ارزیابی ابعاد اقتصادی ارز دیجیتال یک پروژه یا «توکنومیکس»، یکی از مهم‌ترین فاکتورهای بررسی پروژه‌های کریپتویی است، اما در آنالیزهای مختلف، حلقه گمشده‌ای به نام «ساختار جریان نقدینگی مالی» وجود دارد. راهکار این مشکل، طراحی و بررسی «مدار توکنومیکس» یا «Tokenomics Circuits» بر اساس جریان‌های مالی پروژه است. درست مثل مدارهای الکتریکی که با اتصال قطعات مختلفی مانند منبع تغذیه، مقاومت، خازن و القاگر جریان الکتریکی ایجاد می‌شود، در ساختارهای مالی هم با پیوستن فاکتورهای مختلف، مدار توکنومیکس شکل می‌گیرد و جریان نقدینگی مالی برقرار می‌شود. با میهن بلاکچین در این مطلب همراه باشید تا با بررسی مولفه‌های مدار توکنومیکس و قیاس آن با مدارهای الکتریکی، نگاه متفاوتی به این موضوع داشته باشیم.
خلاصه مطلب:
👈 توکنومیکس یکی از مولفه‌های مهم برای تحلیل فاندامنتال پروژه‌های کریپتویی محسوب می‌شود.
👈 اجزای تشکیل‌دهنده یک مدار توکنومیکس شباهت زیادی به مولفه‌های تشکیل‌دهنده مدار الکتریکی دارند.
👈 جریان برق همانند جریان نقدینگی بوده و تنها زمانی در یک Tokenomics Circuit شکل می‌گیرد که اجزا به درستی و هماهنگ با هم کار کنند.
مدار توکنومیکس چیست؟
در هر پروژه کریپتویی برای اینکه جریان نقدینگی مالی ایجاد شود، باید مجموعه‌ای از فاکتورهای مختلف کنار هم قرار بگیرند. به این مجموعه «مدار توکنومیکس» گفته می‌شود و مولفه‌های سازنده آن به شرح زیر هستند:
- مقدار توکن یا پول نقد (q)
- شدت جریان نقدینگی (i)
- اختلاف پتانسیل ارزش (v)
- مقاومت در برابر توکن‌سوزی (r)
- منبع بازده واقعی (y)
- عناصر ظرفیت خازنی توکن (c)
- عناصر استیکینگ توکن (s)
البته این زنجیره بیشتر روی امور مالی متمرکز است و در کنار آن سایر موضوعات را هم پوشش می‌دهد. در ادامه، هر یک از این مولفه‌ها را با قیاس نسبت به مولفه مدارهای الکتریکی بررسی می‌کنیم تا شباهت این دو هر چه بیشتر جا بیافتد.
مولفه‌های مدار توکنومیکس مالی نماد مولفه‌های مدار الکتریکی نماد مقدار وجوه مالی q انرژی q شدت جریان نقدینگی l جریان الکتریکی I اختلاف پتانسیل ارزش v اختلاف پتانسیل یا ولتاژ u مقاومت توکن‌سوزی r مقاومت r منبع سود واقعی y منبع انرژی E عناصر خازنی توکن c ظرفیت خازنی C عناصر استیکینگ توکن s اندوکاتنس یا ضریب خود القایی L مقاومت در برابر مدار مالی z امپدانس Z
۱. مقدار وجوه یا توکن
پول نقد یا توکن موجود در پروژه را می‌توان به مثابه جریان در مدار الکتریکی دانست.
۲. شدت جریان نقدینگی
منظور از شدت جریان نقدینگی، تعداد توکن در واحد زمان است. به عبارت دیگر تعداد توکن‌هایی که در قالب تراکنش به استخر و خزانه پروژه وارد یا از آن‌ها خارج می‌شوند. این فاکتور طبق فرمول زیر محاسبه می‌شود:
- i=q/t
- شدت جریان نقدینگی= مقدار توکن / زمان
۳. اختلاف پتانسیل ارزش
مبانی ساختاریِ طراحی و تحقیقاتی هر توکن باید تعریف دقیقی برای ارز‌ش‌گذاری دارایی پروژه داشته باشد؛ زیرا مانند ولتاژ در مدارهای الکتریکی، نیروی محرکه‌ای برای ایجاد جریان نقدینگی است. در هر پلتفرم، ناهماهنگی در اطلاعات به ناهماهنگی در تعیین میزان ارزش منجر می‌شود و مسیر جریان نقدینگی یک دارایی با پتانسیل بالا به دارایی با پتانسیل پایین را برعکس می‌کند. هجوم کاربران تحت تاثیر احساس فومو (FOMO) به سمت دارایی‌هایی که پتانسیل ارزش بالایی دارند، نمونه بارزی از تغییر مسیر جریان است. حبابی که در این دوره ایجاد می‌شود، عامل موثری در جابه‌جایی جریان نقدینگی است و در قالب فشار فروش نمایان می‌شود.
