مشاهده افزایش قیمت بیت کوین و از دست دادن فرصت کسب سود، موضوعی رایج است. هرچند، بسیاری از افراد و سازمان‌ها معتقدند که بیت کوین تازه در ابتدای مسیر افزایش قیمت است. در نتیجه این سوال مطرح می‌شود که دلیل افزایش قیمت بیت کوین چیست و چگونه می‌تواند سطوح قیمت مختلف را پشت‌سر بگذارد؟ برای درک بهتر این موضوع باید از شالوده اصلی اقتصاد بیت کوین شروع کرد: عرضه و تقاضا.
عرضه و تقاضا
دشوار بودن پیش‌بینی عرضه و تقاضا، مسأله اصلی عدم توانایی در پیش‌بینی قیمت بیت کوین است. بیت کوین از آن جهت منحصربه‌فرد است که عرضه آن بر اساس یک برنامه زمانبندی مشخص انجام می شود. این برنامه در کد نرم‌افزاری بیت کوین وجود دارد و هیچ فرد یا سازمانی نمی‌تواند آن را تغییر دهد. این کد بیان می‌کند که عرضه جدید بیت کوین هر چهار سال نصف می‌شود. به این موضوع، هاوینگ گفته می‌شود. اولین هاوینگ در سال ۲۰۱۲ رخ داد و طی آن، عرضه کوینهای جدید در هر ۱۰ دقیقه به ۲۵ کوین کاهش یافت. در سال ۲۰۱۶، مقدار عرضه کوینهای جدید به ۱۲.۵ کوین در هر ۱۰ دقیقه رسید. در ماه می ۲۰۲۰ آخرین هاوینگ رخ داد و عرضه کوینهای جدید را به ۶.۲۵ کوین در هر ۱۰ دقیقه رساند. به طور خلاصه می‌توان گفت با گذشت زمان، عرضه بیت کوین دائما کمتر می‌شود.
برای درک بهتر، به مقایسه سازوکار بیت کوین با قیمت خودرو می‌پردازیم. اگر تقاضا برای خودرو به میزان بسیار زیادی افزایش یابد، ابتدا شاهد کمبود خودرو و در ادامه افزایش قیمت آن خواهیم بود. هرچند، تولیدکنندگان خودرو می‌توانند با تولید خودروهای بیشتر به این موضوع واکنش نشان دهند. پس از عرضه خودروهای جدید، قیمت آنها نیز کاهش خواهد یافت.
بیشتر بخوانید: قانون تقاضا چیست؟ بیان مفهوم عرضه و تقاضا به زبان ساده
اکنون فرض کنید اگر عرضه خودروهای جدید به شدت محدود شود چه اتفاقی رخ خواهد داد. برای مثال سالانه فقط ۱۰۰۰ خودروی جدید ساخته شود. این مقدار برای مشخصا پاسخگوی تقاضای موجود نخواهد بود و قیمت خودرو افزایش خواهد یافت. فرض کنید اگر شرایط سخت‌تر شود و عرضه سالانه خودروهای جدید نصف شود و هر سال فقط ۵۰۰ خودروی جدید ساخته شود چه اتفاقی رخ خواهد داد؟ این موضوع می‌تواند به ایجاد هرج‌ومرج در قیمت خودرو منجر شود، زیرا مردم متوجه می‌شوند که خرید خودرو دائما دشوارتر می‌شود.
هرج‌ومرج در افزایش قیمت در خصوص بیت کوین در سال‌های ۲۰۱۲ الی ۲۰۱۳، ۲۰۱۶ الی ۲۰۱۷ و ۲۰۲۰ الی ۲۰۲۱ نیز رخ داده است. عرضه بیت کوینهای جدید چهار سال ثابت می‌ماند. سپس، ناگهان این عرضه نصف می‌شود. این موضوع در ابتدا تاثیر اندکی دارد، اما با شناخت بیشتر بیت کوین توسط مردم، خریداران بیشتری اخبار مرتبط با کاهش عرضه کوینهای جدید را دنبال می‌کنند.
