بلاکچین یک دنیای نامتناهی از مفاهیم است و مطمئن هستم که دو واژه «تست نت» و «مین نت» را زیاد شنیده‌اید. از نظر من Testnet و Mainet شبیه به زمین بازی هستند. تست نت یک زمین برای بازی تدارکاتی است؛ جایی که مربی ایده‌های مختلف را محک می‌زند، آزمون و خطا میکند تا ببیند چطور می‌تواند بهترین نتیجه را بگیرد. اما مین نت یک استادیوم بزرگ برای بازی اصلی است؛ اینجا دیگر جای آزمون و خطا نیست و مربی بعد از اطمینان در مورد مهارت بازیکن‌ها، آن‌ها را وارد زمین میکند. در این مطلب از میهن بلاکچین می‌خواهیم ببینیم تست نت چیست، مین نت چیست، چه ویژگی‌هایی دارند و در ادامه نگاهی به تفاوتهای تست نت و مین نت داشته باشیم.
نکات کلیدی 
تست نت یک محیط آزمایشی و شبیه به شبکه اصلی است که برای ارزیابی و اصلاح عملکردهای یک پروژه قبل از استقرار در شبکه اصلی استفاده می‌شود.مین نت نسخه کاملا توسعه‌یافته یک شبکه بلاکچین است و به‌عنوان زیرساخت اصلی پروژههای ارزهای دیجیتال استفاده می‌شود.مهمترین تفاوت مین نت و تست نت این است که داراییهای شبکه آزمایشی فاقد ارزش واقعی هستند.تست نت جایی برای آزمون و خطای توسعهدهندگان و فرصتی برای یادگیری کاربران مبتدی است.
تست نت چیست؟
بلاکچین‌ها مجموعه‌ای از چندین زنجیره هستند که به‌طور مستقل از یکدیگر کار میکنند. هر یک از پروژه‌ها ممکن است یک زنجیره آزمایشی یا “Testnet” داشته باشند. این شبکه را می‌توانیم شبیه به نسخه بتای بازی‌های رایانه‌ای در نظر بگیریم. شرکت‌ها قبل از ارتقا یا ارائه یک بلاکچین جدید از تست نت برای آزمایش، اصلاح و ارزیابی عملکردها و ویژگی‌های پروژه استفاده میکنند. در این محیط آزمایشی توسعهدهندگان می‌توانند بدون نگرانی در مورد عواقب مالی، کد قراردادهای هوشمند و برنامههای غیرمتمرکز را بررسی کنند.
توکن‌های تست نتها دارای ارزش واقعی نیستند و ممکن است قیمتی که برای یک توکن در شبکه تستی می‌بینید، با قیمت توکن شبکه اصلی تفاوت بسیار زیادی داشته باشد. به‌طور مثال ممکن است قیمت یک توکن واقعی ۱۰۰ دلار و قیمت همان توکن در شبکه تستی ۱ سنت باشد. همچنین تصمیم‌های درون این شبکه هیچ تاثیری روی بلاکچین اصلی نمی‌گذارند و تراکنش‌ها روی بلاکچین اصلی ثبت نمیشوند. اتریوم تا‌به‌حال از چندین تست نت برای آزمایش قراردادهای هوشمند، برنامههای غیرمتمرکز و ارتقای شبکه استفاده کرده است که برخی از آن‌ها عبارتند از:
- راپستن (Ropsten)
- رینکبای (Rinkeby)
- کوان (Kovan)
- گوئرلی (Goerli)
- سپولیا (Sepolia)
ویژگی‌های تست نت چیست؟
تست نتها محیطی شبیه به شبکه اصلی را برای اجرای آزمایشی قراردادهای هوشمند و دپ‌ها در اختیار توسعهدهندگان قرار می‌دهند. به این ترتیب پیش از اجرا در شبکه اصلی، باگها شناسایی و از پیامدهای ناخواسته جلوگیری می‌شود. مهمترین ویژگی‌های تست نتها عبارتند از:
محیطی برای توسعه مستمر: فناوری بلاکچین هنوز نوپا است و برای تبدیل شدن به یک جریان اصلی به آزمون و خطاهای بسیاری نیاز دارد. تست نت، محیطی برای آزمایش و پیشرفت مداوم است. به‌طور مثال پروپزال EIP 1559 با هدف کاهش گس اتریوم، قبل از استقرار در مین‌نت، مراحل آزمون و خطا را روی شبکه آزمایشی راپستن گذرانده است.
