حوزه دیفای همانند کل عرصه ارزهای دیجیتال دارای پروژه‌های عالی و مشکوک مختلفی است. با پایان سال ۲۰۲۰، زمان آن فرا رسیده است تا به بررسی بزرگ‌ترین پیشرفت‌های ارزهای دیجیتال و فراز و نشیب این عرصه بپردازیم؛ در ابتدای سال گذشته، قیمت بیت کوین تقریبا ۷۰۰۰ دلار بود و با نزدیک شدن به هاوینگ، بزرگ‌ترین ارز دیجیتال آماده این رویداد می‌شد. سپس شیوع جهانی ویروس کرونا آغاز شد و ریزش شدیدی را در بازارهای بورس جهانی شاهد بودیم، که سقوط بیت کوین در پنج‌شنبه سیاه معروف را رقم زد. در تاریخ ۱۲ مارس، قیمت بیت کوین به ۳۷۸۲ دلار سقوط کرد. اگرچه شرایط برای بیت کوین و اکوسیستم اقتصاد جهان نامساعد به نظر می‌رسید، اما حوزه دیفای در ابتدای رشد چشمگیر خود بود. اکنون بسیاری از پلتفرم‌های امور مالی غیرمتمرکز و توکن‌های مربوط به آنها، از لحاظ ارزش کل قفل شده (TVL)، حجم تراکنش‌ها و ارزش بازار، رقیبی جدی برای صرافی‌های متمرکز برتر هستند. در این مقاله، به بررسی نحوه عملکرد انواع پروژه های دیفای می‌پردازیم.
برای آشنایی با TVL به این مقاله مراجعه کنید: ارزش کل قفل شده (TVL) چیست؟ معیاری برای ارزیابی پروژه‌های دیفای!
عملکرد انواع پروژه های دیفای در سال ۲۰۲۰
در سال ۲۰۲۰، شعار غیرمتمرکزسازی ارزهای دیجیتال نتیجه‌بخش بود و معاملات غیرمتمرکز و همتا به همتا در قراردادهای هوشمند به حدی تکامل یافتند که اکوسیستم جدیدی از پروژه‌های منحصر به فرد تولیدکننده درآمد منفعل، در دسترس سرمایه‌گذاران دارای کیف پول متامسک (MetaMask) و مقداری بیت کوین، اتر یا تتر (USDT) قرار گرفت.
علاوه بر کسب سود زیاد از توکن‌های دیفای، سرمایه‌گذاران همچنین توانستند در شکل جدیدی از استیکینگ یا سهام گذاری شرکت کنند، که شامل ارائه دارایی‌های یک فرد به عنوان وثیقه به استارت‌آپ‌های کوچک بلاک چین و ارزهای دیجیتال، در ازای کسب توکن‌های تازه صادر شده است. معمولا، این توکن‌ها سریعا ارزش قابل توجهی به دست می‌آورند و به استیکرها یا فارمرها سود خوبی می‌رسانند. این پدیده که به آن ییلد فارمینگ گفته می‌شود با عرضه توکن COMP توسط پروتکل کامپوند (Compound) در ماه ژوئن شروع شد.
ییلد فارمینگ نشان‌دهنده ماهیت رادیکال عرصه دیفای است. بعضی از پروژه‌ها مشخصا بدین منظور طراحی شده‌اند تا با استفاده از فومو (ترس از دست دادن فرصت سرمایه‌گذاری) و مبتدی بودن سرمایه‌گذاران جدید در بازارهای نوظهور نظیر ارزهای دیجیتال، کیف پول موسسان خود را پُر کنند و برای آنها سود داشته باشند. برای مثال، در یکی از مکانیزم‌های رایج فارمینگ، کاربران باید تعدادی از توکن‌های موجود را بخرند تا به سود دسترسی پیدا کنند. به دلیل تورم بسیار زیاد اولیه، ییلد فارمرها اغلب مسئول نوسان قیمت توکن هستند و منبع سودی که به دنبال آن هستند، خودشان‌اند.
در عین حال، تعدادی از پروژه‌های برتر دیفای به لطف Yield Farming به وجود آمدند و برجسته شدند. تاکنون، جامعه این پروژه‌ها به رشد خود ادامه داده و مفاهیم مالی جدید و انقلابی را ارائه داده‌اند که می‌تواند عرصه ارزهای دیجیتال و امور مالی سنتی را تغییر دهد.
