بلاکچین سولانا که معمولا به‌عنوان جایگزین نسل بعدی اتریوم و بیت‌کوین شناخته می‌شود، این بار به‌دلیل نوآوری متفاوتی به‌نام «رتبه بندی اعتباری آنچین» در صدر اخبار قرار گرفته است. مؤسسه اعتبارسنجی مودیز (Moody’s)، یکی از سه شرکت اعتبارسنجی مطرح جهان، در ژوئن ۲۰۲۵ یک برنامه آزمایشی را برای تلفیق رتبه بندی‌های اعتباری سنتی روی بلاکچین سولانا اجرا کرد. این آزمایش که با همکاری یک استارت‌آپ فین‌تک به نام آلفالجر (Alphaledger) انجام شده است به افراد و قراردادهای هوشمندی که با اوراق توکنیزه‌شده روی سولانا تعامل دارند، اجاز می‌دهد امتیاز اعتباری مودیز را بدون نیاز به تایید منابع خارجی، به‌صورت خودکار مشاهده و دریافت کنند.
اگر علاقه‌مند هستید بدانید رتبه بندی اعتباری آنچین چیست و موسسه مودیز چطور فرآیند رتبهبندی اعتباری را روی بلاکچین سولانا اجرا کرده است، با این مطلب از میهن بلاکچین همراه باشید.
نکات کلیدی 
رتبهبندی اعتباری روشی برای ارزیابی میزان احتمال بازپرداخت بدهی توسط وام‌گیرنده است. شرکت اعتبارسنجی مودیز در آزمایشی با همکاری آلفالجر رتبه اعتباری اوراق قرضه شهرداری را به‌صورت توکنیزه‌شده روی بلاکچین سولانا پیاده‌سازی کرد. در این آزمایش ابتدا اوراق قرضه سنتی توسط آلفالجر شبیه‌سازی و به صورت توکن دیجیتال روی بلاکچین سولانا پیاده‌سازی شد. مودیز با استفاده از ابزارها و روش‌های تحلیل مالی خود، این اوراق را مانند نمونه‌های سنتی ارزیابی و رتبهبندی کرد. سپس، رتبه اعتباری اوراق توکنیزه به‌جای قرار گرفتن در فایل یا پایگاه داده خصوصی، از طریق API مستقیما در متادیتای توکن روی زنجیره سولانا ثبت شد. با درج رتبه در متادیتای توکن، اپلیکیشن‌ها و قراردادهای هوشمند می‌توانند آن را بدون دخالت انسانی دریافت. این آزمایش نشان می‌دهد که می‌توان رتبه‌بندی‌های اعتباری را به بخشی از زیرساخت بومی بلاکچین تبدیل کرد تا فرآیند صدور و ارزیابی محصولات مالی به‌صورت خودکار انجام شود.
رتبه بندی اعتباری آنچین چیست و چرا اهمیت دارد؟
رتبه بندی اعتباری (Credit Rating) یک سیستم ارزیابی است که براساس سوابق مالی و رفتارهای پرداخت افراد یا شرکت‌های وام‌گیرنده میزان ریسک اعتباری آن‌ها را مشخص می‌کند. به‌عبارت دیگر، رتبهبندی اعتباری میزان احتمال بازپرداخت بدهی توسط وام‌گیرنده و خوش‌حسابی او نسبت به تعهدات مالی وام را نشان می‌دهد.
در سیستم‌های سنتی، موسساتی مانند مودیز (Moody’s)، اس‌اندپی (S&P) و فیچ (Fitch) برای نهادهایی مانند دولت‌ها یا شرکت‌ها براساس سلامت مالی و عوامل ریسک، درجات اعتباری تعیین می‌کنند. این رتبهبندی معمولا در قالب حروف (مانند AAA ،AA یا BBB) انجام می‌شود. آگاهی از رتبه اعتباری برای سرمایه‌گذاران اوراق قرضه، وام‌ها یا سایر محصولات مالی بسیار مهم است.
رتبه‌های بالا مانند “Aaa” نشان‌دهنده «اعتبار مالی بالا و ریسک نکول پایین» هستند. رتبه‌های پایین‌تر که گاهی اوقات «وضعیت بی‌ارزش “junk status”» نامیده می‌شوند، نشان‌دهنده ریسک بالا هستند و از احتمال نکول بیشتر خبر می‌دهند.
این رتبه‌ها به‌طور مستقیم بر نرخ بهره‌ای که وام‌گیرندگان -مانند دولت‌ها یا شرکت‌های صادرکننده اوراق قرضه- باید برای جذب سرمایه‌گذاران (مانند مدیران دارایی، صندوق‌های بازنشستگی یا دارندگان اوراق قرضه انفرادی) پیشنهاد دهند، تأثیر می‌گذارند. به‌طور مثال، اوراق قرضه با رتبه A معمولا نسبت به اوراق با رتبه سفته‌بازانه (Speculative-grade) سود کمتری پرداخت می‌کنند.
