آشنایی با سرمایه اجتماعی (Social Capital)؛ قدرت روابط و کلید به‌زیستی جمعی

سرمایه اجتماعی نقش حیاتی در شکل دادن به زندگی و جوامع ما دارد. بدون نیاز به هیچ مطالعه و دانش خاصی می‌دانیم که برای ساخت یک محصول، نیاز به سرمایه فیزیکی و انسانی داریم. در دل این دو مورد، مفهومی به نام سرمایه اجتماعی (Social Capital) وجود دارد که هرچند مرئی نیست، اما باعث قوام و تقویت روابط و بهتر شد عملکرد سرمایه فیزیکی و انسانی می‌شود. از استحکام روابط ما گرفته تا اعتمادی که به دیگران داریم، سرمایه اجتماعی بر نحوه تعامل، همکاری و پیشرفت ما تاثیر می‌گذارد. دلیل اینکه بر آن شدم این مقاله را بنویسم، وضعیتی است که در جامعه ایران مشاهده می‌کنم. شاید شما هم این جمله به گوشتان خورده باشد که «قدیم‌ها آدم‌ها با هم‌دیگه مهربون‌تر بودن». این حرف قطعا دربرگیرنده‌ همین مساله یعنی سرمایه اجتماعی است. قصد ندارم در این مقاله درباره ایران و مفهوم سرمایه اجتماعی در آن صحبت کنم، بلکه می‌خواهم در ابتدا آشنایی با آن پیدا کنیم؛ شاید در آینده درباره سرمایه اجتماعی در ایران نیز مطالبی کار کنیم. پس در این مقاله از میهن بلاکچین که به بررسی مفهوم سرمایه اجتماعی، تاریخچه، مولفه‌های اصلی، اشکال مختلف، اهمیت و نکات منفی آن در دنیای امروز می پردازیم، همراه ما باشید.

نکات مهم مقاله: •سرمایه اجتماعی شامل منابع، روابط و شبکه‌هایی است که از تعاملات اجتماعی به‌وجود می‌آید. • مولفه‌های سرمایه اجتماعی شامل شبکه‌ها، روابط، اعتماد، تعامل، هنجارها و ارزش‌ها می‌شود. • سرمایه اجتماعی دسترسی افراد را به منابع و اطلاعات ارزشمند از طریق شبکه‌های اجتماعی فراهم می‌کند و فرصت‌های دستیابی به موفقیت و رفاه را افزایش می‌دهد. • مشارکت مدنی و کنش جمعی مظاهر سرمایه اجتماعی هستند که در آن افراد فعالانه در فعالیت‌های اجتماعی شرکت می‌کنند و با هم برای مقابله با چالش‌های مشترک همکاری می‌کنند. • درک و پرورش مولفه‌های سرمایه اجتماعی می‌تواند ارتباطات اجتماعی، اعتماد، همکاری و تاب‌آوری جامعه را تقویت کند.

سرمایه اجتماعی چیست؟

سرمایه اجتماعی مفهومی چند وجهی است که روابط اجتماعی و جوامع (Community) را در بر می‌گیرد. سرمایه اجتماعی را می‌توان ارزش روابط میان افراد به‌صورت فردی، گروهی و جمعی تعریف کرد. به نظر من سرمایه اجتماعی هم علت و هم معلول شکل‌گیری تعاملات میان انسان‌ها در قالب‌های مختلف است که پیوند یا گسست بیشتر را به‌دنبال دارد. سرمایه اجتماعی نشان‌دهنده این موضوع است که ارتباطات اجتماعی دارای ارزش ذاتی هستند و با اتکا به آن می‌توان، به اهداف فردی، جمعی و اجتماعی رسید. به همین دلیل، این مفهوم در گروه‌های دوستانه، خانواده، محله زندگی، محل کار و شبکه‌های اجتماعی (Social Networks) قابلیت شکل‌گیری دارد.

