این دفترچه راهنما به منظور ارائه اطلاعاتی جامع در مورد اکوسیستم سونیک و فرصت‌های موجود در آن، به ویژه برای افرادی که به تازگی با مفهوم «چرخ‌دنده دیفای» آشنا شدند، نوشته شده است.
در این مقاله از میهن بلاکچین، به بررسی و غربالگری پروژه‌های ارائه شده پرداخته و برترین آن‌ها را برای مخاطبان معرفی خواهیم کرد.
چرخ‌دنده دیفای: آیا یک طرح پانزی است؟ و چه زمانی احتمال فروپاشی وجود دارد؟
با یادآوری انفجار دیفای در تابستان ۲۰۲۰ و بازگشت مجدد آندره کرونیه و زنجیره مرتبط با وی، این مقاله به بررسی توسعه سونیک می‌پردازد. با این حال، قبل از ورود به جزئیات، لازم است تا خوانندگان با خطرات موجود در اکوسیستم «چرخ‌دنده DeFi» آشنا شوند. مسئولیت ضررهای احتمالی بر عهده شخص کاربر بوده، اما هدف این راهنما، تبیین سازوکار «چرخ‌دنده DeFi» برای تازه‌واردان است.
یکی از ویژگی‌های اصلی چرخ‌دنده‌های دیفای، نداشتن تطابق زمانی بین تخصیص سرمایه و درک ارزش واقعی آن است. این پدیده غالباً با عبارت «ورود در زمان ناآگاهی و خروج در زمان آگاهی همگانی» توصیف می‌شود.
تزریق اولیه نقدینگی موجب ایجاد شتاب، جذب مشارکت‌کنندگان بیشتر و شکل‌گیری یک چرخه رشد خودتقویتی می‌شود. در این سازوکار، شرکت‌کنندگان اولیه از طریق پاداش‌های تصاعدی ناشی از تجمع نقدینگی و پذیرش سیستم، منتفع می‌شوند.
آندره کرونیه، مدل اقتصاد توکنی ve(۳, ۳) را از طریق صرافی سالیدلی (Solidly) در شبکه فانتوم معرفی کرد. این مدل، ترکیبی از مکانیزم حضانت رای‌دهی کرو فایننس (Curve Finance) و نظریه بازی (۳, ۳) الیمپس دائو (Olympus DAO) است که با هدف همسوسازی انگیزه‌های هولدرهای توکن و تامین‌کنندگان نقدینگی، کاهش فشار فروش و ارتقاء پایدار طراحی شده است.
هدف اصلی مدل ve(۳, ۳)، کاهش فشار فروش و افزایش نقدینگی از طریق پرداخت کارمزد تراکنش به کاربرانی است که توکن‌های خود را قفل می‌کنند. این مدل به دنبال حل مشکلات تورم ناپایدار ناشی از روش‌هایی مانند استخراج نقدینگی بوده و تمرکز خود را بر تولید کارمزد به جای صدور غیرفعال توکن معطوف می‌سازد.
با توجه به تغییر نام فانتوم به سونیک، انتظار می‌رود مدل ve(۳, ۳) و چرخ دنده دیفای همچنان به عنوان مفاهیم کلیدی در دیفای سونیک باقی بمانند.
چرخ دنده دیفای به عنوان یکی از عوامل اصلی انفجار دیفای شناخته می‌شود. یکی از محصولات آندره کرونیه، پلتفرم یرن فایننس (yearnfi) است که توکن آن، YFI، در مدت کمتر از دو ماه از ۶ دلار به بیش از ۳۰٬۰۰۰ دلار افزایش یافت. اما، همانند بسیاری از پروژه‌ها، این روند صعودی نیز پایانی داشت. به طور کلی، برای تمامی پروژه‌های کریپتو، به استثنای بیت‌کوین، زمان ورود و خروج از اهمیت بسزایی برخوردار است.
سونیک: معرفی و دلایل انتخاب
سونیک که پیش‌تر با نام فانتوم شناخته می‌شد، به عنوان یک راهکار لایه ۱ با عملکرد بالا، قابلیت پردازش بیش از ۱۰٬۰۰۰ تراکنش در ثانیه و نهایی‌سازی تراکنش‌ها در کمتر از یک ثانیه را داراست. توکن بومی این پلتفرم، یعنی S، برای پرداخت کارمزد تراکنش‌ها، استیکینگ و حاکمیت استفاده می‌شود. کاربران فعلی فانتوم می‌توانند توکن‌های FTM خود را با نرخ ۱:۱ به S ارتقا دهند.
