بحث رمز ارزها و مسائل قانونی پیرامون آن از جمله مواردی است که امروزه در دنیا مطرح است. ایجاد زمینه قانونی و کنترل این بازار نیز به صورت جدی در کشور ما و بسیاری از کشورهای جهان مورد بحث قرار گرفته است.
به گزارش میهن بلاکچین و به نقل از خبرگزاری تسنیم، دولت برای برخورد با تولید غیرمجاز رمزارز و نحوه تعامل با تولیدکنندگان رمز ارز که به دنبال فعالیت قانونی هستند، با محوریت وزارت نیرو درحال بررسی و تصویب آیین‌نامه‌هایی است. در برخی موارد، فعالان حوزه بلاکچین نسبت به رویکردهای دولت انتقاد دارند و در برخی موارد نیز مسئولان وزارت نیرو نظراتی دارند که قابل طرح و بررسی است.
خبرگزاری تسنیم، مناظره‌ای با عنوان «بررسی راهکارهای مقابله با استخراج غیرمجاز رمز ارزها» با حضور محمد خدادادی مجری طرح تامین برق رمز ارزها در شرکت توانیر و محمدرضا شرفی رییس کارگروه بلاکچین کمیسیون فاوا اتاق ایران و عضو هیئت رئیسه کارگروه استخراج انجمن زنجیره بلوک برگزار کرده که آنچه در ادامه می‌آید مشروح این مناظره است.
ماینرهای غیرمجاز کشف شده معادل ۲ سال برق مصرفی تبریز مصرف داشتند
محمد خدادادی مجری طرح تامین برق رمز ارزها در شرکت توانیر گفت: تا امروز نزدیک به ۲۲۲ هزار دستگاه استخراج رمزارز کشف کردیم که برق مصرفی آنها ۷۲۴ میلیون کیلووات ساعت یعنی معادل دو سال مصرف برق تبریز بوده است.
وی افزود: رمزارزها موضوعی تازه و پدیده‌ای جدید است، بسیاری از کشورهای دنیا هم هنوز به قانون‌گذاری صریحی نکردند و بسیاری از کشورها هنوز به دنبال آشنایی با این پدیده هستند. سرعت سریع تغییرات در این حوزه باعث می شود، ۶ ماه پیش یک برآورد از تهدیدات این حوزه داشته باشیم و ۶ ماه بعد برآوردها تغییر کند.
خدادادی گفت: تقریبا از اواخر بهار سال ۱۳۹۹ درک کردیم که این پدیده به خاطر قیمت انرژی در کشور می‌تواند برای تامین برق و گاز کشور تبدیل به تهدید شود. استفاده از برق یارانه‌ای برای تولید رمز ارز هیچ فرقی با قاچاق سوخت ندارد و دزدی انرژی است، و موجب ضربه زدن به اقتصاد کشور و زیرساخت‌های انرژی کشور است. این جنس استخراج رمزارز به بروز خاموشی‌ها دامن می‌زند.
وی افزود: میزان استخراج رمز ارز به صورت مجاز ۳۲۵ مگاوات است که نزدیک به ۲۱۰ مگاوات آن به بهره برداری رسیده، استخراج مجاز رمزارز از برق یارانه‌ای استفاده نمی‌کند و چون رویت پذیر است در زمان پیک قابل محدودسازی و توقف تولید است.
صنعت رمز ارز در کشور بالاترین نرخ انرژی را نقدا پرداخت می کند
محمدرضا شرفی رییس کارگروه بلاکچین کمیسیون فاوا اتاق ایران نیز در این نشست گفت: اگر واقع بینانه به موضوع نگاه کنیم یک دلیل بگویید که چرا باید تولیدکننده رمز ارز به صورت مجاز فعالیت کند. مهندس خدادادی اشاره کردند که ۲۱۱ مگاوات به بهره برداری رسیده، این ۲۱۱ مگاوات ۳ ماه در سال می‌توانند فعالیت کنند. با صنعتی مواجه هستیم که بالاترین نرخ انرژی را نقدا پرداخت می‌کند. وقتی صحبت از منافع ملی می‌کنیم باید توجه کنیم که این صنعت اشتغال‌زا هست و درحال پرداخت فراتر از قیمت انرژی در کشور است. ارزآوری برای کشور دارد.
وی افزود: بحث اصول اولیه علم اقتصاد اینجا نادیده گرفته شده و شرایط را برای فعالان این صنعت هموار نکردیم و فعالیت قانونی آنها را هم تعطیل می‌کنیم. هر وقت وزارت نیرو می خواهد می‌گوید تعطیل کنید که این برای سرمایه‌گذار توجیه پذیر نیست. قیمت تمام شده به اضافه یک مقدار سود را باید قیمت واقعی بدانیم. ما در تولید رمزارز قانونی داریم. هزینه برق صادراتی را پرداخت می‌کنیم که این منطقی نیست و به صورت پیش پرداخت پول برق را از فعالان مجاز می‌گیرند.