شناسایی باگها پیش از استقرار در شبکه اصلی: تست پروژه روی شبکه اصلی غیرممکن است و اجرای تعاملات پیچیده بین اجزای پروتکل باعث آسیب به شبکه می‌شود. تست نتها محیطی را فراهم میکنند تا توسعهدهندگان فارغ از هر گونه نگرانی، ویژگی‌ها و عملکردهای یک پروتکل را امتحان و باگ‌های موجود را برطرف کنند. در‌نتیجه اسمارت کانترکت‌ها و دپ‌ها پس از استقرار روی شبکه اصلی با اختلال‌های کمتری مواجه می‌شوند.
اجرای آزمایشی رایگان: اگر قرار باشد توسعهدهندگان برنامههای خود را روی مین‌نت‌ها ارزیابی کنند، متحمل هزینه بالایی می‌شوند؛ چراکه باید مقادیر زیادی ارز دیجیتال با ارزش واقعی بخرند. تست نت این فرصت را فراهم میکند تا توسعهدهندگان بدون نیاز به هزینه، عملکردهای مختلف یک قرارداد را امتحان کنند.
فرصتی برای یادگیری: استفاده از تست نت هم به‌نفع توسعهدهندگان است و هم کاربران مبتدی. از یک طرف توسعهدهندگان می‌توانند دانش خود را در این محیط محک بزنند و از ایده‌ها و تجربیات جامعه برنامه‌نویسان استفاده کنند. از طرف دیگر کاربران مبتدی هم می‌توانند با خیال راحت و بدون نگرانی درمورد از دست دادن دارایی واقعی، عملکردهای مختلف بلاکچین مانند انجام تراکنش را یاد بگیرند.
مین نت چیست؟
مین نت (MainNet) نسخه کاملا توسعه‌یافته و عملیاتی یک شبکه بلاکچین است که به عنوان زیرساخت پروژه‌ها و اجرای تراکنشهای رمزارزها استفاده می‌شود. یک پروژه زمانی به مرحله پیاده‌سازی روی مین نت می‌رسد که مرحله تست نت و سایر مراحل توسعه را پشت سر گذاشته باشد. اینجا دیگر توکن‌ها ارزش پولی دارند، معاملات واقعی هستند و تمام داده‌ها و تراکنش‌ها روی بلاکچین اصلی ثبت می‌شوند. دقیقا شبیه به این است که از یک بازی رایانه‌ای نسخه بتا به بازی اصلی وارد شده‌اید؛ شهر بزرگ‌تر شده است، همه چیز واقعی است و می‌توانید با سایر شهروندان ارتباط برقرار کنید. در حال‌حاضر، مین نت اتریوم یکی از بزرگ‌ترین پلتفرم‌ها برای میزبانی از قراردادهای هوشمند و برنامههای غیرمتمرکز است.
ویژگی‌های مین نت چیست؟
یک پروژه بعد از ارزیابی روی تست نت به مرحله اجرا روی مین‌نت می‌رسد. درصورتی‌که این مرحله طبق زمان‌بندی نقشه راه انجام شود، امتیاز مثبتی برای پروژه محسوب می‌شود. تعدادی از ویژگی‌های مین‌نت به شرح زیر است:
ایجاد ارزش پولی و پردازش تراکنشهای واقعی: برخلاف تست نت که توکن‌ها شبیه‌سازی شده‌اند، رمزارزهای مین نت ارزش پولی دارند، تراکنش‌ها واقعی هستند و تمام داده‌ها روی بلاکچین ثبت می‌شوند.