با وجود پروژه‌های مشابه در فضای بلاکچین، ممکن است این سوال مطرح شود که چه عاملی سونیک را متمایز می‌سازد؟ در پاسخ به این سوال، سه دلیل عملی برای برجسته بودن سونیک وجود دارد:
- بازگشت آندره کرونیه، از پیشگامان حوزه دیفای، به رهبری این پروژه.
- برنامه ایردراپ سونیک با توزیع ۱۹۰.۵ میلیون توکن S (تقریباً ۶٪ از کل عرضه) به منظور جذب کاربران جدید از طریق یک برنامه پاداش.
- افزایش تمایل کاربران به بازی‌های بنیادی‌تر دیفای و کاهش توجه به میم‌کوین‌ها، همانطور که از قیمت نسبتاً پایین SOL قابل مشاهده است.
علاوه بر موارد فوق، ورود سرمایه اخیر به این پروژه، نشان‌دهنده علاقه بازار به سونیک بوده که در موارد زیر مشهود است:
- افزایش ۱۱۳.۵٪ قیمت توکن بومی S در طی ۱۴ روز.
- رشد ۷۰٪ ارزش کل قفل شده سونیک در ۷ روز که بالاترین عملکرد در میان زنجیره‌های هم‌اندازه را نشان می‌دهد.
- نسبت FDV/Fee برابر با ۲۸۳x که ۵۷٪ کمتر از میانگین همتایان بوده و حاکی از احتمال تخفیف سونیک نسبت به پتانسیل درآمدزایی آن است.
عرضه و تورم
حداکثر عرضه توکن FTM فانتوم تقریباً ۳.۱۷۵ میلیارد توکن بوده که عمدتاً به طور کامل رقیق شده است. عرضه اولیه توکن S سونیک نیز مشابه بوده و قابلیت تبدیل ۱:۱ توکن‌های FTM موجود را تضمین می‌کند. با این وجود، S یک توکن با عرضه ثابت نبوده و دارای تورم کنترل‌شده به منظور تأمین مالی رشد اکوسیستم است. حدود ۶٪ از کل عرضه S برای مشوق‌های کاربران و توسعه‌دهندگان (ایردراپ‌ها) تخصیص داده شده است. این امر به معنای توزیع تقریباً ۱۹۰.۵ میلیون توکن S به صورت ایردراپ در حدود ۶ ماه پس از راه‌اندازی پروژه است. بر این اساس، تا ژوئن ۲۰۲۵، عرضه جدیدی (رفع قفل) صورت نخواهد گرفت که می‌تواند فرصت مناسبی برای معاملات کوتاه‌مدت تلقی شود.
علاوه بر این، به منظور پشتیبانی از تأمین مالی مستمر اکوسیستم، نرخ تورم S در ۶ سال نخست، سالانه ۱.۵٪ (معادل تقریباً ۴۷.۶ میلیون S در سال اول) خواهد بود. در صورت استفاده کامل از این مکانیزم، عرضه توکن پس از ۶ سال می‌تواند به حدود ۳.۶۶ میلیارد توکن برسد. در مقابل، صدور توکن FTM اساساً به اتمام رسیده و پاداش توکن جدیدی به غیر از پاداش‌های استیکینگ باقیمانده ارائه نمی‌شود. رویکرد سونیک به طور آگاهانه تورم اندکی را به منظور سرمایه‌گذاری در رشد اکوسیستم معرفی می‌کند، اما این میزان تورم به‌شدت کنترل شده بوده و توکن‌های بودجه استفاده‌نشده به منظور جلوگیری از تورم بی‌رویه، سوزانده خواهند شد.
سوزاندن کارمزد و کاهش تورم
مدل اقتصادی FTM فاقد مکانیزم قابل توجه سوزاندن کارمزد است. در فانتوم اپرا، کارمزدهای گس به اعتبارسنج‌ها (۱۵٪ به توسعه‌دهندگان پس از ۲۰۲۲) توزیع می‌شود، لذا FTM به طور کلی تورمی محسوب می‌شود و میزان پاداش‌های استیکینگ از هرگونه توکن‌سوزی بیشتر است.
در مقابل، S با معرفی سازوکارهای متعدد کاهش تورم، به دنبال ایجاد تعادل در برابر صدور توکن‌های جدید است. همانطور که پیش‌تر اشاره شد، به طور پیش‌فرض ۵۰٪ از کل کارمزدهای تراکنش در سونیک سوزانده می‌شود (تراکنش‌هایی که مشمول برنامه پاداش گس نیستند). این امر می‌تواند در صورت بالا بودن میزان استفاده از شبکه، S را به یک دارایی با تورم منفی تبدیل نماید. علاوه بر این، طراحی ایردراپ از مکانیزم «وستینگ با سوزاندن» بهره می‌برد. بر اساس این مکانیزم، کاربران می‌توانند ۲۵٪ از ایردراپ را فوراً دریافت نموده و برای دریافت مابقی، ملزم به انتظار هستند. در صورت انتخاب گزینه وستینگ سریع‌تر، بخشی از توکن‌ها به عنوان جریمه فروش کوتاه‌مدت از دست خواهد رفت.
