راهنمای جامع برای رفع و پیشگیری از مسدود شدن آدرس کیف پول ایرانیان در پلتفرم‌های دیفای

با افزایش نظارت‌های قانونی بر اکوسیستم امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) و همکاری روزافزون برخی از پلتفرم‌های به‌ظاهر غیرمتمرکز با شرکت‌های تحلیل بلاکچین نظیر تی آر ام لبز (TRM Labs)، چینالیسیس (Chainalysis) و الیپتیک (Elliptic)، چالش مسدود شدن آدرس‌های کیف پول به‌دلیل برچسب‌گذاری به عنوان «پرریسک» یا «مرتبط با فعالیت‌های غیرقانونی» برای کاربران، به ویژه کاربران ایرانی که با محدودیت‌های تحریمی نیز دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند، به یک دغدغه جدی تبدیل شده است.

در این مقاله از میهن بلاکچین، با هدف ارائه درکی عمیق‌تر از دلایل این محدودیت‌ها، به تشریح راهکارهای عملی برای مقابله، روش‌های جایگزین برای دسترسی و استراتژی‌های پیشگیرانه می‌پردازیم.

چرا آدرس کیف پول در دیفای مسدود می‌شود؟ ریشه‌یابی مشکل

برخلاف تصور رایج که پلتفرم‌های غیرمتمرکز را فضایی کاملاً آزاد و بدون هرگونه محدودیت می‌پندارد، واقعیت موجود پیچیده‌تر است. پلتفرم‌هایی نظیر یونی سواپ (Uniswap)، وان اینچ (1inch)، آوه (Aave) یا حتی تورنادو کش (Tornado Cash) چه قبل و چه بعد از تحریم‌های OFAC، به‌طور معمول و در سطح قرارداد هوشمند، اقدام به مسدودسازی مستقیم آدرس کیف پول شما نمی‌کنند؛ مگر در شرایط بسیار خاص که در طراحی اولیه پروتکل لحاظ شده باشد.

فرآیندی که منجر به محدودیت دسترسی می‌شود، عموماً شامل سه مرحله کلیدی است. ابتدا، این پلتفرم‌ها، یا به بیان دقیق‌تر، رابط‌های کاربری وب (Front-End) که توسط تیم‌های توسعه‌دهنده آن‌ها ارائه می‌شوند، با شرکت‌های متخصص در تحلیل داده‌های بلاکچین همکاری می‌کنند. این شرکت‌ها پایگاه‌های داده عظیمی از آدرس‌های بلاکچین و تاریخچه تراکنش‌های مرتبط با آن‌ها را مدیریت و تحلیل می‌کنند.

در مرحله دوم، این شرکت‌های تحلیلگر بر اساس مجموعه‌ای از معیارها، آدرس‌های کیف پول را علامت‌گذاری (Flagging) می‌کنند. این معیارها بسیار متنوع هستند و می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• ارتباط با نهادهای تحریم‌شده: تعامل مستقیم یا غیرمستقیم با آدرس‌های متعلق به افراد، سازمان‌ها یا کشورهایی که تحت تحریم‌های بین‌المللی (مانند لیست SDN دفتر کنترل دارایی‌های خارجی آمریکا – OFAC) قرار دارند. این مورد برای کاربران ایرانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
• مشارکت در فعالیت‌های مجرمانه: ارتباط با آدرس‌های شناخته‌شده در زمینه هک، سرقت، باج‌افزار، کلاهبرداری، تامین مالی تروریسم و سایر جرایم سایبری.
• پولشویی (Money Laundering): استفاده از الگوهای تراکنش پیچیده برای پنهان کردن منشاء وجوه غیرقانونی، مانند استفاده از میکسرها (Mixers) یا سرویس‌های اختلاط پس از آنکه آن سرویس‌ها برای فعالیت‌های غیرقانونی استفاده شده و توسط نهادها شناسایی شده باشند.
• دریافت یا ارسال وجه از/به منابع پرریسک: این می‌تواند شامل تعامل با صرافی‌های بدون احراز هویت (KYC) که سابقه پولشویی دارند، بازارهای دارک‌نت یا آدرس‌هایی باشد که قبلاً به‌دلایل فوق علامت‌گذاری شده‌اند.
• موقعیت جغرافیایی (IP Address): حتی اگر کیف پول شما مستقیما با آدرس‌های مشکل‌دار تعامل نداشته باشد، صرف اتصال از یک IP متعلق به کشور تحت تحریم (مانند ایران) به رابط کاربری این پلتفرم‌ها می‌تواند منجر به محدودیت دسترسی شود.

