چگونه یک ولیدیتور مناسب برای استیکینگ انتخاب کنیم؟

استیکینگ یا سپرده‌گذاری فرآیندی است که در آن، شما رمز ارزهای خود را در اختیار یک شبکه قرار می‌دهید و تبدیل به نود ولیدیتور یا اعتبارسنج می‌شوید و در ازای این کار، قدرت رای‌دهی، تایید تراکنش‌ها و ساخت بلاک‌های جدید به دست می‌آورید. در اکثر شبکه‌ها، برای تبدیل شدن به Validator شما نیاز به سرمایه نسبتا زیادی دارید؛‌ اما روش دیگری نیز وجود دارد، که می‌توانید با هزینه بسیار کمتر در شبکه مشارکت کنید و این روش، ارائه نمایندگی رمز ارزهای خود به یک ولیدیتور است. به افرادی که کوین‌ها و توکن‌های خود را به یک اعتبارسنج می‌سپارند، Delegator گفته می‌شود. اما نحوه انتخاب ولیدیتور مناسب برای استیکینگ چگونه است؟ در این مقاله به وظیفه ولیدیتور، انواع Validatorها، اهمیت انتخاب اعتبارسنج مناسب و ریسک‌های شما در سمت نماینده می‌پردازیم. با میهن بلاکچین همراه باشید.

ولیدیتور یا اعتبارسنج کیست؟

یکی از روش‌های کسب درآمد در دنیای ارزهای دیجیتال، کسب درآمد از طریق اعتبارسنجی تراکنش‌ها و مشارکت در ساخت بلاک‌های جدید است. کسی که این مسئولیت را بر عهده می‌گیرد، ولیدیتور (Validator) نام دارد؛ اما از آنجا که لازمه تبدیل شدن به یک ولیدیتور، سپرده‌گذاری یا استیک مقدار زیادی دارایی دیجیتال است، این کار برای همه افراد مقدور نیست. بنابراین راه جایگزین این است که مقداری ارز دیجیتال را به یک ولیدیتور واگذار کنید و در پاداش‌های او شریک شوید. در این حالت به شما نماینده یا Delegator گفته می‌شود. اما نکته این جا است که برای به‌دست آوردن پاداش‌های بیشتر باید با ویژگی‌ها و نحوه انتخاب یک ولیدیتور مناسب برای استیکینگ آشنا باشید.

کار ولیدیتور تایید تراکنش‌ها و ساخت بلاک‌های جدید در الگوریتم‌های اجماع گواه اثبات سهام (PoS) است و در ازای این اقدامات، کارمزد تراکنش‌ها و پاداش بلاک‌ها را دریافت می‌کند. کل کارمزدهایی که در شبکه پرداخت می‌شود، برابر با نرخ تورم شبکه است، که به صورت درصد نمایش داده می‌شود. این درصد در بین تمام کسانی که نمایندگی توکن‌هایشان را در اختیار ولیدیتورها قرار داده‌اند، تقسیم می‌شود. بدین ترتیب، هر چه Delegatorهای بیشتری در یک شبکه وجود داشته باشند، مقدار سودشان کمتر خواهد شد و اگر افراد کمتری حضور داشته باشند، درصد سود آنها بیشتر می‌شود.

انتخاب ولیدیتور به شما بستگی دارد؛ این که مثلا نرخ ریسک به ریوارد چقدر است؟ میزان نقدینگی ولیدیتور چقدر است؟ چه کارهایی انجام می‌دهد و غیره. اما سوال اینجاست که با وجود تعداد بسیار زیاد Validatorها، چگونه باید اعتبارسنج درست را انتخاب کنیم؟

تفاوت ولیدیتور در شبکه PoS با ماینر در PoW

یک بلاکچین چه در شبکه اثبات سهام (PoS) باشد چه در شبکه اثبات کار (PoW)، باید توسط یک گروه غیرمتمرکز از نودها یا سرورهای کامپیوتر که در موقعیت‌های جغرافیایی مختلف توزیع شده‌اند، به‌روز‌رسانی و نگهداری شود. این نودها یا سرورها مسئول اعتبارسنجی تراکنش‌ها و به‌روز‌رسانی وضعیت بلاکچین هستند. در بلاکچین‌های مبتنی بر اثبات سهام، به نودها اعتبار سنج یا ولیدیتور (Validator) گفته می‌شود. ولیدیتورها در یک مشارکت جمعی مسئول تضمین در دسترس بودن، تایید صحت دفتر کل توزیع شده (DLT) و اعتبار هر تراکنش هستند تا امنیت بلاکچین برقرار شود.

