در روزهای گذشته شاهد مشکلاتی در زمینه تامین برق مورد نیاز کشور بوده‌ایم. نقطه اوج این مشکل در روز گذشته اتفاق افتاد که در ۸ استان کشور، خاموشی گسترده و قطعی برق را تجربه کردیم. در این میان از بیت کوین و استخراج ارزهای دیجیتال به عنوان متهم اصلی این خاموشی یاد می‌شود. برق مصرفی در حوزه ماینینگ ایران چقدر است؟ آیا صنعت استخراج رمز ارزها در ایران به اندازه‌ای بزرگ شده که می‌تواند باعث خاموشی در ۸ استان کشور شود؟ در این خبر به دور از تعصب، علت خاموشی‌ها را دنبال کرده‌ایم.
قطعی برق و ماینینگ بیت کوین
از دیروز در شبکه‌های اجتماعی، بسیاری از افراد در اعتراض به وزارت نیرو خواستار قطع برق مزارع ماینینگ بیت کوین در ایران شده‌اند. در فضای دیجیتال و همچنین در فضای حقیقی شاهد شکل‌گیری جوی در مخالفت با فعالیت ماینرهای ایرانی و خارجی هستیم. این افراد معتقدند که علت خاموشی و حتی آلودگی بی سابقه در کشور، افزایش فعالیت ماینرها در ایران است. آیا واقعا بیت کوین و استخراج رمز ارز علت خاموشی در کشور است؟
ماینرهای رمز ارز در ایران
به دلیل قیمت پایین برق در ایران نسبت به سایر کشورها، صنعت ماینینگ در کشورمان سودآوری بالاتری در مقایسه با دیگر کشورها دارد. دانشگاه کمبریج شاخص مصرف برق شبکه بیت کوین را اندازه‌گیری کرده و به تفکیک کشورها آن را ارائه داده است. این شاخص بر اساس آی پی ماینرها اندازه‌گیری شده است. ماینرهایی که در کشور ایران فعالیت دارند( براساس IP) به طور میانگین ماهیانه ۳.۸۲ درصد از هش ریت شبکه بیت کوین را تامین می‌کنند. این نمودار را در تصویر زیر مشاهده می‌کنید (منبع)
تاریخ اندازه گیری این شاخص به شش ماهه اول سال ۲۰۲۰ باز می‌گردد. آیا اکنون این درصد افزایش یافته است؟ بنا به دلایلی که در ادامه اشاره خواهیم کرد، ما معتقدیم که اکنون، این درصد کاهش پیدا کرده است. غیرقانونی اعلام شدن فعالیت ماینرها، دستگیری و ضبط دستگاه‌های ماینینگ غیر مجاز، فرآیند فرسایشی ثبت دستگاه ماینر، محل استخراج در سامانه معرفی شده از طرف وزارت صمت، دستگیری و به زندان افتادن برخی ماینرها و همه این مسائل نشان می‌دهد که صنعت ماینینگ در ایران، حداقل در یک سال گذشته پیشرفتی نداشته است. زیرا مجوز واردات این دستگاه‌ها به کشور صادر نمی‌شد، پس دستگاه جدیدی در این شش ماه به کشور وارد نشده است.
از طرفی بنا به گفته محمدرضا شرفی، رئیس کارگروه استخراج انجمن بلاکچین ایران، برق تخصیصی به صنعت ماینینگ ایران، ۸ برابر تعرفه صنعتی است و این نکته سودآوری ماینرها را کاهش داده و حتی منجر به خروج این افراد از این صنعت شده است.
فعالیت ماینرهای خارجی در ایران
Lubian یک شرکت چینی فعال در زمینه ماینینگ بیت کوین در جهان است. این شرکت، دهمین استخر بزرگ بیت کوین در جهان است (منبع). بیش از ۳ درصد هش ریت شبکه بیت کوین توسط این استخر تامین می‌شود. این شرکت در مرداد ماه سال ۱۳۹۹ اعلام کرد که یکی از بزرگترین مزارع ماینینگ بیت کوین خود را در ایران راه اندازی خواهد کرد. مسعود نوری، خبرنگار ایرنا در توییتر خود نوشت:
ماینرهای خارجی در منطقه ویژه اقتصادی رفسنجان، مزرعه استخراج بیت کوین با ظرفیت ۱۷۵ مگاوات احداث کرده‌اند.
