کانسنسیس که نیروی محرکه نرم‌افزاری اتریوم محسوب می‌شود ۵۰ دانشجوی ایرانی را از دوره برنامه‌نویسی آنلاین خود حذف کرد. این اقدام به دنبال نواحی خاکستری در قوانین تحریم بوده که صنعت رمزارزها با آن مواجه است.
به گزارش میهن بلاکچین و به نقل از کوین‌دسک، بخش آموزشی کانسنسیس به اسم آکادمی کانسنسیس، در تاریخ ۱۳ نوامبر این خبر را طی ایمیلی به دانشجویان اطلاع داد. اگرچه این دانشجویان اکثر دروس خود را پایان داده بودند، اما این تعلیق از تحصیل به معنای آن است که دانشجویان مدنظر، گواهی تایید پایان دوره خود را دریافت نخواهند کرد. ۵۰ دانشجوی ایرانی به همت تیم کوین ایران در این دوره شرکت کرده بودند که متاسفانه از ادامه دوره محروم شدند.
در این ایمیل که توسط دو نفر از این دانشجویان به اشتراک گذاشته شده، آمده است:
متاسفانه باید به شما اطلاع بدهیم که ثبت‌نام و حضور شما در آکادمی کانسنسیس و دسترسی شما به این پلتفرم به حالت تعلیق در آمده است. بررسی سوابق اخیر نشان می‌دهد همانطور که خودتان اعلام کرده‌اید، شما در کشوری مستقر هستید که تحت قوانین آمریکا، ارائه کالاها و سرویس‌ها به آن ممنوع است.
این اقدام، گویای تغییر موضع ناگهانی کانسنسیس است. این شرکت، دوره آموزشی ۹۸۵ دلاری خود را به طور رایگان به دانشجویان ایرانی ارائه داده و در گذشته نیز صراحتا درباره بورسیه زنان ایرانی صحبت کرده بود.
هنوز مشخص نیست که تغییر موضع این شرکت به چه دلیل بوده است. اِلو خیمنز (Elo Gimenez) رییس بخش روابط عمومی جهانی کانسنسیس در این خصوص به بیان این صحبت‌های زیر بسنده کرده است. وی گفت:
کانسنسیس به ایجاد اقتصاد دیجیتال آینده و هم‌چنین پیروی از قوانین آمریکا در تمام امور خود متعهد است. این تعهد در مفاد قوانین استفاده از سرویس‌های ما نمود پیدا کرده است.
این تغییر موضع، بر تنش پنهان بین تحریم‌ها به عنوان یک ابزار سیاسی برای منزوی کردن دولت‌ها و بلاک چین‌ها به عنوان شبکه‌های غیرمتمرکز که محدود به مرزهای جغرافیایی نیستند تاکید می‌کند. اگرچه ارسال پول از آمریکا به ایران مشخصا ممنوع است، اما آموزش شهروندان کشورهای تحت تحریم به منظور استفاده از فناوری مقاوم در مقابل سانسور، موضوع مبهم‌تری است.
این تنش‌ها دو ماه قبل، پس از آن ایجاد شد که ویرجیل گریفیث (Virgil Griffith) یکی از توسعه‌دهندگان اتریوم به خاطر سخنرانی خود در کنفرانسی در کشور کره شمالی، توسط آمریکا به جرم توطئه مجرم شناخته شد.
روابط آمریکا و ایران در ماه جاری و پس از اتفاقات دریای عمان، تیره‌تر شده است.
کانسنسیس در سال ۲۰۲۱ به جذب سرمایه پرداخته است، به طوری که این شرکت در ماه آوریل و نوامبر توانسته است به ترتیب ۶۵ میلیون و ۲۰۰ میلیون دلار سرمایه جذب کند. اسامی معروفی نظیر مسترکارت، HSBC و UBS در میان سرمایه‌گذاران مشاهده می‌شود.
دلیل کانسنسیس از اقدام اخیر خود هرچه که بوده، باعث شده است که چند هفته قبل از پایان برنامه درسی در تاریخ ۱ دسامبر، این دانشجویان به محتوای آموزشی دسترسی نداشته باشند و آنها را ناامید و سردرگم کند.
یکی از این دانشجویان به اسم سلمان صادقی که محقق کالج دوبلین در کشور ایرلند است، در پستی احساسی نوشت:
ما به دنیای جدید و بکری وارد نمی‌شویم، بلکه صرفا شاهد انتقال روابط سازمانی قدیمی که روابط نابرابری و قدرت است، به روابط سازمانی جدید هستیم.