در بلاکچین‌های مبتنی بر اثبات سهام نیز تعداد زیادی از ولیدیتورها برای انتشار بلاک بعدی با هم رقابت می‌کنند؛ با این حال ولیدیتور برنده بر اساس تعداد رمزارزهایی که به عنوان تضمین در دسترس بودن در شبکه سپرده (Commit) کرده، انتخاب می‌شود.

ولیدیتورها در ازای تعهد به شبکه و به عنوان تشویق به مشارکت مستمر، پاداش‌های بلاک (کوین‌های تازه مینت شده) را دریافت می‌کنند. همچنین کارمزد استیکینگ که توسط کاربران شبکه برای هر تراکنش پرداخت می‌شود، به ولیدیتورها تعلق می‌گیرد. بنابراین همانطور که ماینرها در بلاکچین اثبات کار بر اساس ظرفیت دستگاه‌های ASIC با هم رقابت می‌کنند، ولیدیتورها در بلاکچین‌های اثبات کار بر اساس مقدار سپرده خود با هم رقابت می‌کنند.

در بلاکچین‌های اثبات سهام، اعمال جریمه برای ولیدیتورهایی است که قوانین شبکه را نقض می‌کنند، یکی دیگر از راهکارهای ترویج عملکرد درست است. به طور مثال اعتبارسنجی که به طور همزمان دو بلاک را تایید کند، سپرده آن به طور خودکار در فرایندی به نام اسلشینگ (Slashing) از بین می‌رود.

تفاوت بین Delegating و Validating چیست؟

همه بلاکچین‌های PoS به دارندگان رمزارز، اجازه اعتبارسنجی و اضافه کردن بلاک به بلاکچین را می‌دهند تا از این طریق، امنیت و اعتبار زنجیره تامین شود. اکنون سوال این است که با وجود رقابت در سطوح بالا، دارندگان معمولی ارزهای دیجیتال چطور می‌توانند در ازای استیک دارایی‌های خود پاداش دریافت کنند؟ نقش Delegatorها در اینجا مشخص می‌شود.

آن دسته از هولدرهای رمزارز که نمی‌خواهند یک ولیدیتور باشند یا به دلیل مقدار ناکافی سپرده خود نمی‌توانند به عنوان ولیدیتور فعالیت کنند، می‌توانند کوین‌هایشان را در اختیار یک ولیدیتور قرار دهند. به این ترتیب سپرده این ولیدیتور بیشتر می‌شود و در عوض دارنده توکن سهمی از پاداش‌های او را دریافت می‌کند. در این حالت به دارنده رمز ارز “Delegator” گفته می‌شود.

توجه داشته باشید که اختیار دادن یا Delegation به معنای این نیست که کوین‌های خود را به کیف پول یک ولیدیتور ارسال کنید؛ در واقع Delegator بدون انتقال ارز دیجیتال به یک کیف پول دیگر، فقط حقوق مربوط به آن را واگذار می‌کند. می‌توان کوین‌ها را در یک قرارداد هوشمند (Smart Contract) با مضمون حفظ مالکیت نماینده و اجازه استفاده به ولیدیتور نگهداری کرد.

به لطف سرویس‌های اعتبارسنجی، نماینده نسبت به سپرده خود در برابر کل سپرده ولیدیتور پاداش دریافت می‌کند. ولیدیتور هم می‌تواند در ازای اجازه دادن به نماینده برای پیوستن به استخر هزینه دریافت کند.

انواع ولیدیتورها

ولیدیتورها به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند، که هر دسته مزایا و معایب خود را دارد. شما باید نسبت به نیاز خود اعتبارسنج را انتخاب کنید. در ادامه انواع Validatorها را معرفی می‌کنیم. 

صرافی‌ها

بزرگ‌ترین مزیت برای ارائه دارایی به صرافی‌ها برای استیک کردن، اعتماد، اطمینان و اعتبار است. این راحت‌ترین روش است؛ زیرا شما نیازی به نگرانی از نگهداری کلیدهایتان، فرآیند سپرده‌گذاری یا یافتن ابزارهای مورد نیاز ندارید.

اما از طرفی دیگر، نگهداری کلیدهای شما توسط اکسچنج، کاملا مخالف فلسفه “اگر کلیدهایتان را ندارید، پس کوینی هم ندارید” است. اگر صرافی هک شود، ممکن است دارایی‌های شما از بین برود. نمونه‌هایی از این صرافی‌ها بایننس و کوین بیس هستند.

