ضریب بتا چیست؟ معیاری برای شناخت ریسک بازار
در عرصه سرمایه گذاری، ضریب بتا به معنای اشتراک گذاری، آزمایش محصولات یا کاست های ویدیویی قدیمی نیست. ضریب بتا معیاری برای نوسان یا ریسک بازار است. در نتیجه نشان میدهد قیمت سهام تا چه حد تمایل به نوسان نسبت به سایر سهام ها دارد.
بتا چیست؟
ارزش هر شاخص بورس نظیر شاخص S&P 500 دائما بالا و پایین میرود. در پایان روز معاملاتی، ما متوجه میشویم که “بازارها” افزایش یا کاهش داشته اند. سرمایه گذاری که در صدد خرید سهام خاصی است بهتر است بداند که بالا و پایین شدن سهام مورد نظر به اندازه کل بازار است یا خیر. سهام مورد نظر ممکن است تمایل به حفظ ارزش خود در روزهای معاملاتی بد یا بدون تغییر ماندن در زمان افزایش ارزش سایر سهام ها داشته باشد.
ضریب بتا عددی است که به سرمایه گذار میگوید عملکرد سهام مورد نظر در مقایسه با سایر سهام ها یا حداقل نسبت به سهام هایی که دارای شاخص مرتبط هستند چگونه است.
نکات مهم
- ضریب بتا نشان میدهد که قیمت سهام مورد نظر در مقایسه با کل بازار چگونه است.
- اگر مقدار ضریب بتا بیشتر از ۱ باشد بیانگر آن است که نوسان قیمت سهام مورد نظر بیشتر از اکثر سهام های دیگر است.
- اگر مقدار ضریب بتا کمتر از ۱ باشد بیانگر آن است که نوسان قیمت سهام مورد نظر کمتر از اکثر سهام های دیگر است.
ضریب بتا، نوسان سهام را اندازه گیری میکند، یعنی آنکه نوسان قیمت در مقایسه با کل بازار بورس چگونه است. به عبارت دیگر، مفهومی از ریسک سهام نسبت به بازار بزرگتر را ارائه میدهد.
ضریب بتا هم چنین برای مقایسه ریسک بازار سهام مورد نظر نسبت به سایر سهام ها استفاده میشود.
تحلیلگران سرمایه گذاری از حرف یونانی β برای نشان دادن ضریب بتا استفاده میکنند.
تحلیل ضریب بتا
ضریب بتا با استفاده از تحلیل رگرسیون محاسبه میشود. ضریب بتای ۱ نشان میدهد که قیمت اوراق بهادار تمایل به افزایش همراه با بازار دارد. ضریب بتای بیشتر از ۱ نشان میدهد که قیمت اوراق بهادار تمایل به نوسان بیشتر نسبت به بازار دارد. ضریب بتای کمتر از ۱ نیز نشان میدهد که قیمت اوراق بهادار تمایل به نوسان کمتری نسبت به بازار دارد.
بسیاری از شرکت های نوپا که در بورس نزدک معامله میشوند دارای ضریب بتای بیشتر از ۱ و بسیاری از سهام های بخش بورس چندمنظوره دارای ضریب بتای کمتر از ۱ هستند.
اساسا ضریب بتا بیانگر مزایا و معایب به حداقل رساندن ریسک و به حداکثر رساندن سود است. فرض کنید که شرکتی دارای ضریب بتای ۲ است. این موضوع بدان معنا است که نوسان سهام آن دو برابر کل بازار است. اگر انتظار داشته باشیم که نوسان بازار ۱۰ درصد باشد، سهام این شرکت میتواند تا ۲۰ درصد نوسان داشته باشد. از طرف دیگر، اگر بازار ۶ درصد ریزش داشته باشد، سرمایه گذاران این شبکه میتوانند انتظار ضرر ۱۲ درصدی داشته باشند.
اگر سهامی دارای ضریب بتای ۰.۵ باشد، میتوان انتظار داشت که نوسان سهام آن نصف بازار باشد. سود ۱۰ درصدی کل بازار به معنای سود ۵ درصدی این شرکت خواهد بود.
در ادامه، راهنمای مقدماتی در خصوص سطوح مختلف ضریب بتا به شما ارائه میدهیم.
- ضریب بتای منفی: ضریب بتای کمتر از صفر که نشان دهنده رابطه معکوس با بازار است امکان پذیر اما بسیار نادر است. بعضی از سرمایه گذاران اذعان میکنند که طلا و سهام طلا باید ضریب بتای منفی داشته باشند، زیرا هنگام ریزش بازار باید عملکرد بهتری داشته باشند.
- ضریب بتای صفر: اصولا پول نقد دارای ضریب بتای صفر است. به عبارت دیگر، فارغ از روند بازار، ارزش پول نقد بدون تغییر باقی میماند (بدون در نظر گرفتن تورم).
