اگر چهار سال پیش از هر تحلیلگر کریپتو می‌پرسیدید که آیا چین دوباره روزی به صحنه استخراج بیت کوین برمی‌گردد، تقریباً همه یک جواب قطعی داشتند: «نه!» دلیلش هم روشن بود؛ سرکوب سال ۲۰۲۱ همه‌چیز را از ریشه کند. مزارع استخراج تعطیل شدند، دستگاه‌های ماینر شبانه از استان‌های مختلف جمع‌آوری شدند و هش‌ریت جهانی برای مدتی فرو ریخت. چین که زمانی پایتخت جهانی استخراج بیت کوین بود، در یک تصمیم سیاسی – اقتصادی، تبدیل شد به کشوری که نه‌تنها ماینینگ، بلکه هر نوع فعالیت مرتبط با رمزارز را غیرقانونی اعلام کرد.
اما امروز، در سال‌های ۲۰۲۴ و ۲۰۲۵، واقعیت کاملاً خلاف آن پیش می‌رود. گزارش‌ها نشان می‌دهد که فعالیت ماینرهای بیت کوین در چین دوباره و به‌صورت چشمگیری در حال افزایش است. داده‌های تازه، رشد فروش تجهیزات استخراج در این کشور، و افزایش سهم هش‌ریت نشان می‌دهد که یک بازگشت آرام اما عمیق در جریان است. بازگشتی که شاید نه از مسیر رسمی و دولتی، اما از دل اقتصاد محلی، زیرساخت‌های بلااستفاده و برق ارزان شکل گرفته و دوباره چین را به یکی از مراکز مهم ماینینگ جهان تبدیل کرده است.
در این مقاله از میهن بلاکچین با نگاهی دقیق‌تر به رشد دوباره صنعت استخراج در چین می‌پردازیم و آن را بررسی می‌کنیم.
چین چطور از ابرقدرت استخراج به کشوری ممنوعه رسید؟
برای درک موج جدید استخراج، باید به عقب برگردیم؛ به روزهایی که چین پادشاه بلامنازع استخراج بیت کوین بود. در سال ۲۰۲۰، طبق داده‌های شاخص مصرف برق بیت کوین دانشگاه کمبریج، حدود ۶۵٪ از کل توان پردازشی شبکه بیت کوین در چین تولید می‌شد. سروکله مزارع عظیم در سین‌کیانگ، سیچوان، مغولستان داخلی و یون‌نان پیدا بود و انرژی ارزان، نیروی کار در دسترس و نزدیکی به تولیدکنندگان دستگاه‌های استخراج، چین را تبدیل به مرکز ثقل شبکه بیت کوین کرده بود.
اما نگرانی‌های دولت چین درباره ریسک‌های مالی، خروج سرمایه از کشور و مصرف بالای برق، به‌خصوص در روزهای بحران انرژی، باعث شد که در سال ۲۰۲۱ به یک باره ورق برگردد و همه‌چیز تغییر کند. بانک مرکزی چین هرگونه فعالیت مرتبط با کریپتو را «غیرقانونی» اعلام کرد و استخراج در سراسر کشور ممنوع شد. نتیجه این تصمیم، سقوط سریع هش‌ریت جهانی و مهاجرت گسترده ماینرها به آمریکا، قزاقستان و روسیه بود.
با وجود این ممنوعیت، مصرف برق جهانی بیت کوین نه‌تنها کاهش پیدا نکرد، بلکه از ۸۹ تراوات‌ساعت در ۲۰۲۱ به بیش از ۱۲۱ تراوات‌ساعت در سال ۲۰۲۳ رسید. جهان ماینینگ بدون چین هم مسیر خودش را ادامه داد، اما سوال بزرگ این بود: آیا چین روزی به این صنعت بازمی‌گردد؟
بازگشت آرام اما مقتدرانه؛ استخراج در چین دوباره زنده می‌شود
از سال ۲۰۲۴ به بعد، نشانه‌های پراکنده‌ای از بازگشت فعالیت‌های ماینینگ در چین دیده شد. این بار اما خبری از مزارع عظیم و تابلودار نبود و این مزارع جای خودشان را به ماینرهای کوچک‌تر، زیرزمینی‌تر و توزیع‌شده‌تر دادند. اما حجم فعالیت‌ها آن‌قدر رشد کرده که دیگر نمی‌توان آن‌ها را نادیده گرفت.
طبق داده‌های منتشرشده توسط «هش‌ریت ایندکس» تا ماه اکتبر ۲۰۲۵، چین حدود ۱۴٪ از قدرت پردازشی بیت کوین را در اختیار داشته و بعد از آمریکا و قزاقستان سومین کشور بزرگ استخراج‌کننده بوده است. برخی تحلیلگران شرکت آنچین «کریپتوکوانت (CryptoQuant)» حتی تخمین زده‌اند که سهم واقعی چین چیزی بین ۱۵ تا ۲۰ درصد است.
