در تاریخ پرفراز و نشیب بیت کوین، نام مونت گاکس (Mt. Gox) همچنان تداعی‌گر بزرگ‌ترین سقوط و طولانی‌ترین زخم اعتماد در صنعت رمزارزهاست. با این حال، به‌نظر می‌رسد که این فصل طولانی و پرابهام سرانجام رو به پایان است.
به گزارش میهن بلاکین، پس از سال‌ها پیگیری حقوقی، انبوهی از جلسات دادگاه و ده‌ها مهلت تمدیدشده، اکنون موعد بازپرداخت بدهی‌های این صرافی ورشکسته تا پایان اکتبر نزدیک می‌شود که بسیاری آن را نمادی از پایان تسلط شبح مونت گاکس بر بازار می‌دانند.
از سقوط تاریخی تا بازپرداخت نهایی
برای بیش از یک دهه، نام این صرافی ژاپنی با بحران، سرقت و بی‌اعتمادی گره خورده بود. اما حالا که تنها چند ده هزار BTC از دارایی‌های آن باقی مانده و بخش عمده بدهی‌ها به طلبکاران بازگردانده شده است، بازار جهانی کریپتو با چشمانی محتاط به روز هالووین امسال نگاه می‌کند که شاید سرانجام یکی از قدیمی‌ترین کابوس‌های تاریخ بیت کوین به پایان برسد.
صرافی مونت گاکس که در توکیو مستقر بود، در سال ۲۰۱۴ و پس از افشای سرقتی گسترده سقوط کرد که از سال ۲۰۱۱ آغاز شده بود و تا پیش از فروپاشی صرافی، شناسایی نشده باقی مانده بود.
در مجموع حدود ۶۵۰,۰۰۰ بیت کوین از حساب‌های کاربران به سرقت رفت. بعدها حدود ۲۰۰,۰۰۰ BTC دیگر در یک کیف پول قدیمی پیدا شد که بعدها پایه برنامه بازپرداخت به طلبکاران شدند. مسئولیت این فرآیند به نوبوآکی کوبایاشی (Nobuaki Kobayashi)، امین دادگاه منطقه‌ای توکیو سپرده شد.
کوبایاشی که بعدها لقب «نهنگ توکیو (Tokyo Whale)» را به‌دلیل حجم عظیم فروش‌هایش دریافت کرد، بین سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۸ بخشی از بیت کوین‌های بازیافته را به فروش رساند تا بازپرداخت‌ها را به‌صورت نقدی انجام دهد. تنها در نخستین دور فروش، او بیش از ۳۵٬۰۰۰ BTC را به ارزش حدود ۳۸ میلیارد ین ژاپن (معادل ۳۶۰ میلیون دلار در آن زمان) نقد کرد.
نهنگ توکیو و نخستین شوک قیمتی
فروش‌های گسترده کوبایاشی، به‌ویژه در فوریه ۲۰۱۸، همزمان با یکی از بدترین سقوط‌های قیمتی بیت کوین در آن سال رخ داد. در آن زمان، ارزش بازار بیت کوین حدود ۱۴۰ میلیارد دلار بود و فروش‌های مونت گاکس معادل ۰.۲۶٪ از کل ارزش بازار محسوب می‌شد که امروز شاید ناچیز به نظر برسد، اما در آن دوره، تأثیر روانی و واقعی چشمگیری بر بازار داشت.
هم‌زمانی این فروش‌ها با ریزش قیمت بیت کوین تا حدود ۶,۰۰۰ دلار موجب شد بسیاری از تحلیلگران سقوط آن دوره را به فروش‌های اجباری کوبایاشی نسبت دهند. هرچند او این ادعا را رد کرد، بازار کریپتو برای مدت‌ها او را به‌عنوان عامل یکی از نخستین فروش‌های نهادی مخرب به یاد داشت که بعدها با عنوان آغاز نخستین زمستان کریپتویی شناخته شد.
پس از فشارهای گسترده طلبکاران، در ژوئن ۲۰۱۸ دادگاه توکیو وضعیت ورشکستگی را متوقف کرد و فرآیند احیای مدنی (Civil Rehabilitation) را آغاز کرد. این تغییر رویکرد به طلبکاران اجازه داد به‌جای دریافت وجه نقد، مطالبات خود را در قالب بیت کوین یا بیت کوین کش دریافت کنند. از آن پس، فروش مستقیم دارایی‌های مونت گاکس متوقف شد و حدود ۱۴۲,۰۰۰ بیت کوین در کنترل امانت‌دار باقی ماند.