شرفی گفت: تا امروز یک دلیل منطقی برای خاموش کردن ۲۱۱ مگاوات برق مصرفی تولید رمز ارز پیدا نکردیم. ما سه سال پیش روش‌های برخورد را پیش بینی کردیم و به وزارت نیرو ارائه کردیم، تازه الان می‌بینیم بعد از سه سال فرصت‌سوزی برخی موارد را دولت دارد در نظر می‌گیرد.
وی افزود: ما یک شبکه توزیع برق سراسری در کشور داریم که از نظر وسعت قابل کنترل کامل نیست. راه درست این است که کسی که فعالیت قانونی می‌کند شرایط بهتری برای آن برقرار باشد اگر اینگونه باشد همه فعالان ریسک فعالیت غیرقانونی را نمی‌پذیرند و به فعالیت قانونی می‌پردازند.
پدیده رمزارز در همه کشورها چالش ایجاد کرده است
خدادادی در ادامه این نشست گفت: یکی از چالش‌های ما با انجمن بلاکچین، بر سر استدلال‌های آنها است. این پدیده رمز ارز در همه کشورها چالش ایجاد می کند.
مثلا دولت چین در تابستان امسال تولید رمزارز را به کلی غیرقانونی کرد. کانادا نیز اخطار داده بود به ماینرها که مصرف بیشتر آنها موجب می‌شود نتوانیم نیاز منازل را تامین کنیم. همین الان در کشورهای اسکاندیناوی بحثی هست که دادن برق به ماینرها درست هست یا خیر.
وی افزود: قیمت واقعی اگر به معنای قیمت تمام شده برق بدون احتساب هزینه سوخت است بالغ بر حدود ۶۰۰ تومان می‌شود، اما اگر ۶۰۰ تومان به ماینر بدهیم ما باید ۱۳ هزار مگاوات ظرفیت داشته باشیم که به تمام ماینرهای مشتاق از سراسر جهان برق بدهیم .
خدادادی در ادامه گفت: کل خاموشی‌هایی که به منازل دادیم امسال حدود ۳ هزار مگاوات بود که نیاز ماینرها ۳ تا ۴ برابر این مقدار است.
ماینرهای دارای مجوز از وزارت نیرو هم اجازه فعالیت ندارند
شرفی در پاسخ گفت: قیمت برق را به قیمت صادراتی و به صورت پیش پرداخت از ماینرها می‌گیرند و سه ماه هم نمی‌توانیم فعالیت کنیم، و این منطقی نیست. بلایی سر تولیدکنندگان رمزارز آمده که کسانی که مجوز گرفتند و دستگاه‌هایشان را وارد کردند، ۵ – ۶ ماه هست خاموش‌اند و به آنها مجوز بهره برداری نمی‌دهند. ما در قبال سرمایه مردم مسئولیم اما تمام کسانی که وارد این فعالیت شدند با مشکلات عدیده مواجه شده اند.
وی افزود: وزارت صمت وظیفه هموار کردن مسیر سرمایه‌گذاری را دارد. یا نباید جواز بدهند یا وقتی مجوز می‌دهند بگذارند سرمایه‌گذار فعالیت کند، حتی به کسانی که مجوز از وزارت نیرو گرفتند هم اجازه فعالیت نمی‌دهند.
خدادادی گفت: ما اگر بخواهیم یک قضاوتی داشته باشیم در خصوص صنعت استخراج رمزارز، یکی از چالش‌های این صنعت، چالش بی‌ثباتی قانون است اما این توجیهی نمی‌شود برای ادامه بی ثباتی‌ها. باید این بی‌ثباتی‌ها ریشه‌یابی شود. در این فرآیند همه ذی‌نفعان باید سهم خودشان را بپذیرند.
وی افزود: در چندین جلسه که در بخش‌های مختلف دولت تشکیل شد، یکبار پیشنهادی نیامد که از محل خلق ظرفیت جدید، برق را تامین کرد. اگر پارسال به طرح‌های بهینه سازی و توسعه تجدیدپذیرها پرداخته می‌شد به جای آنکه فعالان صنعت رمزارزها به دنبال برق یارانه‌ای باشند، با دنبال اجماع‌سازی برای خلق منابع جدید برای تامین برق مورد نیاز استخراج رمز ارز می‌رفتند، این بحران امروز به این اندازه نبود.
خدادادی گفت: وقتی برقی در تابستان در کشور وجود ندارد یعنی برقی نداریم به تولیدکنندگان رمز ارز بدهیم و اگر بخواهیم به تولید رمزارز بدهیم باید برق صنایع یا خانه مردم را قطع کنیم. در قانون این مسئله هست که وزارت نیرو مکلف هست برق استخراج کنندگان رمزارز را در شرایط بحرانی شبکه، قطع کند. تا گاز یا گازوئیل نباشد نمی‌توانیم برق تامین کنیم، یکی از دلایل خاموشی زمستان پارسال هم همین نبود سوخت بود. ما چهار ماه محدودیت پر بودن شبکه برق در تابستان داریم و چهار ماه هم در فصل سرما محدودیت گاز داریم. با همه این شرایط می‌شود تدابیری اندیشید که تولید غیرمجاز رمز ارز کاهش یابد.