فروش‌های اخیر شرکت بزرگ سازنده دستگاه‌های ماینینگ، یعنی کنان (Canaan)، نیز این روند را تأیید می‌کند. سهم چین از درآمد کنان که در سال ۲۰۲۲ فقط ۲.۸٪ بود، در سال ۲۰۲۳ به ۳۰٪ رسید و طبق گزارش فعالان صنعت، در سه‌ماهه دوم سال ۲۰۲۵ حتی از ۵۰ درصد هم فراتر رفته است. چنین جهشی تنها یک معنا دارد و آن این است که ماینینگ در چین دوباره به یک تجارت قابل‌توجه تبدیل شده است.
اما چرا استخراج بیت کوین دوباره در چین رونق گرفته است؟
گزارش خبرگزاری «رویترز» نشان می‌دهد که طی دو سال اخیر فعالیت‌های ماینینگ در استان‌های سین‌کیانگ (Xinjiang) و سیچوان (Sichuan) به‌طور قابل‌توجهی رشد کرده است؛ دو منطقه‌ای که به دلیل وفور منابع انرژی، همیشه از مراکز مهم استخراج بوده‌اند.
بخش زیادی از برق تولیدی این استان‌ها هیچ‌گاه به‌طور کامل به استان‌های شرقی و صنعتی منتقل نمی‌شود. این «برق مازاد»، چه برق آبی ارزان‌قیمت در سیچوان باشد یا انرژی برق-زغالسنگ در سین‌کیانگ، در بسیاری مواقع بلا استفاده می‌مانَد. به همین دلیل، استفاده از این انرژی اضافه برای استخراج بیت کوین به گزینه‌ای کاملاً سودآور و اقتصادی تبدیل شده است.
عامل مهم دیگر، افزایش ظرفیت دیتاسنترها در چین است. دولت طی سال‌های اخیر صدها دیتاسنتر جدید برای اهداف هوش مصنوعی و پردازش ابری ایجاد کرده، اما در برخی مواقع تقاضا کمتر از ظرفیت بوده است. مالکان این مراکز، برای جلوگیری از خواب‌رفتن زیرساخت، شروع به اجاره فضای اضافی به ماینرها کرده‌اند. این روند باعث شده که ماینینگ به‌شکلی رسمی‌تر اما غیرعلنی دوباره به ساختار صنعتی چین برگردد.
از سوی دیگر، رشد قیمت بیت کوین از سال ۲۰۲۴ به بعد، سودآوری این صنعت را چند برابر کرده است. وقتی قیمت بالا می‌رود، حتی برق کمی‌گران‌تر هم توجیه اقتصادی پیدا می‌کند. بسیاری از ماینرهای چینی از همین فرصت استفاده کرده‌اند.
در حال حاضر، رشد دوباره صنعت استخراج در چین عمدتاً در مناطقی با ظرفیت انرژی بالا متمرکز شده است. برای مثال، می‌توان به سین‌کیانگ با منابع فراوان بادی و زغالسنگ، سیچوان با برق‌آبی ارزان در فصول بارانی، و سایر استان‌های غربی با شرایط مشابه اشاره کرد.
چین چه سودی از بازگشت دوباره ماینینگ به خاکش می‌برد؟
استخراج در نگاه اول صرفا یک فعالیت پردازشی برای تولید بیت کوین است اما برای چین معنای گسترده‌تری دارد. اول اینکه استفاده از انرژی مازاد همیشه دغدغه دولت مرکزی بوده و ماینینگ دقیقاً همان مصرف‌کننده‌ای است که می‌تواند این مشکل را حل کند. دوم اینکه استخراج رمزارز به‌طور طبیعی یک صنعت صادراتی محسوب می‌شود؛ بیت کوین به‌عنوان دارایی جهانی می‌تواند درآمد دلاری ایجاد کند، بدون اینکه الزاماً از سیستم مالی بین‌المللی سنتی عبور کند.
در کنار این‌ها، چین متوجه شده که فناوری‌های مرتبط با بلاکچین را نمی‌توان نادیده گرفت. اگرچه بیت کوین از نظر ایدئولوژیک با مدل حکمرانی چین سازگار نیست، اما زیرساخت فناورانه آن از جمله تجهیزات ماینینگ، دیتاسنترها، الگوریتم‌ها و مدل‌های مصرف انرژی می‌تواند به توسعه صنعتی کشور کمک کند. به همین دلیل هم شاهد رشد دوباره شرکت‌هایی مثل کنان هستیم.