محمدحسین احمدزاده دانشجویی که اخیرا از این کالج فارغ‌التحصیل شده، گفته است که اخراج ناگهانی از آکادمی کانسنسیس حس تلخ و آشنایی دارد. وب‌سایت‌هایی نظیر کورسرا (Coursera) و گیت‌هاب نیز دسترسی کاربران ایرانی را محدود کرده‌اند.
احمدزاده افزود:
هنگامی که دونالد ترامپ رییس جمهور بود، ایرانی‌ها نمی‌توانستند از این سایت‌ها استفاده کنند. در واقع، با IP یا ملیت ایرانی نمی‌توانیم به هیچگونه محتوا و سایت آموزشی دسترسی داشته باشیم.
ناحیه مبهم
سخنگوی وزارت خزانه‌داری آمریکا در خصوص اینکه آیا تحریم‌ها مانع از ارائه محتوای آموزشی و تدریس برنامه‌نویسی بلاکچین به ایرانی‌ها می‌شود یا خیر، گفت:
این موضوعی است که پاسخ آن یک بله یا خیر ساده نیست.
مورگان فینکلشتاین (Morgan Finkelstein) سخنگوی وزارت خزانه‌داری افزود:
ما به منظور انجام هرگونه ارزیابی، باید گفتگوی جامعی با این شرکت داشته باشیم.
متخصصان تحریم‌ها در خصوص ریسک نقض تحریم توسط شرکت‌های آمریکایی که به ارائه محتوای آموزشی به ایرانی‌ها می‌پردازد نظر متفاوتی دارند.
بنجامین هوتِن (Benjamin Hutten) مشاور فعال در شرکت Buckley LLP گفته است:
اگرچه آموزش شامل تحریم‌های آمریکا علیه ایران نیست، اما با این حال مسائل پیچیده‌ای وجود دارد.
هوتن افزود:
برای مثال، فقط آن دست از ارائه محتواهای آموزشی، قانونی است که یک محصول کامل باشد. این موضوع بدان معنا است که صادرات کتاب، دوره‌های آموزشی از پیش ضبط شده و سخنرانی‌ها قانونی است، اما آموزش آنلاین از طریق برنامه زوم قانونی نیست زیرا در هنگام فروش، به طور کامل وجود ندارد.
هوتن هم‌چنین اذعان داشت:
هنگام گذراندن دوره‌های آموزشی مختلف با اساتید آمریکایی که برای فرایند مهاجرت و تایید به عنوان دانشجوهای خارجی نیاز است، فرمت‌های سنتی یادگیری گزینه آسانتر و مناسبتری هستند. سازمان‌های آموزشی معتبر نظیر دانشگاه‌ها می‌توانند دوره‌های آموزشی از راه دور به دانشجویان ایرانی خود ارائه دهند، اما به شرطی که این دانشجویان دارای ویزای دانشجویی آمریکا باشند و آن دوره آموزشی، بخشی از دروس مربوطه باشد.
هوتن در ادامه گفت:
اگر شرکتی بتواند فعالیت‌ها و محتواهای آموزشی خود را بالاتر از محدودیت‌ها حفظ کند، ارائه آن به دانشجویان ایرانی دارای ریسک کمتری است. در غیر اینصورت، عواقب آن می‌تواند جرایم سنگین مالی یا حتی اتهامات مجرمانه برای نقض عمدی قوانین باشد.
با توجه به اینکه محتواهای آموزشی از قوانین تحریم‌ها معاف هستند، دفتر کنترل بر دارایی‌های خارجی (OFAC) به جریمه کردن شرکت‌هایی نمی‌پردازد که محتواهای آموزشی به ایران ارائه می‌دهند و این موضوع قطعا شامل جرایم نمی‌شود.
هرچند، این نهاد به این موضوع توجه دارد که جرایم مدنظر مطابق با شرایط موجود باشد و در نتیجه، بر اساس اطلاعات یا محتوای آموزشی که ارائه شده و قوانین را نقض کرده‌اند، جرایم نیز می‌توانند تغییر کنند و شدیدتر شوند.
