این سناریو، امکان دارد DCG ناچار به جمع کردن تراست بیت کوین گری اسکیل و فروش حدود ۶۳۰ هزار بیت کوین موجود در این تراست شود. این سناریو در صورت تحقق می‌تواند فشار بسیار شدیدی به قیمت بیت کوین وارد کند.
میهن بلاکچین در مطالب آتی خود به زوایای دیگر سقوط شوک‌آور FTX و ادامه اثرات آن بر سایر بازیگران فضای کریپتو خواهد پرداخت.
- چرا صرافی FTX ورشکست شد؟
در نگاه کلی، انتقال داراییهای کاربران توسط مدیران صرافی FTX به آلامدا و از دست دادن این سرمایهها در آلامدا با مجموعهای از معاملات پرریسک و سرمایهگذاریهای شکست خورده علت اصلی سقوط FTX است.
معامله صرافی با داراییهای کاربران حتی اگر به شدت غیرقانونی نباشد و سم بنکمن-فرید و همکاران او را برای سالها راهی زندان نکند (که مجازات عادلانهای به نظر میرسد)، اقدامی به شدت غیر اخلاقی است.
البته سقوط قیمت FTT که در نتیجه درز کردن ترازنامه آلامدا و متعاقبا فروش FTT توسط بایننس و ترس ایجاد شده در بازار اتفاق افتاد، باعث شد وثیقه حجم زیادی از وامهایی که FTX و آلامدا دریافت کرده بودند، ارزش خود را از دست بدهد و سقوط FTX را تسریع کند. اما دریافت وام توسط FTX با وثیقه قرار دادن توکنی که خود FTX صادر کرده، دریافت وام با وثیقه قرار دادن «اعتبار» است و این روش مدیریت تعهدات مالی غیر منطقی و بسیار خطرناک است.
نظر شما در مورد فاجعه FTX چیست؟ آیا به نظر شما با مسببان این حادثه برخورد مناسبی شده است؟ نظرات خود را با میهن بلاکچین به اشتراک بگذارید.