در نهایت، هر میزان از بودجه ۱.۵٪ سالانه اکوسیستم که استفاده نشود، سوزانده خواهد شد. مجموع این مکانیزم‌های سوزاندن و برنامه‌های زمان‌بندی‌شده انتشار توکن، احتمالاً بخش عمده‌ای از تورم ۶ ساله را جبران نموده و به تدریج S را پس از پایان مرحله رشد اولیه، به سمت کاهش تورم هدایت خواهند کرد.
برنامه تشویقی کاربران
همانطور که پیش‌تر ذکر شد، سونیک به منظور پاداش‌دهی به کاربران، ۱۹۰.۵ میلیون توکن S را توزیع می‌کند. کاربران می‌توانند از طریق روش‌های ذیل، واجد شرایط دریافت ایردراپ شوند:
- نگهداری دارایی‌های واجد شرایط در لیست سفید زیر (اطمینان از نگهداری نکردن در کیف پول صرافی متمرکز CEX).
- فعالیت در پروتکل دیفای سونیک، شامل استیکینگ S، تامین نقدینگی در DEX، ییلد فارمینگ و غیره. امتیازات مربوط به فعالیت‌های دیفای، دو برابر امتیازات مربوط به نگهداری صرف دارایی‌ها محاسبه می‌شود.
فرصت‌های موجود در اکوسیستم
کاربران می‌توانند از طریق نگهداری دارایی‌ها یا مشارکت در اکوسیستم سونیک، ایردراپ S دریافت نمایند. سونیک به عنوان یک اکوسیستم نوپا، ممکن است با ریسک‌های بالاتر بنیانگذاران در برخی پروژه‌ها مواجه باشد، اما در عین حال، فرصت‌های خوبی برای کسب بازدهی ۱۰ تا ۱۰۰ برابری را نیز ارائه می‌دهد. در ادامه، پروژه‌های احتمالی که با دقت از چهار حوزه (DEX/وام‌دهی/مشتقات/میم) انتخاب شده‌اند، معرفی می‌شوند. لازم به ذکر است معرفی این پروژه‌ها غیرتبلیغاتی بوده و صرفاً بر اساس تحلیل شخصی صورت گرفته است.
بررسی تصویر ارائه شده نشان می‌دهد که بسیاری از موارد ذکر شده، فرصت‌های واقعی محسوب نمی‌شوند. برخی از این پروژه‌ها بومی اکوسیستم سونیک نبوده یا از مدت‌ها قبل فعال بوده‌اند. در ادامه، فرصت‌های واقعی‌تر اکوسیستم سونیک معرفی می‌شوند.
DEX (صرافی غیرمتمرکز):
- شدو آن سونیک (ShadowOnSonic): به عنوان DEX بومی پیشرو در سونیک با بیش از ۱۵۰ میلیون TVL و ۱۳.۷۳ میلیون دلار مشوق هفتگی است. مدل توکن x(۳, ۳) این صرافی، انعطاف‌پذیری را برای کاربران فراهم کرده و امکان خروج فوری یا وستینگ توکن در زمان دلخواه را برخلاف قفل بلندمدت در ve(۳, ۳)، میسر می‌سازد. این صرافی همچنین از مکانیزم ریبیس PVP به منظور حفاظت در برابر رقیق شدن توکن و تشویق نگهداری بلندمدت، از طریق اعمال جریمه ۵۰٪ قدرت رای‌دهی بر خروج‌کنندگان زودهنگام بهره می‌برد.
- متروپلیس دکس (MetropolisDEX): یک DEX در سونیک با پروتکل بازارساز نقدینگی پویا (DLMM) که ویژگی‌های بازارسازی خودکار (AMM) و دفتر سفارش را به طور همزمان ارائه می‌دهد. این پلتفرم برای کاربران سولانا و فعالان ییلد فارمینگ متئورا (Meteora) جذاب خواهد بود.
- ورتکس پروتکل (Vertex Protocol): یک DEX که معاملات اسپات، قراردادهای دائمی و بازارهای پولی را با قابلیت مارجین متقابل (Cross Margin) ارائه می‌دهد. این صرافی با کارمزدهای پایین (میکر ۰٪، تیکر ۰.۰۲٪)، سرعت بالای اجرای سفارش و نقدینگی بین زنجیره‌ای، توسط یک تیم بزرگ دیفای توسعه یافته است.