ایجاد امنیت بالا: مین‌نت‌ها با ترکیبی از استانداردهای رمزنگاری و مکانیزم اجماع، محیط امنی را برای حفظ داراییهای واقعی فراهم میکنند. جلوگیری از کلاهبرداری لازمه حفظ اعتماد کاربران به شبکه است.
حرکت به سمت تمرکززدایی: یکی از نقاط قوت مین‌نت‌ها، نقش آن‌ها در حرکت به سمت تمرکززدایی است؛ چراکه فعالیت و حاکمیت بین تمام نودهای شبکه توزیع می‌شود. این رویکرد باعث کاهش ریسک سانسورپذیری و ارتقای شفافیت می‌شود و تضمین میکند که هیچ نهادی نمی‌تواند مستقلا بر شبکه سلطه پیدا کند.
ثبت داده‌ها به‌صورت تغییرناپذیر: تراکنش‌هایی که در مین نت ثبت می‌شوند، غیرقابل‌تغییر هستند و امکان دستکاری آن‌ها وجود ندارد. این ویژگی لازمه ایجاد اعتماد کاربر به تراکنشهای بلاکچینی است.
ایجاد نقطه عطفی برای کامیونیتی: راه‌اندازی مین نت، نقطه عطف مهمی در توسعه یک پروژه است و به اعضای جامعه و سهامداران پروژه نشان می‌دهد که پیشرفت قابل‌توجهی حاصل شده است.
تقویت اکوسیستم اقتصادی: مین‌نت‌ها نقش مهمی در ایجاد اکوسیستم اقتصادی یک پروژه دارند. با راه‌اندازی مین‌نت، ایجاد مارکت‌پلیس برای ارائه خدمات یا داراییهای دیجیتال آسان‌تر می‌شود و فعالیت‌های اقتصادی شبکه سرعت بیشتری می‌گیرند.
تفاوت تست نت و مین نت چیست؟
اگرچه مین نت و تست نت در کل ویژگی‌های مشابهی دارند؛ اما می‌توانیم به تفاوتهای زیر برای تشخیص آن‌ها از یکدیگر اشاره کنیم:
هدف: تست‌نت، محیطی برای تست یا به‌عبارتی آزمون و خطای توسعهدهندگان برنامههای بلاکچینی است. توسعهدهندگان می‌توانند بدون به خطر انداختن دارایی، برنامههای خود را در یک محیط شبه‌واقعی اجرا کنند. بالعکس، مین نت محیطی برای اجرای تراکنشهای واقعی و دسترسی کاربران به قراردادهای هوشمند و برنامههای غیرمتمرکز است.
رابط کاربری: از آنجایی‌که تست نتها هنوز در مرحله توسعه هستند، ممکن است رابط کاربری آن‌ها دارای عیوب و نواقصی باشد.
تعداد نودها: نودها ستون اصلی یک شبکه بلاکچینی هستند که مسئولیت تایید تراکنش‌ها را بر عهده دارند. در تست نتها، نودهای کمتری نسبت به مین نت فعال هستند.
میزان تراکنش‌ها: با توجه به اینکه کاربران کمتری از تست نتها استفاده میکنند، میزان تراکنش‌ها در شبکه‌های آزمایشی کمتر از مین نتها است.
شناسه شبکه: نتورک آیدی، شبیه به یک ابزار برای تمایز شبکه‌ها از یکدیگر است تا توسعهدهندگان بتوانند یک شبکه خاص را شناسایی کنند. به‌طور مثال آیدی نتورک مین‌نت اتریوم با عدد «۱» شروع می‌شود و تست نت‌های Ropsten و Rinkeby از اعداد «۳» و «۴» استفاده میکنند.