ولیدیتورهای حرفه‌ای

تاییدکنندگان حرفه‌ای (Professional Validators) خود به دو دسته توسعه‌دهندگان پروتکل (Protocol Developers) و زیرساخت خالص (Pure Infrastructure) تقسیم می‌شوند.

توسعه‌دهندگان پروتکل (Protocol Developers)

علاوه بر ارائه خدمات Staking، ولیدیتورهای توسعه‌دهنده پروتکل از توسعه کدهای شبکه‌ای که با آن کار می‌کنند نیز پشتیبانی می‌کنند. به عبارتی، این نوع تاییدکنندگان همزمان به توسعه پروتکل و استیکینگ در شبکه می‌پردازند. مزیت سپرده‌گذاری توکن‌ها با این افراد، این است که آنها دانش بسیار زیادی درباره شبکه مورد نظر دارند. علاوه بر این، به خاطر این که آنها به طور فعالانه در توسعه شبکه فعالیت می‌کنند، می‌توانند بخشی از کارمزدهای رمزارزهای استیک کرده شما را دوباره در شبکه سپرده‌گذاری کنند تا سود بیشتری کسب کنند و اگر آنها سود بیشتری کسب کنند، شما نیز بیشتر سود دریافت می‌کنید.

از معایب این ولیدیتورها می‌توان به پشتیبانی از منابع و شبکه‌های محدود اشاره کرد. نمونه‌هایی از این اعتبارسنج‌ها، کریپتیوم لبز (Cryptium Labs)، کورس وان (Choros One)، سرتس وان (Certus One) و شبکه فیگمنت (Figment Networks) هستند.

زیرساخت خالص (Pure Infrastructure)

این ولیدیتورها طیف بزرگی از شبکه‌های گواه اثبات سهام را پوشش می‌دهند. این تاییدکنندگان درک خوبی از توسعه کلی اکوسیستم PoS دارند؛ بدین معنی که می‌توانند مقایسه بهتری از شبکه‌های مختلف داشته باشند و با تحلیل‌های خود، متوجه شوند که کدام شبکه توسعه بیشتری یافته است.

یکی از معایب Staking با این نوع اعتبارسنج‌ها این است که ممکن است آنها توانایی کمتری برای پاسخگویی به سوالات اساسی درباره شبکه‌ها داشته باشند؛ زیرا با شبکه‌های بسیار زیادی کار می‌کنند. از جمله این ولیدیتورها می‌توان به استیک‌فیش (Stakefish)، بیسون‌تریلز (BisonTrails) و استیکد (Staked) اشاره کرد.

ولیدیتورهای انفرادی

این نوع اعتبارسنج‌ها معمولا از ۴ نود تشکیل شده‌اند و منحصرا روی یک یا چند شبکه خاص تمرکز دارند. اندازه کوچک فعالیت این ولیدیتورها بدین معنی است که آنها مسئولیت بیشتری در قبلا نمایندگان یا Delegatorهای خود دارند. همچنین به دلیل کوچک بودن سایز آنها، تعداد آنها زیاد است؛ بنابراین نقش مهم‌تری برای ایجاد عدم تمرکز در شبکه ایفا می‌کنند.

یکی از معایب ارائه رمز ارزها به این Validatorها این است که پشتیبانی و نظارت آنها نسبت به ولیدیتورهای حرفه‌ای کمتر است. یکی از نمونه‌های این اعتبارسنج‌ها، چین‌فلو (Chainflow) است.

نوع ولیدیتوری که برای استیک کردن رمز ارزهایتان انتخاب می‌کنید، کاملا بستگی به مدت زمان نگهداری شما دارد. ممکن است شما از یکی از انواع ولیدیتورهایی که معرفی کردیم استفاده کنید و یا ممکن است از چند مورد برای شبکه‌های مختلف استفاده کنید.

• اگر سپرده‌گذار کوتاه‌مدت و محتاطی هستید، می‌توانید از صرافی‌ها استفاده کنید.
• اگر یک یا دو رمز ارز PoS نگهداری می‌کنید و احتمال می‌دهید که در آینده رشد خوبی خواهند داشت، از ولیدیتورهای حرفه‌ای از نوع توسعه‌دهندگان پروتکل استفاده کنید.
• در صورتی که در یک اکوسیستم گواه اثبات سهام سرمایه‌گذاری زیادی کرده‌اید و در چندین شبکه دیگر نیز سپرده‌گذاری کرده‌اید، می‌توانید از اعتبارسنج‌های حرفه‌ای از نوع زیرساخت خالص استفاده کنید.
• در صورتی که عدم تمرکز یک شبکه برای شما اولویت دارد، از Validatorهای انفرادی استفاده کنید.

