بررسی اتفاقات ارز دیجیتال فیسبوک (Libra) و وضعیت فعلی این پروژه

خبرهای داغ و جذابی در ماه آگوست در زمینه ارزهای دیجیتال پیرامون غول‌های بین المللی عنوان شده است. بانک People در چین از پخش ارزهای دیجیتال ملی در آینده نزدیک خبر داد، والمارت شروع به توسعه بلاک چین مخصوص خود کرد، بایننس پروژه Venus را راه‌اندازی کرد و پاول دورف نهایتاً زمان عرضه TON را اعلام نمود (غیر موثق). فیسبوک نیز که که راز توسعه ارز دیجیتال خود را تا آخرین لحظه فاش نکرده بود به این رقابت پیوست. در حال حاضر این شرکت در حال استخدام متخصصانی است که بتوانند دستگاه‌های نظارت کننده را برای اجازه عرضه ارز Libra متقاعد کنند. این شرکت حتی تست نت شبکه آینده خود را نیز اجرا نموده است. آیا حضور Libra در این عرصه قادر خواهد بود تا شک دستگا‌های نظارت کننده و ترس دولت‌های جهان را از بین ببرد؟

با وجود سنگ انداختن مسیر ادامه دارد

در ۱۸ ژوئن، مارک زاکربرگ، بنیانگذار و مدیرعامل فیسبوک، اجرای ارز دیجیتال Libra را اعلام نمود. رسانه های جهان عکس‌العمل‌های متفاوتی به این خبر نشان دادند. دولت‌ها و بانک‌های مرکزی خیلی از کشورها Libra را به عنوان تهدیدی جدی برای سیستم مالی جهان معرفی کردندُ در حالی که کاربران نگرانی‌هایی در مورد تکرار نشت اطلاعات خود داشتند.

برخلاف تلاش‌ رهبران جهان برای منصرف کردن مارک زاکربرگ، او اخیراً در حال آماده شدن برای راه‌اندازی این سیستم است و حتی گروهی از افراد را برای تبلیغ در پارلمان استخدام کرده تا راهی برای توافق با دستگاه‌های نظارتی پیدا کنند. متخصصین فکر می‌کردند باید دستگاه های نظارتی ایالات متحده آمریکا و اروپا را قانع کنند که ارزهای دیجیتال در قالب چارچوبی از قانون کنونی هستند و هیچ خطری را به دنبال نخواهند داشت.

در ۲۷ آگوست، کوین تلگراف (CoinTelegraph) گزارشی مبنی بر اینکه این گروه توسط عضو سابق کمیته سنا آمریکا در امور امنیت داخلی و امور دولت تشکیل شده است، ارائه کرد. همچنین گزارشی مبنی بر استخدام سوزان استونر زاک دستیار سابق مایک کراپو سناتور جمهوری‌خواه توسط فیسبوک منتشر کرد. نقش وی شامل مشارکت با قانونگذاران در مورد پروژه است و به گفته او این افراد سنتاتورهای جمهوری‌خواه خواهند بود.

فیسبوک همچنین روی پیاده‌سازی فنی این پروژه فکر کرده است. در ۲۷ آگوست انجمن Libra برنامه اشکال یاب خود را اجرا کرد و طبق آن قول جایزه ۱۰۰۰۰ دلاری برای پیدا کردن آسیب‌پذیری امنیتی عرضه کرد.

راه‌اندازی این محیط دیجیتال برای سال ۲۰۲۰ برنامه‌ریزی شده است ولی ممکن است به‌دلیل وجود عوامل جهانی که شرایط را پیچیده می‌کنند با تأخیر مواجه شود. چه چیز جلوی راه‌اندازی Libra را می‎گیرد؟

عدم ارائه مجوز توسط دولت آمریکا

Libra نمی‌تواند بدون اجازه رسمی از سران قدرت در آمریکا شروع به کار کند. خزانه داری آمریکا گفته است این شرکت نیاز دارد تا کیفیت استانداردی از امنیت را در فعالیت‌های خود ثبت کنند. در غیر این صورت عرضه این محصول مقدور نیست.

بر اساس ادعای بانک مرکزی آمریکا تهدید اصلی Libra خطر استفاده از این ارز دیجیتال جدید برای مصارف غیرقانونی است. جروم پاول رئیس بانک مرکزی باور دارد که فیسبوک قبل از راه‌اندازی Libra برای عموم باید توضیحات خود را در اختیار دستگاه‌های نظارتی قرار داده و آنها را متقاعد کند. او گفته است:

در رابطه با Libra نگرانی‌های زیادی راجع به حریم خصوصی، پول‌شویی، حفاظت از مشتری و ثبات مالی وجود دارد. این نگرانی ها قبل از هر اقدامی باید شفاف و علنی رفع گردند.

