سم آلتمن (Sam Altman)، هم‌بنیان‌گذار شرکت اوپن ای آی (OpenAI)، در سال ۲۰۲۳ پروژه ورلد کوین (WorldCoin) را راه‌اندازی کرد تا به مردم هویت دیجیتالی بدهد که بتوانند از طریق آن به‌صورت امن و ناشناس در فضای آنلاین خود را احراز هویت کنند.
به گزارش میهن بلاکچین، ایده اصلی پروژه این بود که افراد با اسکن عنبیه چشم خود، در ازای ارائه داده‌های شخصی، مقدار کمی ارز دیجیتال دریافت می‌کنند. قصد ورلد کوین از این کار این بود که افراد بیشتری به انجام آن ترغیب شوند.
چشم‌انداز بلندپروازانه سم آلتمن و موانع پیش روی آن
آلتمن هدف خود از راه‌اندازی ورلد کوین را ایجاد یک سیستم برای «اثبات انسان بودن» عنوان کرد؛ چرا که هوش مصنوعی می‌تواند رفتار انسان را تقلید کرده و مانند او صحبت کند و همین موضوع تشخیص افراد واقعی از غیرواقعی را در اینترنت دشوارتر کرده است.
او همچنین قصد داشت شکاف میان فقرا و ثروتمندان را کاهش دهد و به همه افراد، بدون نیاز به مدارک یا رمز عبور، دسترسی برابر به خدمات دیجیتال بدهد.
در ابتدا، ورلدکوین هیجانات زیادی در بازار برانگیخت؛ پست‌های شبکه‌های اجتماعی صف‌های طولانی افراد را به‌ویژه در کشورهای آفریقایی، آسیایی و آمریکای لاتین نشان می‌دادند که برای اسکن عنبیه چشم خود منتظر بودند.
بیشتر داوطلبان با اشتیاق به‌دنبال مشارکت در یک جنبش جهانی فناوری‌محور بودند، اما برخی دیگر صرفاً برای دریافت ارز دیجیتال رایگانی که در ازای اسکن ارائه می‌شد در پروژه ثبت‌نام می‌کردند.
با این حال، چشم‌انداز آلتمن برای ساختن جهانی یکپارچه و برابر، به‌مرور از بین رفت؛ زیرا افراد و دولت‌ها نسبت به حفظ حریم خصوصی، امنیت داده‌ها، انصاف و رضایت آگاهانه در این پروژه ابراز نگرانی کردند.
انتقادات جوامع مدافع حریم خصوصی از پروژه ورلد کوین
کارشناسان حوزه فناوری و گروه‌های مدافع حریم خصوصی هشدار دادند که داده‌های بیومتریک ناشی از اسکن چشم بسیار حساس هستند، زیرا مستقیماً به هویت هر فرد گره خورده‌اند. از آنجا که نمی‌توان داده‌های چشم را مانند رمز عبور تغییر داد، در صورت افشای اطلاعات، یک هکر می‌تواند فرد را تعقیب کرده یا از او سرقت کند.
بنیاد Electronic Frontier Foundation (EFF) نیز از این پروژه انتقاد کرد و گفت این شرکت به‌صورت عجولانه به جمع‌آوری اطلاعات از کشورهای در حال توسعه پرداخته، در حالی که مردم این کشورها از نحوه استفاده، حفاظت یا حذف اطلاعاتشان توسط ورلد کوین آگاه نیستند.
همچنین، بسیاری نسبت به رضایت آگاهانه کاربران ابراز نگرانی کردند؛ زیرا ورلدکوین اغلب افرادی را هدف قرار می‌داد که دسترسی محدودی به اینترنت یا سطح پایینی از سواد داشتند و بنابراین نمی‌توانستند تصمیمی آگاهانه درباره خطرات احتمالی بگیرند. برخی کاربران نیز اظهار داشتند که فقط به‌خاطر دریافت ارز دیجیتال ثبت‌نام کرده‌اند و نمی‌دانستند این شرکت دقیقاً چه استفاده‌ای از داده‌های آن‌ها خواهد کرد.
ورلدکوین همچنین به‌دلیل نبود شفافیت کافی در پروژه خود مورد انتقاد قرار گرفت، زیرا به‌روشنی توضیح نداده بود که داده‌های کاربران چگونه ذخیره می‌شوند، چه کسانی به آن‌ها دسترسی دارند و در صورت تغییر مالکیت شرکت یا توقف فعالیت آن، چه اتفاقی برای اطلاعات خواهد افتاد.
اگرچه این شرکت ادعا کرده بود که داده‌ها را ناشناس‌سازی می‌کند، اما متخصصان هشدار دادند که با استفاده از ابزار مناسب، همچنان می‌توان این اطلاعات را به‌دست آورد. وقتی یک اسکن در پایگاه داده شرکت ذخیره شود، ممکن است برای همیشه در آن باقی بماند.
در پی افزایش این نگرانی‌ها، دولت‌های مختلف تحقیقات خود را درباره عملکرد ورلد کوین آغاز کردند. کشورهایی مانند اسپانیا، پرتغال و کنیا از جمله دولت‌هایی بودند که خواستار توقف فعالیت این پروژه در مناطق جغرافیایی خود شدند. این اقدامات نشان می‌دهد بسیاری از دولت‌ها، با سرعت در حوزه فناوری پیش می‌روند و قوانین متعددی را که برای محافظت از منافع کاربران تدوین شده‌اند، زیر پا می‌گذارند.
تلاش ورلد کوین برای بازگرداندن اعتماد عمومی به پروژه خود
در واکنش به فشارهای دولتی، ورلد کوین تلاش کرد تصویر عمومی خود را بهبود بخشد و به انتقادهای فزاینده پاسخ دهد. این شرکت کد منبع دستگاه اسکن چشم خود با نام “Orb” را منتشر کرد تا مردم بتوانند چگونگی کارکرد آن را درک کنند و مطمئن شوند که اطلاعات بیشتری نسبت به آنچه اعلام شده جمع‌آوری نمی‌شود.
همچنین، این پروژه قابلیت «نگهداری شخصی» را معرفی کرد تا کاربران بتوانند داده‌های خود را شخصاً نگهداری کنند یا آن‌ها را از پایگاه داده حذف کنند. علاوه بر این، ورلد کوین از کارشناسان مستقل دعوت کرد تا با انجام حسابرسی‌های شخص ثالث، صحت فناوری و سیاست‌های شرکت را از منظر مطابقت با قوانین مورد بررسی قرار دهند.
با وجود این تلاش‌ها، نظرات کارشناسان حقوقی و فنی همچنان متفاوت است. برخی این اقدامات را گام اولیه مثبتی تلقی می‌کنند، اما عده‌ای معتقدند این اقدامات کافی نیست و شرکت هنوز با مشکلات اساسی روبه‌روست.
بنابراین، با وجود همه اصلاحاتی که ورلد کوین انجام داده، همچنان فاصله زیادی بین ادعاهای آن و باور نهادهای نظارتی وجود دارد. قانون‌گذاران معتقدند که این شرکت باید شفاف‌تر عمل کند، مشکلات را برطرف سازد و اثبات کند که شایستگی رفع ممنوعیت‌ها را دارد.
وزارت ارتباطات و امور دیجیتال اندونزی (Komdigi)، قصد دارد هفته آینده توسعه‌دهندگان ورلد کوین و WorldID را احضار کند. این تصمیم پس از تعلیق موقت این پلتفرم‌ها به‌دلیل اتهامات مربوط به نقض قوانین نظارتی گرفته شده است.