- ضریب بتای بین صفر و یک: شرکت هایی با نوسان کمتر از بازار، دارای ضریب بتای کمتر از یک و بیشتر از صفر هستند. بسیاری از شرکت های چند منظوره در این محدوده جای میگیرند.
- ضریب بتای ۱: ضریب بتای ۱ به معنای آن است که سهام مورد نظر، نوسان برابری با شاخص مورد استفاده برای کل بازار دارد. اگر سهامی دارای ضریب بتای ۱ باشد، روند نوسان آن همسو و برابر با شاخص است.
- ضریب بتای بیشتر از ۱: این ضریب، نوسانی بیشتر از شاخص کل را بیان میکند. بسیاری از شرکت های فناوری جدید دارای ضریب بتای بیشتر از ۱ هستند.
- ضریب بتای بیشتر از ۱۰۰: این ضریب امکان پذیر است و نوسان ۱۰۰ برابری نسبت به بازار را نشان میدهد. اگر سهامی دارای ضریب بتای ۱۰۰ باشد، در هر ریزش بازار، ارزش آن به صفر خواهد رسید. اگر در سایت های آماری با ضریب بتای بیشتر از ۱۰۰ مشاهده کردید، معمولا یک خطای آماری است و یا اینکه سهام مورد نظر با نوسان قیمت بحرانی و بسیار زیاد مواجه شده است. معمولا سهام شرکت های شناخته شده به ندرت دارای ضریب بتای بیشتر از ۴ هستند.
چرا ضریب بتا مهم است؟
آیا آماده ضرر دیدن در سرمایه گذاری خود هستید؟ بسیاری از افراد آماده نشده اند و سرمایه گذاری با نوسان کم را انتخاب میکنند. سایر افراد ریسک بیشتری میپذیرند تا شاید پاداش بیشتری کسب کنند. تمام سرمایه گذاران باید شناخت خوبی از تحمل ریسک خود داشته باشند و بدانند که کدام سرمایه گذاری با میزان ریسک پذیری آنها مطابق است.
سرمایه گذارانی که بسیار ریسک گریز هستند باید سرمایه خود را در دارایی هایی با بتای کم، نظیر سهام های چند منظوره و اوراق خزانه داری کوتاه مدت قرار دهند. سرمایه گذارانی که تمایل به ریسک پذیری بیشتری دارند، بهتر است در سهام هایی با بتای بیشتر سرمایه گذاری کنند.
چگونه میتوان مقدار ضریب بتا را به دست آورد؟
بسیاری از شرکت های کارگزاری، ضریب بتای اوراق بهادار که معامله میکنند را محاسبه کرده و سپس محاسبات خود را در دفتر ضریب بتا منتشر میکنند. این دفاتر، تخمینی از ضریب بتا برای تقریبا تمام شرکت های معامله کننده عمومی را ارائه میدهند.
یاهو فایننس (Yahoo! Finance) از وبسایت هایی است که اعداد ضریب بتا را منتشر میکنند. اسم یا نشان شرکت را در قسمت جستجو وارد کنید، سپس بر روی دکمه آمار (Statistics) کلیک کنید. ضریب بتای مورد نظر را در بخش تاریخچه قیمت سهام (Stock Price History) پیدا خواهید کرد. ضریب بتای موجود در یاهو، فعالیت ۵ سال اخیر سهام را با شاخص S&P 500 مقایسه میکند.
هشدارهایی درباره ضریب بتا
بزرگترین نقطه ضعف استفاده از ضریب بتا برای اخذ تصمیم سرمایه گذاری این است که ضریب بتا یک معیار تاریخی از نوسان سهام است. این ضریب میتواند به شما الگوی موجود تاکنون را نشان دهد اما نمیتواند به شما بگوید که در آینده چه اتفاقی رخ خواهد داد.
در سال ۱۹۹۲ مقاله ای توسط جین فاما (Gene Fama) و کن فرنچ (Ken French) با عنوان “برش عرضی از سود مورد انتظار سهام” در مجله Journal of Finance منتشر شد که اذعان داشت ضریب بتای گذشته، پیش بینی کننده خوبی از ضریب بتای آینده سهام نیست. در واقع، به نظر میرسد ضرایب بتا با گذشت زمان به سمت میانگین برمیگردند. این موضوع بدان معنا است که ضرایب بتای بالاتر و پایینتر تمایل بازگشت به ضریب بتای ۱ دارند.
نقطه ضعف دوم استفاده از ضریب بتا این است که معیاری از ریسک سیستمی میباشد. این ریسک، ریسکی است که کل بازار با آن مواجه اند. شاخص بازار که سهام با آن مقایسه میشود تحت تاثیر ریسک های کلی بازار است. بنابراین، ضریب بتا فقط میتواند تاثیرات ریسک های کلی بازار بر سهام را مدنظر قرار دهد. سایر ریسک هایی که شرکت با آن مواجه است، مختص به همان شرکت میباشد.