این رتبه‌بندی‌ها جهت هزاران میلیارد دلار از جریان‌های بدهی در سطح جهان را هدایت می‌کنند. اختصاص رتبه‌های اعتباری به محصولات مالی مختلف از اوراق قرضه شهری گرفته تا وام‌های شرکتی نقش مهمی در تعیین هزینه استقراض و تمایل سرمایه‌گذاران دارد. درواقع، این رتبه‌ها یک علامت اختصاری مشترک برای سنجش ریسک در بازارهای مالی هستند. درست همان‌طور که امتیاز اعتباری شخصی شما روی نرخ بهره وام مسکن یا کارت اعتباری‌تان اثر می‌گذارد، رتبه اعتباری یک شرکت یا دولت هم نشان‌دهنده سطح ریسک آن برای سرمایه‌گذاران است و بر شرایطی مانند نرخ بهره تاثیر می‌گذارد.
همکاری شرکت مودیز و سولانا برای رتبهبندی اعتباری آنچین
پروژه آزمایشی مشترک مودیز و استارتاپ آلفالجر نخستین گام به‌سمت آینده ابزارهای مالی دنیای بلاکچین است؛ آینده‌ای که در آن رتبه‌بندی‌های اعتباری سنتی با تکنولوژی بلاکچین، قراردادهای هوشمند و برنامه‌های غیرمتمرکز در هم تنیده می‌شوند. در ادامه، خلاصه‌ای از روند اجرای رتبهبندی اعتباری روی بلاکچین سولانا را مرور می‌کنیم:
- ایجاد اوراق قرضه شهری توکنیزه‌شده: آلفالجر اوراق قرضه شهرداری استاندارد (نوعی اوراق بدهی منتشرشده توسط نهادهای دولتی) را شبیه‌سازی و آن‌ها را به توکن‌های دیجیتال روی بلاکچین سولانا تبدیل می‌کند. به‌عبارت دیگر، این اوراق به دارایی‌های دیجیتال قابل‌برنامه‌ریزی تبدیل می‌شوند که می‌توان آن‌ها را به‌طور کامل روی زنجیره ردیابی، منتقل و مدیریت کرد.
- اختصاص رتبه اعتباری واقعی توسط مودیز: در این مرحله، موسسه اعتبارسنجی مودیز با استفاده از ابزارها و روش‌های معمول تحلیل مالی خود، این اوراق را مانند سایر ابزارهای بدهی سنتی به‌صورت خارج از زنجیره (Offchain) ارزیابی می‌کند و در قالب حروفی مانند Aaa یا Aa برای آن‌ها امتیاز اعتباری مشخص می‌کند.
- انتقال رتبه به بلاکچین: سپس، به‌جای اینکه رتبه شرکت‌ها در قالب گزارش PDF یا پایگاه‌های داده اشتراکی محفوظ بماند، مودیز از طریق یک API، داده‌های رتبهبندی را مستقیما به بلاکچین سولانا منتقل می‌کند. این اطلاعات به‌صورت دائمی در متادیتای توکن ثبت می‌شوند و برای عموم قابل مشاهده هستند. به‌علاوه داده‌های ثبت‌شده توسط ماشین قابل‌خواندن است و این یعنی قراردادهای هوشمند یا اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز اکوسیستم سولانا می‌توانند به‌صورت خودکار و در قالب منطق اجرایی خود، رتبه اعتباری اوراق قرضه را بدون نیاز به ورودی انسانی از بلاکچین دریافت و بررسی (Query) کنند.
ایده شرکت مودیز برای رتبهبندی اعتباری آنچین به‌شدت مورد توجه فعالان دنیای کریپتو قرار گرفته است. به‌عنوان مثال، دنیل کش (Daniel Cash) پژوهشگر ارشد مرکز تحقیقات سیاست‌گذاری دانشگاه سازمان ملل (UNU-CPR)، تأکید کرده که مودیز با این پروژه به شاهکار بی‌نظیری دست یافته که مسیر آینده ارزیابی اعتباری را متحول می‌کند.
اگرچه در این شبیه‌سازی هیچ تراکنش مالی واقعی صورت نگرفته است؛ اما در صورت اجرای واقعی پیامدهای بزرگی به‌همراه خواهد داشت. این مدل زمینه را برای تحولاتی نظیر ارزیابی اعتباری به‌صورت لحظه‌ای، رعایت مقررات به‌صورت خودکار و ایجاد نسل جدیدی از زیرساخت‌های مالی قابل‌برنامه‌ریزی فراهم می‌کند.
چرا رتبهبندی اعتباری آنچین اهمیت دارد؟
تصور کنید یک سرمایه‌گذار نهادی در حال بررسی اوراق قرضه توکنیزه‌شده‌ای است که روی بلاکچین سولانا منتشر شده است. سرمایه‌گذار به‌جای آنکه برای مشاهده رتبه اعتباری مجبور باشد به یک فایل PDF مراجعه کند یا وارد سامانه اختصاصی مودیز شود، می‌تواند رتبه اعتباری را به‌صورت لحظه‌ای و مستقیم از خود بلاکچین دریافت کند.
