آیا ارز دیجیتال بانک مرکزی می‌تواند جایگزین ارزهای فیات شود؟

با شیوع بیماری کرونا توسعه ارزهای دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) سرعت بیشتری گرفته است. و اثبات آن با بررسی تعداد رو به رشد پروژه‌ها و راه‌اندازی اولین ارز دیجیتال رسمی در باهاماس (Bahamas) کار ساده‌ای است. علاوه بر این تحلیگران بانک Deutsche معتقدند که در بلند مدت ارزهای دیجیتال بانک مرکزی جای پول نقد را می‌گیرند.

اما آیا این ارزهای بهترین گزینه برای جایگزینی ارزهای فیات هستند؟

ارز دیجیتال بانک مرکزی چیست؟

ارز دیجیتال بانک مرکزی شکلی دیجیتال از پول فیات است که می‌تواند بوسیله بانک‌های مرکزی راه‌اندازی شود. در حال حاضر بانک خلق چین پروژه‌ی یک پول دیجیتال را در دست اقدام دارد. قانون‌گذار امور مالی هلند آمادگی خود را برای ایفای نقشی کلیدی در توسعه ارز دیجیتال منطقه یورو اعلام نمود. فدرال رزرو ایالات متحده، بانک انگلستان، بانک ژاپن، و بانک مرکزی اروپا در حال بررسی امکان توسعه و استفاده از این تکنولوژی هستند.

بیشتر بخوانید : رمز ارز بانک مرکزی یا CBDC چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟

اپیدمی جهانی انگیزه بیشتری به این روند بخشیده است. بانک پرداخت‌های بین المللی (BSI) اعلام کرد که اپیدمی ویروس کرونا به گسترش پرداخت‌های آنلاین سرعت می‌بخشد و مشکلات مربوط به ارزهای دیجیتال ملی را به‌روزرسانی می‌نماید. در گزارش اخیر آن آمده است که اپیدمی کووید ۱۹ نگرش مردم در مورد پول نقد را تغییر می‌دهد، حتی اگر ایده رایج جامعه علمی این باشد که احتمال انتقال ویروس از راه اسکناس‌های بانکی کم است. اخیرا اعضای کنگره ایالات متحده هم بحث “دلار دیجیتال” را مطرح نموده‌اند.

بانک‌های مرکزی به چالش‌های ناشی از ابتکارات بخش خصوصی پاسخ می‌دهند، به عنوان مثال انجمن لیبرا (Libra) فیسبوک. همچنین ارزهای دیجیتال بانک مرکزی مزایای چشمگیر و با کاربردهای متعددی را ارایه می‌دهند و همین ویژگی آن‌ها را برای توسعه و تحقیق جذاب می‌کند. ماهیت دیجیتالی چنین ارزهایی پرداخت‌ها را مدرنیزه می‌کند، و حجم معامله بازار سیاه را کاهش می‌دهد.

علاوه بر این، بانک Deutsche در گزارش اخیر خود از مقامات اتحادیه اروپا درخواست نموده است که به دلیل سابقه پیشرفت چین در این حوزه به راه‌اندازی ارز دیجیتال بانک مرکزی سرعت بخشند. در عین حال عقب ماندن در رقابت  ایجاد ارزهای دیجیتال به معنای از دست رفتن حاکمیت و قدرت در این عرصه است، زیرا کاربران مجبورند تکنولوژی‌های ارزهای دیجیتال بانک مرکزی و استانداردهای پرداخت‌ کشورهای پیشرو را اتخاذ نمایند.

بانک مرکزی اتحادیه اروپا (ECB) یوروی دیجیتال را به عنوان شکل الکترونیک ارز دیجیتال بانک مرکزی برای پرداخت‌های سریع‌تر، آسان‌تر و امن‌تر در نظر دارد. توجه به این نکته حایز اهمیت است که از نظر اتحادیه اروپا ارز دیجیتال بانک مرکزی جایگزین پول نقد نمی‌شود بلکه مکمل آن است و تولید پول نقد همچنان ادامه خواهد داشت.

بانک مرکزی روسیه هم چنین عقیده‌ای دارد، بنابراین به نظر می‌رسد که ارز دیجیتال همراه با پول نقد و غیر نقد سومین شکل روبل روسی باشد. در گزارش بانک‌ مرکزی آمده است که “همه این سه نوع و فرم از پول قطعا معادل هم خواهند بود. در این مورد دارندگان پول امکان تبدیل و انتقال روبل از شکلی به شکل دیگر را به طور کامل خواهند داشت.

تفاوت ارز دیجیتال بانک مرکزی با پول فیات

تفاوت کلیدی در ارز دیجیتال بانک مرکزی قابلیت برنامه نویسی و تنظیم شدن آن است. و این یعنی هنگامی که بانک‌های مرکزی توکن‌های ارز دیجیتال بانک مرکزی را ایجاد می‌کنند، از قبل قوانینی برای خرج کردن هم وضع می‌کنند. یک نمونه آشکار بن‌های خرید غذا در ایالات متحده است: مردم این کوپن‌ها را دریافت می‌‌کنند؛ این کوپن‌ها معادل پولی است که فقط می‌تواند برای خرید و تهیه غذا مورد استفاده قرار گیرد و نه برای الکل، سیگار و یا قمار. این “بن‌های غذا” توکن‌های دیجیتالی خواهند بود و تراکنش‌ها مثل الان و به شکل کنونی روی پلتفرم‌های بلاک‌چینی و با استفاده از قراردادهای هوشمند انجام می‌گیرد.