هزینه تولید بلاک: یکی دیگر از تفاوتهای مهم مین نت و تست نت، مربوط به هزینه استخراج یا تولید توکن‌های جدید است. توسعهدهندگان مین‌نت‌ها می‌توانند از فرصت دریافت رمزارز شبکه بهره‌مند شوند؛ اما در تست نتها خبری از مشوق‌های اقتصادی نیست.
جنسیس بلاک: هر تست نت یا مین نت از جنسیس بلاک منحصر به خودش استفاده میکند. بلاک جنسیس، اولین بلاک هر زنجیره است.
داراییهای قابل انتقال: تست نتها به عنوان یک شبکه کاملا مجزا فعالیت میکنند و احتمالا می‌دانید که امکان انتقال مستقیم توکن بین زنجیره‌های مختلف وجود ندارد. به‌طور مثال اگر توکن‌های واقعی را به آدرس یک شبکه آزمایشی ارسال کنید، داراییهای خود را از دست می‌دهید. همچنین امکان ارسال توکن تست نتها به شبکه اصلی هم وجود ندارد. نکته دیگر این است برای انجام تراکنش در مین نت برای پرداخت کارمزد به توکن‌های بومی آن شبکه نیاز است و طبیعتا باید یک ارزش واقعی را پرداخت کنید؛ در‌حالی‌که توکن بومی شبکه تست‌نت فاقد ارزش پولی است و بنابراین مشمول هزینه نمی‌شوید.
امنیت: یک تفاوت مهم بین تست نت و مین نت، ضرورت امنیت در شبکه اصلی است؛ چراکه در این شبکه‌ها توکن‌ها دارای ارزش پولی واقعی هستند. البته بلاکچین‌های مختلف با توجه به نوع مکانیزم اجماع، استانداردهای رمزگذاری و آدیت قراردادهای هوشمند، سطوح امنیتی مختلفی را ارائه می‌دهند.
ویژگی شبکه اصلی شبکه آزمایشی هدف محیطی برای اجرای واقعی تراکنش‌ها محیطی برای آزمایش شبکه توسط توسعهدهندگان قیمت و ارزش توکن دارای ارزش واقعی فاقد ارزش پولی شناسه شبکه و جنسیس بلاک شروع شناسه مین نت اتریوم با عدد «۱» شروع شناسه تست نت اتریوم با اعدادی مانند «۳ یا ۴» نودها و تراکنش فعالیت شبکه بزرگی از نودها و انجام حجم زیادی از تراکنش‌ها نودها و تراکنشهای کمتر امنیت و کاربردها امنیت بالا برای داراییهای واقعی محیط تستی بازخورد توسعهدهندگان اجرای باگ بانتی برای ارتقا امنیت شبکه اجرای برنامههای باگ بانتی در مقیاس کوچکتر
کاربردهای تست نت و مین نت چیست؟
اگرچه استقرار برنامه در شبکه‌های آزمایشی به دلیل عدم مواجهه با ریسک مالی، انعطاف‌پذیری بیشتری دارد؛ اما تنها کاربرد تست نتها فراهم کردن محیطی برای ارزیابی یک پروژه قبل از استقرار در شبکه اصلی است. از اکثر شبکه‌های آزمایشی فقط برای تست معاملات، توسعه اسمارت کانترکت‌ها و دپ‌ها استفاده می‌شود. بالعکس، مین‌نت‌ها کاربردهای گسترده‌تری دارند و علاوه بر اینکه بستری برای اجرای قراردادهای هوشمند هستند، از آن‌ها برای تسهیل انواع تراکنشهای مالی مثل وام‌دهی و استقراض، مدیریت زنجیره تامین برای ردیابی و تایید اعتبار داده و حتی اعطای حاکمیت شبکه به دارندگان توکن استفاده می‌شود.