همانطور که گفتیم، در حال حاضر ماینینگ در چین معمولاً به دو شکل انجام می‌شود: یا از طریق مزارع کوچک و نیمه‌مخفی که به برق محلی دسترسی دارند، یا از طریق دیتاسنترهایی که به‌طور غیررسمی بخش‌هایی از ظرفیت خود را به ماینرها اختصاص می‌دهند. برای ماینرها و سرمایه‌گذاران اما این روند مشابه گذشته است: دستگاه استخراج خریداری شده، نیرو و فضا اجاره و درآمد حاصل از استخراج به کیف پول منتقل می‌شود. اما تفاوت بزرگ این است که امروز این کار بسیار پنهانی‌تر، منعطف‌تر و پراکنده‌تر از گذشته انجام می‌شود.
تحول تدریجی سیاست چین درباره دارایی‌های دیجیتال
چهار سال پس از اعمال ممنوعیت‌های سختگیرانه، چین حالا نشانه‌هایی از تغییر نگرش نسبت به دارایی‌های دیجیتال بروز داده است. این تغییر نه به‌معنای آزادسازی کامل، بلکه به‌معنای مدیریت هوشمندانه و استفاده از ظرفیت‌های منتخب است.
یکی از نمونه‌های مهم، چارچوب قانونی جدید برای استیبل‌کوین‌ها در هنگ‌کنگ است که از ماه آگوست سال ۲۰۲۵ اجرا شده. با اینکه هنگ‌کنگ یک منطقه اداری ویژه محسوب می‌شود، اما جهت‌گیری آن معمولاً با سیاست‌های کلان پکن هماهنگ است.
در داخل کشور نیز سرمایه‌گذاری روی یوان دیجیتال (e-CNY) به‌سرعت در حال گسترش است. دولت از پرداخت‌های خرد تا خرده‌فروشی و حتی طرح‌های آزمایشی برون‌مرزی از این ارز دیجیتال پشتیبانی می‌کند. همچنین بحث توسعه استیبل‌کوین‌های با پشتوانه یوآن برای افزایش حضور بین‌المللی جدی‌تر از قبل دنبال می‌شود.
این تحولات نشان می‌دهد که چین از یک رویکرد «ممنوعیت کامل» به یک استراتژی «آزمایش کنترل‌شده» رسیده است. دارایی‌هایی که منافع اقتصادی و کنترل‌پذیری بیشتری دارند، احتمالاً اجازه فعالیت خواهند داشت. و در سایه همین تغییر نگرش، فعالیت‌های ماینینگ هم فضای نفس‌کشیدن بیشتری پیدا کرده‌اند.
جمع‌بندی: آیا چین دوباره قدرت برتر ماینینگ خواهد شد؟
چین به‌تدریج در حال بازگشت است، اما بازگشتی متفاوت از دوران حکمرانی مطلق سال‌های قبل. امروز دیگر خبری از مزارع عظیم و پرزرق‌وبرقی نیست که بخش بزرگی از هش‌ریت جهانی را در اختیار داشتند؛ بلکه شبکه‌ای پراکنده از ماینرهای کوچک، کم‌صدا و منعطف جای آن‌ها را گرفته است. انرژی مازاد استان‌های غربی، دیتاسنترهایی که به‌دنبال مشتری‌اند، افزایش قیمت بیت کوین و چرخش آرام سیاست‌گذاری، چین را بار دیگر به صحنه استخراج رمزارز جهانی بازگردانده‌اند؛ البته در قالبی محتاط‌تر و پیچیده‌تر.
با وجود این، آینده استخراج ارز دیجیتال در چین همچنان در گرو تصمیمات دولت مرکزی است. اگر پکن ترجیح دهد از فعالیت‌های پراکنده چشم بپوشد و اجازه دهد انرژی بلااستفاده به درآمد ارزی تبدیل شود، می‌توان دوباره شاهد جهش جدی سهم چین بود. اما اگر روندهای سختگیرانه دوباره فعال شوند، ماینینگ بار دیگر به سایه‌ها، زیرزمین‌ها و دیتاسنترهای بی‌تابلو عقب رانده خواهد شد.
آنچه امروز قطعی به‌نظر می‌رسد این است که بازگشت آرام چین یک حقیقت مهم را یادآوری می‌کند: شبکه بیت کوین، مستقل از مرزها و فشارهای سیاسی، همچنان ساختاری تاب‌آور، جهانی و متناسب با شرایط دائم‌التغییر جهان است؛ شبکه‌ای که هر بار با جابه‌جایی جغرافیایی ماینرها، قدرت انعطاف و استقامت خود را بیشتر ثابت می‌کند.