۲ تصور اشتباه درباره ولیدیتورها

• اگر شما کریپتوهای خود را به یک نود ولیدیتور با تعداد کوین‌های بیشتر استیک کنید، پاداش بیشتری دریافت خواهید کرد. این موضوع کاملا غلط است! پاداشی که شما از اعطای نمایندگی به انواع نودها به دست می‌آورید، یکسان است (البته کارمزدی که نودها از شما دریافت می‌کنند، با یکدیگر متفاوت است). از محاسبه این ریواردها، درصد سود سالیانه (APY) به دست می‌آید که مساوی است با:

APY = (۱ + نرخ دوره‌ها) ^{تعداد دوره‌ها}

در این فرمول:

نرخ دوره‌ها درصد سودی است که در طول دوره ارائه می‌دهد.

تعداد دوره‌ها، بازه زمانی‌ای است که پاداش به پول اصلی شما اضافه می‌شود. اگر یک شبکه به صورت روزانه پاداش را توزیع کند، این عدد ۳۶۵ خواهد بود. اگر دوره هفتگی باشد، این عدد ۵۲ خواهد بود؛ زیرا در سال ۵۲ هفته وجود دارد.

• ارائه نمایندگی توکن‌ها به معنی “در اختیار قرار دادن” آنها به ولیدیتور است. این مورد نیز صحیح نیست. زمانی که شما Delegate می‌کنید، در واقع از طریق اعتبارسنج، در فرآیند سپرده‌گذاری شبکه مشارکت می‌کنید. ولیدیتور هیچ‌گونه دسترسی به رمز ارزهای شما ندارد.

نحوه انتخاب ولیدیتور مناسب برای استیکینگ

هنگام بررسی لیست ولیدیتورها، یافتن یک ولیدیتور مناسب که بتوانیم با اطمینان کوین‌های خود را نزد او استیک کنیم کار چندان ساده‌ای نیست. با این حال چند ویژگی مهم برای انتخاب یک ولیدیتور مناسب وجود دارد:

زمان فعالیت بالا (Uptime)

این مورد نشان دهنده زمان فعالیت ولیدیتور است. به عبارتی دیگر، نمایانگر این است که اعتبارسنج چه مدت‌زمانی در دسترس نبوده است. یک Validator مناسب باید ارزشی برابر با ۱۰۰ درصد یا نزدیک به ۱۰۰ درصد داشته باشد. هرچه این عدد بالاتر باشد، تاییدکننده زمان کمتری آفلاین بوده یا آفلاین نبوده است. ولیدیتورها به اینترنت پرسرعت نیاز دارند.   

کمیسیون (Commission)

این مورد نشان‌دهنده مقدار کمیسیون یا کارمزدی است که ولیدیتور در ازای کاری که انجام می‌دهد، از شما دریافت می‌کند. این کمیسیون‌ها از پاداش استیکینگ شما برداشته می‌شود. در اصل، هر چه مقدار کارمزد پایین‌تر باشد، بهتر است؛ زیرا کارمزد کمتری پرداخت می‌کنید. اما در بلندمدت، اگر پاداش‌های Staking برای ولیدیتور کافی نباشد، این ریسک وجود دارد که این نود بخواهد کارمزد را افزایش دهد. نکته مهم در اینجا، این است که از ولیدیتورهایی که کمیسیون بسیار کمی درخواست می‌کنند، دوری کنید؛ زیرا این خطر وجود دارد که نود آفلاین شود و دارایی‌های شما در معرض اسلشینگ قرار گیرد (در بخش ریسک‌ها اسلشینگ را توضیح می‌دهیم).

قدرت رای‌دهی (Voting Power)