در سال‌های بعد، بازار به ثبات نسبی رسید و بیت کوین تا نوامبر همان سال بالای ۶,۰۰۰ دلار معامله می‌شد، تا اینکه هاردفورک جنجالی بیت کوین کش در اواخر ۲۰۱۸ مجدداً موجی از نوسانات ایجاد کرد.
آغاز بازپرداخت‌ها در دوران جدید بیت کوین
در میانه سال ۲۰۲۴، زمانی که بیت کوین در بحبوحه یک بازار صعودی قدرتمند قرار داشت و صندوق‌های قابل معامله اسپات در ایالات متحده تازه راه‌اندازی شده بودند، خبر آغاز انتقال بیت کوین از کیف پول‌های مونت گاکس دوباره توجه بازار را جلب کرد.
در اوایل جولای همان سال، انتقال بیش از ۱۰۰,۰۰۰ بیت کوین از کیف پول‌های مرتبط با مونت گاکس نشانه‌ای از آغاز فرآیند بازپرداخت بود. این خبر در ابتدا نگرانی‌هایی درباره احتمال فروش گسترده از سوی طلبکاران ایجاد کرد و موجب کاهش مقطعی قیمت شد.
با این حال، برخلاف پیش‌بینی‌ها، حجم معاملات بازار افزایش قابل‌توجهی نداشت. کی یانگ جو (Ki Young Ju)، بنیان‌گذار کریپتوکوانت (CryptoQuant)، اعلام کرد که هیچ جهش غیرعادی در حجم فروش مشاهده نشده است.
داده‌های آرکهام (Arkham) نیز نشان داد تا اول آگوست، موجودی کیف پول‌های مونت گاکس حدود ۱۰۰,۰۰۰ بیت کوین کاهش یافته و نزدیک به ۴۶,۰۰۰ BTC همچنان تحت نظارت امانت‌دار باقی مانده است.
شمارش معکوس برای پایان نهایی پرونده
در اکتبر ۲۰۲۴، نوبوآکی کوبایاشی اعلام کرد که بخش عمده‌ای از بازپرداخت‌ها به طلبکاران تأییدشده انجام شده است، اما برخی پرونده‌ها هنوز به‌دلیل نواقص در مدارک یا تأخیر در پردازش، نهایی نشده‌اند. به همین دلیل، با موافقت دادگاه، مهلت بازپرداخت از ۳۱ اکتبر ۲۰۲۴ به ۳۱ اکتبر ۲۰۲۵ تمدید شد.
اکنون، در آستانه مهلت نهایی، هنوز حدود ۳۴,۶۸۹ بیت کوین به ارزش تقریبی ۳.۹ میلیارد دلار در کیف پول‌های وابسته به مونت گاکس باقی مانده است که انتظار می‌رود در ماه‌های آینده میان طلبکاران باقیمانده توزیع شوند.
در مارچ ۲۰۲۵ نیز جابه‌جایی‌هایی میان کیف پول‌های صرافی صورت گرفت که احتمالاً بخشی از آماده‌سازی برای این مرحله پایانی بوده است.
پرونده مونت گاکس شاید بیش از هر ماجرای دیگری در تاریخ بیت کوین، درس‌های مهمی درباره امنیت، شفافیت و حاکمیت مالی در فضای غیرمتمرکز ارائه کرده باشد. این صرافی که روزگاری بیش از ۷۰٪ معاملات جهانی بیت کوین را در اختیار داشت، در نهایت به نماد بی‌احتیاطی و ضعف زیرساختی تبدیل شد.
اما بسته‌شدن پرونده آن در سال ۲۰۲۵، نه تنها پایانی بر یک تراژدی مالی است، بلکه نشانه‌ای از بلوغ تدریجی صنعت کریپتو محسوب می‌شود که با وجود تمام چالش‌ها، اکنون از خاکستر گذشته‌اش، مقاوم‌تر و واقع‌گراتر برخاسته است.