برخی از اعضای دولت به نظر سخت گیرانه تر با Libra برخورد کرده‌اند. مکسین واترز، نماینده دموکرات کالیفرنیا که رئیس کمیته خدمات مالی مجلس نمایندگان آمریکا نیز هست به شرکت‌های IT توصیه کرده که تا زمانی که مجلس و دستگاه‌های نظارتی تمامی خطرات احتمالی را بررسی کنند، توسعه ارزهای دیجیتال را متوقف کنند. بر اساس صحبت های رئیس مجلس ارزهای جدید قادرند به طور جدی با دلار رقابت کنند.

قبل از اعلام رسمی در مورد پروژه، مجلس سنا آمریکا از شرکت درخواست کرد تا توضیحی در مورد ابزار مورد استفاده برای جمع آوری و پردازش اطلاعات کاربران آینده شبکه پرداخت، داده شود.

هرچند سوالات کلیدی بدون پاسخ ماندند. سران قدرت در تلاشند تا متوجه شوند آیا سیستم واقعاً غیرمتمرکز است و چگونه قرار است با بازار سایه مقابله کند. نگرش کلی سران قدرت آمریکا نسبت به ایده جدید زاکربرگ در توییت رئیس جمهور آمریکا، دونالد ترامپ قابل مشاهده است. او در توییت خود نوشته است:

ارز دیجیتال Libra قابلیت اطمینان کمی خواهد داشت. اگر فیسبوک و دیگر شرکت‌ها می‌خواهند تبدیل به بانک شوند باید مانند دیگر بانک‌ها به دنبال اساسنامه بانکی جدید بگردند و تحت نظر دستگاه‌های نظارتی بانک‌ها قرار گیرند.

دیوید مارکوس، مدیرعامل Calibra (کیف پول Libra) و زاکربرگ به سران آمریکا در مورد شفافیت اهداف خود و اینکه تمامی معاملات دارای نام مستعار باشند و صرف زمان کافی برای رسیدن به استانداردها و الزامات اطمینان دادند.

سخت گیری دستگاه‌های نظارتی

در ۲۵ آگوست کوین تلگراف گزارش کرد که دستگاه‌های نظارتی آمریکا برای انجام یک سری بازرسی از سوییس، جایی که Libra فعالیت‌های خود را ثبت کرده بود، بازدید کرده‌اند. هرچند بعد از ملاقات همچنان سوال‌هایی مربوط به وضعیت قانونی ارز دیجیتال فیسبوک برای آن‌ها باقی مانده بود. واترز گفته است: “نگرانی‌های من در مورد اجازه به شرکت بزرگ فناوری برای ساخت ارز جهانی جایگزین با کنترل خصوصی هنوز پا برجاست.”

علاوه بر آن، Zuck Buck (بر اساس اسمی که برد شرمن، نماینده دموکرات به شوخی در ۱۷ جولای در توییت خود روی Libra گذاشته است) می‌تواند فرش قرمزی برای تروریست‌ها و دیگر مجرمان باشد. او این چنین نوشت:

مارک زاکربرگ (با راه‌اندازی Libra) یک درخواست دوستی برای الیگارشی‌ها، مواد فروش‌ها، قاچاقچیان انسان و تروریست‌ها می‌فرستد.

مایکل پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا نگرانی‌های شرمن را به علاوه‌ی اینکه توسعه معاملات ناشناس می‌تواند سطح امنیت جهان را پایین بیاورد را به اشتراک گذاشت و گفت: “ما باید از همان چارچوبی که امروز برای نظارت بر تمام معاملات مالی الکترونیک استفاده می‌کنیم بهره ببریم.”

به نظر می‌رسد برای مقابله با این شرایط، زاکربرگ تلاش می‌کند تا با دستگاه‌های نظارتی در تماس باشد. طبق گزارشات او با خزانه‌داری، کمیسیون بورس و اوراق بهادار، کمیسیون معاملات آینده کالا و مدیران اتحادیه غرب مشورت کرده است.

در آپریل او با مارک کرنی، رئیس بانک Bank of England و همچنین با خزانه‌داری آمریکا در مورد اینکه سیستم پرداخت در آینده چگونه تحت نظارت و تنظیم قرار می‌گیرد، صحبت کرد. هرچند نتیجه این ملاقات همچنان نامعلوم است.

فشار دیگر کشورها

نگرانی‌ها در مورد تأثیر رشد Libra در کشورهای زیادی خارج از مرزهای آمریکا نیز به گوش می‌رسد به شکلی که به محض معرفی Libra ترس خود را بروز دادند:

• روسیه: ما ایجاد چنین سایت‌هایی را محدود و یا ممنوع خواهیم کرد.
• انگلیس: بانک انگلیس با ذهنی باز به Libra نزدیک می‌شود و نه با در باز.
• فرانسه: جای سوال نیست که Libra فرمانروای ارزها خواهد شد.
• هند: هرچیزی که هست، قرار است یک ارز دیجیتال خصوصی باشد که ما با آن احساس راحتی نمی‌کنیم.

