جیتو چیست؟ معرفی پلتفرم Jito و توکن JTO

جیتو هفته گذشته با یک ایردراپ سنگین، سرو‌صدای زیادی به‌راه‌ انداخت؛ فقط لازم بود سولانا استیک کنید تا مانند بسیاری از کاربران مقدار زیادی توکن JTO بگیرید. جیتو (JITO) یک پروتکل لیکویید استیکینگ روی شبکه سولانا است که می‌خواهد اثرات منفی ناشی از MEV مانند ازدحام شبکه و تراکنش‌های اسپم را از بین ببرد و تمرکززدایی را در فرآیند استیکینگ افزایش دهد. در این مقاله از میهن بلاکچین می‌خواهیم ببینیم جیتو چیست، چطور کار می‌کند و در ادامه توکن جیتو، تیم پروژه، صرافی‌های خرید و فروش و کیف پول‌های ارز دیجیتال JTO را بررسی می‌کنیم.

نکات کلیدی جیتو یک پروتکل لیکویید استیکینگ روی شبکه سولانا است. مهم‌ترین هدف پروتکل جیتو این است که پیامدهای منفی ناشی از MEV مانند اختلال‌های حاصل از تراکنش‌های اسپم و ازدحام شبکه را برطرف کند. جیتو توانسته از نظر ارزش TVL جایگاه دوم را روی شبکه سولانا به‌دست بیاورد. کاربران پروتکل جیتو در ازای سپرده‌گذاری توکن سولانا در استخر جیتو، پاداش استیک و پاداش MEV را دریافت می‌کنند. جیتو یک توکن حاکمیتی به نام JTO دارد. در ایردراپ اخیر جیتو بین افرادی که ارز دیجیتال SOL در این پروژه استیک کرده بودند، توکن JTO توزیع شد.

پلتفرم Jito چیست؟

جیتو نتورک (Jito Network) یک پروتکل لیکویید استیکینگ بدون مجوز است که توسط جیتو لبز (Jito Labs)، یک اپراتور نود اصلی شبکه سولانا، راه‌اندازی شده است. این پروتکل قصد دارد با توزیع عادلانه پاداش ارزش قابل استخراج ماینر، اثرات منفی MEV را کاهش دهد و شبکه را به سمت تمرکززدایی هدایت کند. قبل از اینکه برویم سراغ نحوه عملکرد جیتو، لازم است اشاره مختصری به لیکویید استیکینگ و ارزش قابل استخراج ماینر داشته باشیم.

لیکویید استیکینگ (Liquid Staking) درواقع راه‌حلی برای رفع مشکل عدم دسترسی به نقدینگی در سرویس‌های استیکینگ است. در این حالت سپرده‌گذار در ازای توکن‌هایی که در استخر قفل‌ می‌کند، دارایی‌ توکنیزه‌شده (به اصطلاح LST) می‌گیرد و می‌تواند از آن‌ها به عنوان وثیقه در سایر فرصت‌های سرمایه‌گذاری و معاملات استفاده کند. ارزش قابل استخراج ماینر (MEV) هم به حداکثر مقدار درآمدی گفته می‌شود که ماینر می‌تواند از طریق دستکاری ترتیب تراکنش‌ها در یک بلاک به‌دست بیاورد. استخراج MEV باعث افزایش ازدحام و در نتیجه افزایش کارمزدهای شبکه می‌شود که به نفع ماینر یا ولیدیتور و به ضرر کاربران است.

استقبال کاربران از زمان راه‌اندازی این پروتکل در سال گذشته، باعث افزایش قابل‌توجه ارزش کل قفل‌شده استخر لیکوئید استیکینگ JitoSOL شده است. این رشد قابل توجه، جیتو را به دومین پروتکل بزرگ سولانا از نظر TVL تبدیل کرده است و بعد از مرینید (Marinade) قرارگرفته است.

جیتو چطور کار می‌کند؟

حالا که با دو مفهوم لیکویید استکینگ و MEV آشنا شدیم، برگردیم سراغ جیتو. این شبکه شرایطی را فراهم کرده است تا کاربران بتوانند توکن بومی بلاکچین سولانا (SOL) را در استخر لیکویید استیکینگ جیتو سپرده‌گذاری کنند و در عوض توکن جیتوسول (JitoSOL) بگیرند. بنابراین کاربر در مدت زمان قفل دارایی به نقدینگی توکن JitoSOL دسترسی دارد و می‌تواند از آن‌ها در سایر برنامه‌های دیفای استفاده کند.