بیشتر بخوانید : قرارداد هوشمند چیست ؟ با کاربردهای Smart Contract آشنا شوید

در عین حال، پیشنهادهای بیشتری در مورد قابلیت برنامه‌ریزی دارندگان چنین ارزهای دیجیتال بانک مرکزی وجود دارد: فقط این گروه امکان خرج کردن توکن‌ها را خواهند داشت، و مالکیت توکن‌ها از طریق کیف پول دیجیتالی گوشی‌های هوشمند تعیین می‌شود.

بنابراین در صورت راه‌اندازی  ارز دیجیتال بانک مرکزی قابل برنامه ریزی، خرج کردن پول برای اهدافی به جز اهداف از قبل تعیین شده عملا ممکن نخواهد بود. در نتیجه، پول قابل برنامه‌ریزی برای دولت‌ها می‌تواند واضح و مشخص گردد و به کشورها امکان می‌دهد که جلوی فعالیت‌های مجرمانه، فرار مالیاتی و قاچاق دارو را بگیرند.

اولین راه‌اندازی رسمی ارز دیجیتال بانک مرکزی

تغییر و گذار به ارزهای دیجیتال از قبل شروع شده است، در شش ماه گذشته توسعه ارز دیجیتال بانک مرکزی تسریع شده است. در همین راستا، در بیستم اکتبر، راه‌اندازی رسمی ارز دیجیتال بانک مرکزی باهاماس به نام SandDollar صورت گرفت و اولین کشوری در جهان  بود که ارز دیجیتال را در سطح حکومتی صادر کرد. قیمت SandDollar به دلار باهاماس وابسته است، که آن هم به دلار آمریکا وابسته است.

مردم می‌توانند این ارزها را از طریق گوشی‌های هوشمند دارای کیف پول‌های دیجیتال مورد تایید بانک مرکزی استفاده کنند.( که دانلود آن در App Store و  Google Play در دسترس خواهد بود).

بانک‌های تجاری باهاماس، ارایه دهندگان سرویس پرداخت، و سیستم‌های انتقال پول با SandDollar کار می‌کنند. همانطور که در وب‌سایت پروژه ارز دیجیتال بانک مرکزی آمده است، ارزهای دیجیتال از قبل در تمام مراکز خرید پذیرفته می‌شوند و کمیسیون و یا کارمزد تراکنش‌ها بسیار پایین است.

کاربران ارز دیجیتال بانک مرکزی این پروژه ناشناس نمی‌مانند اما به شدت قوانین حفظ حریم خصوصی و حفظ داده‌ها را دنبال می‌کند. در آینده و با افزایش تقاضا ارز دیجیتال بانک مرکزی برنامه‌ای برای صدور توکن‌های جدید دارد و برای حفظ تعادل بازار دلارهای فیات را از بازار جمع می‌کند. و برنامه‌هایی برای استفاده از ارز دیجیتال بانک مرکزی باهاماس خارج از کشور نیز در برنامه هست. با این وجود احتمال دارد این پروژه با یکی از مشکلات فعلی مربوط به سازگاری با بلاک چین روبرو شود.

این اپیدمی پتانسیل سرعت بخشی به روندهایی را دارد که قبل از بحران پیدا شدند. روندهایی که سبب تغییرات ساختاری در اقتصاد جهانی خواهند شد. طبق آخرین گزارش بانک پرداخت‌های بین المللی، در حال حاضر ۸ درصد از بانک‌های جهانی در مورد احتمال بکارگیری ارزهای دیجیتال ملی تحقیق می‌کنند که نیمی از آن‌ها قبلا راه‌های جدید پرداخت را آزمایش کرده‌اند. در طول شش ماه گذشته تعداد پروژه‌های ارز دیجیتال بانک مرکزی افزایش یافته است. اولین پروژه رسما در باهاماس راه‌اندازی شد. بنابراین Marion Labour یک تحلیل‌گر بانک Deutsche معتقد است که تعدادی از بانک‌های مرکزی در منطقه یورو،انگلستان، ژاپن و کانادا  ظرف ۳ سال آینده ارز دیجیتال بانک مرکزی را منتشر می‌کنند.

می‌توانیم در آینده یک معماری  وساختار کاملاجدید برای پول متصور بشیم؛ گامی به مهمی اختراع کارت اعتباری. علاوه بر این، این نوع پول یک ویژگی کلیدی جدیدی خواهد داشت:  قابلیت برنامه‌ریزی داشتن.  احتمال وقوع چنین تغییراتی سریع‌تر از انتظار نیز وجود دارد. بنابراین معتقدیم که این روند، روندی رو به رشد خواهد بود و احتمال دارد پروژه‌های راه‌اندازی شده تا سال آینده به عدد ۵ افزایش یابد.