آیا واقعا فینتک (Fintech) دوستدار محیط زیست است؟ در روزگاری که شاهد تاثیر عمیق اقدامات بشر روی کره زمین هستیم، اعتبار زیست محیطی هر صنعتی می‌بایست به دقت مورد بررسی قرار بگیرد. نظرسنجی اخیر شرکت Nielson نشان داد که ۸۱ درصد از جامعه آماری، به طور جدی خواستار بهبود شرایط محیط زیست توسط کمپانی‌ها بودند. فینتک به لحاظ پایداری چطور ارزیابی می‌شود؟ چند متغیر مهم در پاسخ به این سوال نقش دارند که مهم‌تر از همه این است که: مفهوم واقعی این سوال چیست؟
منظور از “صنعت سازگار با محیط زیست” چیست؟
پاسخ این سوال بستگی به این دارد که منظور از سازگاری چیست؟ در اصل یعنی هر چه تاثیر کمتری روی محیط زیست داشته باشد بهتر است. اما این “تاثیر کمتر” در مقایسه با تاثیر سایر پدیده‌ها مشخص می‌شود. مثلا کوکاکولا با محیط زیست سازگارتر است یا مک دونالد؟ مدت زیادی می‌توان روی این سوال بحث کرد، ولی تقریبا همه ما قبول داریم که هیچکدام از آن‌ها از نظر محیط زیست کاملا پاک نیستند.
برای پاسخ به این سوال در مورد فینتک ، باید به دو صورت نگاه کنیم:
- تاثیری که شرکت‌های فینتک و نوآوری می‌تواند در ارتقاء پایداری و سالم ماندن کره زمین داشته باشند.
- ماهیت فینتک سازگار با محیط زیست چگونه است؟ آیا منظور تکنولوژی است که در فینتک استفاده می‌شود؟ این صنعت در زمینه تاثیر گاز کربن دی اکسید چطور رفتار می‌کند و چه نوآوری‌هایی در زمینه محیط زیست پاک انجام می‌دهد؟
فینتک سبز چه چیزی برای ارائه دارد؟
این موضوع مربوط می‌شود به جنبه نخست این سوال که: چند شرکت فینتکی وجود دارند که اصول پایداری زیست محیطی را دارا هستند؟ پاسخ ساده به این سوال این است که: تعداد خیلی زیادی وجود دارند.
بانک هلندی bunq در سرویس SuperGreen خود، کارت‌هایی ارائه می‌کند و به ازای خرج هر ۱۰۰ یورو توسط مشتری، تضمین کاشت یک درخت را می‌دهد.
پروژه Ant Forest توسط شرکت Ant که از شرکت‌های همکار Alibaba به شمار می‌رود، در برنامه محیط زیست سازمان ملل (UNEP)، جایزه برتر در بخش “انگیزه و عمل” در سال ۲۰۱۹ را به خود اختصاص داد. کاربران Ant Forest در ازای انجام کارهایی مثل حمل و نقل عمومی و پرداخت آنلاین قبوض، چیزی در قالب “انرژی سبز” دریافت می‌کنند و در نهایت می‌توانند از آن برای پرداخت هزینه کاشت درخت استفاده کنند. جالب است بدانید که هر شخص می‌تواند تصویر ماهواره‌ای درخت‌های کاشته شده توسط خودش را در هر لحظه ببیند.
بانک الکترونیکی GCash در فیلیپین با راه‌اندازی سرویس GCash Forest تصمیم به جبران فرایند قطع درختان در فیلیپین دارد. کاربران بعد از جمع کردن امتیاز لازم، انتخاب می‌کنند که چه نوع درختی کاشته شود.
این اقدامات تنها نمونه‌ای از کارهایی بود که در سال گذشته انجام شده‌اند و انگیزه و امید زیادی در این صنعت برای داشتن یک هدف سبز به وجود آوردند. فینتک از راه‌های مختلفی مثل واحدهای پول رایج (مثل SolarCoin که با انرژی خورشیدی کار می‌کند)، نوآوری‌های صنعتی (مثل نوآوری بانکی فینتک در برنامه‌های گروهی خود) و یا استفاده از احساسات مشتری در جهت کاشت درخت، توانسته تمایل خود را در جهت ارتقا ایده‌های سبز به طور مستقیم نشان دهد.