از طرف دیگر استخر استیک جیتو، دارایی‌های استیک‌شده را به ولیدیتورهایی واگذار می‌کند که از طریق تغییر ترتیب تراکنش‌ها، آربیتراژ و سایر استراتژی‌ها سود به‌دست می‌آورند. این ولیدیتورها که اصطلاحا به آن‌ها “MEV- enabled Validator” گفته می‌شود، فضای بلاک را به مزایده می‌گذاراند و پاداش MEV را می‌گیرند. سپس بخشی از این پاداش مجددا بین سپرده‌گذاران و در قالب درصد سود سالیانه (APY) توزیع می‌شود. به این ترتیب دارندگان JitoSOL علاوه بر دریافت پاداش استیک از پاداش‌های MEV هم بهره‌مند می‌شوند.

استیک نت جیتو چیست؟

تیم جیتو معتقد است که LSTها نقش مهمی در شکل‌دهی آینده دیفای شبکه سولانا دارند. بنابراین نقایصی که در طراحی توکن‌های لیکویید استیکینگ سولانا وجود دارد، می‌تواند چشم‌انداز دیفای را خدشه‌دار کند. آن‌ها معتقد هستند که مشکل اصلی LSTها این است که مدیریت آن‌ها توسط یک سرور و جفت‌کلید متمرکز انجام می‌شود و با ریسک‌هایی مانند سانسور، هک و قطع‌شدن مواجه هستند. این یعنی LSTها به معنای واقعی غیرمتمرکز نیستند؛ به همین دلیل راهکاری به نام جیتو استیک نت (Jito StakeNet) را معرفی کرده‌اند. استیک نت یک پروتکل شفاف و غیرمتمرکز برای بهره‌برداری از استخرهای هوشمند استیکینگ است. پروتکل‌ها با استفاده از StakeNet جیتو می‌توانند عملیات استخرهای استیک را به روشی غیرمتمرکز انجام دهند و به‌جای اتکا به اپراتورهای متمرکز از مدیریت و حاکمیت آنچین بهره‌مند شوند.

توکن JTO چیست؟

بنیاد جیتو در تاریخ ۲۸ نوامبر (۷ آذر) از انتشار توکن حاکمیتی JTO خبر داد. راه‌اندازی ارز دیجیتال جیتو گام مهمی برای توسعه جیتو است؛ زیرا از آن به عنوان پاداش برای مشارکت‌کنندگان اولیه و اعطای قدرت حاکمیت به کاربران پروتکل استفاده می‌شود. به این ترتیب دارندگان توکن جیتو می‌توانند بر حسب قدرت حاکمیتی خود در تعیین پارامترهای کلیدی نظیر نظارت بر درآمد، تنظیم کارمزدهای استخر لیکویید استیکینگ و مدیریت خزانه جیتو سهیم باشند.

توکنومیکس JTO

عرضه کل توکن JTO برابر با ۱ میلیارد واحد است که به صورت زیر توزیع می‌شود:

• کاربران اولیه: ٪۱۰ از طریق ایردراپ
• استخر کامیونیتی: ٪۲۴.۳
• تیم جیتو: ٪۲۴.۵
• سرمایه‌گذاران اولیه: ٪۱۶.۲ 
• صندوق اکوسیستم: ٪۲۵

به گزارش میهن بلاکچین‌ در زمان نگارش این مقاله (۲۵ آذر ۱۴۰۲‌) جیتو با مارکت کپ ۳۳۶,۹۳۶,۰۹۴ میلیون دلار در رتبه ۱۵۶ بازار قرار دارد. حجم معاملات ۲۴ ساعته آن نیز به میزان ۲۷۷,۷۵۸,۰۷۷ دلار است. عرضه در گردش جیتو برابر با ۱۱۵,۰۰۰,۰۰۰ واحد و عرضه کل آن ۱ میلیارد واحد است. در حال حاضر قیمت JTO در محدوده ۲.۶۸ دلار قرار دارد. بیشترین قیمت این توکن در تاریخ ۱۸ آذرماه ۱۴۰۲در محدوده ۴.۳۹ دلار و کمترین قیمت آن در تاریخ ۱۶ آذر ۱۴۰۲ و با قیمت ۱.۶۲ دلار بوده است.

ایردراپ ارز دیجیتال جیتو

پروتکل لیکویید استیکینگ جیتو در تاریخ ۷ دسامبر ۲۰۲۳ (۱۶ آذر ۱۴۰۲)، ۹۰ میلیون توکن حاکمیتی جیتو را در بین کاربران واجد شرایط توزیع کرد. در این ایردراپ ۹,۰۰۰ کاربر که توکن SOL را در پروتکل استیک کرده بودند با حداقل ۱۰۰ امتیاز موفق به دریافت ۴,۹۴۱ توکن جیتو شدند. کاربرانی که امتیاز بیشتری داشتند، توکن‌های بیشتری نصیبشان شد. به‌هر حال لحظاتی پس از عرضه قیمت این توکن به نصف کاهش یافت و در زمان نگارش این مقاله در قیمت ۲.۶۸ دلار معامله می‌شود. نحوه تخصیص ایردراپ جیتو به شرح زیر بود:

• کاربران و دارندگان توکن JitoSOL: برابر با ٪۸۰
• ولیدیتورهای اجراکننده کلاینت Jito-Solana: برابر با ٪۱۵
• ولدیتورهای MEV جیتو: ٪۵

ارز دیجیتال JITO را از کدام صرافی‌ها بخریم و در کدام کیف پول‌ها نگه‌داری کنیم؟

توکن جیتو را می‌توانید از صرافی‌های متمرکز مانند بایننس (Binance)، کوین بیس اکسچنج (Coinbase Exchange)، کوکوین (KuCoin) و بای‌بیت (Bybit) بخرید. همچنین ارز دیجیتال JITO در صرافی‌های غیرمتمرکز اورکا (Orca) و جوپیتر (Jupiter) قابل دسترسی است. 

برای نگهداری توکن جیتو می‌توانید از کیف‌ پول‌های سازگار با سولانا مانند فانتوم (Phantom)، توکن پاکت (TokenPocket)، سولت (Sollet) متا مسک، تراست ولت و مای اتر ولت استفاده کنید.

جذب سرمایه و سرمایه‌گذاران جیتو

بر اساس داده‌های سایت کرانچ بیس (Crunchbase) جیتو لبز (Jito Labs) با مشارکت ۸ سرمایه‌گذار تاسیس شده است. این شرکت با برگزاری دو دوره جذب سرمایه، مجموعا ۱۲.۱ میلیون دلار سرمایه جمع‌آوری کرده است. راند اول جذب سرمایه در مرحله Seed Funding و در تاریخ ۲۱ دسامبر ۲۰۲۱ (۳۰ آذر ۱۴۰۰) و مرحله دوم در سری A و در تاریخ ۱۱ آگوست ۲۰۲۲ (۲۰ مرداد ۱۴۰۱) برگزار شده است.

سرمایه‌گذاران جیتو نیز طبق اطلاعاتی که در سایت کرانچ‌بیس وجود دارد، به ترتیب زیر هستند:

• Alameda Research
• Anatoly Yakovenko
• Solana Ventures
• Delphi Ventures
• Framework Ventures
• Robot Ventures
• Multicoin Capital
• mgnr.io

نقشه راه جیتو

در وبسایت جیتو نتورک، نقشه راه مدونی به‌چشم نمی‌خورد؛ اما با توجه به صحبت‌های بنیانگذار پروتکل قرار است استیک نت جیتو، بعد از گذراندن آدیت‌های امنیتی روی مین‌نت منتقل راه‌اندازی شود و در نهایت استخر Jito Sol به استخر Stake Net انتقال پیدا کند. برای اطلاع از برنامه‌های توسعه این پروژه باید به شبکه‌های اجتماعی توییتر، دیسکورد، تلگرام و بلاگ مراجعه کنید. 

بنیانگذاران جیتو

لوکاس برودر (Lucas Bruder) و زانو شروانی (Zano Sherwani) بنیانگذاران جیتو لبز هستند. برودر دانش‌آموخته دانشگاه کارنگی ملون در رشته مهندسی برق و علوم کامپیوتر است. او قبل از تاسیس جیتولبز در شرکت‌های اوستر (Ouster) و تسلا (Tesla) روی سیستم‌های کنترل روباتیک بولدزرهای خودران و سیستم‌عامل تعبیه‌شده کار کرده است. شروانی دارای مدرک علوم کامپیوتر از دانشگاه جرج میسون آمریکا است. او به عنوان توسعه‌دهنده فول استک و مهندس نرم‌افزار در شرکت‌ Hungry و آمازون مشغول به‌کار بوده است. 

جمع‌بندی

جیتو (JITO) یک پروتکل لیکویید استکینگ روی شبکه سولانا است. مهم‌ترین هدف این پروتکل بهینه‌سازی فرآیند لیکویید استیکینگ و بازار MEV است تا از اثرات منفی نظیر ازدحام شبکه و ایجاد تراکنش‌های اسپم جلوگیری کند. همچنین قصد دارد با استفاده از پروتکل StakeNet فرآیند لیکویید استیکینگ را به سمت تمرکززدایی هدایت کند. کاربران جیتو می‌توانند با استیک ارز دیجیتال SOL، توکن JTO SOL دریافت کنند؛ این یعنی کاربر همزمان به نقدینگی دارایی دسترسی دارد و می‌تواند از طریق دریافت پاداش استیک و پاداش MEV درآمد غیرفعال به‌دست بیاورد. جیتو توانسته بعد از Marinade به دومین پروتکل بزرگ سولانا از نظر TVL تبدیل شود. هفته گذشته ایردراپ JTO هم باعث جلب توجه کاربران شد و روی قیمت سولانا هم اثر گذاشت. نظر شما در مورد پروتکل جیتو چیست؟ آیا موفق به دریافت ایردراپ JTO شدید؟ 

سوالات متداول (FAQ)