یونی سواپ: پادشاه صرافی‌های غیرمتمرکز
می‌توان گفت که از میان تمام پروژه‌هایی که در سال ۲۰۲۰ با پذیرش گسترده روبرو شدند و برجسته شدند، یونی‌سواپ یکی از بازیگران اصلی تسریع رشد دیفای بوده است. در بررسی عملکرد انواع پروژه های دیفای ، می‌توان گفت که Uniswap اکوسیستم جدیدی فراهم کرده که در آن، هر کسی می‌تواند توکنی در بلاک چین اتریوم ایجاد و لیست کند، بدون آن که به پرداخت کارمزد لیست کردن توکن به صرافی‌ها نیازی داشته باشد.
اگرچه Uniswap در سال ۲۰۱۸ عرضه شده و رشد مستمری داشته است، اما در سال ۲۰۲۰ به جایگاهی رسید که کمتر کسی آن را پیش‌بینی می‌کرد. از میانگین حجم معاملات روزانه کمتر از یک میلیون دلار در نیمه اول سال گذشته، این پروتکل توانسته است در تابستان دیفای به میلیاردها دلار نقدینگی دست یابد و حجم معاملات آن به رکورد یک میلیارد دلار برسد. اگرچه اکنون هیجان دیفای نسبت به تابستان کاهش پیدا کرده، اما حجم معاملات یونی سواپ به رقیبی جدی برای صرافی‌های متمرکز شناخته شده تبدیل شده است.
یونی‌سواپ به یاد روزهای اوج ICO در سال ۲۰۱۷، توکن نظارتی UNI را در تاریخ ۱۶ سپتامبر معرفی کرد و به هر کیف پولی که با این پروتکل ارتباط برقرار کرده بود، ۴۰۰ توکن UNI ایردراپ کرد. این ایردراپ که ارزش تقریبی ۱۲۰۰ دلار داشت، موج جدیدی از هیجان را پیرامون این پروژه ایجاد کرد و قیمت توکن UNI را در مقطعی موقتی، به ۸.۳۹ دلار رساند. در نتیجه، ارزش ایردراپ نیز به ۳۳۰۰ دلار رسید.
ییلد فارمینگ در دستان Yearn.Finance
با افزایش فرصت‌های کسب سود در عرصه دیفای، سرویس‌های تجمیع کننده این حوزه برای کاربران معمولی که با دنبال افزایش سود خود هستند، ضروری‌تر شده است. پروتکل Yearn.Finance و توکن نظارتی YFI، به عنوان استاندارد طلا در این عرصه ظهور پیدا کرد؛ زیرا تیم توسعه‌دهنده آن، بهترین ویژگی‌های قراردادهای هوشمند و سیستم امور مالی سنتی را ترکیب کرده‌اند تا اکوسیستم منحصر به فردی از سرویس‌هایی ایجاد کنند، که برای سرمایه‌گذاران ضروری و مهم است.
اطلاعات نشان می‌دهند که قیمت توکن YFI در تاریخ ۱۷ جولای ۷۹۰ دلار بود، اما پس از آن که توجه معامله‌گران به این پروژه جلب شد، وارد روند صعودی چشمگیری شد و حتی در مقطعی قیمت آن به بیش از ۴۳,۰۰۰ دلار رسید.
معرفی کامل اکوسیستم Yearn.finance و توکن جنجالی YFI !
شاید Yearn Finance بزرگ‌ترین موفقیت تابستان را از آن خود کرده باشد؛ زیرا روش ییلد فارمینگ آن، جامعه‌ای حرفه‌ای، غیرمتمرکز و منسجم از توسعه‌دهندگان و کاربران ایجاد کرده است. این پروژه سرانجام با سایر پروتکل‌ها با ایده‌های متفاوت ترکیب شد.
ثبات قابل توجه Aave
آوه (Aave) نیز یکی دیگر از پروژه‌های موفق Defi در سال ۲۰۲۰ بود. آوه که اسم قبلی آن ETHLand بود، با یک فرض ساده مبنی بر ایجاد یک پروتکل دیفای تاسیس شد تا به مردم امکان دهد تا ارزهای دیجیتال را وام دهند یا وام بگیرند.
آوه در ابتدا به عنوان بخشی از رشد سرسام‌آور ICOها در سال ۲۰۱۷ عرضه شد و علیرغم مواجهه با چالش‌های پرشمار، توانست از زمستان کریپتو جان سالم به در ببرد. این پروژه از زمان عرضه خود تاکنون، دستخوش تغییرات متعدد و تعویض توکن شد، تا به عنوان یکی از برترین پروژه‌های دیفای به کار خود ادامه دهد.
در آغاز سال ۲۰۲۰، قیمت توکن Lend تقریبا ۰.۰۲ دلار بود و حجم معاملات روزانه آن نیز به ۱۰.۶ میلیون دلار می‌رسید. البته بعدا به توکن AAVE با نسبت ۱ به ۱۰۰ مهاجرت کرد و از آن زمان تاکنون، قیمت این توکن با رشد چشمگیری مواجه شده و به رکورد ۹۵ دلار و حجم معاملات روزانه ۲۲۲ میلیون دلار رسیده است. قیمت این توکن در زمان نگارش این مقاله، حدود ۱۱۳ دلار است.