دنیل تنه‌بام (Daniel Tannebaum) یکی از مدیران سابق OFAC و شریک تجاری شرکت مشاوره‌ای Oliver Wyman گفته است که ادبیات قوانین تحریم‌ها ممکن است برای مردمی که با آنها سروکار ندارند، سردرگم‌کننده باشد و سردرگمی درباره پیروی نکردن از قوانین می‌تواند باعث شود که کسب‌وکارها مجبور شوند تا فعالیت‌های قانونی را ترک کنند.
اگرچه پرونده گریفیث، ایراد حاضر در این صنعت را ترسانده است، اما تنه‌بام معتقد است که انتشار و پخش دانش درباره فناوری بلاکچین و رمزارزها آسیبی به همراه ندارد.
تنه‌بام در این خصوص افزود:
بلاکچین و رمزارزها می‌تواند به سود دولت ایران باشد، اما این فناوری‌ها هم‌چنین می‌توانند به مردم ایران برای خارج شدن از سیستم بانکی موجود کمک کنند. بدین ترتیب، تحریم‌ها هم‌چنان با شدت زیادی پابرجا هستند. بنابراین اگر متوجه شدید با فردی که در ایران مستقر است تعامل دارید ممکن است در معرض ریسک تحریم‌ها باشید.
ایمن‌ترین مسیر برای اتخاذ تصمیم و پیشروی شرکت‌ها، برقراری تماس با OFAC و درخواست دستورالعمل مشخص از آنها است. اما در این صورت نیز ممکن است پاسخ مشخصی دریافت نکنید.
طبق گفته امبر اسکات (Amber Scott) موسس و مدیرعامل شرکت مشاوره‌ای Outlier Solutions، خطراتی که در مسیر شرکت‌های آمریکایی ارائه‌دهنده خدمات به کشورهای تحت تحریم قرار دارد، کاملا واقعی است.
اسکات در این خصوص گفت:
آمریکا تحریم‌های شدیدتری نسبت به سایر کشورها دارد، در نتیجه عواقب نقض این تحریم‌ها نیز شدیدتر خواهد بود. این مسأله صحت دارد که سازمان‌های مختلف، رویکردهای محتاطانه‌تری اتخاذ می‌کنند.
در زمینه فناوری، حتی ارائه دانش درباره دور زدن تحریم‌ها، که رمزارزها نیز قادر به انجام این امر هستند، می‌تواند به عنوان نقض تحریم قلمداد شود. پرونده ویرجیل گریفیث باعث شد که جامعه بلاکچین در آمریکا، رویکرد خود درباره تعامل با کشورهای تحت تحریم را متوقف و در آن بازنگری کند.
هنوز امیدهایی وجود دارد
اوایل سال جاری، به نظر می‌رسید تیم آکادمی کانسنسیس درباره آموزش به دانشجویان ایرانی هیجان‌زده بود. سال گذشته، گروه ۷ نفره‌ای از زنان ایرانی فرصت پیدا کردند تا به لطف کمک‌های آکادمی کانسنسیس به طور رایگان به تحصیل سالیدیتی، زبان برنامه‌نویسی قراردادهای هوشمند اتریوم بپردازند.
این پروژه با کمک یک نهاد کریپتوی واقع در ایران به اسم کوین ایران (CoinIran) محقق شد. کوگان برنان (Coogan Brennan) که در آن زمان، رییس بخش روابط با توسعه‌دهندگان بود و اکنون در جایگاه رییس آکادمی کانسنسیس قرار دارد گفت که هدف از این پروژه، اقدامی دیپلماتیک برای ارائه این فرصت به افرادی بود که به آن نیاز داشتند.
در سال جاری، این برنامه گسترش یافت و در ماه سپتامبر، ۵۰ دانشجو از ایران در این طرح ثبت‌نام کردند. هنگامی که خبر تعلیق این دانشجویان اعلام شد، آنها دوره آموزشی خود را به پایان نرسانده بودند و بر روی پروژه‌های نهایی خود کار می‌کردند.
تسی مهراین (Thessy Mehrain) فارغ‌التحصیل آکادمی کانسنسیس و یکی از موسسان این طرح برای دانشجویان ایرانی گفته است که ایران دارای استعدادهای بسیار زیادی در عرصه فناوری است و افرادی که دارای مهارت‌های کدنویسی هستند باید فارغ از محل زندگی خود بتوانند در توسعه وب ۳ که همان اینترنت غیرمتمرکز آینده است مشارکت داشته باشند.