نهایتاً، در مرحله سوم، پلتفرم دیفای با استفاده از API ارائه‌شده توسط شرکت تحلیلگر، ریسک آدرس کیف پولی که به رابط کاربری آن متصل شده را ارزیابی می‌کند. چنانچه آدرس مذکور در لیست آدرس‌های علامت‌گذاری شده قرار داشته باشد، پلتفرم دسترسی آن را از طریق رابط کاربری رسمی خود مسدود می‌سازد. این به معنای نبود امکان مشاهده موجودی، انجام تراکنش یا هرگونه تعامل دیگر از طریق آن وب‌سایت یا اپلیکیشن خاص است.

نکته بسیار مهمی که باید به آن توجه داشت این است که این نوع مسدودسازی معمولاً محدودیتی در سطح رابط کاربری (User Interface – UI) یا همان وب‌سایتی است که شما با آن کار می‌کنید و نه در سطح خود قراردادهای هوشمند (Smart Contracts). قراردادهای هوشمند ذاتاً عمومی و بدون نیاز به مجوز (Permissionless) هستند و روی بلاکچین اجرا می‌شوند. این بدان معناست که دارایی‌های شما همچنان امن و تحت کنترل شما در کیف پولتان (و در قراردادهای هوشمند) باقی می‌مانند و توسط پلتفرم مصادره نمی‌شوند. همچنین، در صورت داشتن دانش فنی لازم یا استفاده از ابزارهای مناسب، امکان تعامل مستقیم با قراردادهای هوشمند یا استفاده از واسط‌های جایگزین همچنان وجود دارد.

راه‌حل‌های رفع مسدودی و بازیابی دسترسی به آدرس در دیفای

چنانچه با مسدود شدن آدرس خود مواجه شدید، چندین اقدام وجود دارد که می‌توانید برای رفع این مشکل یا بازیابی دسترسی در نظر بگیرید.

۱. ارسال درخواست بازبینی به شرکت‌های تحلیلگر

اگر اطمینان دارید که کیف پول شما به اشتباه علامت‌گذاری شده و هیچ‌گونه فعالیت مشکوکی در سابقه آن وجود ندارد، می‌توانید مستقیما با شرکت تحلیلگری که توسط پلتفرم مربوطه برای بررسی ریسک استفاده می‌شود، تماس گرفته و درخواست بازبینی (Review) یا رفع اتهام (Appeal) کنید. اطلاعات تماس برخی از این شرکت‌ها به‌شرح زیر است:

• TRM Labs (اغلب مورد استفاده Uniswap): support@trmlabs.com یا فرم‌های تماس وب‌سایت رسمی.
• Chainalysis (مورد استفاده 1inch و دیگران): support@chainalysis.com یا بخش پشتیبانی وب‌سایت رسمی.

در متن ایمیل خود، ضمن معرفی و ذکر آدرس کیف پول و بلاکچین مربوطه، به‌صراحت اعلام کنید که فعالیت‌های شما همواره قانونی و مطابق با مقررات بوده و این علامت‌گذاری را یک اشتباه (False Positive) می‌دانید. آمادگی خود را برای ارائه توضیحات بیشتر یا شفاف‌سازی در مورد تراکنش‌های خاص اعلام نمایید.

لازم است در این فرآیند صادق باشید و صبوری به خرج دهید، زیرا بررسی‌ها ممکن است زمان‌بر باشد. همچنین، انتظارات واقع‌بینانه‌ای از نتیجه داشته باشید، زیرا هیچ تضمینی برای رفع قطعی مسدودی وجود ندارد؛ به‌خصوص اگر دلایل محکمی برای علامت‌گذاری وجود داشته باشد یا موضوع به تحریم‌های گسترده مرتبط باشد.