اگر بخواهیم تعریف یک نهاد رسمی از این مفهوم را در این مقاله بیاوریم، می‌توانیم به تعریف بانک جهانی از سرمایه اجتماعی اشاره کنیم. طبق تعریف بانک جهانی، سرمایه اجتماعی به انسجام اجتماعی و فرهنگی درونی جامعه و هنجارها و ارزش‌های حاکم بر تعاملات بین افراد و نهادهایی که در آن تعبیه شده‌اند، اشاره داد.

سرمایه اجتماعی هم بر کیفیت و هم بر کمیت تعاملات اجتماعی، سطح اعتماد و اثرات متقابل در یک جامعه و منابعی که در دل روابط اجتماعی نهفته است، تاکید دارد. محصولات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی اثرپذیری بالایی از سرمایه اجتماعی دارند و این مفهوم نقش مهمی در خروجی هر کدام از حوزه‌ها ایفا می‌کند. اگر جامعه‌ای به سطح قابل قبول و بالایی از سرمایه اجتماعی برسد، چشم‌اندازهای روشنی را مانند رسیدن به رفاه اجتماعی، توسعه اقتصادی و انعطاف‌پذیری حاکمیتی می‌توان برایش متصور شد.

تاریخچه سرمایه اجتماعی

ریشه‌های مفهوم سرمایه اجتماعی به حدود ۱۳۰ قبل و اواخر ۱۸۹۰ میلادی باز می‌گردد؛ اما قطعا اینگونه که امروزه از آن استفاده می‌کنیم، مورد استفاده قرار نگرفته بود. عده‌ای معتقدند جین جاکوبز (Jane Jacobs) با انتشار کتابش (مرگ و زندگی شهرهای بزرگ آمریکا – The Death and Life of Great American Cities) در سال ۱۹۶۱ و تاکید بر اهمیت تعاملات اجتماعی و اعتماد در ایجاد جوامع قوی باعث شکل‌گیری و پرداختن به مقوله سرمایه اجتماعی شد. با این حال، این کار پیر بوردیو (Pierre Bourdieu) جامعه‌شناس فرانسوی در دهه ۱۹۷۰ بود که اصطلاح «سرمایه اجتماعی» را به جهان معرفی کرد و بر منابع اجتماعی نهفته در روابط اجتماعی تمرکز داشت.

در اواخر دهه ۱۹۸۰ می‌توانیم از افرادی مانند جیمز کلمن (James Coleman) در گسترش مفاهیم مربوط به سرمایه اجتماعی یاد کنیم. او در کار اصلی خود (مبانی نظریه اجتماعی) که از کارهای قابل‌توجه در زمینه جامعه‌شناسی است، سرمایه اجتماعی را به‌عنوان «جنبه‌هایی از ساختار اجتماعی که افراد را قادر می‌سازد که با هم به‌طور موثرتری برای تعقیب اهداف مشترک عمل کنند» تعریف کرد. کلمن نقش شبکه‌های اجتماعی، اعتماد و هنجارها را در تسهیل همکاری و اقدام جمعی برجسته کرد.

اما این مفهوم هنوز هم به کار و تحقیق بیشتر نیاز داشت. در دهه ۱۹۹۰ تحقیقات و کارهای رابرت پاتنم (Robert Putnam) رسمیت بیشتری به سرمایه اجتماعی بخشید. پاتنام سرمایه اجتماعی را ویژگی‌هایی مانند اعتماد، هنجارها و شبکه‌ها می‌داند که می‌توانند با تسهیل اقدامات هماهنگ‌شده و سازمان‌یافته کارایی جامعه را بهبود ببخشند.