پس علاوه بر ماینرهای ایرانی، ماینرهای خارجی نیز در ایران به استخراج بیت کوین مشغول هستند. ابراز نظر در این زمنیه در تخصص ما نیست، لذا در این زمنیه اظهار نظری نخواهیم داشت. روزنامه ایستا در این مورد چنین نوشته است:
اما در پاسخ به این سوال باید گفت جذب سرمایه گذاری در هر کشوری در جهان در اولویت قرار دارد و جذب سرمایه گذار خارجی ( حالا از هر کشوری چین و…) در اولویت بیشتر است و در این بین آن چه برای سرمایه گذار مهم بوده؛ ثبات و اجرای تعهداتی است که میزبان می دهد. قطع برق شرکت های خارجی که برای استخراج رمزارز در ایران سرمایه گذاری کرده اند نه تنها به آن شرکت بلکه به همه شرکت هایی که ایران را به عنوان یکی از بهترین کشورها برای تولید رمز ارز (به دلیل ارزانی قیمت برق) شناسایی کرده اند، پیام منفی مهمی می دهد و سرمایه گذار را از حضور در کشورمان منصرف می کند.
پس شکی نیست که ماینرهای ایرانی و خارجی در کشورمان ماینینگ بیت کوین و ارزهای دیجیتال را انجام می‌دهند. اما همه این افراد چه میزان برق مصرف می‌کنند؟
مصرف برق ماینینگ بیت کوین در ایران چقدر است؟
افرادی که به ماینینگ ارزهای دیجیتال در ایران مشغولند یا به صورت قانونی این کار را انجام می‌دهند، یا غیرقانونی. آقای رجبی مشهدی، سخنگوی صنعت برق در مصاحبه با راه پرداخت گفت:
حدود ۳۰۰ مگاوات مصرف برق ماینرهایی است که مجوز این کار را از وزارت صمت دریافت کرده‌اند. ما به‌عنوان تامین‌کننده برق مانند سایر صنایعی که در کشور فعالیت می‌کنند، موظف به تامین برق ماینرهای دارای مجوز براساس تعرفه‌های قانونی و در چارچوب ضوابط هستیم. همچنین تقریبا معادل همین مقدار یعنی ۳۰۰ مگاوات دیگر نیز ماینرهای غیرمجازی هستند که در کشور در حال فعالیت در نقاط مختلف کشور و با تعرفه‌های خانگی و کشاورزی هستند. درنتیجه سرجمع ماینینگ در کشور حدود ۶۰۰ مگاوات مصرف دارد. درواقع از کل تولید برق در کشور که ۴۰ هزار مگاوات است تنها ۶۰۰ مگاوات آن صرف صنعت ماینینگ کشور می‌شود.
سخنگوی صنعت برق گزارش می‌دهد که تاکنون ۲۴ مرکز استخراج رمز ارز با ظرفیت بیش از ۳۱۰ مگاوات مجوز فعالیت گرفته‌اند. وی افزود: تاکنون یک‌هزار و ۶۲۰ مرکز غیرمجاز با ظرفیت نزدیک به ۲۵۰ مگاوات شناسایی شده‌اند.
روز یکشنبه خبرنگار اقتصادی ایرنا برپایه تازه ترین گزارش شرکت مدیریت شبکه برق ایران، مصرف برق روز گذشته کشور در ساعت ۱۸ و ۲ دقیقه به عدد ۴۰ هزار و ۹۶۵ مگاوات رسید (منبع)
سخنگوی صنعت برق در این باره گفت:
وقتی ماینری مجوز دریافت می‌کند، ما براساس مطالعات و محاسبات شبکه‌ای، در نقطه‌ای که ظرفیت این حجم استفاده را دارد، اجازه‌ی نصب تجهیزات ماینینگ را می‌دهیم و عموما ماینرها را به مزرعه‌هایی ارجاع می‌دهیم که ظرفیت کافی را داشته باشند. آنچه که این روزها به‌عنوان خاموشی با آن روبه‌رو هستیم، دلیلش افزایش بسیار زیاد مصرف گاز در بخش خانگی و تجاری است که بر اساس آمار، نسبت به سال‌های گذشته افزایش چشم‌گیری داشته و مردم با اندکی رعایت نکات مدیریت مصرف اگر بتوانند ۱۰ درصد مصرف برق و گاز خود را کاهش دهند، هیچ مشکلی در تامین برق کشور نخواهیم داشت و طبیعتا این خاموشی‌ها نیز برطرف خواهد شد.