مهراین در این خصوص گفت:
این افراد همانند سایر افرادی هستند که بر روی ایجاد دنیایی کار می‌کنند که برای همه مردم جهان بهتر است، زیرا ما در حال ایجاد فناوری‌ای هستیم که به همکاری، ایجاد اعتبار منسجم و تایید تراکنش‌ها کمک می‌کند.
برای ایرانی‌ها، عرصه رمزارزها، روشی برای پیدا کردن شغل و کسب درآمد در خارج از این کشور ارائه می‌دهد.
محمدحسین احمدزاده گفته است:
به دلیل وجود تحریم‌ها، در ایران نمی‌توانیم کالاهای مختلف را بخریم، پول انتقال دهیم، در کلاس‌های مختلف شرکت کنیم و یا حتی در بانک‌های خارجی، حساب ایجاد کنیم. به نظرم بلاکچین می‌تواند در برطرف کردن بخشی از این بی‌عدالتی به ما کمک کند.
یکی از این دانشجویان به اسم نوید حسینی که به عنوان توسعه‌دهنده در یکی از صرافی‌ها که نخواست اسم آن فاش شود، گفته است بعضی از دانشجویان هنوز امیدوار هستند که این شرایط برطرف شود. به عنوان یک راهکار موقت، دانشجویانی که در خارج از این کشور زندگی می‌کنند و هنگام ثبت‌نام، کشور ایران را به عنوان کشوری که در آن زندگی می‌کنند انتخاب نکرده‌اند هم‌چنان می‌تواند به این دوره آموزشی دسترسی داشته باشند. این افراد، محتواهای آموزشی را با سایر افراد به اشتراک می‌گذارند تا آنها هم بتوانند دوره خود را به پایان برسانند. هرچند این کار به عدم دریافت گواهی پایان دوره از آکادمی کانسنسیس کمکی نمی‌کند.
حسینی در ادامه گفته است:
من سال‌ها است که کانسنسیس را به خاطر محصولات آن نظیر متامسک و اینفورا می‌شناسم و می‌دانم که یکی از شرکت‌های برتر در عرصه بلاکچین هستند. بنابراین، شرکت و گذراندن این دوره برای من و بسیاری از دانشجویانی که می‌شناسم بسیار مهم بوده است.
رضا قاسمی استاد رمزنگاری در دانشگاه بوعلی سینا گفت وی در نظر داشت تا کدنویسی قراردادهای هوشمند را یاد بگیرد تا بتواند این دانش را به دانشجویان خود منتقل کنید. بدین ترتیب، فرصت‌های شغلی بهتری نیز نصیب او می‌شود.
قاسمی گفته است که دانشجویان ایرانی بسیار زیادی در سراسر جهان در مقطع دکترا مشغول تحصیل هستند و خود او نیز با همکاران خود در کانادا و ترکیه بر روی پروژه‌های آکادمیک مختلفی کار کرده است. هرچند وی نخواست اسمی از آنها فاش شود تا از ایجاد مشکل برای آنها جلوگیری کند.
وی افزود هم‌چنان امیدوار است که اساتید این طرح که دانشجویان سال گذشته هستند می‌توانند به منظور دستیابی به راهکاری مناسب برای این مشکل، با کانسنسیس مذاکره کنند تا دانشجویان سال جاری بتوانند پروژه‌های خود را به پایان برسانند و گواهی خود را دریافت کنند.
قاسمی معتقد است که این شرکت تسلیم فشار وکلای به شدت محتاط شده است وی گفت:
من معتقدم که کانسنسیس دوست ندارد که دسترسی به دوره‌های آموزشی را برای ما ممنوع کند.
راج گوکال (Raj Gokal) از هم‌بنیانگذاران سولانا در پیامی توییتری خطاب به ۵۰ دانشو شرکت کننده در این دوره عنوان داشت که این دانشجویان می‌توانند در دوره برنامه‌نویسی آتی سولانا شرکت کنند. گوکال از آنان خواست تا برای شرکت در این دوره به توییت او پاسخ دهند. البته صحت این دعوت‌نامه مشخص نیست.
آیا شما نیز تاکنون در برنامه‌های آموزشی خارج از کشور شرکت کرده‌اید؟ در این مسیر با چه مشکلاتی مواجه شده‌اید؟ این برنامه‌ها تا چه میزان به ارتقا دانش شما کمک کرده است؟ نظرات و تجربیات خود را با ما و سایر کاربران به اشتراک بگذارید.