شرفی: پیشنهاد دادیم ماینرها اقدام به تولید برق کنند، بعد از ۳ سال به فکر افتادند
شرفی در ادامه گفت: در مورد بی‌ثباتی قانون، شاید در خیلی از کشورها وجود داشته باشد اما ملاک این است که بی ثباتی قانون به چند درصد قوانین بازمی‌گردد. ما در کشورمان ظرفیت‌های خاصی داریم که ظرفیت‌های محبوس هستند، ما نقاطی در کشور داریم که مازاد تولید داریم اما به دلیل نقصان شبکه، امکان انتقال انرژی تولیدی را نداریم. ما قبلا پیشنهاد داده بودیم که ماینرها اقدام به تولید برق کنند و در شرایط پیک هم برق به شبکه بدهند و الان شاهد هستیم بعد از سه سال پیگیری، تازه در حال بررسی این پیشنهادات هستند و هنوز کاری صورت نگرفته است.
وی افزود: ما یک سری قوانین بالادستی داریم که وزارت نیرو در دستورالعمل‌هایش آن قوانین را نقض می‌کند. قانون بورس انرژی داریم که مفهوم بورس را ندارد. قراردادهای دوجانبه عملیاتی نشده، تازه شاهد هستیم یک دستورالعمل درخصوص قراردادهای دوجانبه تجدیدپذیر ارائه شده است. ای کاش سازمان متولی انرژی در کشور از زاویه دید یک فعال غیردولتی به مسائل نگاه می‌کرد. پیش نویس لایحه‌ای که مطرح شده را فکر می کنم بیشتر درخصوص اقدامات تنبیهی است تا پرداختن به مسیر شفاف برای پرداختن به بنگاه اقتصادی، کلا مجازات هست و به دنبال مسیرسازی نیست.
خدادادی گفت: هر طرحی که روی میز وزارت نیرو قرار بگیرد که این طرح باعث افزایش فشار بر شبکه برق و گاز در ایام پیک شود، آن طرح شکست می‌خورد. پیش نویس لایحه جدید با در نظر گرفتن راه حل‌ها و محدودیت موجود شبکه هست. پیش نویس لایحه می‌گوید در طرح‌های بهینه سازی مصرف انرژی کار کنید و به میزان بهینه سازی مصرف، برای تولید استخراج رمزارز استفاده شود.
سه روش تامین انرژی برای دستگاه های استخراج رمزارز
شرفی در پاسخ به اظهارات خدادادی گفت: ابتدا بایستی راه‌های متنوعی را برای تامین انرژی ماینرها در نظر بگیریم. یکی استفاده از سوخت‌های فسیلی در موضوع خود تامینی است که این طبیعتا با توجه به مزیت رقابتی کشور ما که مخازن مشترک داریم، می‌توانیم اولویت اصلی را روی این قرار دهیم. روش دیگر، این است که از فرصت موجود در دریافت منابع از تولیدکنندگان رمزارز برای توسعه شبکه استفاده کرد و روش سوم، توسعه انرژی تجدیدپذیر است و راهکار بهینه، استفاده ترکیبی از سه روش است.
وی افزود: متاسفانه دستورالعملی هست که نمی‌توانیم هم انشعاب گاز داشته باشیم و هم انشعاب برق و انگار عامدانه مسیر مانع گذاری شده است. وقتی هر دو صادراتی محاسبه می‌شود، منطق این رویکرد، توجیه پذیر نیست. در کشور ما یک دیسپاچینگ مرکزی داریم و تا وقتی نتوانیم دیسپچینگ را استانی کنیم، پرت انرژی زیاد خواهد بود. همچنین اگر اجازه دهیم از ظرفیت محبوس انرژی برق ماینرها استفاده کنند، روش مناسبی خواهد بود.
شرفی گفت: مدیریت نیروگاه‌ها را به ماینرها بدهند یا اجازه دهند قرارداد دوجانبه با این نیروگاه‌ها انعقاد شود. اگر ماینرها در نیروگاهی مشخص متمرکز شوند، هم پرت انرژی انتقال نداریم و هم امکان مدیریت متمرکز این عرصه وجود دارد. مدیریت هوشمند فقط یک مدیریت بازدارنده نیست، ابتدا باید مسیر قانونی را باز کرد و بعد برویم برای غیرقانونی‌ها تعیین تکلیف کنیم.
خدادادی در پایان این نشست گفت: در کشور ما برق و انرژی یارانه‌ای عرضه می‌شود و انگیزه سودجویانه از سوی تعداد معدودی از افراد برای سوءاستفاده وجود دارد. سه محور دیده شده است. محور اول این است که ورود و خرید و فروش ماینر شفاف باشد و هر کسی خواست زیرزمینی کار کند بلافاصله مشخص شود که این محور را اینک نداریم. محور دوم این است که با شرط اینکه فشار به شبکه زیاد نشود و قیمت دریافتی منطقی باشد، برق فعالان مجاز رمزارز را تامین کنیم. و محور سوم این است که با فعالان غیرمجاز برخورد قاطع و بازدارنده صورت گیرد.