توضیح رشد تصاعدی قیمت بیت کوین اندکی دشوار است. پس این موضوع را با چند نمودار توضیح می‌دهیم. نمودار زیر، نمودار قیمت بیت کوین از سال ۲۰۱۰ الی ۲۰۱۴ است که رشد تصاعدی آن با دایره قرمز مشخص شده است:
نمودار زیر نیز نمودار قیمت بیت کوین از سال ۲۰۱۰ الی ۲۰۱۸ است. دقت کنید افزایش قیمت بیت کوین در سال ۲۰۱۳ که با دایره قرمز رنگ مشخص شده است تا چه حد ناچیز به نظر می‌رسد. افزایش قیمت در سال ۲۰۱۷ با دایره آبی رنگ مشخص شده است:
در آخر نمودار قیمت بیت کوین تا سطح قیمت کنونی را داریم. افزایش قیمت اخیر با دایره سبز رنگ نشان و افزایش قیمت در سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۷ به ترتیب با دایره‌های قرمز و آبی رنگ مشخص شده‌اند. دقت کنید افزایش قیمت اول تنها یک نوسان کوچک در نمودار به نظر می‌رسد و افزایش قیمت دوم نیز در این نمودار بسیار ناچیز است:
اگر قیمت بیت کوین از الگوی هاوینگ‌های قبلی پیروی کند، دایره آبی رنگ نیز به زودی تقریبا به اندازه دایره قرمز رنگ خواهد شد. این موضوع مطابق با پیش‌بینی بسیاری از افراد شناخته‌شده در خصوص قیمت بیت کوین است. CitiBank پیش‌بینی کرده است که قیمت بیت کوین به ۳۱۸,۰۰۰ دلار خواهد رسید، در حالی که پیش‌بینی گوگنهایم (Guggenheim) و جی‌پی مورگان در این خصوص، به ترتیب ۴۰۰,۰۰۰ و ۱۴۶,۰۰۰ دلار است.
آیا این شرایط بیش از حد خوب به نظر می‌رسد؟
شاید بیت کوین بیش از حد خوب به نظر برسد زیرا فرصت منحصربه‌فردی است. تقریبا هر فناوری جدیدی در ابتدا در دسترس افراد ثروتمند و مرتبط با آن فناوری و سپس در اختیار عموم مردم قرار می‌گیرد. تلویزیون‌ها، خودروها و رایانه‌ها ابتدا در اختیار افراد بسیار ثروتمند بود و سپس عموم مردم به آن دسترسی یافتند. هم‌چنین تقریبا تمام سرمایه‌گذاری‌های جدید نیز ابتدا در اختیار ثروتمندترین افراد قرار می‌گیرد. اکثر شرکت‌ها ابتدا شاهد سرمایه‌گذاری سرمایه‌داران و سرمایه‌گذاران معتبر هستند و سپس به صورت عمومی در بازار بورس در دسترس قرار می‌گیرند.
اما بیت کوین این رویه را برعکس کرده است. هرکسی که به اینترنت دسترسی داشته باشد می‌تواند بیت کوین بخرد. حتی می‌توان گفت یک فرد معمولی نسبت به جف بزوس آسانتر می‌تواند ثروت و سرمایه خود را به صورت بیت کوین ذخیره کند. در حالی که یک فرد معمولی می‌تواند به آسانی یک برنامه دانلود کند و بیت کوین بخرد، جف بزوس احتمالا به رابطه مستقیم با یکی از صرافی‌های بزرگ بیت کوین و هم‌چنین برنامه پیچیده برای خرید صدها میلیون دلار بیت کوین نیاز پیدا کند. اگرچه بیت کوین در دسترس تمام مردم جهان قرار ندارد (زیرا تمام مردم جهان به اینترنت دسترسی ندارند)، اما این ارز دیجیتال گسترده‌ترین و در دسترس‌ترین فناوری جدید دوران ما و حتی تاریخ مدرن است.
البته بیت کوین یک موفقیت تضمین‌شده نیست. همانطور که اینترنت نیز در دوران ابتدایی خود یک موفقیت تضمین‌شده نبود. هرچند، ماهیت غیرمتمرکز بیت کوین باعث می‌شود که از بین بردن آن دشوار شود. بیت کوین هیچ رییس یا رهبری ندارد که بتوان به آن حمله کرد یا به آن رشوه داد. بیت کوین یک شرکت نیز که بتوان از آن سوءاستفاده کرد و منجر به فروپاشی آن شد. بیت کوین متکی به چند مشتری مهم نیست و به خاطر آنکه صرفا یکی از رهبران جهان از آن خوشش نمی‌آید نمی‌توان آن را از بین برد. بیت کوین به حیات خود ادامه می‌دهد زیرا مردم و شرکت‌های سراسر جهان به طور شبانه‌روزی و در تمام طول سال از آن استفاده می‌کنند.
اگرچه پذیرش جهانی بیت کوین، قطعی نیست اما این ارز دیجیتال با سرعت بسیار زیادی هم از لحاظ قیمت و هم از لحاظ تعداد کاربران در حال رشد است. اینترنت نیز در روزهای اولیه خود چنین مسیری را پیموده است. در مقطعی، کمتر از ۵ درصد مردم جهان به اینترنت دسترسی داشتند. به دلیل سطح دسترسی کم مردم، اینترنت نسبت به دوران کنونی بسیار کند و غیرکاربردی بود. در حال حاضر تقریبا ۶۰ درصد مردم جهان از کاربران فعال اینترنت هستند. اکنون نیز کمتر از ۵ درصد مردم جهان بیت کوین در اختیار دارند. اگر اثر شبکه‌ای که منجر به پذیرش گسترده اینترنت شد در خصوص مالکیت بیت کوین نیز صادق باشد، طولی نمی‌کشد تا شاهد گسترش بیت کوین در سراسر جهان باشیم.