- وامی (Wagmicom): یکی از DEXهای بومی سونیک با حجم معاملات بالا بوده که در کمتر از دو ماه، ۱.۲ میلیارد دلار تراکنش را پردازش کرده است. کاربران از طریق استراتژی‌های LP در این پلتفرم، بیش از ۳.۶ میلیون دلار کارمزد کسب کرده‌اند. بازدهی بهبود یافته بر اساس سرعت و مقیاس‌پذیری سونیک، این صرافی را به یک رقیب جدی برای شدو تبدیل می‌کند.
وام‌گیری:
- سیلو فایننس (SiloFinance): بازارهای بدون نیاز به مجوز و ایزوله‌شده از ریسک ارائه می‌دهد. این پلتفرم از استقرار سریع بازارهای معاملاتی جدید بدون نیاز به یکپارچه‌سازی، با میانگین حجم معاملات روزانه ۱۲۵ میلیون در اوج، پشتیبانی می‌کند.
- اگسون‌سونیک (eggsonsonic): ارائه‌دهنده خدمات وام‌دهی امن، اجرا شده توسط قراردادهای هوشمند، با ویژگی‌هایی نظیر کارمزدهای خرید و فروش و رویدادهای لیکوییدیشن است.
- ایولر (Eulerfinance): یک پروتکل وام‌دهی ماژولار که از وام‌دهی بدون نیاز به مجوز، مشابه مورفو (Morpho) در شبکه اتریوم، پشتیبانی می‌کند.
- ویسونا فایننس (VicunaFinance): ارائه‌دهنده خدمات ییلد فارمینگ اهرمی و وام‌های بدون وثیقه است.
مشتقات:
- رینگر پروتکل (Rings Protocol): یک پروتکل متا دارایی برای استیبل‌کوین‌های مولد بازدهی است. این پلتفرم نقدینگی عمیقی را برای سونیک در دیفای فراهم کرده و پروژه را از طریق وجوه قفل‌شده تامین مالی می‌نماید.
- اسپکترا فایننس (Spectra Finance): یک پروتکل مشتقات که امکان معامله بازدهی و نرخ‌های بهره ثابت را فراهم می‌کند. این پلتفرم برای تامین‌کنندگان نقدینگی، پوششی در برابر نوسانات بازدهی ارائه کرده و امکان کسب سود اضافی را میسر می‌سازد.
- وی فت (vfat_io): یک تجمیع‌کننده بازدهی که فرآیندهای ییلد فارمینگ و ری‌بلنسینگ (Rebalancing) را تسهیل می‌کند.
- گاما سواپ (GammaSwapLabs): یک پلتفرم معاملاتی نوسانات که نیازی به اوراکل ندارد. این پلتفرم معاملات توکن بدون کمیسیون و نقدینگی را از طریق AMM فراهم می‌کند.
- ناوی اکس سونیک (NaviExSonic): یک پلتفرم معاملاتی مشتقات که قراردادهای از پیش تعیین‌شده را ارائه می‌دهد.
میم:
- درپ (DERP): NFT اصلی در اکوسیستم سونیک.
- لیزی بر سونیک (LazyBearSonic): پلتفرم توزیع NFT بومی سونیک.
- تین هت کت (TinHat Cat): میم سونیک با جامعه‌ای فعال.
سخن پایانی
در پایان، «دفترچه راهنمای عملیات سونیک» با هدف ارائه دیدگاهی جامع و بی‌طرفانه نسبت به این اکوسیستم نوظهور و فرصت‌های احتمالی آن در عرصه دیفای تدوین گردید. سونیک، با بهره‌گیری از فناوری پیشرفته و حمایت چهره‌ای شناخته‌شده در این حوزه، پتانسیل قابل توجهی برای رشد و توسعه از خود نشان داده است. با این حال، ورود به اکوسیستم‌های دیفای، به‌ویژه چرخ‌دنده‌های نوین، همواره مستلزم آگاهی کامل از ریسک‌های ذاتی و انجام تحقیقات دقیق و شخصی است.
در این مقاله تلاش شد تا با تشریح مکانیزم‌های کلیدی، توکنومیک و فرصت‌های اولیه در اکوسیستم سونیک، بستری مناسب برای تصمیم‌گیری آگاهانه مخاطبان، به‌ویژه تازه‌واردان به این عرصه، فراهم آورد. امید است این راهنما بتواند گامی موثر در جهت آشنایی و بهره‌گیری هوشمندانه از ظرفیت‌های دیفای، در عین مدیریت ریسک‌های مرتبط با آن، باشد. مسیر پیش روی دیفای همواره در حال تحول و تکامل است و موفقیت در این فضا نیازمند یادگیری مستمر، انطباق‌پذیری و دیدگاهی آینده‌نگر خواهد بود.