مولفه و زیربنای سرمایه اجتماعی

به احتمال زیاد تا به اینجا با کنار هم قرار دادن مواردی که برای تعریف سرمایه اجتماعی استفاده کردیم، متوجه شده باشید که این مفهوم از مولفه‌هایی مانند شبکه‌، روابط، اعتماد و هنجار و رفتارهای متقابل تشکیل شده و روی این ستون‌ها بنا شده است. این مولفه‌ها به ما کمک می‌کنند تا منابع و ویژگی‌های سرمایه اجتماعی را در یک جامعه یا یک بافت اجتماعی درک کنیم. امکان این وجود دارد که تعاریف مختلفی از این مولفه وجود داشته باشد یا حتی برخی اعتقاد داشته باشند که موارد دیگر از این‌ها مهم‌تر هستند؛ اما به نظر می‌رسد اتفاق‌نظر بالایی درباره این موارد وجود دارد. در ادامه توضیحی درباره هرکدام ارائه می‌کنیم.

روابط: سرمایه اجتماعی متکی بر وجود روابط رسمی و غیررسمی است که افراد را به هم پیوند می دهد. این روابط می‌تواند بر اساس نقش افراد مانند خویشاوندی، دوستی و همکاری یا بر اساس علایق و تجربیات مشترک باشد.

شبکه‌ها: زمانی که انسان از حالت فردی خارج می‌شود، به عضویت گروه یا شبکه درمی‌آید. این شبکه‌ها بستر لازم را برای شکل‌گیری و جریان اطلاعات، منابع و فرصت‌ها فراهم می‌کنند. شبکه‌هایی از روابط باعث پدید آمدن سرمایه اجتماعی می‌شود. 

هنجارها و رفتار متقابل: بعد از اینکه افراد در نقش‌های مختلف و در گروه‌ها و شبکه‌ها روابط خود را شکا می‌دهند، باعث تعریف هنجارها و رفتارهای متقابل می‌شوند که به تقویت و بهبود جامعه منجر خواهد شد. این هنجارها تعاملات را هدایت و تعامل متقابل را ترویج می‌کنند. این فرایند افراد را مجاب می‌کند با انتظار کمک‌های آینده، به یکدیگر کمک و از یکدیگر حمایت کنند.

 اعتماد: عنصر حیاتی سرمایه اجتماعی و شاید چیزی که منجر‌به شکل‌گیری آن می‌شود، اعتماد است. پس از تعامل افراد با یکدیگر و رعایت هنجارهای لازم، مولفه اعتماد در میان جامعه و گروه‌ها شکل می‌گیرد. با وجود اعتماد، افراد نسبت به نیات و اهداف یکدیگر اطمینان پیدا می‌کنند و انصاف را رعایت خواهند کرد و انسجام اجتماعی ارتقاء می‌یابد. در جوامعی که سطح اعتماد بالایی دارند، افراد تمایل بیشتری به همکاری، به اشتراک گذاشتن منابع و کار در جهت اهداف مشترک دارند.

با کنار هم گذاشتن مولفه‌هایی که بالا درموردشان صحبت کردیم، می‌توانیم پی ببریم که سرمایه اجتماعی چگونه شکل می‌گیرد و هر کدام از اجزای آن چه نقشی در رسیدن به هدف نهایی دارند. در ادامه ابتدا به تاریخچه سرمایه اجتماعی و شکل‌گیری آن اشاره می‌کنیم و سپس از دسته‌بندی‌های آن صحبت می‌کنیم.

انواع سرمایه اجتماعی

سرمایه اجتماعی به شکل‌های مختلفی ظاهر می‌شود که هر کدام ویژگی‌ها و تاثیرات متمایز خود را بر پویایی‌های اجتماعی دارند. شناخت آن‌ها درک عمیق‌تری از نحوه عملکرد سرمایه اجتماعی را در زمینه‌های گوناگون فراهم می‌کند. به‌طور کلی می‌توان سه گروه اصلی برای سرمایه اجتماعی در نظر گرفت؛  درون‌گروهی (Bonding)، پل‌زننده (Bridging) و پیوندی (Linking). شاید از روی واژه‌ها نتوان به کارکرد اصلی هر کدام از آن‌ها رسید؛ پس در ادامه هرکدام را توضیح می‌دهیم.

