بین سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۸، تعداد ارزهای دیجیتال کمتر از ۱۷ هزار بود؛ در آن دوران که تب عرضه اولیه کوین‌ها (ICO) بالا گرفته بود، تقریباً تمام این ارزها روی اتریوم و با استاندارد ERC-20 ساخته می‌شدند. اما اگر به امروز، یعنی مارس ۲۰۲۵ نگاهی بیندازیم، می‌بینیم که تا تاریخ ۱۹ مارس، تعداد ارزهای دیجیتال از ۴۰ میلیون فراتر رفته است.
از این میان، ۷۵.۵٪ از توکن‌ها روی شبکه سولانا (بیش از ۳۰ میلیون توکن) ایجاد شده‌اند، حدود ۱۰٪ روی زنجیره BNB (بیش از ۴ میلیون توکن)، حدود ۸.۵٪ روی شبکه Base و تنها ۲.۸٪ روی اتریوم شکل گرفته‌اند.
در دسامبر ۲۰۲۳، تعداد دارایی‌های توکنی روی شبکه سولانا برای نخستین‌بار از مرز ۱۰ میلیون عبور کرد، عددی که رسیدن به آن بیش از سه سال زمان برد. اما با معرفی مدل نوآورانه Pump.fun برای صدور توکن، فقط در سال ۲۰۲۴ بیش از ۱۳ میلیون توکن جدید روی این شبکه ایجاد شد. این یعنی به‌طور میانگین، روزانه بیش از ۳۶ هزار توکن روی سولانا راهاندازی شده‌اند — رشدی انفجاری در صدور دارایی‌های زنجیره‌ای!
لانچ پدهایی مانند Pump.fun این امکان را فراهم کرده‌اند که کاربران عادی، با هزینه و منابعی اندک، بتوانند از صفر وارد دنیای دارایی‌های آنچین شده و حتی در برخی موارد به ثروت دست یابند. با این حال، در شرایطی که تعداد دارایی‌ها به‌طور افسارگسیخته در حال افزایش است و رقابت بی‌امان برای شکار فرصت‌ها ادامه دارد، فضای کریپتو به محیطی شدیداً PvP (بازیکن در برابر بازیکن) تبدیل شده است.
جدول مقایسه ۵ لانچ پد میم کوین برتر در سال ۲۰۲۵
| ویژگی‌ها | پامپ‌فان (Pump.fun) | فور میم (Four Meme) | کلنکر / بنک آر (Clanker/Bankr) | زورا (Zora) | سان‌پامپ (SunPump) |
|---|---|---|---|---|---|
| تعداد توکن ایجادشده | بیش از ۸.۶ میلیون | بیش از ۷۹ هزار | بیش از ۱۶۷ هزار | بیش از ۱۶۵ هزار | بیش از ۹۶ هزار |
| شبکه | سولانا | زنجیره BNB | بیس (Base) | بیس (Base) | ترون (Tron) |
| مدل باندینگ کرو (Bonding Curve) | دارد | دارد | ندارد | ندارد | دارد |
| کارمزد معاملات داخلی | ۱٪ به ازای هر تراکنش | ۱٪ به ازای هر تراکنش | ندارد | ۱٪ (۵۰٪ برای خالق توکن) | ۱٪ به ازای هر تراکنش |
| ارزش بازار هدف برای انتقال به DEX | ۶۹٬۰۰۰ دلار | ۲۴ واحد BNB | ندارد | ندارد | ۶۹٬۴۲۰ دلار |
| کارمزد ساخت اولیه (Seeding Fees) | ۶ واحد SOL | ۰.۵ واحد BNB | ندارد | ندارد | ۳,۰۰۰ واحد TRX |
| صرافی مقصد (DEX) | PumpSwap (قبلاً Raydium) | PancakeSwap | Uniswap V3 | Uniswap V3 | SunSwap |
| کارمزدهای DEX | ندارد | ندارد | ۱٪ کارمزد LP: ۴۰٪ برای خالق توکن، ۶۰٪ برای تیم کلنکر | ۱٪ کارمزد LP + ۱٪ کارمزد معامله در زورا؛ همچنین ۱٪ LP در خارج از زورا | ندارد |
البته از زاویه طراحی محصول، نمی‌توان ایرادی به این ابزارها گرفت. لانچ پدهایی از این دست، در واقع با مفهوم تناسب محصول با بازار (PMF) که سرمایه‌گذاران خطرپذیر سال‌هاست به دنبال آن هستند، هم‌راستا بوده و به‌خوبی پاسخگوی نیاز کاربران علاقه‌مند به سفته‌بازی‌اند. در ادامه، نگاهی خواهیم داشت به پنج لانچ پد برتر در دنیای توکن‌ها.