۴. مقاومت در برابر توکن‌سوزی
از آنجایی که اجرای هر تراکنش مستلزم پرداخت کارمزد گس به ولیدیتورها است، از فاکتور مقاومت در برابر توکن‌سوزی برای سفارشی‌سازی هزینه‌‌ها و ایجاد روش‌های استفاده از توکن و از بین بردن آن، به منظور مدیریت تورم استفاده می‌شود. اگرچه این فاکتور برای اهداف مختلفی طراحی شده است، اما مسئله این است که کاربران فقط می‌توانند از مقدار مقاومت در جریان نقدینگی (با نماد qr) مطلع شوند. این نماد تعداد توکن‌های سوزانده‌شده در یک زمان خاص را نشان می‌دهد و اینجاست که تحلیل نقدینگی اهمیت پیدا می‌کند. مقاومت توکن‌سوزی عامل موثری در مکانیزم‌های تورم‌زدایی و به طور کلی به نفع پروتکل و کاربران است.
- Cash Flow = value/resistance
- جریان نقدینگی= ارزش/ مقاومت
وجود اختلاف پتانسیل ارزش به معنای نسبت معکوس جریان نقدینگی با مقاومت توکن‌سوزی است. عملا زمانی که کاربران با هدف به دست‌آوردن ارزش واقعی از محصول یک پروتکل استفاده می‌کنند، سطح بالاتری از تقاضا ایجاد می‌شود. به این ترتیب ایجاد مقاومت بیشتر از‌نظر هزینه و کارمزد منجر به کاهش نقدینگی می‌شود.
- با توجه به اینکه: i =q/t
- بنابراین: qr = vt/r
۵. منبع سود واقعی
برای ساخت کمینه محصول قابل عرضه (MPV) یا تناسب محصول با بازار (PMF) از مدل‌های تجاری مختلفی استفاده می‌شود که به نوبه خود به تامین مالی صدور دارایی‌های دیجیتال و همچنین تولید بازده یا پاداش‌های قابل توجه کمک می‌کنند.
در یک مدار توکنومیکس، باتری یا محرک مدار با ترکیبی از مقاومت، عناصر ظرفیت خازنی و عناصر استیکینگ توکن‌ها شکل می‌گیرد و با عنوان «امپدانس مالی» و با نماد “z” شناخته می‌شود. ماهیت این ساختار خطی است و با نمودار مقاومت مالی قانون اهم نشان داده می‌شود:
۶. عناصر ظرفیت خازنی توکن‌ها
درست شبیه به خازن‌ها در مدارهای الکتریکی، در مدار توکنومیکس هم می‌توان کیف‌پول‌ها و اگریگیتورهایی (Aggregator) که توکن‌های یک پروژه خاص را در صرافی‌های غیرمتمرکز، برنامه‌ها و صرافی‌های متمرکز نگهداری می‌کنند به عنوان خازن در نظر گرفت.
خازن‌ها در یک مدار توکنومیکس نشان‌دهنده میزان مشارکت کاربر در پلتفرم هستند و آنالیز پراکندگی جریان نقدینگی را امکان‌پذیر می‌کنند. هنگام وقوع شوک‌های اقتصادی، سطح برداشت و واریز توکن تعیین‌کننده احتمال مارپیچ مرگ یا اثر چرخ لنگر هستند. همچنین با استفاده از دو آیتم واریز و برداشت می‌توان سطح احساسات بازار را اندازه گرفت:
- i= C*dv/dt
- نقدینگی= عناصر خازنی * نرخ تغییر ارزش
در حقیقت زمانی که ارزش توکن تغییر پیدا می‌کند، کاربران به سمت واریز یا برداشت تحریک می‌شوند و بلافاصه یک جریان ورودی یا خروجی نقدینگی شکل می‌گیرد.