سرمایه اجتماعی درون‌گروهی: سرمایه اجتماعی درون‌گروهی به ارتباطات و روابط بین افرادی که ویژگی‌های مشابهی دارند، مانند اعضای خانواده، دوستان نزدیک، یا اعضای یک گروه اجتماعی خاص اشاره دارد. این نوع از سرمایه اجتماعی با پیوندهای قوی، احساس هویت مشترک و حمایت متقابل شناخته می‌شود. تقویت همبستگی اجتماعی در جوامع خاص، تقویت انسجام اجتماعی، منبع حمایت عاطفی و اقدام جمعی حاصل شکل‌گیری این نوع سرمایه اجتماعی خواهد بود.

سرمایه اجتماعی پل‌زننده: این مدل از سرمایه اجتماعی بر ارتباطات بین افراد با پیشینه‌های مختلف، پر کردن شکاف‌های اجتماعی، فرهنگی یا اقتصادی تاکید دارد. این شامل تعامل با افرادی است که از نظر جمعیت شناختی، اعتقادات یا وابستگی‌ها با خود متفاوت هستند. بریجینگ باعث ارتقای انعطاف، تفاهم و همکاری بین افراد و گروه‌ها می‌شود.

سرمایه اجتماعی پیوندی: سومین حالت بر روابط بین افراد یا گروه‌هایی با قدرت یا موقعیت نابرابر مانند روابط بین شهروندان و نهادهای رسمی مانند دولت یا سازمان‌ها تمرکز دارد. سرمایه اجتماعی پیوندی به‌دنبال پرکردن شکاف میان افراد و نهادهای رسمی است و علاوه‌بر این گروه‌های به حاشیه‌رانده‌شده یا محروم را توانمند می‌سازد و آنها را قادر می‌کند در ساختارهای اجتماعی حرکت کنند و از حقوق و منافع خود دفاع کنند.

توصیه می‌کنم حتما با مراجعه به ریشه‌های شکل‌گیری انواع مختلف سرمایه اجتماعی، درباره آن‌ها بیشتر مطالعه کنید.

چرا سرمایه اجتماعی مهم است؟

سرمایه اجتماعی هم در زمینه‌های فردی و هم در زمینه‌های اجتماعی اهمیت زیادی دارد و باعث بروز پیامدهای مثبت می‌شود. درک اهمیت آن به ما کمک می‌کند نقش آن را در افزایش رفاه و تسهیل پیشرفت جمعی درک کنیم. در ادامه به چند جنبه که اهمیت سرمایه اجتماعی را نمایان می‌کنند، اشاره می‌کنیم.

بهزیستی فردی و جمعی: سرمایه اجتماعی با ارائه حمایت اجتماعی، احساس تعلق و ارتباطات عاطفی به رفاه افراد کمک می‌کند. پیوندهای اجتماعی قوی و روابط حمایتی تاب‌آوری را تقویت می‌کنند، احساس انزوا را کاهش می‌دهند و سلامت روانی و جسمی را بهبود می‌بخشند. سرمایه اجتماعی می‌تواند در مواقع سختی به عنوان یک حائل عمل کند؛ زیرا دسترسی به منابع، مشاوره و کمک را برای افراد امکان‌پذیر می‌کند. بالاتر رفتن کیفیت زندگی فردی به بهتر شدن زندگی فردی کمک خواهد کرد.

توسعه جامعه: با تسهیل زندگی فردی و جمعی، جامعه می‌تواند در مسیر توسعه قدم بردارد. در این مسیر مشارکت، همکاری و اقدام جمعی در میان اعضای جامعه ترویج پیدا می‌کند که منجر به بهبود حل مشکل، بسیج منابع و تصمیم‌گیری مشترک می‌شود. جوامعی که دارای سطوح بالاتری از سرمایه اجتماعی هستند، تمایل به نرخ کمتر جرم و جنایت، نتایج آموزشی بهتر و سطوح بالاتر مشارکت مدنی دارند.

