یکی از مواردی که اخیرا مورد توجه دولت‌ها قرار گرفته موضوع ارز دیجیتال بانک های مرکزی است. اما آیا واقعا Central Bank Digital Currency یا به اختصار CBDC کاربردی بوده و بانک‌ها و دولت‌ها که مخالفان شماره یک ارزهای رمزنگاری شده هستند، به این حوزه روی آورده‌اند؟ آیا آزادی اقتصادی هدف آنهاست یا در پس پرده وقایع دیگری اتفاق می‌افتد؟ در این مقاله بیشتر به این موضوع پرداخته‌ایم.
CBDC یا ارز دیجیتال بانک های مرکزی هیچ تغییر اساسی را بوجود نمی‌آورد. بانک های مرکزی کماکان بدنبال نظارت و کنترل سرمایه و پول شما هستند. این جمله ظاهری تلخ دارد اما نظر بسیاری از فعالان بازار است. این افراد معتقدند که؛ همیشه به خاطر داشته باشید که حکومت‌ها و بانک های مرکزی هیچ‌گاه به سرمایه و حریم خصوصی مردم آنچنان که شما اهمیت می‌دهید، توجه نمی‌کنند. به همین دلیل است که رمز ارز بانک های مرکزی بیش از پیش یک پروژه ناکارآمد محسوب می‌شود.
ارز دیجیتال بانک های مرکزی ؛ توهم یا واقعیت؟
یک ضرب‌المثل قدیمی وجود دارد که می‌گوید اگر توانایی شکست دشمن را ندارید، به آن‌ها ملحق شوید. این دقیقا همان چیزی است که CBDC بدنبال آن است. آن‌ها از ما می‌خواهند که به آن‌ها ملحق شویم بدون آنکه به ما حریم خصوصی و آزادی دموکراسی را بدهند، در حالی‌که که یک ارز رمزنگاری شده غیرمتمرکز واقعی، ما را از این حقوق بهره‌مند می‌کند.
در یک مقاله تحت عنوان پذیرش رمزارز هیچ آینده‌ای بدون مقررات و نظارت ندارد، به صورت مفصل به این موضوع پرداختیم که تنظیم و پشتیبانی قانونی، از شرایط اساسی برای حفظ روند اصلی دنیای کریپتو است. هیچ شکی در این موضوع نیست ولی رمز ارز بانک مرکزی مسلما به این دستاورد نخواهد رسید.
ارز دیجیتال بانک های مرکزی منجر به غیرمتمرکز سازی ثروت و یا دارایی ما نمی‌شود. حکومت‌ها بدنبال غیرمتمرکزسازی قدرت، مالکیت و کنترل سرمایه نیستند. آن‌ها به افراد جامعه، حق نظارت و کنترل و حاکمیت بیش از ارزش کیف پول خود را نمی‌دهند.
موسساتی که CBDC را ارائه می‌کنند، بطور آشکار مزیت‌های نوآوری و توانایی آن‌ها در استفاده از بهترین فن‌آوری پیشرفته برای کارآمدتر کردن انتقال ارزش بین یکدیگر را ترویج می‌کنند. این موسسات به دنبال عمومی کردن نیاز به بهبود سیستم قدیمی مالی و بروز کردن آن هستند. اکنون به دو کشور پیشرو در توسعه ارز دیجیتال بانک مرکزی توجه کنید.
کدام کشور در توسعه ارز دیجیتال بانک های مرکزی پیشتاز است؟
بانک روسیه طی ابلاغیه اخیر خود از برنامه‌ای برای روبل دیجیتالی خبر داد. بله! بانک روسیه پروژه روبل دیجیتالی را راه انداخته است. این خبر جزء مهم‌ترین اخبار خبرگزاری‌ها بود که ماه گذشته اعلام شد. ولی آنچه اخیرا نیز اعلام شده این است که حکومت روسیه برخورد خوبی با ارز دیجیتال یا صدور توکن‌های جدید ندارد. به عبارت دیگر حکومت روسیه تنها در صورتی با ارز دیجیتال کار می‌کند که بتواند آن را کنترل کند و به آن نظارت داشته باشد. مشکل اساسی تمامی CBDCها نیز همین است: هیچ کدام از آن‌ها نمی‌خواهند که کلید‌ها را به افراد بدهند!
آقای الکسی گوزنوو(Alexy Guznov)، رییس دپارتمان حقوقی بانک روسیه در سخنرانی اخیر خود اعلام کرد که مالکیت ارز دیجیتال برخلاف قانون نیست مگر اینکه آن ارز دیجیتال از یک مرجع قضایی و حقوقی که آن را ممنوع نکرده است، اخذ شده باشد.
رمز ارز بانک مرکزی کشور چین
مدتی است که چین در حال آزمایش یوآن دیجیتال است و همچنین در تلاش است تا یوآن دیجیتال خود را راه‌اندازی کند. هم اکنون در حوزه بندر هنگ کنگ آزمایش‌ها در حال انجام بوده و بانک های دولتی در حال آزمایش کیف پول ارز دیجیتال در مقیاس بزرگ هستند. برنامه پرداخت الکترونیکی ارز دیجیتال (Digital Currency Electronic Payment Program) که دولت چین بر روی آن کار می‌کند، شامل دو لایه می‌شود: یک لایه برای بانک های مرکزی و لایه دیگر برای بانک های تجاری. با وجود اینکه بانک های تجاری احتمالا از فن‌آوری بلاک چین برای انجام معاملات استفاده می‌کنند، ارز دیجیتال بانک های مرکزی مسلما متمرکز خواهد بود. همانطور که قبلا نیز گفته شد، CBDC به دنبال کنترل بر روی ثروت، حریم خصوصی شهروندان و صد البته به دنبال کنترل بر داده‌هاست!