نگرانی‌های بخصوص بیشتری از طرف سران کره جنوبی  مطرح شد. کمیسیون خدمات مالی این کشور اعلام کرد که انتقال ۲.۴ میلیارد کاربر فیسبوک به این محصول می تواند باعث خروج سرمایه از اقتصادهای در حال توسعه شود.

با این حال دستگاه‌های نظارتی اقدامات مشخصی را برای مقابله با تهدید انحصار نظام پولی پیشنهاد ندادند. هرچند دولت چین این کار را کرده است و نه تنها موضع منفی خود را ابراز کرد بلکه به نظر می‌رسد که این دولت آماده انجام اقدامات ضروری برای مقابله با آن می‌باشد. در دهم آگوست بانک مرکزی این کشور اعلام کرد که از قبل آمادگی انتشار ارز دیجیتال ملی خود را داشته است.

کشورهای در حال توسعه که دقیقاً همین کشورها به سمت Libra گرایش پیدا خواهند کرد، ارز دیجیتال جدید به سرعت همه گیر خواهد شد. ولی عواقب آن برای اقتصاد این کشورها به سختی قابل پیش بینی می‌باشد. همین امر موجب شده تا دولت‌ها خواهان کنترل شدید روی Libra هستند.

خروج اعضا و شرکای کلیدی از پروژه

مشکلات فیسبوک با دستگاه‌های نظارتی، نگرانی شرکای پروژه را نیز برانگیخت. به نظر می‌رسد هیچ شرکتی برای پیوستن به این شبکه زیر بار پرداخت ۱۰ میلیون دلاری نرود. در همین حال بعضی از آنها اعلام نمودند که فقط بعد از مشخص شدن اصول کار Libra تصمیم نهایی خود جهت پیوستن به این پروژه را خواهند گرفت.

بنا بر گزارش‌ها هفت شرکت از ۲۷ شرکت نه از نشان Libra استفاده خواهند کرد و نه آن ‌را تبلیغ می‌کنند و اگر مشکلی پیش آمد اجازه دارند از ادامه همکاری امتناع کنند. یکی از شرکا در مصاحبه ای با Financial Times به این نکته اشاره کرد که: فکر می‌کنم برای شرکایی که می‌خواهند از آنها پیروی شود (با وجود دستگاه نظارتی از طرف خودشان) سخت است که در حال طرفداری از Libra باشند.

یکی دیگر از طرفداران، رسانه اجتماعی را به خاطر ایجاد نگرش منفی سرزنش کرده است و گفته است: برخی از آن گفتگو ها [در مورد دستگاه‌های نظارتی] باید قبل از راه‌اندازی عملی می‌شدند تا بفهمیم دستگاه‌های نظارتی چگونه راجع به آن فکر می‌کنند و با این حجم واکنش منفی رو برو نبودیم.

سابقه فاسد فیسبوک

بنا بر شنیده‌های قبل از جلسه دادرسی در کمیته خدمات مالی مجلس نمایندگان در اوایل ماه جولای، قانون‌گذاران بر اساس اینکه در گذشته این شرکت برای جمع آوری و سوء استفاده از اطلاعات کاربران ۵ میلیون دلار جریمه شده است، شبهات خود را در مورد امنیت آینده ارز دیجیتال فیسبوک عنوان کردند.

خود فیسبوک در پاسخ گفته است که اطلاعات کاربران در پروژه جدید و شبکه اجتماعی فعلی مشترک نخواهد بود. حداقل این چیزی است که هنگام معرفی محصول جدید توسط فیسبوک وعده داده شده است و Libra تحت نظر انجمن Libra فعالیت خواهد داشت و فیسبوک فقط یکی از شرکا خواهد بود. با این حال برخی از اعضای جامعه رمزنگاری اخطار دادند که Libra ابزار جدیدی برای جمع آوری اطلاعات کاربران در خدمت فیسبوک قرار خواهد داد.

به سختی می‌توان از رسوایی‌های متعدد فیسبوک به خاطر عدم توانایی در حفظ حریم شخصی کاربران جلوگیری کرد که این امر باعث شده است غول شبکه‌های اجتماعی بخش مدیرت پروژه به انجمن Libera اختصاص دهد. همانطور که مارکوس به این نکته اشاره کرده است که اگر این شرکت کنترل شبکه را به دست بگیرد افراد بسیار کمی تمایل به استفاده از محصول آنها دارند.