رشد اقتصادی: سرمایه اجتماعی می تواند تاثیر مثبتی بر رشد اقتصادی و در نهایت توسعه اقتصادی داشته باشد. اعتماد و همکاری که توسط سرمایه اجتماعی تقویت می‌شود، هزینه‌های مبادله را کاهش می‌دهد، تجارت و مبادله را آسان‌تر می‌کند و شبکه های تجاری را تقویت می‌کند. از نظر اقتصادی، سرمایه اجتماعی می تواند منجر به افزایش بهره‌وری، فرصت‌های شغلی و نوآوری شود و روابط مبتنی بر اعتماد در داخل و بین سازمان‌ها، همکاری کارآمد و به اشتراک‌گذاری دانش را ممکن می سازد.

یکپارچگی و تنوع اجتماعی: شکل‌گیری سرمایه اجتماعی به‌ویژه Bridging Social Capital، یکپارچگی و تفاهم اجتماعی را میان افراد و گروه‌های مختلف ارتقا می‌دهد. این به غلبه بر شکاف‌های اجتماعی، کلیشه‌ها و تعصبات کمک می‌کند و حس انسجام اجتماعی و فراگیری را تقویت می‌کند. جوامع یکپارچه اجتماعی از مجموعه‌ای غنی از دیدگاه‌ها، تنوع فرهنگی و خلاقیت بهره می‌برند.

حکمرانی موثر: یکی از مهم‌ترین مسائلی که اهمیت توجه به سرمایه اجتماعی را افزایش می‌دهد، مساله حکمرانی و تاثیر مشارکت افراد و گروه‌ها در فرایند حاکمیتی است. به‌وجود آمدن سرمایه اجتماعی  باعث تقویت مشارکت شهروندان، اعتماد به نهادها و همکاری بین دولت و جامعه مدنی می‌شود که در نهایت به حکمرانی موثر کمک خواهد کرد. جوامعی که دارای سطوح بالاتری از سرمایه اجتماعی هستند، بیشتر درگیر حل مشکلات جمعی، مشارکت در فرایندهای سیاست‌گذاری و مسئولیت‌پذیر کردن نهادها هستند.

شناخت و پرورش سرمایه اجتماعی برای ساختن جامعه تاب آور، منسجم و سرزنده ضروری است. در بخش بعدی، راهبردهای ایجاد و پرورش سرمایه اجتماعی در هر دو سطح فردی و اجتماعی را بررسی خواهیم کرد.

زوایای منفی در Social Capital

در حالی که سرمایه اجتماعی مزایای بی‌شماری ارائه می‌دهد، بدون چالش و انتقاد نیست. شناخت و توجه به این نگرانی‌ها برای داشتن درک متوازن از سرمایه اجتماعی مهم است. تصدیق این چالش‌ها و انتقادات امکان درک دقیق‌تری از سرمایه اجتماعی را فراهم می‌کند. با پرداختن به این نگرانی‌ها، افراد و جوامع می‌توانند در جهت ایجاد چارچوب‌های لازم برای دستیابی به سرمایه اجتماعی فراگیر، عادلانه و پایدار تلاش کنند. در ادامه به برخی از چالش‌ها اشاره می‌کنیم.

سرمایه اجتماعی گاهی اوقات می تواند انحصار و نابرابری را تداوم بخشد. شبکه‌ها و ارتباطات اجتماعی قوی ممکن است برای افراد ممتاز یا گروه‌های اجتماعی خاص قابل دسترس‌تر باشد و دیگران را به حاشیه براند. این می تواند سلسله مراتب اجتماعی موجود را تقویت کند و فرصت‌های تحرک اجتماعی را محدود کند.

برخی مواقع سرمایه اجتماعی می‌تواند منجربه ایجاد تعصب شود. این تعصب می‌تواند در مقیاس کوچک و بین گروهی باشد، می‌تواند در مقیاس کلان و بین کشوری شکل بگیرد. اگر بخواهیم کشورهای مختلف را به چشم گروه ببینیم و سرمایه اجتماعی درون گروهی (Bonding) را برای آن‌ها در نظر بگیریم، وجود تعصبات از شکل‌گیری سرمایه اجتماعی پل‌زننده جلوگیری می‌کند. این قضیه درباره گروه‌های کوچک در داخل کشور نیز صدق می‌کند. 