پامپ فان (Pump.fun)
پامپ فان (Pump.fun) پلتفرم راهاندازی میم کوین (Memecoin) مبتنی بر شبکه سولانا است که در ژانویه ۲۰۲۴ معرفی شد. این پلتفرم، محصول شاخص شتاب‌دهنده Alliance DAO به شمار می‌رود. برخلاف لانچ پدهای سنتی، Pump.fun نه‌تنها هزینه راهاندازی توکن را تقریباً به صفر رسانده، بلکه با معرفی سیستم معاملات درونی مبتنی بر منحنی باندینگ (Bonding Curve)، رویکردی نوآورانه در صدور دارایی‌ها ارائه داده است.
به زبان ساده، در سیستم معاملاتی درونی Pump.fun، قیمت توکن‌ها به صورت پویا و خودکار با توجه به میزان خرید و فروش تنظیم می‌شود — با افزایش خرید، قیمت بالا می‌رود و با افزایش فروش، کاهش می‌یابد. این معاملات درون خود پلتفرم انجام می‌شوند. اما زمانی که ارزش بازار توکنی به سقف مشخصی برسد (در سولانا برابر با ۶۹٬۰۰۰ دلار)، توکن به صرافی غیرمتمرکزی مانند ریدیوم (Raydium) منتقل می‌شود و معاملات از آن پس خارج از پلتفرم انجام می‌گیرند.
کاربرانی که روی Pump.fun توکن ایجاد می‌کنند، نیازی به پرداخت کارمزد پلتفرم ندارند (هرچند کارمزد شبکه همچنان باید پرداخت شود). در دوره معاملات درونی، Pump.fun از هر تراکنش ۱٪ کارمزد دریافت می‌کند و جفت‌ارز معاملاتی نیز سولانا (SOL) است. پس از رسیدن توکن به ارزش بازار ۶۹ هزار دلار، پلتفرم، توکن و نقدینگی آن را به Raydium منتقل می‌کند. در این فرآیند، ۶ واحد SOL از نقدینگی کسر می‌شود که هزینه‌های انتقال، از جمله کارمزد شبکه و Raydium را پوشش می‌دهد.
پامپ فان (Pump.fun) اخیراً اعلام کرده که به‌زودی صرافی اختصاصی خود به نام پامپ سواپ (PumpSwap) را راهاندازی می‌کند و دیگر از Raydium استفاده نخواهد کرد. PumpSwap امکاناتی مانند انتقال فوری توکن‌ها، حذف کامل کارمزد انتقال (۰ به‌جای ۶ SOL) و سهم‌بری خالقان توکن از سود پلتفرم را ارائه می‌دهد.
از سال ۲۰۲۴ تاکنون، Pump.fun به یکی از سودآورترین اپلیکیشن‌های حوزه کریپتو تبدیل شده و بیش از ۶۰۰ میلیون دلار کارمزد به‌صورت تجمعی کسب کرده است. بیش از ۶۰٪ توکن‌های شبکه سولانا نیز از طریق این پلتفرم راهاندازی شده‌اند. جالب آن‌که Pump.fun در حال توسعه قابلیت بازارساز خودکار (AMM) اختصاصی خود نیز هست تا به‌جای Raydium، مدیریت کامل معاملات خارجی توکن‌ها را نیز در اختیار بگیرد.
فور میم (Four Meme)
در چرخه بازار گاوی ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۱، شبکه BNB فعال‌ترین بستر برای راهاندازی میم کوین‌ها بود؛ یعنی پیش از آن‌که سولانا به محبوبیت امروز برسد. اما با ظهور راهکارهای لایه دوم اتریوم و بلاکچین‌های لایه اول با عملکرد بالا، شبکه BNB به تدریج سهم بازار خود را از دست داد. با این حال، با پیشرفت‌های بایننس در حوزه تطابق با مقررات قانونی، بازگشت CZ (مدیرعامل سابق بایننس) و تمرکز استراتژیک جدید بایننس بر فعالیت‌های آنچین، پلتفرم فور میم (Four Meme) که توسط تیم باتجربه BinaryX روی زنجیره BNB توسعه یافته، به مهم‌ترین لانچ پد این شبکه تبدیل شده است. در این میان، حضور مستقیم CZ و یی هه (یکی از بنیان‌گذاران بایننس) در تعاملات توییتری، موج جدیدی از توجه و ثروت آنچینی را رقم زده است.