این شاخص نشان می‌دهد که چه مقدار کوین یا توکن به ولیدیتور سپرده شده است؛ این تعداد رمز ارز مجموع کریپتوهای Validator و Delegatorهاست. تا جایی که ممکن است، از اعتبارسنج‌هایی استفاده کنید که دارایی‌های کمتری در شبکه دارند؛ زیرا همانطور که قبلا اشاره کردیم، هر چه مقدار رمز ارزهای ولیدیتورها بیشتر باشد، خطر حمله به شبکه توسط آنها افزایش می‌یابد و عدم تمرکز شبکه به هم می‌خورد. قدرت رای یک ولیدیتور بر اساس درصد کوین‌های یک ولیدیتور نسبت به تعداد کل کوین‌های واگذار شده به شبکه مشخص می‌شود. این محاسبه نمایانگر وزن قدرت رای ولیدیتور در مکانیزم اجماع است. در صورتی که درصد بالایی از ولیدیتورهای دارای قدرت رای بالا غیرفعال باشند، احتمال از کار افتادن زنجیره وجود دارد. بنابراین به منظور جلوگیری از شکست و ترویج غیرمتمرکز شدن شبکه، باید رمزارزهای واگذار شده بین همه فعالان زنجیره تقسیم شود. البته معمولا توصیه می‌شود در توزیع توکن‌های واگذار شده ۲۰ ولیدیتور اول مجموعه نادیده گرفته شوند؛ زیرا قدرت رای آن‌ها بیشتر از اندازه مورد نیاز است. پیشنهاد دیگر این است که کوین‌ها به ولیدیتورهایی که قدرت رای آن‌ها کمتر از ۴۰ درصد مجموعه است واگذار شود تا قدرت رای به شکلی مفید در شبکه تقسیم شود.

خودنمایندگی (Self Delegation)

خودنمایندگی به این معناست که ولیدیتور مقداری کوین را از جانب خودش برای تامین امنیت شبکه قرار می‌دهد. اگر ولیدیتور به موازات نماینده سهیم باشد، بنابراین او هم به همان اندازه نماینده در معرض ریسک‌ و ریوارد (Risk & Reward) قرار می‌گیرد. به همین دلیل اطمینان بیشتری وجود دارد که او منافع خودش و نمایندگان را در نظر بگیرد.

از آنجایی که جریمه Slashing به دارایی‌های شخصی نود تاییدکننده نیز آسیب می‌رساند، بنابراین سعی کنید با اعتبارسنج‌هایی کار کنید که دارایی‌های شخصی آنها مساوی یا بیشتر از Delegatorهاست؛ زیرا ولیدیتور این ریسک را نمی‌پذیرد که دارایی‌هایش به خطر بیافتند. دیگر شاخص‌هایی که باید در نظر بگیرید، لوگو و تیک آبی در کنار نام ولیدیتور است؛ زیرا این مورد نشان‌دهنده رسمی بودن و اعتبار نود است. همچنین Validatorهایی که دارای وبسایت، صفحات توییتر و دیسکورد هستند، قابل اعتمادتر هستند. خودنمایندگی به چه مقدار کوین نیاز دارد؟

برای Self Delegation مقدار مشخصی وجود ندارد. برخی ولیدیتورها توسط صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر (VC) و سازمان‌های بزرگ اداراه می‌شوند؛ بنابراین طبیعی است که این دسته از ولیدیتورها میلیون‌ها کوین برای خودنمایندگی داشته باشند. گروه دیگری از ولیدیتورها توسط اعضای عادی جامعه اداره می‌شوند و طبیعتا قادر به تامین میلیون‌ها رمزارز نیستند. بنابراین مقدار لازم برای خودنمایندگی بسته به ماهیت اپراتور مورد بررسی قرار می‌گیرد. به هر حال این مقدار بسته به اپراتور، باید مبلغی میان چند هزار دلار تا چندصدهزار دلار باشد و قطعا مقدارهای نزدیک به صفر نشانه خوبی نیستند.

مشارکت در بلاکچین

ولیدیتورها فعالیت‌هایی از قبیل اجرای نودها و رله‌های مختلف، ایجاد ابزارها، کاوشگرهای بلاک و سایر مشارکت‌های قرارداد هوشمند را برای بلاکچین انجام می‌دهند. توصیه همیشگی، حمایت از افرادی است که از بلاکچین پشتیبانی می‌کنند. اما ولیدیتورها به تنهایی نمی‌توانند این مسئولیت را قبول کنند؛ زیرا نیازمند مهارت‌های خاص و سرمایه زیادی است. بنابراین از آنجا که همه ولیدیتورها دارای تیم‌های بزرگ یا سرمایه بی‌نهایت نیستند، همه مشارکت‌ها در بلاکچین باید ارزیابی شوند. به‌علاوه مشارکت‌های فنی باید به‌اندازه مشارکت‌های کامیونیتی یا سایر مشارکت‌ها مهم باشند.

مشارکت در جامعه یا کامیونیتی

در اکثر مواقع Delegatorها خواسته‌هایی دارند که عبارتند از برقراری ارتباط و تعامل با ولیدیتورها، ایجاد یک کامیونیتی، اجرای یک سرویس پشتیبانی از مشتری، آموزش، اجرای رویدادها و رسیدگی به مسائل مربوط به بلاکچین.

