چگونه سولانا با معماری متفاوت، پادشاه جدید ترافیک بلاک‌چین شد؟

سولانا فراتر از یک بلاک‌چین صرف است؛ این شبکه در واقع کلان‌شهری نامرئی و یک بازار مالی پرجنب‌وجوش در دنیای کریپتو محسوب می‌شود. امروزه، سولانا با ارائه تراکنش‌های فوق‌العاده سریع و ارزان، به‌عنوان پیشتاز مطلق در فعالیت‌های آنچین، از جمله تعداد کاربران، حجم معاملات و کارمزدهای پرداختی شناخته می‌شود. این برتری، نه فقط از یک طراحی فنی کارآمد، بلکه از تنوع سرسام‌آور برنامه‌های کاربردی در حوزه‌های دیفای، اپلیکیشن‌های اجتماعی و زیرساخت‌های فیزیکی ناشی می‌شود که همگی یک پایه قوی برای ارزش‌گذاری توکن SOL و رشد بی‌وقفه اکوسیستم آن ایجاد کرده‌اند. در این مقاله از میهن بلاکچین، به بررسی کامل دلایل برتری سولانا در معیارهای کلیدی، معماری فنی منحصربه‌فرد آن (SVM)، وضعیت توکن SOL در بازار و پویایی‌های رقابتی این شبکه با سایر پلتفرم‌های قرارداد هوشمند خواهیم پرداخت.

نکات کلیدی:

• سولانا یک بلاک‌چین پلتفرم قرارداد هوشمند است که به دلیل عمق و تنوع فعالیت‌های درون‌زنجیره‌ای (On-chain) خود متمایز است. امروزه این پلتفرم از نظر تعداد کاربران، حجم تراکنش‌ها و کارمزدهای تراکنش که مسلماً سه معیار مهم فعالیت بلاک‌چین هستند، پیشرو در این رده محسوب می‌شود.
• این بلاک‌چین به عنوان یک پلتفرم سریع و ارزان برای همگان، میزبان برنامه‌های کاربردی پیشرو در طیف گسترده‌ای از دسته‌بندی‌ها، از جمله امور مالی غیرمتمرکز (DeFi)، برنامه‌های مصرفی/اجتماعی و پروژه‌های زیرساخت فیزیکی است. به عقیده ما، سولانا تا حدی به دلیل طراحی کارآمد خود، یکی از بهترین تجربیات کاربری را برای کاربران جدید در دنیای کریپتو ارائه می‌دهد.
• توکن SOL این شبکه با ارزش فعلی حدود ۱۱۹ میلیارد دلار، پنجمین دارایی کریپتویی بزرگ از نظر ارزش بازار (به استثنای استیبل‌کوین‌ها) و سومین دارایی از نظر نقدشوندگی است. عملکرد SOL از سال ۲۰۲۳ به طور قابل توجهی بهتر از گروه همتایان خود بوده است و هولدرهای آن می‌توانند از طریق استیکینگ (Staking) نرخ پاداش اسمی تقریباً ۷٪ کسب کنند.
• تیم تحقیقاتی گِری‌اِسکِیل (Grayscale Research) معتقد است که اقتصاد آنچین متنوع سولانا، بنیادی قوی برای ارزش‌گذاری SOL و شرایط لازم برای رشد آینده ایجاد می‌کند.

چیزی برای همه

از دیدگاه صرفاً فنی، سولانا یک شبکه کامپیوتری غیرمتمرکز است که تراکنش‌ها را پردازش کرده و آن‌ها را به صورت متوالی در یک بلاک‌چین ثبت می‌کند. اما این توصیف مانند آن است که بگوییم منهتن جزیره‌ای با چند خیابان و ساختمان است. سولانا جامعه‌ای پویا و یک اقتصاد آنچین است؛ کلان‌شهری نامرئی با میلیون‌ها کاربر که هزاران تراکنش در ثانیه انجام می‌دهند و با تنوع تقریباً سرسام‌آوری از برنامه‌های کاربردی در تعامل هستند. سولانا، بازار مالی دنیای کریپتو است.