از نیمه دوم سال ۲۰۲۴ تاکنون، بیش از ۷۷ هزار توکن از طریق فور میم (Four Meme) روی شبکه BNB راهاندازی شده‌اند، که بخش عمده آن‌ها از فوریه امسال به بعد بوده‌اند. ساختار Four Meme بسیار شبیه به Pump.fun است و به دو بخش معاملات داخلی و معاملات خارجی تقسیم می‌شود.
کاربرانی که در Four Meme توکن ایجاد می‌کنند، نیازی به پرداخت کارمزد پلتفرم ندارند (اما همچنان باید کارمزد شبکه را بپردازند). در مرحله معاملات درونی، پلتفرم از هر تراکنش ۱٪ کارمزد دریافت می‌کند. معاملات می‌توانند با هشت ارز مختلف انجام شوند:
BNB، CAKE، WHY، USDT، BNX، LisUSD، THENA و SHELL
هرچند BNB همچنان رایج‌ترین گزینه است.
زمانی که ارزش بازار توکن به حدود ۲۴ BNB برسد، پلتفرم، توکن و نقدینگی آن را به صرافی پنکیک سواپ (PancakeSwap) منتقل می‌کند و مبلغ ۰.۵ BNB از نقدینگی توکن کسر می‌شود تا هزینه‌های انتقال (شامل کارمزد شبکه و پنکیک سواپ) را پوشش دهد.
در شبکه BNB، فور میم (Four Meme) با لانچ پدهای دیگری مثل SpringBoard (توسعه‌یافته توسط PancakeSwap)، GraFun (پیشنهاد شده توسط DWF و Floki) و چند گزینه دیگر رقابت دارد. با این حال، این گزینه‌ها نتوانسته‌اند پشتیبانی کامل شبکه BNB را جلب کنند. در مقابل، Four Meme موفق شده تا با همکاری مستقیم با BNB Chain، برنامه‌‌ای شتاب‌دهی (Accelerator) راهاندازی کند که طی آن، میم کوین‌های این شبکه از حمایت‌های تبلیغاتی و تأمین نقدینگی بهره‌مند می‌شوند.
کلنکر / بنک آر (Clanker / Bankr)
کلنکر (Clanker) لانچ پدی روی شبکه Base است که امکان ایجاد توکن را از طریق پلتفرم اجتماعی غیرمتمرکز فارکستر (Farcaster) فراهم می‌کند. کاربران می‌توانند تنها با ارسال پستی و منشن کردن ربات @clanker در Farcaster، توکن خود را بسازند. این کاربران همچنین می‌توانند تا ۳۰٪ از عرضه کل توکن را برای خود رزرو کنند، به شرطی که این مقدار حداقل ۳۰ روز قفل باقی بماند.
بر خلاف پامپ فان (Pump.fun)، پلتفرم کلنکر (Clanker) سیستم معاملاتی داخلی ندارد. به جای آن، از نقدینگی یک‌طرفه در نسخه سه یونی سواپ ( Uniswap V3) استفاده می‌کند. به‌طور مشخص، پس از کسر سهم رزروشده توسط سازنده، باقی‌مانده توکن‌ها به‌طور کامل به‌عنوان نقدینگی یک‌طرفه در Uniswap V3 تزریق می‌شوند و ارزش بازار اولیه توکن با ۱۰ واحد WETH به‌صورت پیش‌فرض جفت می‌شود. نقدینگی (LP) برای همیشه در قرارداد قفل نقدینگی Clanker ذخیره می‌گردد. استخر نقدینگی کارمزدی ۱٪ از هر تراکنش دریافت می‌کند که ۴۰٪ آن به خالق توکن و ۶۰٪ به تیم Clanker تعلق می‌گیرد.
تا این لحظه، بیش از ۱۶۷ هزار توکن از طریق کلنکر (Clanker) راهاندازی شده‌اند. اما نقطه اوج این پلتفرم در اواسط مارس رخ داد؛ به‌گونه‌ای که بین ۱۱ تا ۱۵ مارس، تعداد توکن‌های روزانه ایجادشده از مرز ۱۰ هزار عدد گذشت. پیش از آن، تعداد کاربران کم Farcaster مانعی برای رشد مقیاس‌پذیر Clanker بود. اما با معرفی Clanker World و Clanker API، امکان راهاندازی توکن‌ها از Farcaster به توییتر نیز گسترش یافت.