۲. استفاده از واسط‌های کاربری جایگزین (Alternative Front-Ends)

از آنجایی که مسدودسازی غالبا در سطح رابط کاربری رسمی یک پلتفرم اعمال می‌شود، یکی از مؤثرترین روش‌ها برای دور زدن این محدودیت، استفاده از رابط‌های کاربری دیگری است که به همان قراردادهای هوشمند زیربنایی متصل می‌شوند. برای پروتکل‌های متن‌باز (Open-Source) مانند Uniswap، اغلب رابط‌های کاربری ساخته‌شده توسط جامعه (Community-built Front-Ends) وجود دارد که ممکن است از APIهای شرکت‌های تحلیلگر استفاده نکنند یا سیاست‌های متفاوتی در قبال فیلترینگ آدرس‌ها داشته باشند.

همچنین، تجمیع‌کننده‌های صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX Aggregators) می‌توانند گزینه‌های دیگری پیش روی شما قرار دهند. برخی پروژه‌ها نیز رابط کاربری خود را روی سیستم فایل غیرمتمرکز آی پی اف اس (InterPlanetary File System) میزبانی می‌کنند که سانسور آن دشوارتر است. برای پروتکل‌هایی نظیر 1inch، برخی کیف پول‌ها با قابلیت اتصال مستقیم مانند Rabby Wallet یا SafePal ممکن است امکان تعامل با پروتکل را بدون درگیر شدن با سیاست‌های فیلترینگ رابط کاربری اصلی فراهم آورند.

در مورد سرویس‌هایی مانند Tornado Cash که مستقیماً تحریم شده‌اند، نسخه‌های فورک‌شده (Forked Versions) با تغییراتی در کد (مثلاً حذف اوراکل‌های خاص) ظهور کرده‌اند؛ اما باید با هشدار جدی به این نکته توجه داشت که استفاده از این فورک‌ها ریسک‌های امنیتی و قانونی بسیار بالایی به‌همراه دارد و به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود، مگر با آگاهی کامل از این خطرات. هنگام استفاده از رابط‌های جایگزین، همواره ریسک‌هایی نظیر فیشینگ (سعی کنید از آدرس‌های معتبر و شناخته‌شده استفاده کنید و URL را به دقت بررسی نمایید) و آسیب‌پذیری‌های امنیتی در خود رابط کاربری (به‌خصوص اگر کمتر شناخته‌شده باشد) را در نظر بگیرید.

۳. تعامل مستقیم با قراردادهای هوشمند

این روش که نیازمند دانش فنی بیشتری است، قدرتمندترین راه برای عبور از محدودیت‌های اعمال‌شده در سطح رابط کاربری محسوب می‌شود. کاربران فنی می‌توانند با استفاده از ابزارهای توسعه‌دهنده مانند Remix IDE (یک محیط توسعه آنلاین)، فریم‌ورک‌های پیشرفته‌تری نظیر Hardhat یا Foundry یا حتی با نوشتن اسکریپت‌های سفارشی با استفاده از کتابخانه‌های Web3 مانند Ethers.js یا Web3.js در زبان جاوااسکریپت، مستقیماً توابع مورد نظر در قراردادهای هوشمند را فراخوانی کنند.

یک روش در دسترس‌تر برای کاربران با دانش فنی متوسط، استفاده از قابلیت «Write Contract» در اکسپلوررهای بلاکچین معتبر مانند Etherscan، BscScan یا PolygonScan است. این اکسپلوررها برای قراردادهای وریفای شده، امکان تعامل مستقیم پس از اتصال کیف پول مانند متامسک (MetaMask) و فراخوانی توابع قرارداد (مانند تابع swap در DEX یا deposit در یک پروتکل وام‌دهی) را فراهم می‌کنند. با این حال، هشدار داده می‌شود که این روش نیازمند درک دقیق از عملکرد توابع قرارداد و پارامترهای ورودی آن‌هاست و هرگونه اشتباه می‌تواند منجر به از دست رفتن دائمی وجوه شود.

توصیه‌های کلیدی برای پیشگیری از شناسایی و برچسب‌گذاری آدرس

پیشگیری همواره رویکردی هوشمندانه‌تر از تلاش برای رفع مشکل پس از وقوع آن است. با رعایت مجموعه‌ای از اصول و اقدامات احتیاطی، می‌توانید ریسک شناسایی و مسدود شدن آدرس کیف پول خود را به میزان قابل توجهی کاهش دهید.