فینتک و بلاک چین
در اینجا می‌بایست به بخش دوم سوال مطرح شده بپردازیم و مساله کمی جالب‌تر می‌شود. فینتک و بلاک چین به لحاظ ماهیت خود، ارتباط خاصی با هم دارند و بلاک چین به مصرف مقدار زیاد انرژی شناخته شده است. مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۸ پیرامون بیت کوین مشخص کرد که شبکه بیت کوین ۲.۵۵ گیگاوات جریان الکتریسیته را مصرف می‌کند و این مقدار در آینده به ۷.۶۷ گیگاوات خواهد رسید. برای درک این مقدار جالب است بدانید که مصرف برق کشور ایرلند ۳.۱ گیگاوات و کشور اتریش ۸.۲ گیگاوات است. در نتیجه به ازای هر تراکنش، شبکه بیت کوین ۵۰۳۳ برابر انرژی بیشتری نسبت به شبکه ویزا مصرف می‌کند.
دنیا دیگر نیازی به اضافه شدن ارزش انرژی کشور دیگری به این وضعیت را ندارد و بیت کوین، فقط نمونه‌ای از خروار بود. صنعت بزرگ بلاک چین و ارزهای رمزنگاری شده از مقدار بسیار زیادی انرژی استفاده می‌کنند. آن‌ها کاملا وابسته به سرورهای داده‌ها هستند و برای فعالیت نیاز به فضا و برق زیادی دارند و تاثیر زیادی بر محیط زیست می‌گذارند.
در حالی که تاکنون تلاش‌هایی برای توسعه شبکه و کاهش مصرف انرژی انجام شده است، هنوز به نتیجه دلخواه نزدیک نشده‌ایم. پس با این که تکنولوژی بلاک چین به عنوان بازیگر اصلی، بسیاری از مشکلات این صنعت را برطرف کرده است ولی به تنهایی، بهینه‌ترین راه نیست.
چنین وضعیت مشابهی در خودروهای الکتریکی هم وجود دارد. این خودروها انرژی زیادی نیاز دارند، ولی در دراز مدت در مقایسه با خودروهای با سوخت فسیلی، بهتر و بهینه‌تر به نظر می‌رسند. با این حال انتظار می‌رود که بلاک چین، جدای از اهدافی که دارد، مصرف انرژی خیلی کمتری داشته باشد.
فینتک به عنوان یک صنعت
در این قسمت از مقاله می‌بایست با نگاهی متفاوت، پایداری زیست محیطی فینتک به عنوان یک صنعت چطور مورد بررسی قرار دهیم. از راه‌های مختلفی می‌توان به وضعیت فعلی این صنعت نگاه کرد و یا قابلیت‌های آن را به عنوان صنعت برتر بررسی کرد. این تکنولوژی به واسطه برخورداری از مزیت‌هایی که در زیر به آن‌ها اشاره کرده‌ایم، و با تلاش ادامه‌دار توانسته که نسبت به سایر صنایع، همچنان پیشتاز باشد.
۱. کار کردن از خانه و کار اشتراکی
بدون در نظر گرفتن تاثیر بیماری کرونا بر جهان، دفاتر کار با فضاهای بزرگ در حال منسوخ شدن هستند. یکی از علت‌های این که فینتک نسبت به بحران کرونا به خوبی مقاوم بود همین است. کارمندان در سراسر دنیا به کار در منزل و مدیریت از راه دور تیم‌ها و استفاده از تکنولوژی‌های موجود در این زمینه عادت کرده‌اند.
اکنون دیگر برگزاری جلسات با برنامه Zoom و یا شنیدن صدای آلارم Slack برای اعضای فینتک چیز جدیدی نیست؛ در حالی که تیم توسعه در یک قاره و تیم مارکتینگ و تیم تولید محصول هر کدام در قاره‌ای متفاوت قرار دارند و به راحتی با هم کار می‌کنند. اختصاص یک دفتر کار بزرگ به کارمندان و راه‌اندازی و اداره آن نیازمند مصرف انرژی زیادی است. فضای کار اشتراکی و کار در منزل از بزرگترین تحولاتی است که دنیا به آن نیاز دارد و فینتک در این مورد، چند قدم جلوتر از سایر صنایع است.