۷. عناصر استیکینگ توکن
همان‌طور که در یک مدار الکتریکی وجود القاگر چندان ضرورتی ندارد، در مدارهای توکنومیکس هم به دلیل وضع ثابت جریان نقدینگی، وجود عناصر استیکینگ حیاتی نیست، اما در صورتی که جریان نقدینگی ناپایدار باشد، استیکینگ عامل موثری برای کمک به ثبات سیستم است. در واقع وجود مکانیزم پاداش‌دهی مبتنی بر ساختار بازده واقعی، باعث تعادل جریان نقدینگی می‌شود.
- v= S*di/dt
- ارزش= عناصر استیکینگ * نرخ تغییر جریان نقدینگی
در این فرمول، میزان ارزش بر اساس ضرب کردن پارامتر استیکینگ در نرخ تغییرات جریان نقدینگی تعریف می‌شود. به غیر از شرایطی که جریان نقدینگی تحت تاثیر تصمیم خرید یا فروش کاربران دچار نوسان می‌شود، تیم پروژه می‌تواند با توجه به سیاست‌های پولی خود ارزش دارایی را کنترل کند.
در مدارهای توکنومیکس مجموعه‌ای از اجزای مالی غیرخطی مانند ایردراپ‌ها، جوایز استخرها و موارد مشابه هم وجود دارند. چنین آیتم‌هایی به حفظ ثبات مالی توکن پروژه کمک می‌کنند. بنابراین در طراحی مدل بازده واقعی، مواردی مانند انواع مدل توکن، ساختار سیاست پولی، مکانیزم‌های تورمی و ضد‌تورمی باید مورد توجه قرار بگیرند.
در تصویر زیر نمونه‌ای از مدار توکنومیکس مالی را بر اساس توضیحات بالا مشاهده می‌کنید:
در این تصویر y2 منبع قابل‌تنظیم غیرخطی بازده واقعی است. همچنین اجزاء r1 ،r2 ،r3 ،rm1 و rm2 عناصر مقاومت قابل‌تنظیم غیرخطی هستند. منبع خطی اجزاء بازده واقعی نیز با نظریه‌های مختلف فیزیک تطابق دارد:
- نظریه تونن (Thevenin’s Theorem)
- اصل برهم‌نهی (Superposition Theorem)
- قانون‌های مداری کیرشهف (Kirchoff’s Law)
- قضیه نورتن (Norton’s Theorem)
سوالات متداول (FAQ)
مدار توکنومیکس ابزاری است که به کمک آن می‌توان ارزش یک پروژه کریپتویی را مورد بررسی قرار داد. این ابزار از اجزایی مثل مقدار وجوه مالی، شدت جریان نقدینگی، منبع سود واقعی و غیره در یک پروژه تشکیل می‌شود.
با توجه به عدم پوشش‌دهی ساختار جریان نقدینگی مالی در توکنومیکس، طراحی و بررسی «مدار توکنومیکس» یا «Tokenomics Circuits» بر اساس جریان‌های مالی پروژه از اهمیت بالایی برخوردار است.
سخن پایانی
احتمالا تا پیش از این مطلب، آنالیز توکنومیکس را منحصر به بررسی تعداد توکن‌های عرضه‌شده فعلی و آتی، میزان عرضه و تقاضا، پتانسیل رشد، نحوه توزیع و شرایط توکن‌سوزی پروژه می‌دانستید. اما حالا در نگاهی متفاوت و با طراحی «مدار توکنومیکس» می‌توانید جریان نقدینگی مالی پروژه‌ها را زیر نظر بگیرید. درست شبیه به مدارهای الکتریکی، وجود مولفه‌های خطی ضروری است و نقص یا حذف آن‌ها باعث اختلال در جریان نقدینگی می‌شود. اما برخی اجزای غیرخطی مانند ایردراپ‌ها یا جوایز استخرها عامل موثری در حفظ ثبات مالی ارز دیجیتال پروژه هستند. نظر شما در مورد بررسی ابعاد اقتصادی پروژه‌های ارز دیجیتال با استفاده از مدار توکنومیکس چیست؟ آیا این روش به درک بهتر جریان نقدینگی مالی پروژه کمک می‌کند؟