رای‌گیری حاکمیتی

از نظر کاربر، یک ولیدیتور مناسب از نظر قدرت حاکمیت باید دارای این ویژگی‌ها باشد:

• ولیدیتور در حوزه حاکمیت فعال باشد. به عبارت دیگر او باید همراه با جامعه در مورد مسائل مربوط به بلاکچین در رای‌گیری شرکت کند.
• همچنین در گفتگوها و مباحث مربوط به پروپوزال‌ها مشارکت داشته باشد و پیشنهاداتی را در جهت بهبود بلاکچین و جامعه ارائه دهد.

قابل اعتماد بودن

قابلیت اطمینان ولیدیتورها با سطح ضریب خود‌ضمانتی (Self -Bonded Ratio) همگرا است. یک ولیدیتور قابل اعتماد ضریب خودتضمینی بالایی دارد.

به‌روز‌رسانی‌های مکرر

یک ولیدیتور خوب و باکیفیت، باید نودهای خودش را همواره به‌روز‌رسانی کند تا از ایجاد روزنه برای حمله جلوگیری شود. در صورتی که نود ولیدیتور مورد حمله قرار بگیرد، او باید از سپرده‌های خود جریمه پرداخت کند. ولیدیتورهای معتبر معمولا دارای وب‌سایت هستند و یا با حضور در رسانه‌های اجتماعی به‌روز‌رسانی‌های خود را به نمایندگان اعلام می‌کنند.

کارمزدهای پایین (غیرصفر)

با توجه به این‌که هدف اصلی شما از سپرده‌گذاری کوین‌ها نزد یک ولیدیتور به‌دست آوردن سود است، بنابراین انتخاب ولیدیتوری که کارمزد بالایی دریافت می‌کند، بازده شما را به عنوان نماینده محدود می‌کند. به عبارت دیگر، انتخاب ولیدیتورهای با کارمزد کمتر راهی برای بیشتر شدن سود شماست. یکی از نکات مهم در انتخاب ولیدیتور مناسب، این است که نباید سراغ ولیدیتورهای با کارمزد صفر بروید. زیرا اولا در اکثر مواقع واجد شرایط شرکت در ایردراپ‌های آینده نیستید، ثانیا ولیدیتورهایی که کارمزدهای صفر درصد را تبلیغ می‌کنند، گاهی اوقات اسکم و کلاهبرداری هستند (آن‌ها معمولا با تبلیغ کارمزد صفر مشتری را جلب می‌کنند، اما پس از مدتی کارمزدها را به صورت تصاعدی افزایش می‌دهند و در واقع تبلیغات فریبکارانه انجام می‌دهند).

ولیدیتوری را انتخاب کنید که جزو ۱۰ ولیدیتور برتر نباشد

اکثر مواقع ولیدیتورهای برتر بسیار متمرکز هستند و گرچه خدمات آسان و سریعی را ارائه می‌دهند، اما مشارکت در استیکینگ نزد آن‌ها هیچ کمکی به تمرکززدایی نمی‌کند. انتخاب ولیدیتورهایی که رتبه پایین‌تری دارند، به حفظ عدم‌تمرکز شبکه کمک می‌کند. به‌علاوه، این ولیدیتورها اغلب مشمول ایردراپ می‌شوند تا انگیزه‌ای برای تداوم مشارکت ایجاد شود.

اگر ولیدیتور شما مشمول جریمه شود، چه اتفاقی می‌افتد؟

اگر ولیدیتور جریمه شود، سپرده یا وثیقه او قفل می‌شود و در دوره قفل نمی‌تواند آن‌ها را انتقال دهد. با توجه به این‌که جریمه نسبت به هرگونه رفتار مخرب اعمال می‌شود، بنابراین ممکن است در اشکال متفاوت اجرا شود. اعمال جریمه در درجه اول بر سود کلی اعتبارسنج و در وهله دوم بر سود حاصل از استیکینگ اثر می‌گذارد. به این نکته توجه داشته باشید که هر نوع جریمه ولیدیتور فقط روی پاداش‌های نماینده اثر دارد، نه روی مقدار سپرده اولیه او. در هر صورت کوین‌های سپرده شده متعلق به خود نماینده است.

سپرده‌گذاری با یک ولیدیتور به چقدر زمان احتیاج دارد؟

پروسه سپرده‌گذاری نزد یک ولیدیتور بسیار ساده است و به محض کامیت کردن کوین، دوره استیکینگ شروع می‌شود. برخی ارزها دیجیتال مشمول یک دوره “گرم کردن (Warm-Up)” یا “آرام شدن (Cool-Down)” هستند که در این دوره‌ها پاداشی به نماینده تعلق نمی‌گیرد. اما به هر حال این دوره کوتاه است.