طبق اطلاعات DeFi Pulse، آوه با در اختیار داشتن ۱.۷۳ میلیارد دلار سرمایه مسدود شده، در رتبه چهارم پلتفرم‌های دیفای قرار دارد.
در طول سال گذشته، آوه پیشگام ویژگی‌های نوآورانه در عرصه وام‌دهی دیفای بوده است. Aave اولین پلتفرمی بود که ارائه وثیقه از استخر توکن‌ها را امکان‌پذیر ساخت، مکانیزم وام‌گیری بدون وثیقه را عرضه کرد و با نسخه دوم پلتفرم خود و توکن AAVE بهبودهای زیادی را در خصوص تجربه کاربری ارائه داد.
سوشی سواپ: تقلید یا الگوبرداری؟
ارزهای دیجیتال بدون وجود فورک‌های مختلف نمی‌توانستند به شکل امروزی وجود داشته باشند؛ حمله سوشیسواپ به یونی‌سواپ، احتمالا یکی از دراماتیک‌ترین اتفاقات سال گذشته بوده است.
Sushiswap کار خود را با استفاده مجدد از کد یونی سواپ شروع کرد. این پلتفرم فقط توکن‌های استخر یونی‌سواپ را برای ییلد فارمینگ می‌پذیرد و در انتهای دوره فارمینگ، به طور خودکار آنها را می‌خرد تا نقدینگی مورد نظر را برای خود حفظ کند. توکن نظارتی SUSHI بدین منظور طراحی شده بود، تا سازمان مستقل غیرمتمرکز یا همان DAO مورد نظر را اصلاح و کنترل کند. در عین حال، سود حاصل از فارمینگ، همچنان بزرگ‌ترین دلیل و انگیزه موجود بود.
ترکیب محبوبیت بسیار زیاد و فهرست شدن در صرافی‌ها، باعث شد که قیمت توکن SUSHI از ۰.۱۵ به ۱۵ دلار برسد و بیش از یک میلیارد دلار به صورت سرمایه حاصل از ییلد فارمینگ جذب کند. تلاش سوشیسواپ در جهت جذب نقدینگی از یونی‌سواپ تا حدودی موفق بود؛ زیرا کل سرمایه مسدود شده آن به کُندی افزایش می‌یافت؛ این موضوع نشان داد که ارائه‌دهندگان نقدینگی در یونی‌سواپ، تمایل آنچنانی به انتقال به سوشی سواپ نداشتند.
در یک اقدام ناگهانی و تعجب‌برانگیز، چف نومی (Chef Nomi) توسعه‌دهنده ارشد این پروژه، تقریبا ۱۴ میلیون دلار از توکن‌های SUSHI خود را فروخت و اعلام کرد که از این پروژه کنار می‌کشد. کاربران سوشیسواپ بلافاصله این اقدام نومی را به عنوان یک کلاهبرداری توصیف کردند و در پی آن، با سقوط قیمت توکن SUSHI به کمتر از یک دلار، کل ارزش مسدود شده در این پروتکل نیز با کاهش چشمگیری مواجه شد.
در نهایت، اعتراض جامعه سوشیسواپ چف نومی را متقاعد کرد که ۱۴ میلیون دلار سود حاصل از فروش توکن‌های SUSHI را برگرداند؛ اما آسیب جدی به ارزش این توکن و تصویری که از این پلتفرم وجود داشت وارد شد. علیرغم این رسوایی، جامعه سوشیسواپ به ایجاد پلتفرم خود ادامه داد و ادغام اخیر Yearn.Finance با Sushiswap به برگرداندن اعتماد به این پروژه کمک کرد.
در حال حاضر این پلتفرم دارای ۱.۱۳ میلیارد دلار نقدینگی قفل شده است و قیمت توکن SUSHI در زمان نگارش مقاله، به بالاتر از ۴.۵ دلار رسیده است.
توکن YFII نشان داد که تعداد بیشتر همیشه به معنای بهتر بودن نیست!
همانند یونی‌سواپ، چندین پروژه از توکن YFI که متعلق به Yearn.Finance است تقلید کردند، که به دنبال کسب موفقیت بر اساس اعتبار این توکن محبوب دیفای بودند.