 در عصر دیجیتال که در آن زندگی می‌کنیم، سرمایه اجتماعی با چالش‌های مربوط به شکاف دیجیتالی مواجه است. دسترسی نابرابر به فناوری، پلتفرم‌های آنلاین و اینترنت آزاد می‌تواند توانایی افراد را برای ایجاد سرمایه اجتماعی در فضاهای مجازی و آنلاین محدود و نابرابری‌های اجتماعی را تشدید کند.

یکی از دغدغه‌های فعالان و اندیشمندان حوزه علوم اجتماعی، لزوم اندازه‌گیری سرمایه اجتماعی است. البته این تمایل بیشتر از سمت حاکمان مطرح می‌شود و می‌خواهند به هر نحوی بر بانک اطلاعاتی دوره زمام‌داریشان بیفزایند. از آن‌جایی که سرمایه اجتماعی یک مفهوم نامشهود است، اندازه‌گیری و کمی‌سازی دقیق آن چالش برانگیز است. تلاش برای اختصاص مقادیر یا معیارهای عددی به سرمایه اجتماعی می‌تواند ماهیت پیچیده آن را بیش از حد ساده کند و جنبه‌های کیفی روابط و اعتماد را نادیده بگیرد.

سرمایه اجتماعی در حوزه‌های مختلف چه اثراتی دارد؟

همانطور که در ابتدا گفتیم، سرمایه اجتماعی مفهومی است که در دل روابط افراد و گروه‌ها با یکدیگر قرار دارد؛ بنابراین بر کیفیت و حتی کمیت فرایندها تاثیر قابل توجهی دارد. تمام حوزه‌هایی که انسان‌ها با یکدیگر رابطه دارند، مفهوم سرمایه اجتماعی را با خود به همراه دارند. شناخت نقش سرمایه اجتماعی در بخش‌هایی که نام خواهیم برد، پتانسیل را برای ایجاد تغییرات مثبت، نوآوری و توسعه پایدار برجسته می‌کند. به‌صورت گلچین چند حوزه را در ادامه بررسی می‌کنیم.

آموزش و پرورش: سرمایه اجتماعی نقش تعیین‌کننده‌ای در آموزش دارد. دانش‌آموزانی که دارای شبکه‌های اجتماعی قوی و روابط حمایتی هستند، عملکرد تحصیلی بهتر و انگیزه بالاتری دارند. سرمایه اجتماعی در مدارس و موسسات آموزشی، همکاری بین دانش‌آموزان، معلمان و والدین را تقویت می‌کند و با ایجاد یک محیط یادگیری مثبت، اشتراک دانش را تسهیل می‌کند.

کسب‌وکار: سرمایه اجتماعی برای موفقیت کسب و کار به‌نوعی ضروری است. شبکه‌ها و ارتباطات قوی کارآفرینان را قادر می‌سازد به منابع و فرصت‌ها دسترسی داشته باشند. روابط مبتنی بر اعتماد باعث تقویت همکاری، مشارکت و به اشتراک‌گذاری دانش در جوامع تجاری می‌شود. علاوه بر این، سرمایه اجتماعی باعث افزایش شهرت، اعتبار، تسهیل وفاداری مشتریان و جذب سرمایه‌گذاران می‌شود.

سلامت: شاید در نگاه اول کمی ملموس نباشد، اما سرمایه اجتماعی می‌تواند در حوزه سلامت نیز کارایی داشته باشد. جوامعی که سرمایه اجتماعی بالاتری دارند، نتایج بهتری در زمینه بهداشت، نرخ مرگ‌ومیر و دسترسی بهتر به مراقبت‌های بهداشتی دارند. شبکه‌های حمایت اجتماعی به سلامت جسمی و روانی افراد کمک می‌کنند و این مساله به عنوان محافظی در برابر استرس و رفتارهای سالم را ترویج می‌کنند.