یکی از اساسی‌ترین اقدامات، استفاده مستمر از VPN یا VPS با IP ثابت و معتبر است. هرگز و تحت هیچ شرایطی با IP ایران به پلتفرم‌های دیفای یا صرافی‌های متمرکز خارجی متصل نشوید، زیرا آدرس IP شما یکی از اولین نقاط داده‌ای است که برای شناسایی و اعمال محدودیت‌های جغرافیایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. سرویس VPN شما باید معتبر، دارای سرورهایی در کشورهای بدون محدودیت و با سابقه خوب در حفظ حریم خصوصی کاربران باشد. در صورت امکان، استفاده از IP ثابت (Dedicated IP) نسبت به IPهای اشتراکی VPN ارجحیت دارد. راه‌اندازی یک سرور خصوصی مجازی (VPS) در یک کشور امن و استفاده از آن به‌عنوان یک نقطه خروج اختصاصی، کنترل بیشتری بر IP به شما می‌دهد. قبل از هر فعالیت، حتماً از ابزارهایی مانند ipleak.net برای اطمینان از نشتی نداشتن IP واقعی خود و صحت عملکرد VPN/VPS استفاده کنید.

اصل مهم دیگر، ایجاد و استفاده از کیف پول‌های مجزا برای فعالیت‌های مختلف (Wallet Compartmentalization) است. هرگز از یک کیف پول واحد برای تمامی امور مالی کریپتویی خود استفاده نکنید. این کار ریسک سرایت آلودگی (Taint) از یک فعالیت پرریسک به کل دارایی‌های شما را به‌شدت افزایش می‌دهد. ساختار پیشنهادی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• کیف پول ذخیره اصلی (Cold Storage / HODL Wallet): ترجیحا سخت‌افزاری، با کمترین تعامل آنلاین برای نگهداری بلندمدت بخش عمده دارایی‌ها.
• کیف پول تعامل با صرافی‌های متمرکز (CEX Wallet): یک یا چند کیف پول مجزا برای واریز و برداشت از صرافی‌هایی که در آن‌ها احراز هویت کرده‌اید.
• کیف پول تعاملات دیفای (DeFi Hot Wallet): کیف پولی که برای تعامل روزمره با پروتکل‌های دیفای معتبر و شناخته‌شده استفاده می‌کنید. فقط مقدار مورد نیاز برای فعالیت‌های جاری را در آن نگهداری کنید.
• کیف پول پرریسک/آزمایشی (Disposable/Degen Wallet): برای تعامل با پروتکل‌های جدید، ایردراپ‌ها، NFTهای ناشناس و هر فعالیت دیگری که ریسک بالاتری دارد، با این فرض که وجوه موجود در این کیف پول ممکن است از دست بروند.

همچنین، اکیداً توصیه می‌شود از ارسال مستقیم وجه بین کیف پول‌های شخصی دیفای و حساب‌های صرافی متمرکزی که در آن‌ها احراز هویت (KYC) شده‌اید، پرهیز کنید. این اقدام یک پیوند مستقیم و قابل ردیابی بین هویت واقعی شما و فعالیت‌های دیفای شما ایجاد می‌کند. به‌جای آن، از لایه‌های میانی استفاده کنید. به‌عنوان مثال، وجه را از صرافی به یک کیف پول واسط اول (که تمیز نگه داشته می‌شود) منتقل کنید، سپس از آنجا به کیف پول دیفای خود بفرستید. در مسیر برگشت نیز همین فرآیند معکوس را طی کنید. اگرچه شرکت‌های تحلیلگر پیشرفته ممکن است بتوانند این ارتباطات را نیز کشف کنند، اما این روش به‌طور قابل ملاحظه‌ای ریسک را کاهش می‌دهد.

در استفاده از ابزارهای عمومی ردیابی و اکسپلوررهای بلاکچین نیز احتیاط کنید. برخی از این ابزارها ممکن است آدرس IP شما را به‌همراه آدرس‌های کیف پولی که جستجو می‌کنید، ذخیره کنند. بنابراین، همواره هنگام کار با این ابزارها از VPN استفاده کنید.