بنابراین فیسبوک با حذف بار مسئولیت تک نفره و تقسیم آن بین تمامی اعضاء انجمن در حال تلاش برای رفع عدم اعتماد به خود است. این کار می‌تواند شبکه را معتبر گرداند. مارک زاکربرگ در این باره گفته است: این [بلاک چین] غیرمتمرکز شده است به این معنی که تحت مدیریت یک نفر یا نهاد نیست و توسط نهادهای مختلف مدیریت می‌گردد که این امر اعتبار سیستم را بالاتر می‌برد.

آیا به زاکربرگ شانسی داده خواهد شد؟

بر این اساس به نظر می‌رسد فقط دو حالت وجود داشته باشد. ممکن است Libra در مقابل دستگاه‌های نظارتی بازنده باشد و در نتیجه آن فیسبوک مجبور به کنار گذاشتن پروژه شود. در این حالت سیستم‌های غیرمتمرکز شده که نیازی به مجوز ندارد و از آنجایی که آنها تنها گزینه واقعی موجود هستند که می‌توانند از فشار دستگاه‌های نظارتی جلوگیری کنند، انگیزه زیادی برای توسعه پیدا خواهند کرد.

در حالت دوم Libra در یک بازار آزاد که ارزهای خصوصی با ارزهای مورد تأیید دولت رقابت می‌کنند، موفق خواهد شد. در این حالت هر کاربر باید بین مواردی مانند مورد تأیید دولت، غیرمتمرکز شده، خصوصی بودن و … یکی را انتخاب کند.

با توجه به احتمال عرضه Libra در ۲۰۲۰ کارشناسان حقوقی و مالی به صورت ناشناس اظهار داشتند که این پروژه در حالی که از نظر حقوقی مشکلات حل نشده‌ای دارد تقریباً از نظر فنی آماده است و ممکن است این مشکلات حقوقی در زمان پیاده‌سازی این پروژه تداخل ایجاد کنند. کریستین الول، مدیر گروه E&S گفته است:

من باور دارم که از نظر فنی تیم Libra آماده است که پروژه را در تاریخی که تعهد داده است راه‌اندازی کند، وجود سهام برای بازاریابی و اعتبار به حدی زیاد است که پروژه سر زمان مقرر راه‌اندازی شود ولی از نظر قانونی شرایط متفاوت است. بدون شک کشورهای مختلف با توجه به رژیم های قانونی متفاوتی که وجود دارند با Libra برخورد خواهند کرد. این امر می‌تواند مانع موفقیت و گسترش استفاده از آن گردد.

تام دبیوس، شریک در مدیریت شرکت ارائه دهنده خدمات داده Integration Alpha قبول دارد که دستگاه‌های نظارتی ممکن است زندگی را برای Libra سخت کنند: من  باور دارم که تمامی جنبه‌های نظارتی در طول سال ۲۰۲۰ اعمال شوند و این امر زمان بیشتری نیاز خواهد داشت. هرچند با سازش لازم و محوری در حیطه و چارچوب قانونی برخی از قابلیت‌های اولیه و خدمات می‌توانند راه‌اندازی شوند هرچند هنوز نسخه کامل آن قابل عرضه نیست.

با این حال بر اساس صحبت های بنجامین تسای، رئیس و شریک در مدیریت Wave Financial، ارز دیجیتال فیسبوک شانس زیادی برای استفاده گسترده دارد. او گفته است:

Libra به وجود آمد تا برای تمام حکومت‌ها باشد. این برای همه کشورها تأسف بار و سخت بود که اجرای آن به تعویق بیافتد. اگر آنها ابتدا با صدور USD-Libra،JPY-Libra ، EUR-Libra و GBP-Libra شروع کنند، این ضربه را كمی تسكین می دهد. آنها همیشه می توانند تصمیم بگیرند که پس از اجرای Libra برای سود با نرخ ارز بازی کنند یا فقط کل سرمایه خود را خارج کنند. […] دولت ها درک می کنند که بعضی اوقات این اتفاق می افتد و انجمن Libra نیاز دارد تا این ایده که می تواند مناسب اجرا روی ارز دیجیتال باشد را بفروشد.

اریک بنز، مدیرعامل پلتفرم تبادل ارزهای دیجیتال Changelly باور دارد که:

Libra به جای بیت کوین یک تهدید برای موسسات مالی به جا مانده محسوب می‌شود. از آنجایی که بیت کوین یک ارز دیجیتال با ماهیت متغیر است ارزش آن با افزایش تقاضای جهانی افزایش می‌یابد. از سوی دیگر Libra قصد ثابت نگه داشتن قیمت را دارد که بر این اساس نمی‌توان ‌به عنوان منبع سرمایه گذاری روی آن حساب کرد.