توکن SOL کالای دیجیتالی است که به عملکرد شبکه کمک می‌کند و دسترسی سرمایه‌گذاری به رشد اکوسیستم سولانا را فراهم می‌آورد. در حال حاضر، SOL پنجمین دارایی کریپتویی بزرگ از نظر ارزش بازار (به استثنای استیبل‌کوین‌ها) و سومین دارایی از نظر نقدشوندگی (بر اساس میانگین حجم معاملات روزانه) است.

سولانا، در کنار اتریوم، بی‌ان‌بی چین (BNB Chain)، ترون، کاردانو، سوئی (Sui) و سایر شبکه‌ها، بخشی از «بخش پلتفرم‌های قرارداد هوشمند» در دنیای کریپتو است. در میان این گروه، سولانا به دلیل عمق و تنوع فعالیت درون‌زنجیره‌ای خود متمایز است. امروزه این پلتفرم از نظر تعداد کاربران، حجم تراکنش‌ها و کارمزدهای تراکنش پیشرو در این رده است. بلاک‌چین‌ها فناوری‌های شبکه هستند که یعنی عموماً، بزرگ‌تر بودن بهتر است؛ کاربران بیشتر و فعالیت اقتصادی بیشتر معمولاً به معنای ارزش بالاتر شبکه است. این‌ها تنها ملاحظات مهم نیستند، اما در این اصول بنیادین بلاک‌چین، سولانا از همتایان خود متمایز می‌شود.

بلاک‌چین‌های قرارداد هوشمند شبکه‌هایی هستند که میزبان برنامه‌های کاربردی می‌شوند و سولانا خانه برنامه‌های پیشرو در صنعت در طیف وسیعی از قابلیت‌ها است. این موارد عبارتند از:

• Raydium (ریدیوم): یک صرافی غیرمتمرکز (DEX) و جزء اصلی زیرساخت امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) سولانا. از ابتدای سال جاری میلادی (Year to date)، صرافی‌های غیرمتمرکز سولانا بیش از ۱.۲ تریلیون دلار حجم معامله داشته‌اند که بیشتر از هر اکوسیستم بلاک‌چین دیگری است. ژوپیتر (Jupiter)، تجمیع‌کننده (Aggregator) پیشروی صرافی‌های غیرمتمرکز در سولانا، از نظر حجم معاملات، بزرگ‌ترین در صنعت کریپتو نیز هست.
• Pump.fun (پامپ دات فان): یک پلتفرم راه‌اندازی (Launchpad) میم‌کوین و یک برنامه اجتماعی. پامپ‌دات‌فان حدود ۲ میلیون کاربر فعال ماهانه دارد و روزانه حدود ۱.۲ میلیون دلار درآمد ایجاد می‌کند.
• Helium (هلیوم): یک پروژه زیرساخت فیزیکی غیرمتمرکز (DePIN) متمرکز بر هات‌اسپات‌های موبایل است. هلیوم به کاربران اجازه می‌دهد تا با مشارکت در ظرفیت شبکه، وب‌سایتی از نقاط دسترسی موبایل در سراسر کشور ایجاد کنند. این خدمات اغلب ارزان‌تر از جایگزین‌های متمرکز هستند و هلیوم اکنون دارای ۱.۵ میلیون کاربر روزانه، ۱۱۲,۰۰۰ هات‌اسپات و همکاری با شرکت‌های مخابراتی بزرگی مانند AT&T و Telefonica است.

این مثال‌ها تنها زیرمجموعه کوچکی از بیش از ۵۰۰ برنامه کاربردی منحصربه‌فرد سولانا هستند. سولانا به عنوان یک بلاک‌چین همه‌منظوره با تقریباً تمام قابلیت‌های سایر شبکه‌های بزرگ، رتبه سوم در معاملات توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT)، رتبه پنجم در حجم تراکنش استیبل‌کوین‌ها و رتبه هفتم در دارایی‌های توکنیزه‌شده را دارد. سایر موارد استفاده که اخیراً مورد توجه قرار گرفته‌اند شامل تجارت کارت‌های کلکسیونی پوکمون (Pokémon) و صدور آنچین سهام توکنیزه‌شده است.