در این میان، بنک آر (Bankr) با بهره‌گیری از مدل زبانی Grok (هوش مصنوعی توییتر)، توانست به یکی از روش‌های رایج راهاندازی توکن از طریق توییتر تبدیل شود. Clanker نیز که در پس‌زمینه Bankr فعالیت می‌کرد، از این رشد بهره‌مند شد. درست مانند فارکستر، در توییتر هم کاربران می‌توانند تنها با منشن کردن @bankr و مشخص کردن نماد توکن (Ticker)، توکن جدیدی بسازند. برخی کاربران با راهنمایی کردن مدل زبانی Grok و استفاده از امکانات Bankr، موفق شده‌اند تعداد زیادی توکن تولید کنند.
نکته قابل توجه این است که برخلاف بسیاری از لانچ پدهای دیگر، در Clanker و Bankr می‌توان تنها با منشن کردن نام حساب مربوطه (مثل @clanker یا @bankr)، توکن‌ها را مبادله یا منتقل کرد.
زورا (Zora)
پلتفرم زورا (Zora) که از حمایت مالی شرکت‌های بزرگی مانند Paradigm و Coinbase Ventures برخوردار شده، پیش‌تر با تمرکز بر توکن‌های NFT و ترویج آن‌ها روی لایه دوم اتریوم شناخته می‌شد. با این حال، با کاهش محبوبیت NFTها و ادامه تمرکز زورا (Zora) بر اقتصاد خالقان محتوا، این پلتفرم به‌تدریج به جایگاهی حاشیه‌ای در اکوسیستم تبدیل شد. اما در پایان فوریه و اوایل مارس ۲۰۲۵، Zora از مسیر همیشگی خود فاصله گرفت و با معرفی لانچ پد میم کوین‌ها روی شبکه Base و همچنین اعلام راهاندازی توکن ZORA (روی همین شبکه)، توجه‌ها را دوباره به‌سوی خود جلب کرد. نکته قابل توجه اینکه توکن ZORA هیچ‌گونه حق حاکمیتی برای دارندگان خود قائل نیست.
با اینکه از راهاندازی لانچ پد زورا (Zora) کمتر از یک ماه می‌گذرد، تعداد توکن‌هایی که از طریق آن ایجاد شده‌اند، به سرعت به آمار Clanker (که چند ماه سابقه دارد) نزدیک شده است. در سازوکار Zora، هر پست جدیدی که در پلتفرم منتشر شود، به‌صورت خودکار به توکنی ERC-20 قابل معامله در شبکه Base تبدیل می‌شود. عرضه کل توکن‌ها یک میلیارد واحد است که از این مقدار، ۱۰ میلیون توکن (۱٪) به خالق محتوا اختصاص داده می‌شود و باقی توکن‌ها به‌صورت خودکار به استخری نقدینگی با کارمزد ۱٪ روی یونی‌سواپ اضافه می‌شوند. تمام معاملات در Zora شامل ۱٪ کارمزد معاملاتی هستند.
سازندگان توکن پس از انتشار، می‌توانند از طریق معاملات و پاداش‌های بازار، درآمد کسب کنند.
- در معاملات درون پلتفرم Zora، ۰.۵٪ از کارمزد معاملات + ۰.۵٪ از کارمزد استخر نقدینگی یونی‌سواپ به خالق توکن می‌رسد.
- در معاملات خارج از Zora (مثلاً مستقیماً در یونی‌سواپ)، خالق فقط ۰.۵٪ از کارمزد استخر LP را دریافت می‌کند.
- در زمان خرید توکن، خالق درآمد خود را به صورت ETH دریافت می‌کند،
- و در زمان فروش توکن، درآمد به شکل توکن خودش پرداخت می‌شود.
به‌طور کلی، معاملات درون Zora ۲٪ کارمزد دارند:
- ۱٪ کارمزد استخر نقدینگی (LP)
- ۱٪ کارمزد معاملاتی پلتفرم
سهم‌بندی کارمزد پلتفرم به این صورت است:
- ۵۰٪ برای خالق توکن (۰.۵٪)
- ۱۵٪ به‌عنوان پاداش ارجاع معاملات
- ۱۵٪ به‌عنوان پاداش ارجاع ساخت توکن (پست)
- ۲۰٪ برای تیم Zora
و کارمزد استخر LP هم این‌گونه تقسیم می‌شود:
- ۵۰٪ برای خالق توکن (۰.۵٪)
- ۲۵٪ پاداش ارجاع ساخت توکن
- ۲۵٪ برای تیم Zora
پس از راهاندازی لانچ پد، بسیاری از سازندگان پروژه‌ها در اکوسیستم Base، با انتشار پست‌هایی روی Zora اقدام به راهاندازی میم کوین‌های خود کرده‌اند؛ موضوعی که باعث افزایش ترافیک و تبدیل Zora به یکی از دو لانچ پد اصلی شبکه Base در کنار Clanker شده است.
