بیش از ۱۰ هزار موسسه مالی (Fl) در سراسر دنیا در حال تحقیق و کاوش و پیاده‌سازی یکی از پدیده‌های نوظهور صنعت مالی، یعنی بانکداری باز (open banking) هستند. این پدیده به بانک‌ها و فینتک اجازه به اشتراک گذاشتن رایگان داده‌ها، تشویق به همکاری و توسعه خدمات جدید مشتری‌مداری را می‌دهد.
معرفی اصول بانکداری باز، با اختلافاتی همراه بوده است و هم بانک‌ها و هم مشتریان نگرانی‌هایی در مورد تغییراتی که در آینده برای عملیات روزانه مالی اتفاق خواهد افتاد دارند.
John Elliott مدیر بانکداری در گروه مدیریت دارایی و بانکداری Investec می‌گوید:
زمانی که ایده بانکداری باز مطرح شد، بسیاری این نگرانی را داشتند که قرار است بانک‌ها تفکیک شوند و فقط در خدمات و کالاهای خاصی فعال باشند، در آن صورت دیگر چه کسی تمایل دارد که در این شرایط جدید به بانکداری بپردازد؟
از جمله این قابلیت‌ها می‌توان به قابلیت بهبود جمع‌آوری داده‌ها و افزایش امنیت در مقابل جرائم مالی اشاره کرد. هرچند که در بحث اعتماد مشتری، بانک‌ها کاملا در جهت مخالف در حرکت هستند.
مزیت‌های داده‌های بانکداری باز
Elliott در یک مصاحبه با PYMNTS اشاره کرد که یکی از بزرگترین تغییراتی که با پیدایش بانکداری باز به وجود آمد، نحوه دریافت اطلاعات توسط بانک‌هاست. موسسات مالی به طور سنتی فقط به اطلاعاتی که مشتری‌ها به آن‌ها داده‌اند دسترسی دارند؛ مثل اطلاعات واریز، برداشت، حقوق‌ها و وام‌ها. بانکداری باز دامنه وسیعی از داده‌های عملیاتی را شامل می‌شود. او در همین راستا اضافه کرد:
شما می‌توانید با مشاهده و بررسی تمام تراکنش‌های مشتری در همه بانک‌ها، امتیاز اعتباری بهتری به او اختصاص دهید. همچنین می‌توانید ببینید که یک مشتری هر ماه چقدر اقساط پرداخت می‌کند و ازین راه قادر خواهید بود برای مشتری‌ها یک امتیاز اعتباری در نظر بگیرید (حتی اگر فاقد آن باشند).
او در ادامه گفت:
من در سال گذشته با چهار یا پنج شرکت مختلف در ارتباط بودم که خواستار استفاده از داده‌های بانکداری باز برای بهبود بهره‌وری در جمع‌آوری داده‌ها بودند، و علاوه بر مسائل مربوط به نحوه جمع‌آوری پول، در مورد مسائل آموزشی هم علاقه نشان دادند. آن‌ها در حال تحقیق در مورد نحوه آموزش مردم نسبت به مدیریت بهتر پول و تبدیل کردن آن‌ها به مهره‌های با ارزش در سیستم مالی هستند.
البته تمام این اطلاعات با ارزش باید از دسترس کلاهبرداران دور باشد و به لطف ماهیت بانکداری باز که امنیت فوق‌العاده بهتری نسبت به مدل بانکداری سنتی دارد، این اتفاق خواهد افتاد.
جلوگیری بانکداری باز از دستکاری داده‌ها
بانکداری باز می‌تواند امنیت اطلاعات شخصی کاربران را تا حد قابل توجهی افزایش دهد. یک مشتری برای خرید از آمازون، اصولا از اطلاعات کارت اعتباری پرداخت استفاده می‌کند که این اطلاعات از قبل در سیستم بانک صادرکننده موجود است. در نتیجه این اطلاعات مهم در دو جا ذخیره می‌شوند که ممکن است مورد نفوذ و حمله قرار بگیرند.
بانکداری باز به آمازون اجازه می‌دهد برای پردازش عملیات پرداخت، به طور مستقیم با بانک مشتری ارتباط برقرار کند و این باعث می‌شود تبادل اطلاعات حساس به حداقل برسد.
Elliott این موضوع را این طور توضیح می‌دهد:
این یک پدیده کاملا جدید است. در سیستم‌های فعلی، شما در هنگام خرید آنلاین، باید عملیات خرید را تایید کنید، اپلیکیشن بانک به شما پیامی می‌فرستد و اجازه انجام عملیات را از شما می‌خواهد. اما در سیستم جدید، یک کانال امن برای هر شخص ایجاد می‌شود که احتمالا با پارامترهای بیومتریک کار می‌کند و به این ترتیب می‌توان تشخیص داد که اطلاعات و هویت مشتری مورد تایید است یا نه.
امنیت ارتباط یک تاجر با بانک از طریق گواهی‌های ارائه‌شده دولتی تامین می‌شود و جلوی نفوذ کلاهبرداران گرفته می‌شود. سیستم بانکداری باز انگلستان لیستی از ارائه‌دهندگان شخص ثالث معتبر (TPP) را مشخص کرده است که مجازند از طریق رابط برنامه‌نویسی کاربردی باز (API) به حساب‌های بانکی دسترسی داشته باشند.
Elliott چند مثال در این زمینه بیان کرد که:
بطور مثال آمازون گواهینامه‌های خود را به عنوان TPP ارائه کرده است و یا در انگلستان این شرکت‌ها باید ابتدا در دایرکتوری بانکداری باز به ثبت برسند و بعد فرآیند تایید را طی کنند تا بتوانند فعالیت خود را در آنجا شروع کنند.
این اقدامات امنیتی راه زیادی را در پیش دارند تا بتوانند یک سیستم بانکداری باز ایمن و قابل اعتماد را به وجود آورند، اما فعلا اعتماد به این سیستم در سطح پایینی قرار دارد.
مقابله با عدم اعتماد موجود نسبت به بانکداری باز
بنابر تحقیق صورت گرفته در این حوزه، حدود ۴۹ درصد مشتری‌ها برای نگهداری امن اطلاعات شخصی‌شان به سیستم‌های بانکداری باز اعتماد ندارند و ۵۱ درصد نگران استفاده از اطلاعاتشان توسط عوامل غیرمجاز هستند. برای اینکه همه قابلیت‌های این سیستم بانکداری جدید به کار گرفته شود، بسیار مهم است که بانک‌ها بتوانند اعتماد مردم را جلب کنند.
Elliott متذکر می‌شود که:
بزرگترین چالش بانکداری باز در کوتاه مدت و میان مدت، بحث پذیرش مشتری است. هنوز هم راحت‌تر این است که از کارت اعتباری برای خرید استفاده شود و در بعضی وقت‌ها امن‌تر هم است چون حق جبران خسارت شما محفوظ است. اگر شما نخواهید، می‌توانید تراکنش را کنسل کنید و هیچ خسارتی متوجه شما نخواهد بود.
این نگاه به بانکداری باز به ویژه در نسل‌های جوان‌تر در حال تغییر است. ۴۸ درصد از نسل Z (گروه سنی ۴ تا ۲۴ سال) و ۳۹ درصد از نسل ملنیال (گروه سنی ۲۶ تا ۴۰ سال) سیستم جدید را با ارزش می‌دانند و در مقابل ۲۳ درصد از مشتریان مسن‌تر، طرز نگاه متفاوتی دارند. هنوز تا پذیرش جهانی این سیستم راه زیادی در پیش است ولی هم اکنون زیرساخت‌های آن شکل گرفته‌اند.