سنجش اکوسیستم سولانا باید فعالیت تراکنش‌ها را هم در خود بلاک‌چین و هم در برنامه‌های کاربردی میزبانی‌شده آن در نظر بگیرد. اگرچه در طول زمان نوسان وجود دارد، اکوسیستم سولانا ماهانه حدود ۴۲۵ میلیون دلار کارمزد یا بیش از ۵ میلیارد دلار به صورت سالانه (نمودار ۳) کسب می‌کند. ما معتقدیم که کارمزدها مستقیم‌ترین معیار برای سنجش تقاضای کل برای یک بلاک‌چین و برنامه‌های آن هستند و داده‌ها نشان می‌دهند که تقاضای قابل توجهی برای سولانا وجود دارد.

راه خود را در پیش بگیرید

سولانا موفق شده است با ارائه تراکنش‌های سریع و ارزان، تجربه کاربری جذاب برای کاربران جدید و به عقیده ما، تا حدی با در پیش گرفتن مسیر منحصر به فرد خود، در یک بازار رقابتی متمایز شود.

این شبکه هر ۴۰۰ میلی‌ثانیه بلاک‌های جدید تولید می‌کند و تراکنش‌ها می‌توانند در حدود ۱۲ تا ۱۳ ثانیه نهایی (Final) در نظر گرفته شوند. علاوه بر توان عملیاتی بالا، کارمزد تراکنش نسبتاً پایین باقی مانده است؛ کاربران از ابتدای سال جاری میلادی به طور متوسط فقط ۰.۰۲ دلار کارمزد تراکنش پرداخت کرده‌اند. سولانا از فناوری به نام «بازارهای کارمزد محلی» (Local Fee Markets) استفاده می‌کند که رقابت بر سر کارمزد را به برنامه‌های کاربردی خاص و پرتقاضا محدود می‌سازد. تا حدی به دلیل این ویژگی، میانگین کارمزد روزانه تراکنش‌ها در سال جاری فقط ۰.۰۰۱ دلار (یعنی یک‌دهمِ یک سِنت) بوده است. سرعت و مقرون‌به‌صرفه بودن سولانا در مقایسه با سایر پلتفرم‌های قرارداد هوشمند مطلوب است، اگرچه تعداد کمی از آن‌ها، از جمله سوئی (Sui) حتی سریع‌تر و ارزان‌تر هستند. انتظار می‌رود به‌روزرسانی آتی سولانا به نام Alpenglow (آلپن‌گلو)، زمان نهایی‌سازی تراکنش را به ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلی‌ثانیه کاهش دهد.

سولانا مسلماً یکی از بهترین تجربیات کاربری را برای کاربران جدید در دنیای کریپتو ارائه می‌دهد. این امر تا حدی بازتاب‌دهنده تراکنش‌های سریع و ارزان و تنوع برنامه‌های آن است. اما عوامل دیگری، از جمله طراحی یکپارچه (Monolithic) به جای «لایه‌ای» که نیاز به پل کردن (Bridge) دارایی‌ها بین اجزای شبکه را برطرف می‌کند و همچنین زیرساخت کیف پول عالی آن، به رهبری فانتوم (Phantom) نیز دخیل هستند. سولانا همچنین در سال‌های اخیر قطعی‌های شبکه کمتری داشته است که یک ویژگی حیاتی برای هر کاربری محسوب می‌شود.

علاوه بر این، سولانا استراتژی توسعه متمایزی را دنبال کرده که ممکن است در طول زمان به ایجاد مزیت رقابتی (Competitive Moats) کمک کند. می‌توان پلتفرم‌های قرارداد هوشمند را کامپیوترهای مبتنی بر نرم‌افزار در نظر گرفت و امروزه معماری غالب برای آن «کامپیوترها»، ماشین مجازی اتریوم (EVM) است که توسط اتریوم و بسیاری از پلتفرم‌های قرارداد هوشمند دیگر، از جمله بی‌ان‌بی چین، پالیگان و آوالانچ استفاده می‌شود. برنامه‌های مبتنی بر EVM به راحتی قابل انتقال (Port) از یک زنجیره EVM به زنجیره دیگر هستند. در مقابل، سولانا از یک معماری متمایز به نام ماشین مجازی سولانا (SVM) استفاده می‌کند. برنامه‌های مبتنی بر SVM به راحتی قابل انتقال به بلاک‌چین‌های غیر SVM نیستند که این امر احتمالا به تقاضای چسبنده (Sticky Demand) کمک می‌کند.