البته این تغییر مسیر باعث بروز برخی انتقادات نیز شده؛ برخی کاربران معتقدند Zora باید به ریشه‌های خود یعنی حمایت از خالقان محتوای NFT بازگردد و اکنون عملاً تبدیل به لانچ پد میم کوینی شده که از هدف اولیه‌اش فاصله گرفته است. با این حال، با افزایش گمانه‌زنی‌ها درباره ایردراپ احتمالی توکن ZORA، این لانچ پد توجه بی‌سابقه‌ای را به خود جلب کرده است.
سان پامپ (SunPump)
سان پامپ (SunPump) لانچ پد میم کوینی روی شبکه ترون (Tron) است که با حمایت تیم جاستین سان ایجاد شده و شباهت زیادی به پلتفرم‌هایی مانند پامپ فان و فور میم دارد.
در اوج فعالیت خود، SunPump تأثیر قابل توجهی بر شبکه ترون گذاشت و در آگوست ۲۰۲۴ بیش از ۶۰ میلیون دلار کارمزد ماهانه برای این شبکه به همراه داشت—دومین رکورد بالای کارمزدی در تاریخ ترون. تاکنون، بیش از ۹۵ هزار توکن از طریق این پلتفرم روی شبکه ترون راهاندازی شده‌اند.
کاربرانی که در SunPump توکن ایجاد می‌کنند، باید مبلغی در حدود ۲۰ TRX به‌عنوان کارمزد ساخت پرداخت کنند. در مرحله معاملات داخلی، پلتفرم ۱٪ کارمزد از هر تراکنش دریافت می‌کند و ارز TRX هم به‌عنوان جفت معاملاتی و هم برای دریافت کارمزد استفاده می‌شود. زمانی که ارزش بازار توکنی به حدود ۶۹٬۴۲۰ دلار برسد، پلتفرم به‌طور خودکار توکن و نقدینگی آن را به صرافی SunSwap منتقل می‌کند و مبلغ ۳,۰۰۰ TRX از نقدینگی به‌عنوان کارمزد انتقال کسر می‌شود.
رقابت لانچ پدها در دنیای میم کوین‌ها؛ از سولانا تا ترون
در سال‌های اخیر، با رشد شدید صدور توکن‌های آنچین و افزایش تقاضا برای میم کوین‌ها، لانچ پدهای تخصصی متعددی در بلاکچین‌های مختلف ظهور کرده‌اند. پلتفرم‌هایی مانند پامپ فان، فور میم، کلنکر / بنک آر، زورا و سان پامپ، هر یک با ساختار و نوآوری‌های خاص خود توانسته‌اند بستری سریع، ارزان و پرتقاضا برای کاربران عادی فراهم کنند تا توکن‌های خود را تنها با چند کلیک منتشر کنند.
در این میان، Pump.fun نقش کلیدی در رشد توکن‌های سولانا داشته و با مدل باندینگ کرو توانست روزانه ده‌ها هزار توکن جدید ایجاد کند. Four Meme نیز در شبکه BNB با حمایت بایننس، ساختاری مشابه را پیاده کرده و به لانچ پد اصلی این زنجیره تبدیل شده است. Clanker و Bankr با اتکا بر پلتفرم اجتماعی فارکستر و سپس توییتر، روش‌های کاملاً اجتماعی برای راهاندازی توکن ارائه دادند. Zora نیز که پیش‌تر روی NFT تمرکز داشت، به طور کامل به میم کوین‌ها روی آورده و حالا یکی از بازیگران اصلی لانچ پدهای شبکه Base محسوب می‌شود. در نهایت، SunPump با پشتیبانی تیم جاستین سان توانسته رکوردهای تاریخی در شبکه ترون ثبت کند و به یکی از موفق‌ترین پلتفرم‌های این زنجیره تبدیل شود.
در مجموع، بازار لانچ پدها به نقطه‌ای رسیده که هر زنجیره، لانچ پد ویژه خود را دارد و رقابت میان آن‌ها نه‌تنها به رشد توکن‌ها بلکه به شکل‌گیری فرهنگ‌های خاص در هر شبکه کمک کرده است. این رقابت همچنان ادامه دارد و به‌نظر می‌رسد نقش این پلتفرم‌ها در آینده اقتصاد آنچین روزبه‌روز پررنگ‌تر خواهد شد.
