هزاران شهروند نپالی در پی اعتراضات گسترده علیه فساد دولتی و مسدود شدن شبکه‌های اجتماعی، به اپلیکیشن پیام‌رسان غیرمتمرکز بیت‌چت (Bitchat) روی آوردند. این اپلیکیشن توسط جک دورسی (Jack Dorsey) – مدیرعامل بلاک (Block) و بنیان‌گذار توییتر سابق – راه‌اندازی شده است.
به گزارش میهن بلاکچین، این پیام‌رسان مبتنی بر شبکه بلوتوث مش (Bluetooth Mesh) تنها در چند روز اخیر بیش از ۴۸,۰۰۰ بار در نپال دانلود شد؛ این آمار نشان می‌دهد مردم برای مقابله با سانسور به راهکارهای ارتباطی جایگزین و امن علاقه‌مند شده‌اند.
رشد چشمگیر دانلود Bitchat در نپال
طبق داده‌های ارائه‌شده توسط کال‌بی‌تی‌سی (callebtc) – توسعه‌دهنده متن‌باز بیت کوین که روی این پروژه کار می‌کند – موج دانلود بیت‌چت در ابتدای هفته گذشته در اندونزی همزمان با اعتراضات ضدفساد آغاز شد و حالا در نپال به اوج رسیده است. او روز چهارشنبه در پستی در شبکه ایکس (X) نوشت:
هفته گذشته شاهد جهش چشمگیر دانلودها از اندونزی بودیم و امروز افزایش بسیار بیشتری از نپال مشاهده می‌کنیم؛ درست در زمانی که اعتراضات جوانان علیه فساد دولتی و ممنوعیت شبکه‌های اجتماعی اوج گرفته است.
بر اساس نمودارهای منتشرشده، تعداد دانلود این اپلیکیشن در نپال از کمتر از ۳,۳۴۴ مورد در چهارشنبه گذشته به ۴۸,۷۸۱ در دوشنبه رسید؛ بیش از چهار برابر آمار اندونزی که در جایگاه دوم با ۱۱,۳۲۴ دانلود قرار دارد.
افزایش بی‌سابقه استفاده از این اپلیکیشن، به دنبال تصمیم دولت نپال برای مسدود کردن پلتفرم‌هایی مانند فیس‌بوک، اینستاگرام، واتس‌اپ و یوتیوب رخ داد؛ این تصمیم جرقه اعتراضات نسل Z را زد و حتی به آتش‌سوزی در پارلمان و دیوان عالی نپال منجر شد.
این ممنوعیت در ابتدا با هدف جلوگیری از انتشار سریع محتوای ضد دولتی اعمال شد اما واکنش‌های خشونت‌آمیز پلیس و نیروهای امنیتی، با تیراندازی و استفاده از گاز اشک‌آور، دست‌کم ۱۹ کشته و صدها زخمی برجای گذاشت. معترضان حتی به ساختمان نخست‌وزیری حمله کردند؛ یعنی جایی که کی‌پی شارما اولی (Sharma Oli) نخست‌وزیر نپال اقامت داشت. او در مرکز اتهامات فساد مالی و سوءاستفاده از بودجه عمومی قرار گرفته بود و سرانجام مجبور به استعفا شد.
کارشناسان معتقدند تحولات نپال و اندونزی نشانه‌ای از روندی نوظهور است که در آن شهروندان برای مقابله با سانسور و نظارت دولتی به سمت اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز و رمزنگاری‌شده، یا به اصطلاح «فناوری‌های آزادی (Freedom Tech)»، حرکت می‌کنند.
این در حالی است که اتحادیه اروپا در آستانه تصویب قانونی موسوم به چت کنترل (Chat Control) قرار دارد؛ در صورت تصویب این طرح، پیام‌رسان‌های رمزنگاری‌شده‌ای همچون تلگرام، واتس‌اپ و سیگنال را مجبور می‌کند قبل از رمزگذاری، پیام‌ها را در اختیار نهادهای نظارتی قرار دهند. تاکنون نمایندگان ۱۵ کشور عضو اتحادیه از این طرح حمایت کرده‌اند و رأی آلمان می‌تواند سرنوشت آن را تعیین کند.
تا امروز، استقبال از پیام‌رسان‌های غیرمتمرکز عمدتاً ناشی از مهاجرت کاربران از پلتفرم‌های متمرکزی بوده که امکان سانسور و محدودیت‌های گسترده دارند. واتس‌اپ و مسنجر که توسط شرکت متا اداره می‌شوند، نمونه‌ای بارز از این پلتفرم‌ها هستند؛ این شرکت متمرکز و سودمحور از داده‌های شخصی کاربران به عنوان منبع درآمد بهره می‌برد.
اپلیکیشن بیت‌چت که تنها دو ماه از آغاز به کار نسخه آزمایشی آن می‌گذرد، توسط جک دورسی در جولای معرفی شد. این نرم‌افزار از فناوری شبکه بلوتوث مش برای ایجاد ارتباط رمزنگاری‌شده بدون نیاز به اینترنت استفاده می‌کند. مطابق وایت‌پیپر آن، بیت‌چت به‌طور کامل غیرمتمرکز است و هیچ سرور مرکزی، حساب کاربری، ایمیل یا شماره تلفنی برای ثبت‌نام نیاز ندارد.
با این حال، اپلیکیشن‌های پیام‌رسان غیرمتمرکز هنوز فاصله زیادی با غول‌های جهانی این صنعت دارند. در کنار Bitchat، اپلیکیشن‌هایی همچون سیگنال، داموس (Damus) مبتنی بر نوستر (Nostr)، سشن (Session) و استتوس (Status) نیز مورد توجه کاربران علاقه‌مند به امنیت و مقاومت در برابر سانسور قرار گرفته‌اند.
اما این خدمات هنوز قادر به رقابت جدی با شرکت متا نیستند؛ این شرکت در ژوئن امسال میانگین روزانه ۳.۴۸ میلیارد کاربر فعال در مجموعه اپلیکیشن‌های خود، شامل فیس‌بوک، مسنجر و اینستاگرام، داشته است. این رقم رشد ۶٪ نسبت به سال قبل را نشان می‌دهد و حاکی از آن است که پلتفرم‌های متمرکز همچنان با قدرت در حال پیشروی‌اند.