پس دلیل خاموشی‌ها چیست؟
انتقاد مهمی که در این بین به مسئولان دولتی در دو وزارتخانه نیرو و نفت (شرکت ملی گاز) وجود دارد این است که چرا از قبل پیش بینی نکرده بودند که با شیوع کرونا و افزایش حضور افراد در خانه ها در کشور شاهد افزایش مصرف گاز خواهیم بود و این موضوع می تواند چالش های جدی به خصوص در تامین گاز نیروگاه ها و کارخانه های صنعتی بزرگ مانند سیمان، فولاد و… ایجاد کند. از طرف دیگر به وجود آوردن فضای دوگانه «مازوت سوزی و خاموشی» کار بسیار اشتباهی بوده است؛ اینکه به مردم گفته می شود یا باید افزایش آلودگی هوا را به دلیل سوخت جایگزین در نیروگاه ها و صنایع ( مازوت و گازوئیل) تحمل کنید یا قطعی برق را بپذیرید. چرا مسئولان با افزایش راندمان نیروگاه های برق کشور در سال های گذشته، کاهش اتلاف انرژی در شبکه برق سراسری کشور، افزایش تولید گاز، بهبود کیفیت تولید سوخت گازوئیل و مازوت، واقعی سازی قیمت انرژی و…به دنبال بهبود شرایط نبوده اند تا شاهد خاموشی های کنونی و زندگی در دود غلیظ نباشیم؟
شرکت توزیع نیروی برق در تهران در اطلاعیه‌ای در خصوص قطعی‌های پراکنده برق این چنین گفت (منبع) :
به اطلاع عموم شهروندان فهیم پایتخت می رساند؛ همان طور که مستحضر هستید به علت مصرف بیش از حد گاز در هفته های اخیر و به این دلیل که سوخت بسیاری از نیروگاه های کشور گاز شهری بوده، متاسفانه به علت عدم مصرف بهینه انرژی، این موضوع منجر به محدودیت تامین سوخت نیروگاه های کشور و کمبود برق شده است.
در همین راستا با توجه به محدودیت های ایجاد شده در خصوص سوخت نیروگاه های برق کشور، متاسفانه تولید برق در برخی از نیروگاه های کشور متوقف و از مدار خارج شده است که این موضوع باعث به وجود آمدن برخی قطعی های برق به صورت پراکنده در سطح شهر پایتخت شده است.
در همین راستا شرکت توزیع نیروی برق تهران
بزرگ،با صدور اطلاعیه ای از عموم مشترکان درخواست می کند با رعایت مصرف انرژی و با کاهش تنها ۱ درجه ای وسایل گرمایشی و کاهش ده درصدی مصرف برق در شبانه روز، نسبت به پایداری شبکه، کمک و همراهی خود را مانند سنوات گذشته به اثبات برسانند.
سخن پایانی
قطعی گسترده برق در کشور بنا به گفته مسئولین این حوزه، به دلیل افزایش مصرف گاز در کشور و نبود سوخت مورد نیاز در نیروگاه‌های تولید برق است. همانطور که نشان دادیم، سهم ماینینگ قانونی و غیرقانونی استخراج بیت کوین در ایران در خوشبینانه‌ترین حالت ۱.۵ درصد از کل مصرف برق در کشور است. چطور صنعتی که تنها ۱.۵ درصد(در بهترین حالت) برق مصرف می‌کند، عامل قطع برق در کشور در نظر گرفته می‌شود؟ لذا این حرف کاملا غلط و بی اساس است.