کدام ولیدیتورها مشمول دریافت پاداش هستند؟

همه ولیدیتورها مشمول دریافت پاداش نمی‌شوند؛ اگر می‌خواهید به عنوان نماینده پاداش دریافت کنید، باید عضو یک مجموعه فعال از ولیدیتورها باشید. تعداد ولیدیتورهای این مجموعه بسته به زنجیره، معمولا بین ۵۰ تا ۱۵۰ است. البته سایر فناوری‌های اثبات سهام عملکرد متفاوتی دارند و هزاران ولیدیتور را هم مجاز می‌دانند. ولیدیتورهای یک مجموعه فعال بر اساس تعداد نمایندگان آن‌ها تعیین می‌شوند. این یعنی نماینده‌ها کنترل می‌کنند که چه کسانی باید در مجموعه فعال قرار بگیرند و چه کسانی نباید از وزن نمایندگان خود استفاده کنند. برای کمک به یک ولیدیتور غیرفعال، می‌توان رمزارزها را در اختیار او قرار داد تا از این طریق وارد یک مجموعه فعال شود. یک مجموعه غیرفعال شامل ولیدیتورهایی است که به اندازه کافی نماینده ندارند و به همین دلیل تا زمان غیرفعال بودن پاداشی دریافت نمی‌کنند.

ریسک‌های Delegating و سپرده‌گذاری با ولیدیتورها چیست؟

عکس ۶ crypto.com

یکی از بزرگ‌ترین ریسک‌های انواع شبکه‌های اثبات سهام این است که یک نود بتواند درصد بزرگی از کوین‌های شبکه را در اختیار بگیرد. از آنجایی که قدرت رای‌دهی نودها بستگی به میزان کوین استیک کرده آنها دارد، اگر یکی از Nodeها بتواند درصد زیادی از کوین‌های شبکه را در اختیار بگیرد، می‌تواند کل شبکه را به راحتی دستکاری کند.

در برخی شبکه‌ها اگر یک ولیدیتور بدکار باشد و سعی کند تراکنش‌های نامعتبر را تایید کند، می‌تواند باعث از بین رفتن کل یا مقداری از دارایی‌های Delegatorها شود. البته در برخی شبکه‌ها، نود بدکار بدین شکل مجازات می‌شود که تا مدتی هیچ پاداشی دریافت نمی‌کند و دارایی‌های او ضبط نمی‌شوند، که به این موضوع “Jail شدن یا زندانی شدن ولیدیتور” می‌گویند.

اگر یک نود آفلاین شود و به هر دلیلی به اینترنت دسترسی نداشته باشد، در مدت زمانی که این نود آفلاین بوده، نمایندگان نیز پاداشی دریافت نمی‌کنند. Nodeها به دلایل مختلفی می‌توانند آفلاین شوند:

• آپدیت از پیش تعیین شده شبکه
• مشکلات شبکه که بر روی تمام نودها تاثیر می‌گذارد
• مشکلاتی که برای نود ایجاد می‌شود. این مسائل ممکن است به سرعت پایین اینترنت نود و یا قدرت پایین سرور آن مربوط باشد؛ مخصوصا اگر از VPN یا VPS استفاده کند.

یکی دیگر از ریسک‌های سپرده‌گذاری با ولیدیتورها این است که پس از این که استیکینگ با یک نود را شروع کردید، کارمزدها را ناگهان افزایش دهد. البته این مورد به ندرت اتفاق می‌افتد.

اسلشینگ (Slashing) نیز یکی دیگر از ریسک‌های استیکینگ با ولیدیتورهاست. اسلشینگ جریمه‌ای است که شبکه نسبت به ولیدیتورها اعمال می‌کند و عمدتا دو دلیل دارد:

• مدت از کار افتادگی (Soft Slashing): زمانی این اتفاق می‌افتد که ولیدیتور آفلاین باشد و برای مدت معینی در امضای بلاک شرکت نکند. علاوه بر عدم دریافت پاداش‌های جدید در مدت توقف، ممکن است ۰.۰۱ درصد از کوین‌های سپرده شده نیز از دست برود.
• دوبار امضا کردن (Hard slashing): دوبار امضا کردن زمانی اتفاق می‌افتد که کلیدهای خصوصی منحصربه‌فرد یک ولیدیتور، برای امضای بلاک‌های جدید به طور همزمان بیش از یک‌بار استفاده شود. اگر ۲ نود  که از کلیدهای خصوصی یکسانی استفاده می‌کنند به طور همزمان اجرا شوند، این اتفاق رخ می‌دهد. جریمه‌های دوبار امضا کردن عبارتند از از دست دادن ۵ درصد وجوه سپرده شده، اعمال یک دوره زندان یا Jail Time برای ولیدیتور (در این دوره پاداشی به او تعلق نمی‌گیرد)، اعمال دوره قطع ضمانت (Unbonding Time) برای کوین‌های نماینده (در این مدت هیچ پاداشی به نماینده داده نمی‌شود).