DFI.money با توکن YFII، ابتدا به عنوان فورک یا تقلیدی از Yearn Finance عرضه شد؛ اما با انتقادهای تند از جانب افراد حاضر در جامعه Defi مواجه شد. زیرا به نظر می‌رسید این پروژه فاقد هدف مشخصی است. بعضی از صرافی‌های غیرمتمرکز نظیر بالانسر (Balancer)، این رمز ارز را به دلیل آن که از طریق پلتفرم Medium و توسط حساب ناشناس معرفی شده بود، در لیست سیاه خود قرار دادند؛ در حالی که به نظر می‌رسید این پروژه فاقد ویژگی دیگری به غیر از تقلید YFI است. بعضی از تحلیلگران، این توکن بحث‌برانگیز را با جدایی بیت کوین و بیت کوین کش مقایسه کردند، هر چند تاثیر آن به مراتب کمتر بود.
لیست شدن ارز رمزنگاری شده YFII در بایننس، باعث شد قیمت آن به ۸۵۴ دلار برسد و در مقطعی، معامله‌گران آن را به عنوان جایگزینی ارزان‌تر برای سرمایه‌گذاری در YFI در نظر می‌گرفتند. همانند سایر توکن‌های امور مالی غیرمتمرکز، قیمت YFII نیز همراه با اصلاح شدید باقی توکن‌های دیفای، کاهش یافت و عدم داشتن برنامه و رویکرد مشخص توسط تیم توسعه‌دهندگان، قیمت آن را کمتر از ۲۰۰۰ دلار نگه داشت.
در حال حاضر، قیمت YFII تقریبا ۱۹۶۰ دلار و حجم معاملات روزانه آن نیز حدود ۲۴۹ میلیون دلار است. مجموع سرمایه مسدود شده در این پروتکل نیز ۳.۸ میلیون دلار است. در مقایسه با مجموع سرمایه مسدود شده ۳۷۶ میلیون دلاری در YFI، می‌توان گفت که YFII به موفقیت YFI حتی نزدیک هم نشده است.
نکته جالب این است که DFI.money یکی از اولین فورک‌های YFI است و سایر فورک‌ها، موفقیت و پذیرش به مراتب کمتری داشته‌اند.
توکن‌هایی که اسم غذا دارند، از بدترین‌های دیفای هستند!
اگرچه تابستان دیفای برای اکوسیستم ارزهای دیجیتال بسیار مهم و تأثیرگذار بود؛ اما باز هم شاهد پروژه‌های بی‌هدف و بی‌منطق بسیار زیادی بودیم. شاید بتوان گفت مشهودترین این پروژه‌ها، Yam Finance باشد. این پروژه از اولین پروژه‌های محبوب ییلد فارمینگ و بنیانگذار پروژه‌هایی بود که اسم خود را از روی غذاها انتخاب می‌کردند و به آنها “توکن‌های غذا” گفته می‌شد؛ اکثر توکن‌های غذا، صرفا فورک‌های بلااستفاده و بدون ارائه هیچگونه محصول قابل ذکر به غیر از Yield Farming بودند. از بین این توکن‌ها می‌توان به Tendies و Kimchi اشاره کرد.
پروژه Yam کار خود را با هدف به ظاهر جدیدی شروع کرد؛ این پروژه یک استیبل کوین الگوریتمی بر اساس Rebasing همانند پروژه شناخته شده Ampleforth ارائه می‌داد. Yam همانند Yearn.Finance به دنبال ایجاد جامعه DAO بود. این پروژه یکی از پیشگامان مفهوم “استخر چرخشی” بود که طی آن، فارمرها ابتدا باید ۵۰ درصد سرمایه خود را توکن YAM می‌خریدند، تا بتوانند سود بیشتری به صورت توکن YAM دریافت کنند. این موضوع همراه با وعده عرضه عادلانه، علاقه و فعالیت زیادی را در بین اعضای جامعه آن ایجاد کرد. این پروتکل توانست صدها میلیون دلار سرمایه جذب کند؛ اما یک نقص اساسی در آن وجود داشت: قراردادهای هوشمند آن هرگز آزمایش نشده بودند و به ندرت توسط تیمی متشکل از محققان حرفه‌ای حوزه امنیت حسابرسی شده بودند.
توسعه‌دهندگان پروژه YAM، یک اشتباه محاسباتی بسیار مهم مرتکب شدند که در پی آن، تعداد بسیار زیادی توکن جدید به موجودی آن اضافه شد. این موضوع باعث شد که دستیابی به حد نصاب رای‌گیری غیرممکن شود و پروژه به بن‌بست برسد. این باگ نیز دیگر قابل اصلاح نبود. پس از آن، Yam بار دیگر عرضه شد؛ اما نتوانست به محبوبیت قبل باز گردد. این تجربه نشان داد که اوضاع در دیفای تا چه حد می‌تواند بد پیش برود.