به منشاء وجوهی که دریافت می‌کنید (Source of Funds) نیز توجه ویژه داشته باشید. از دریافت مستقیم وجوه از آدرس‌های ناشناس یا مشکوک خودداری ورزید، زیرا این وجوه ممکن است آلوده (Tainted) باشند و کیف پول شما را نیز در معرض خطر برچسب‌گذاری قرار دهند. در معاملات همتا به همتا (P2P)، تا حد امکان از اعتبار طرف مقابل و منشاء وجوه او اطمینان حاصل کنید.

در مورد استفاده از ابزارهای افزایش حریم خصوصی (Privacy Tools) مانند میکسرها، باید با احتیاط و آگاهی کامل عمل کرد. این ابزارها می‌توانند برای شکستن پیوند تراکنش‌ها و افزایش مشروع حریم خصوصی مفید باشند. اما هشدار بسیار مهمی وجود دارد: استفاده از این ابزارها پس از آنکه توسط نهادهایی مانند OFAC تحریم شده باشند (مانند مورد Tornado Cash)، مسیری تقریباً قطعی برای علامت‌گذاری و مسدود شدن آدرس شما و حتی مواجهه با پیگردهای قانونی است. هدف این ابزارها حفظ حریم خصوصی مشروع است، نه تسهیل فعالیت‌های غیرقانونی. شرکت‌های تحلیلگر به‌شدت به آدرس‌هایی که با میکسرها تعامل دارند (حتی میکسرهای قانونی) حساس هستند و ممکن است آن‌ها را به‌عنوان پرریسک علامت‌گذاری کنند.

در نهایت، همواره مطلع ماندن از تغییرات قانونی و وضعیت پلتفرم‌ها یک ضرورت است. اخبار و تحولات مربوط به قوانین و مقررات حوزه کریپتو و دیفای، به‌ویژه تحریم‌ها و لیست‌های منتشر شده توسط نهادهایی مانند OFAC را به دقت دنبال کنید. همچنین، شرایط خدمات (Terms of Service) پلتفرم‌هایی که از آن‌ها استفاده می‌کنید باید مطالعه شوند.

جمع‌بندی: حفظ حریم خصوصی و امنیت در دیفای یک ضرورت انکارناپذیر است

اکوسیستم پویای دیفای به‌سرعت در حال تحول است و پروژه‌هایی که خود را غیرمتمرکز می‌نامند نیز به‌طور فزاینده‌ای تحت فشار برای انطباق با چارچوب‌های قانونی و نظارتی بین‌المللی قرار می‌گیرند. برای تمامی کاربران و به‌طور خاص برای کاربران ایرانی که با چالش مضاعف و پیچیده تحریم‌ها روبرو هستند، اتخاذ یک رویکرد هوشمندانه، محتاطانه و پیشگیرانه در قبال مدیریت کیف پول‌های دیجیتال، استفاده صحیح از ابزارهای محافظت از IP و اجرای استراتژی‌های دقیق برای تعامل با پروتکل‌های مختلف، امری حیاتی و اجتناب‌ناپذیر است.

اگرچه ماهیت بنیادین و فنی پروتکل‌های دیفای، یعنی قراردادهای هوشمند مستقر روی بلاکچین، همچنان بر اصول شفافیت، دسترسی آزاد و مقاومت در برابر سانسور استوار است، اما مسیرهای دسترسی متداول و عمومی به این پروتکل‌ها که همان رابط‌های کاربری رسمی ارائه‌شده توسط تیم‌های توسعه‌دهنده هستند، به‌طور فزاینده‌ای تحت نظارت و کنترل‌های سخت‌گیرانه‌تری قرار گرفته‌اند.

با درک عمیق از ریسک‌های موجود و رعایت دقیق توصیه‌ها و استراتژی‌های ارائه‌شده در این راهنما، می‌توانید از دارایی‌های دیجیتال خود به نحو مؤثرتری محافظت کرده، ریسک شناسایی و مسدود شدن ناخواسته را به حداقل ممکن برسانید و با اطمینان و امنیت بیشتری از فرصت‌های بی‌شمار و نوآوری‌های موجود در اکوسیستم گسترده دیفای بهره‌مند شوید. همواره به یاد داشته باشید که مسئولیت نهایی امنیت، حریم خصوصی و مدیریت صحیح دارایی‌های دیجیتال شما، بر عهده خودتان است.