بیمه اسلشینگ چیست و آیا واقعیت دارد؟

نمایندگان باید هوشیار باشند، زیرا چیزی به نام “بیمه” به معنای رایج آن وجود ندارد. معمولا ولیدیتورها هزینه اتفاقات پیش آمده را از جیب خودشان پرداخت می‌کنند. در حال حاضر هیچ راهی برای اثبات چنین هزینه‌هایی وجود ندارد؛ بنابراین تنها راه شما به عنوان نماینده، اعتماد به ولیدیتور است. قطعا هزینه بیمه برای اتفاقی که ۱ درصد ضرر دارد با بیمه هارداسلشینگ که ۵ درصد ضرر دارد، یکسان نیست. بنابراین یک ولیدیتور باید نمایندگان خودش را در مورد وجود و منشا وجوهی که به عنوان بیمه استفاده می‌شوند و ماهیت و محدودیت‌های بیمه مربوطه مطلع کند.

پرسش و پاسخ (FAQ)

• چگونه یک ولیدیتور معتبر را پیدا کنیم؟ 

ولیدیتورها دارای مشخصه‌هایی هستند که با آنها می‌توانیم ولیدیتور مناسب خود را انتخاب کنیم. این موارد شامل زمان فعالیت و عدم قطعی (Uptime)، میزان کمیسیون، قدرت رای‌دهی، خودنمایندگی (Self Delegation)، مشارکت در بلاکچین، مشارکت در کامیونیتی، رای‌گیری حاکمیتی، قابل اطمینان بودن، به‌روزرسانی‌های مکرر و کارمزدهای غیرصفر است.

• نحوه انتخاب ولیدیتور در تراست ولت چگونه است؟

انتخاب ولیدیتور در تراست ولت نیز درست مانند بقیه جاها، نیازمند دقت به مشخصه‌های خاصی است. این ویژگی‌ها را در این مقاله توضیح داده‌ایم. اگر یک ولیدیتور این ویژگی‌ها را داشت، می‌توانید با اطمینان بالایی کوین‌های خود را با آن استیک کنید. 

• مدت زمان استیکینگ با ولیدیتورها چقدر است؟

مدت‌زمان مشخصی برای این کار وجود ندارد؛ شما می‌توانید تا هر زمانی که خواستید، کوین‌های خود را به یک ولیدیتور دلیگیت کنید و سود خود را دریافت کنید. البته استیکینگ با برخی ولیدیتورها، دارای زمان‌های گرم کردن (Warmup) یا آرام شدن (Cool Down) است، که در این زمان‌های کوتاه هیچ پاداشی به شما تعلق نمی‌گیرد. 

جمع‌بندی

بسیاری از افراد از سیستم Staking برای کسب درآمد استفاده می‌کنند. استیکینگ در شبکه‌های اثبات سهام (PoS) به کار می‌رود و اگر بخواهید تبدیل به یکی از نودهای اصلی این شبکه‌ها شوید و به ایجاد بلاک‌های جدید، تایید تراکنش‌ها و رای‌دهی بپردازید، معمولا نیاز به سرمایه زیادی دارید؛ اما برای مشارکت در شبکه‌ها، راهکار دیگری نیز وجود دارد و آن، تبدیل شدن به یک نماینده یا Delegator است. شما در این سمت، هر مقدار رمز ارزی که خواستید را می‌توانید با ولیدیتورهای شبکه استیک کنید و پاداش مشارکت را دریافت کنید؛ اما برای این کار، شما نیاز به شناخت Validatorها دارید. در این مقاله به وظیفه ولیدیتور، انواع Validatorها، نحوه انتخاب ولیدیتور مناسب برای استیکینگ، ریسک‌های شما در سمت نماینده و اهمیت انتخاب اعتبارسنج مناسب پرداختیم. آیا تاکنون تجربه Delegate کردن کوین‌های خود با یک ولیدیتور را داشته‌اید؟ نظرات خود را با ما در میان بگذارید.