امروزه بیش از ۱۰۰۰ توسعه‌دهنده تمام‌وقت بر روی سولانا و برنامه‌های مبتنی بر SVM کار می‌کنند و تعداد توسعه‌دهندگان متمرکز بر سولانا در دو سال گذشته سریع‌تر از هر پلتفرم قرارداد هوشمند دیگری رشد کرده است. این سرمایه انسانی می‌تواند به نوآوری مستمر و اختصاصی در سولانا در طول زمان کمک کند.

آنچه شما را نکشد…

در چرخه قبلی کریپتو، قیمت توکن SOL از اوج خود یعنی تقریباً ۲۶۰ دلار در نوامبر ۲۰۲۱ به تنها ۲ دلار در دسامبر ۲۰۲۲ سقوط کرد. تا مدتی، سولانا با صرافی شکست‌خورده کریپتوی FTX مرتبط دانسته می‌شد که سرمایه‌گذاری کرده و برخی منابع توسعه را تأمین کرده بود. جای تعجب نیست که بسیاری از ناظران عادی در مورد آینده سولانا پس از ورشکستگی FTX مطمئن نبودند، حتی با وجود اینکه بسیاری از توسعه‌دهندگان SVM در اکوسیستم باقی ماندند. با این حال، از اواخر سال ۲۰۲۳، توکن SOL شروع به بهبودی کرد. از آن زمان، عملکرد آن به طور قابل توجهی بهتر از شاخص بخش پلتفرم‌های قرارداد هوشمند کریپتوی FTSE/Grayscale بوده است.

عرضه توکن‌های SOL در حال حاضر با نرخی حدود ۴ تا ۴.۵ درصد در سال افزایش می‌یابد. این امر، در صورت ثابت بودن سایر شرایط، می‌تواند منبعی برای رقیق شدن (Dilution) ارزش برای توکن در نظر گرفته شود. با این حال، استیک‌کنندگان SOL می‌توانند نرخ پاداش اسمی حدود ۷٪ دریافت کنند که این میزان به شرایط شبکه بستگی دارد. بنابراین، استیک‌کننده‌های SOL نرخ پاداش واقعی (تعدیل‌شده بر اساس تورم) تقریباً ۲.۵ تا ۳ درصد کسب می‌کنند. در حال حاضر حدود دوسوم از توکن‌های SOL در گردش، استیک شده‌اند.

توکن‌های پلتفرم قرارداد هوشمند مانند SOL، کالاهای دیجیتالی هستند که در بستر شبکه‌های خود کاربرد دارند و امکان بازده مالی اضافی (مانند پاداش استیکینگ) را نیز فراهم می‌کنند. ارزش آن‌ها با معیارهای اندازه شبکه همبستگی دارد. مانند سایر توکن‌های پلتفرم قرارداد هوشمند، تز سرمایه‌گذاری برای توکن SOL بر رشد احتمالی اندازه شبکه سولانا متمرکز است. مانند هر دارایی دیگری، قیمت همیشه همگام با تغییرات بنیادین حرکت نمی‌کند. اما، اگر شبکه سولانا در طول زمان رشد کند، یعنی میزبان کاربران بیشتر، پردازش تراکنش‌های بیشتر و کسب کارمزدهای بیشتر باشد، به عقیده ما، سرمایه‌گذاران می‌توانند انتظار افزایش قیمت SOL را داشته باشند.

پویایی رقابتی

سولانا چشم‌انداز خود را که ما آن را یک بلاک‌چین سریع و ارزان و در دسترس همگان تفسیر می‌کنیم، به خوبی اجرا کرده است. با این وجود، انتخاب‌های طراحی خاص آن، فضایی را برای رقبا جهت تصاحب یا حفظ سهم بازار در موارد استفاده خاص باقی می‌گذارد.