حکومت و سیاست: از اصلی‌ترین حوزه‌هایی که مورد مطالعه قرار می‌گیرد، حوزه حکومت و تعامل با شهروندان است. سرمایه اجتماعی برای حکمرانی موثر و مشارکت سیاسی بسیار مهم است. اعتماد و همکاری بین شهروندان و نهادهای حکومتی نقش اساسی در پیش‌برد اهداف جامعه در همه ابعاد دارد. سرمایه اجتماعی امکان اقدام جمعی، بسیج جامعه و مشارکت شهروندان در فرآیندهای سیاست‌گذاری را فراهم می‌کند. شبکه‌های اجتماعی و ارتباطات قوی میان شهروندان به آنها قدرت می‌دهد تا نگرانی‌های خود را ابراز کنند، از حقوق خود دفاع کنند و بر تصمیم‌گیری‌ها تاثیر بگذارند.

چگونه می‌توان به شکل‌گیری سرمایه اجتماعی کمک کرد؟

ایجاد و پرورش سرمایه اجتماعی مستلزم تلاش‌های برنامه‌ریزی‌شده و مشخص در هر دو سطح فردی و اجتماعی است. با تقویت فعالانه ارتباطات اجتماعی و پرورش اعتماد، افراد و جوامع می‌توانند سرمایه اجتماعی را افزایش دهند و از مزایای آن بهره ببرند. به دلیل اینکه سرمایه اجتماعی یک مقوله فردی است، هر فردی بهتر می‌داند که با توجه به توضیحاتی که تا به اینجا مطرح کردیم، چگونه می‌تواند سرمایه اجتماعی را برای خودش شکل دهد. از طرفی سرمایه اجتماعی بعد از مرحله فردیت وارد بعد اجتماعی می‌شود و نیازمند عزم جدی و همگانی از طرف مردم و نهادهای رسمی با توجه به ساختارهای جامعه است؛ بنابراین صرفا به معرفی مواردی که می‌تواند به این مفهوم کمک کند، بسنده می‌کنیم.

پرسش‌وپاسخ‌ (FAQ)

• سرمایه اجتماعی چیست؟
  سرمایه اجتماعی حاصل روابط افراد، گروه‌ها و جوامع با یکدیگر است. به عبارت دیگر با شکل‌گیری روابط موارد نامبرده‌شده، اعتماد و تعاملاتی بین آن‌ها به‌وجود میاد که به تقویت یا تضعیف روابط منجر می‌شود.
• اجزای اصلی سرمایه اجتماعی کدامند؟
  روابط، شبکه‌ها هنجارها و اعتماد اجزای اصلی سرمایه اجتماعی هستند.

جمع‌بندی

سرمایه اجتماعی نیروی قدرتمندی است که بر زندگی ما و ساختار جامعه تاثیر می‌گذارد. در طول این مقاله، ما تعریف و اشکال سرمایه اجتماعی از جمله درون‌گروهی، پل‌زننده، و پیوندی را بررسی کردیم، در مورد اهمیت سرمایه اجتماعی در ارتقای رفاه فردی، توسعه جامعه، رشد اقتصادی، یکپارچگی اجتماعی و حکمرانی موثر بحث کردیم، نکات منفی و راهبردهایی برای ایجاد و پرورش سرمایه اجتماعی با تاکید بر نقش فعالیت‌های اجتماعی، اعتماد، فراگیر بودن و همکاری ارائه دادیم. سرمایه اجتماعی نقش مهمی در جامعه مدنی دارد و هیچ جامعه‌ای نمی‌تواند به اهدافش برسد، مگر اینکه سطح قابل قبولی از سرمایه اجتماعی داشته باشد. نظر شما درباره سرمایه اجتماعی چیست؟ آیا در جامعه و ارتباطات خود آن را لمس کرده‌اید؟