۲. مسافرت و رویدادها
این بخش از صنعت وضعیت چندان درخشانی ندارد. روزانه چند رویداد فینتک در سطح جهانی برگزار می‌شود؟ به ویژه در حال حاضر که با وضعیت ویروس COVID-19 مواجه هستیم، جواب این سوال، صفر است. اما به طور کلی فینتک حضور بسیار فعالی در دنیا دارد.
در حقیقت برگزاری چنین رویدادهایی نیاز به مسافرت‌های هوایی زیادی دارد و این کار با محیط زیست سازگاری ندارند. شرکت‌های فینتک با هدف تبدیل شدن به یک صنعت سبز، همیشه به سمت کم کردن تاثیر گازهای گلخانه‌ای تولید شده هستند؛ به ویژه در شرایط کنونی که انتشار ویروس کرونا باعث برگزار شدن خیلی از رویدادها در پلتفرم‌های آنلاین شده است، باید دید که آیا این فعالیت‌ها می‌توانند از سطح فردی فراتر رفته و به یک استاندارد صنعتی تبدیل شوند و در نهایت زمین را از بحران‌های فعلی نجات دهد؟
۳. راه‌حل بهتر
فینتک در مقایسه با بانکداری، به وضوح چندین سال جلوتر است. بدون نیاز به شعبه‌های فیزیکی، اثر گلخانه‌ای بسیار کمی خواهیم داشت.
همچنین تمام فرایندها آنلاین است و خبری از کاغذ بازی نیست؛ به جای تعداد زیادی سند و مدرک قرارداد، تنها چیزی که نیاز است برای کاربران ارسال شود، یک عدد کارت اعتباری است. فینتک در مسیر حرکت به سوی پایداری زیست محیطی به علت ماهیتی که دارد، بسیار جلوتر از سیستم بانکداری است.
۴. راه حل تغییر شرایط آب و هوا
شکی نیست که بیماری COVID-19 از بزرگترین چالش‌های بشر به شمار می‌رود؛ اما مساله تغییرات آب و هوایی چیز دیگری است و قرار نیست به این زودی‌ها برطرف شود. درک این مساله به فینتک این شانس را می‌دهد که با استفاده از ابزارها و قابلیتی که دارد، راه‌حل‌هایی برای کنترل وضعیت آب و هوا به دست آورد.
اخیرا سازمان مالی جوایز فینتک در سنگاپور راه‌اندازی شد که هدف آن، رسیدن به راه‌حل‌های نوآورانه برای مقابله با دو چالش بزرگ زمین، یعنی ویروس کرونا و تغییرات آب و هوایی است. ارزش جوایز این سازمان ۱.۲ میلیون دلار است. در حقیقت فینتک در تلاش است که با تامین بودجه لازم برای تشویق راه‌حل‌های خلاقانه، بهترین راه‌حل‌ها را برای جدی‌ترین مشکلات پیدا کند. در نتیجه این اقدام (جایزه گذاشتن)، می‌توان تصور کرد که چه حجم زیادی از کارها و برنامه‌های نوآورانه پیرامون موضوع پایداری زیست محیطی شکل خواهد گرفت.
راه حل آسانی وجود ندارد
مدارک زیادی در خصوص سازگار بودن و همچنین سازگار نبودن فینتک با محیط زیست وجود دارد. با وجود مشتری‌هایی که در بهترین حالت تمایل دارند از خدمات شرکت‌ها استفاده کنند و دنیای در حال تغییر به ما نشان می‌دهد که چطور از تکنولوژی‌های بی‌ضرر در مسیر بهتر استفاده کنیم. در این میان، هیچ عذری برای فینتک وجود ندارد و باید در راه تحقق این هدف گام بردارد.
به نظر شما چند بانک جدید می‌توانند سرویس خلاقانه کارت‌های سبز را ارائه دهند؟ آیا شرکت‌های مبتنی بر بلاک چین نمی‌توانند به تاثیری که مصرف انرژی روزانه‌شان در محیط می‌گذارد بیشتر توجه کنند؟ آیا مدیران نمی‌توانند به جای صرف بودجه شرکت در سفرهای هوایی، به فکر تاثیرات گازهای گلخانه‌ای باشند؟
فارغ از وضعیت کنونی محیط زیستمان، هنوز کارهای بسیاری لازم است انجام شود و در حالی که فعلا ویروس کرونا بزرگترین مشکل بشر است، مشکلات زیست محیطی است که به نظر نمی‌رسد به این زودی‌ها برطرف شوند.