تست توکن یا توکن تستی چیست و از کجا دریافت کنیم؟
تست توکن‌ها، همان توکن‌هایی هستند که در تست‌نت‌ها ارائه می‌شوند. این توکن‌ها ارزش پولی ندارند؛ اما کاربران مبتدی می‌توانند با استفاده از آن‌ها نحوه انجام تراکنش در بلاکچین را یاد بگیرند. برخی پروژه‌ها پیش از لانچ در شبکه اصلی، فاست‌هایی را صرفا برای مشارکت کاربر در شبکه تستی پروژه راه‌اندازی میکنند. در این لینک می‌توانید از سایت‌های ارائه‌دهنده و نحوه دریافت فاست برخی از تست‌نت‌ها مطلع شوید.
مراقب کلاهبرداری با توکن‌های تستی باشید
به خاطر داشته باشید که کلاهبرداران رمزارزها در کمین هستد تا از دانش اندک کاربران سوءاستفاده کنند و با ارائه توکن تستی به جای توکن‌های اصلی آن‌ها را فریب دهند. با توجه به اینکه توکن‌های تست نت ارزش پولی ندارند، باید روش تشخیص توکن‌ها را بدانیم تا کلاه سرمان نرود. مهمترین تفاوت توکن تستی و توکن اصلی، متفاوت بودن شناسه شبکه آن‌ها است. به‌طور مثال آدرس مین نت بیت کوین با «۱»، «۳» یا «bc1» و آدرس تست نت با «۲»، «m»، «n» یا «tb1» شروع می‌شود. به‌علاوه لازم است بدانیم که امکان انتقال توکن بین شبکه تست نت و مین نت وجود ندارد و اگر قرار است یک رمزارز واقعی را دریافت کنید، باید آدرس مین‌نت را ارائه دهید. توکنی که به شبکه آزمایشی ارسال می‌شود، قطعا فاقد ارزش پولی است.
جمع‌بندی
تست نت یک محیط آزمایشی برای ارزیابی عملکرد و ویژگی‌های یک پروتکل است. توسعهدهندگان قبل از استقرار قراردادهای هوشمند یا دپ‌ها، باگ‌های احتمالی را در این محیط شناسایی و برطرف میکنند. توکن‌های تستی فقط شبیه به توکن‌های اصلی هستند و هیچ ارزش مالی ندارند. به همین دلیل تست نت فرصت خوبی است تا توسعهدهندگان بدون نگرانی در مورد ریسک‌های مالی، روی برنامههای خود کار کنند. پروتکل‌ها بعد از مرحله تست به مرحله اجرا می‌رسند و روی مین نت راه‌اندازی می‌شوند. اینجا دیگر توسعه‌دهنده و کاربر هر دو با داراییهای واقعی سروکار دارند و فرصتی برای آزمون و خطا نیست. راه‌اندازی یک پروژه روی مین‌نت، اتفاق مهمی برای اعضای کامیونیتی به‌شمار می‌رود و درصورتی‌که طبق برنامه رودمپ در زمان مشخص‌شده انجام شود، یک امتیاز مثبت محسوب می‌شود. با توجه به توضیحات اگر هنوز ابهامی در مورد مفهوم تست نت و مین نت باقی‌مانده است، سوالات خود را با ما درمیان بگذارید.
سوالات متداول (FAQ)
تست نت چیست؟
تست نت یک محیط شبیهساز مین نت است. توسعهدهندگان از این شبکه برای تست برنامههای خود و رفع باگها استفاده میکنند.
مین نت چیست؟
مین نت، نسخه اصلی و عملیاتی یک شبکه بلاکچین است و تراکنشهای واقعی را پردازش میکند.
تفاوتهای مین نت و تست نت چیست؟
مهمترین تفاوت این است داراییهای تست نت ارزش پولی ندارند و تراکنشهای آن روی بلاکچین اصلی ثبت نمیشوند.