رقابت، بین CBDC و حوزه رمز ارزها است، نه شرق و غرب!
تمام این تلاش‌ها و عجله بانک های مرکزی برای ساختن ارز دیجیتال خود، یک رقابت بین شرق و غرب نیست بلکه موضوع این است که CBDC را در مقابل ارزهای دیجیتال قرار دهند زیرا در ارزهای رمزنگاری شده، نگران سانسور کردن مقامات اصلی یا کنترل کردن آن‌ها نیستیم.
نکته مهم و اصلی، درک این موضوع است که این دو رقیب به هیچ وجه یکی نیستند. در واقع CBDC همان ارز بدون پشتوانه به شکل دیجیتال است. ممکن است شکل آن عوض شده باشد ولی هدف اصلی به قوت خود باقیست: کنترل وسیع بر روی سیستم مالی و مجازات کردن کسانی که از قوانین وضع شده توسط بانک های مرکزی یا حکومت پیروی نمی‌کنند.
بانک مرکزی اروپا (ECB) از شهروندان کمک گرفته است تا بداند پول دیجیتال یورو، به چه صورت باشد. سایت ECB مزایای زیادی برای توسعه یورو دیجیتال ذکر کرده است، مخصوصا از کارایی آن در شرایط بحرانی مانند حوادث طبیعی یا شیوع بیماری‌های همه‌گیر. اما یک پیام قابل توجه و نه چندان مخفی در توضیح بانک مرکزی اروپا درباره‌ی یورو دیجیتال وجود دارد که باید به آن دقت کرد:
مردم ممکن است بخواهند به روش‌های پرداخت دیجیتال خارجی متوسل شوند که این امر می‌تواند ثبات مالی و حاکمیت پولی منطقه یورو را تضعیف کند. توجه به این نکته بسیار مهم است.
حال منظور از “روش‌های پرداخت دیجیتال خارجی” چیست؟ بله! بیت کوین. بانک های مرکزی هیچ‌کدام دوست ندارند شما از ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز مانند BTC یا ETH استفاده کنید. آن‌ها می‌خواهند شما از ارزهایی استفاده کنید که قابلیت پیگیری و ردیابی داشته باشند. خواسته آن‌ها این است که بتوانند تصمیم بگیرند کدام قانون‌گذار یا مقام رسمی مالیاتی، به داده‌های مالی شما دسترسی داشته باشد و چه کسانی دسترسی نداشته باشند. CBDC به هیچ وجه منجر به انقلابی در تکنولوژی یا امور مالی نمی‌شود. تمامی این‌ها آخرین تلاش برای حفظ قدرت و کنترل بر روی افراد است حتی وقتی که ارزهای غیرمتمرکز واقعی، ثروت و قدرت و نفوذ را از دستان آن‌ها خارج می‌کند.
نه می‌توانند ما را شکست دهند، نه می‌توانند به ما ملحق شوند
با حفظ ارزش به صورت غیرمتمرکز و با حفظ قدرت در دستان هر یک از مشتریان، ارز دیجیتال قدرت می‌گیرد نه با ارزهای دیجیتال که صرفا با تکنولوژی بلاک چین توسط حکومت‌ها راه اندازی می‌شوند.
دولت‌هابا ارز دیجیتال بانک های مرکزی قطعا می‌توانند از تکنولوژی بلاک چین استفاده کنند و ادعا داشته باشند که به حوزه‌ای ملحق می‌شوند که توانایی شکست آن را ندارند، ولی واقعیت این است که آن‌ها نمی‌توانند به ما ملحق شوند. ما به عنوان شهروندان جهانی و معتقدان واقعی رمز ارزها، به آن‌ها این اجازه را نمی‌دهیم و نباید هم بدهیم. ارز دیجیتال با انتشار بیت کوین از سال ۲۰۰۹، مسیر پر فراز و نشیبی را طی کرده است. در ابتدا مردم آن را نادیده گرفتند، خیلی‌ها آن را مسخره کردند ولی اکنون بانک های مرکزی در حال مبارزه با انقلاب ارز دیجیتال هستند. در نهایت، افراد برنده این مبارزه هستند و سرمایه شما در جایی که به آن تعلق دارد یعنی کیف پولتان، قرار می‌گیرد!
به هر صورت اتفاقی که در جهان افتاده، پذیرش بیت کوین و اتریوم و سایر ارزهای دیجیتال توسط مردم، شرکت‌های سرمایه‌گذاری است. دولت‌ها نیز که در ابتدا این حوزه را انکار می‌کردند، اکنون به دنبال استفاده از مزیت‌های این حوزه هستند. ارز دیجیتال بانک های مرکزی یا CBDC گوشه‌ای از همین تلاش دولت‌هاست. اما آیا این به معنی پذیرش ارزهای دیجیتال توسط دولت‌ها و بانک‌هاست؟ چنین نتیجه‌گیری به نظر صحیح نمی‌آید. گذر زمان همه چیز را مشخص خواهد کرد. کرونا به ما نشان داد که در جهان هر اتفاق عجیب و دو از ذهنی که تنها در فیلم‌های تخیلی مانند آن‌را دیده بودیم، به وقوع می‌پیوندد. شاید پذیرش ارزهای دیجیتال توسط بانک ها و دولت ها نیز شگفتی دیگر عصر حاضر باشد.