به گفته مدیرعامل آلفالجر، مانیش دوتا (Manish Dutta)، این مدل با فراهم‌کردن دسترسی سرمایه‌گذاران به موسسه اعتبارسنجی معتبر مودیز، نقدینگی دارایی‌های دنیای واقعی (RWAs) را در بازار بلاکچین افزایش می‌دهد.
هنگامی که رتبه اعتباری درون توکن دیجیتال گنجانده شود، بلاکچینی مانند سولانا به یک لایه اعتماد برای ابزارهای مالی بومی بلاکچین تبدیل می‌شود. به این ترتیب، ارزیابی خودکار و شفاف دارایی‌ها بدون نیاز به منابع خارجی امکان‌پذیر می‌شود.
اعتبارسنجی قابل‌برنامه‌ریزی؛ پیونددهنده پذیرش نهادی با توکنیزه‌سازی
آزمایش پایلوت مودیز روی بلاکچین سولانا حکایت از آن دارد که رتبه‌بندی‌های اعتباری آنچین باعث افزایش شفافیت و اعتماد نهادها به اکوسیستم در حال رشد دارایی‌های واقعی توکنیزه‌شده می‌شود. به‌بیان ساده‌تر، پیام این پروژه فراتر از یک تست فنی ساده است و این اقدام مودیز نشان می‌دهد که نهادهای اعتبارسنجی سنتی در حال تطبیق با نیازهای دنیای مالی مبتنی بر بلاکچین هستند. موسسات مالی نمی‌توانند بدون اعتماد به داده‌ها و سیگنال‌های ریسک، وارد بازارهای بومی کریپتو شوند و با آن‌ها تعامل برقرار کنند. اینجاست که قراردادن رتبهبندی اعتباری روی بلاکچین، با پل زدن میان زیرساخت‌های سنتی و بازارهای مالی غیرمتمرکز این شکاف را پر می‌کند.
این پروژه همچنین توانمندی سولانا در مدیریت داده‌های مالی در سطح نهادی را نشان داد و یک‌بار دیگر توان عملیاتی بالا و قابلیت اطمینان این شبکه را برجسته کرد. این دو عامل، ویژگی‌های مهمی هستند که نهادهای بزرگ هنگام انتخاب زیرساخت‌های مالی به آن‌ها توجه ویژه‌ای دارند.
تلاش موسسه مودیز برای ایجاد رتبهبندی اعتباری آنچین بخشی از موج گسترده‌تر بازار برای توکنیزه‌سازی دارایی‌های دنیای واقعی است. با توکنیزه‌کردن ابزارهایی مانند اوراق قرضه، وام و صندوق‌های سرمایه‌گذاری، بازار به شاخص‌هایی آشنا و قابل‌اعتماد نیاز دارد تا بتواند اعتماد سرمایه‌گذاران را جلب کند.
جالب است بدانید که طبق پیش‌بینی شرکت ریپل و BCG ارزش دارایی‌های توکنیزه‌شده تا سال ۲۰۳۳ ممکن است به ۱۸.۹ تریلیون دلار برسد. برای اینکه بازار RWAها به چنین مقیاسی برسد، استفاده از ابزارهایی مانند امتیازهای اعتباری آنچین ضروری خواهد بود.
جمع‌بندی
قرار دادن رتبه اعتباری به‌صورت مستقیم روی بلاکچین، تنها به افزایش شفافیت برای سرمایه‌گذاران ختم نمی‌شود؛ بلکه امکان تعامل مستقیم قراردادهای هوشمند را با رتبهبندی اعتباری فراهم می‌کند. به‌عنوان مثال، یک پروتکل وام‌دهی در صورت کاهش رتبه اعتباری وام‌گیرنده، می‌تواند به‌طور خودکار نرخ بهره یا میزان وثیقه موردنیاز را تنظیم کند. این همان مفهوم کلیدی اعتبارسنجی قابل‌برنامه‌ریزی است، به این معنا که امتیازهای اعتباری دیگر صرفا یک عدد ثابت برای مشاهده نیستند؛ بلکه آن‌ها از طریق قراردادهای هوشمند در تصمیم‌های مالی قابل‌اجرا می‌شوند.
با این حال، ثبت داده‌های تغییرناپذیر روی بلاکچین چالش‌هایی را نیز به‌همراه دارد. به‌طور مثال، اگر رتبه اعتباری تغییر کند، چطور داده ثبت‌شده روی بلاکچین به‌روز می‌شود؟ چه نهادی مسئول این به‌روزرسانی خواهد بود؟ در صورت بروز اختلاف بر سر رتبه، چه سازوکاری برای حل آن وجود دارد؟ مطمئنا حل چنین چالش‌هایی مستلزم تدوین سازوکارهای شفاف‌تر است.
