برخی سرمایهگذاران که با جیبهای پر به سینمای ایران آمدهاند و رقمهای قابل توجهی برای تولید فیلم سرمایه گذاری میکنند، در زمینه تولید ارزهای دیجیتال و مشخصاً بیت کوین فعال هستند و منابع مالی فراهم آمده از این طریق را وارد سینما کردهاند؛ اتفاقی که با توجه به فقدان قانون درباره ارزهای مجازی نه میتوان آن را قانونی خواند و نه میتوان غیرقانونی تلقی کرد و همین تداوم فعالیت چنین اشخاصی را در حوزه سینما با پیچیدگیهایی همراه ساخته است.
برخی سینماگران در چند سال اخیر نسبت به ورود پولهای مشکوک به سینما هشدار دادند و این واکنشها با برخی پروژهها شدیدتر شده است. هرچند بخشی واکنشها به نوعی تسویه حساب میان جریانهای مختلف سینمای ایران بوده، واقعیت آن است که به هر صورت، اشخاصی که فاقد سابقه سینمایی یا انگیزههای تجاری هستند، نسبت به هزینه ارقام قابل توجه در حوزه سینما اقدام میکنند و این ارقام قاعدتاً میتواند بر چرخه تولید تأثیر بگذارد. در واقع این پرداختها و میزان آنها به عوامل برخی فیلمها، سطح هزینه تولید را در کلیه پروژهها بالا میبرد و شرایط را از حالت طبیعیِ افزایش دستمزدها خارج میسازد.
برخی اهالی سینما در موضعگیریهای مکرر، منشأ این پولها را اشخاصی تلقی کردند که به دنبال پولشویی در سینما هستند. این در حالی است که سینما از گردش مالی کوچکی برخوردار است و فاقد ظرفیت لازم برای پولشویی است. همچنین کوچکترین جزئیات در حوزه تولید در سینمای ایران، بارها در رسانهها انعکاس مییابد و بنابراین یکی از پیشنیازهای پولشویی که سکوت و غیررسانهای شدنِ عملیات پولشویی است نیز وجود ندارد و قاعدتاً هیچ مجرم عاقلی برای پولشویی سراغ چنین حوزه پرحاشیهای نمیآید.
از سوی دیگر، پولشویی تبدیل سود حاصل از جرم و فساد (اسلحه، مواد مخدر، فحشاء و…) به داراییهای به ظاهر مشروع است. به تعبیر دقیقتر، پولشویی طراحی و اجرای پروسهای است که بر اساس آن منشأ آلوده پولها به منشأ قانونی تغییر یابد؛ هرچند در پولشویی بخشی از اصل پول از بین میرود و رقم خروجی تا حدودی کمتر از رقم ورودی است، در پروژههای سینمایی معمولاً این رقم کاهش اصل سرمایه به مراتب بیش از عرف مرسوم در پولشویی است و از منظر اقتصادی نیز سینما محل خوبی برای پولشویی و عادیسازی منابع مالی نیست.
شنیدههای «تابناک» حکایت از آن دارد که منشأ ناشناخته شماری از فیلمهای سینمایی که در چند سال اخیر ساخته شده، بیتکوین است. این رمز ارز با کارکردهای مشابه پول بیپشتوانه، هرچند از نظر حقوقی مورد تأیید هیچ کشوری نیست و هیچ دولتی آن را نمیپذیرد، تقریباً در سراسر جهان معامله میشود و اکنون نیز ارزش هر بیتکوین بین ۳۸۰۰ تا ۴۰۰۰ دلار ارزشگذاری و معامله میشود. در واقع تنها با معادل ریالیِ ۱۰۰ بیت کوین میتوان یک فیلم سینمایی باکیفیت را در ایران تولید کرد.
ظاهراً برخی از اشخاصی که در حوزه استخراج بیتکوین فعال هستند، بخشی از سرمایهشان را به سمت سینما آوردهاند. شواهد نشان میدهد، انگیزه این اشخاص برای ورود به این حوزه، علاقه شخصی برای طرح دوستی با سینماگران و ورود به این عرصه از طریق سرمایه گذاری بوده است. سرمایهگذاری در چندین پروژه سینمایی، از پیششرطهای مرسوم برای دریافت مجوز تهیه کنندگی در سینمای ایران و ورود جدیتر به این عرصه است و ظاهراً این اشخاص نیز در نهایت به دنبال چنین فرصتهایی هستند.
با توجه به آنکه درباره استخراج و فروش پولهای دیجیتال نه صرفاً در ایران، بلکه در بسیاری از کشورهای جهان قانون گذاری شفافی نشده و مشخص نیست با چه ضوابطی میتوان در این عرصه فعال شد یا اساساً فعالیت در این عرصه از اساس غیرقانونی است، ورود این اشخاص به حوزه سرمایه گذاری تولید سینما را نیز نمیتوان غیرقانونی یا تلاش برای پولشویی قلمداد کرد و در عین حال داوری در این زمینه تا قانونگذاری دقیق نمیتواند دقیق و منصفانه باشد و در این ارتباط باید با تأمل موضع گیری کرد.
ورود سرمایه گذاران غیرمتخصص به سینما در سراسر جهان، امری مرسوم است و مشخصاً در سینمای آمریکا، بسیاری از فیلمهای بیگ پروداکشن، متکی به اعتباراتی ساخته میشود که توسط میلیاردهای چینی تأمین مالی میشوند و در همین راستا، برای توجیه سرمایه گذاری این گروه، سازوکارهای فنی خاصی طراحی شده و در اختیار این میلیاردها قرار داده میشود. مسأله اساسی این که منشأ این سرمایهگذاریها، قابل اتکا و اعتماد باشد.