به عنوان مثال، سایر بلاک‌چین‌ها تراکنش‌های حتی سریع‌تر و/یا ارزان‌تری ارائه می‌دهند که گاهی اوقات این امر از طریق راه‌اندازی یک شبکه متمرکزتر (مثلاً با استفاده از تعداد کمی از نودهای فعال شبکه) حاصل می‌شود. کاربران ممکن است این راحتی را ترجیح دهند، حتی اگر تمرکزگرایی بتواند ریسک‌هایی را به همراه داشته باشد. سایر بلاک‌چین‌ها ممکن است با مجوزمحور (Permissioned) نگه داشتن شبکه‌های خود، یعنی تنها با اجازه ورود به کاربران تأییدشده و/یا فعالیت‌های تأییدشده، با سولانا رقابت کنند. این امر می‌تواند در زمینه‌های خاصی مزایایی داشته باشد. از آنجا که سولانا یک شبکه بدون نیاز به مجوز (Permissionless) است، هم میزبان استارت‌آپ‌های با فناوری پیشرفته و هم میزبان معاملات سفته‌بازانه خرده‌فروشی است.

در سوی دیگر طیف، ممکن است توکن SOL به عنوان یک دارایی پولی «ذخیره ارزش» بلندمدت، در مقایسه با بیت‌کوین یا اتر، مناسبت کمتری داشته باشد. این امر تا حدی به دلیل تورم اسمی بالاتر عرضه SOL بوده و «کمیابی» یک ویژگی کلیدی برای هر ذخیره ارزش بلندمدت است. اما عامل مهم‌تر ممکن است «تاب‌آوری شبکه» در برابر دخالت‌های شخص ثالث باشد. برای اینکه یک دارایی دیجیتال به عنوان ذخیره ارزش بلندمدت عمل کند، کاربران باید اطمینان داشته باشند که می‌توانند در آینده تقریباً تحت هر شرایطی تراکنش انجام دهند. یکی از راه‌های حمایت از این نتیجه، پایین نگه داشتن نیازمندی‌های نودها است تا شبکه به شدت غیرمتمرکز و به راحتی قابل بازتولید باقی بماند. کارایی سولانا به قیمت نیازمندی‌های سخت‌افزاری و پهنای باند نسبتاً بالا به دست می‌آید، به طوری که بسیاری از نودهای شبکه در مراکز داده (Data Centers) فعالیت می‌کنند. از لحاظ نظری، این امر می‌تواند در طول زمان به منبعی برای تمرکزگرایی و مسیری برای دخالت شخص ثالث در شبکه تبدیل شود.

با همه این‌ها، این‌ها مسائل پیچیده و حل‌نشده‌ای هستند و تصورات سرمایه‌گذاران در مورد اینکه کدام دارایی‌های کریپتویی می‌توانند به عنوان ذخیره ارزش بلندمدت عمل کنند، ممکن است در طول زمان تغییر کند.

نتیجه‌گیری

بلاک‌چین‌ها کسب‌وکار نبوده و توکن‌های بلاک‌چین نیز سهام نیستند، آن‌ها کالاهای دیجیتالی با کاربرد عملیاتی در بستر این شبکه‌های غیرمتمرکز هستند. با این وجود، امکان تجزیه و تحلیل بنیادین (فاندامنتال) بلاک‌چین‌ها و سرمایه‌گذاری در توکن‌ها بر اساس این اصول وجود دارد. از دیدگاه ما، سه معیار مهم فعالیت درون‌زنجیره‌ای عبارتند از: کاربران، تراکنش‌ها و کارمزدهای تراکنش.

بر اساس این شاخص‌ها، سولانا امروزه شبکه پیشرو در فعالیت‌های درون‌زنجیره‌ای است. سایر اصول بنیادین بلاک‌چین نیز می‌توانند برای قیمت توکن مهم باشند و شبکه سولانا رقبای سرسختی دارد. اما عمق و تنوع اقتصاد درون‌زنجیره‌ای سولانا، بنیادی قوی برای ارزش‌گذاری SOL و، به عقیده ما، شرایط لازم برای رشد بیشتر در طول زمان را ایجاد می‌کند.