آشنایی با DePIN؛ زیرساخت فیزیکی غیرمتمرکز چیست؟

اگر سری به کوین مارکت کپ بزنید، در کنار ترندهایی مثل اکوسیستم سولانا، BRC-20 و گیمینگ، یک نام دیگر هم توجهتان را جلب خواهد کرد: DePIN. با کلیک روی این ترند، لیست پروژه‌هایی را خواهید دید که اتفاقا خیلی از‌ آنها قدیمی و معتبر هستند. نام‌هایی مانند ICP، فایل کوین، رندر، هلیوم، بیت تورنت و استورج در همین کتگوری جای می‌گیرند. اما دیپین دقیقا چیست و چرا حالا ترند شده است؟ چرا مورد توجه عموم قرار گرفته است و در جامعه کریپتویی از آن صحبت می‌شود؟ در این مطلب از میهن بلاکچین به این سوالات پاسخ خواهیم داد.

نکات کلیدی 🟢 دیپین (DePIN) به معنای شبکه‌های زیرساخت فیزیکی غیرمتمرکز است. این کتگوری بر به‌اشتراک‌گذاری منابعی مانند حافظه کامپیوتر، اینترنت، VPN و زیرساخت‌هایی از این دست تمرکز دارد. 🟢 به کمک دیپین می‌توان دستگاه‌های فیزیکی واقعی را به دنیای بلاکچین متصل و مرتبط کرد. 🟢 از جمله این زیرساخت‌ها می‌توان به مزارع انرژی سبز، سیستم‌های شارژ وسایل نقلیه، ارتباطات اینترنتی و ردیاب‌های سلامت اشاره کرد. 🟢 از جمله پروژه‌هایی که در دسته‌بندی DePIN جای می‌گیرند می‌توان به IoTex، فایل کوین، ICP، هلیوم و بیت تورنت اشاره کرد. 🟢 DePIN از پاداش‌های توکنی برای ایجاد شبکه‌های زیرساخت‌ فیزیکی دنیای واقعی استفاده می‌کند.

DePIN چیست؟

لغت DePIN برگرفته‌ از سرواژه‌های Decentralized Physical Infrastructure Networks است که معنای آن شبکه‌های زیرساخت فیزیکی غیرمتمرکز است. شاید این تعریف لغوی برایمان نامانوس باشد. می‌توانیم بحث را از اینجا شروع کنیم که این حوزه، امکان پیاده‌سازی تکنولوژی بلاکچین در دنیای واقعی را به شکلی کاملا کاربردی فراهم می‌کند؛ یا برعکس، از دنیای واقعی در بلاکچین بهره می‌برد. شبکه‌های مخابراتی و اینترنتی، سرویس‌های ابری و شبکه‌های برق از جمله زیرساخت‌های فیزیکی هستند که در دنیای واقعی با آنها سروکار داریم. حالا دیپین راهی جدید را پیش پای ما گذاشته است تا زیرساخت‌های دنیای واقعی را ایجاد و از ‌آنها نگهداری کنیم.

دیپین‌ها شبکه‌های بلاکچینی هستند که ایجاد، نگهداری و عملکرد زیرساخت‌های فیزیکی دنیای واقعی را به‌صورت غیرمتمرکز امکان‌پذیر می‌کنند.

DePIN محدوده وسیعی دارد و هر زیرساختی مثل هات اسپات موبایل در شبکه‌های بی‌سیم تا باتری‌های خورشیدی در شبکه‌های انرژی را در بر می‌گیرد. شرکت‌ها و اشخاص مختلف در سراسر جهان این زیرساخت‌ها را به شیوه‌ای غیرمتمرکز تولید می‌کنند. به این معنا که افراد به‌صورت توزیع‌شده قادر به ساخت، نگهداری و فعالیت شبکه‌های زیرساخت فیزیکی متعلق به‌ خودشان، بدون نیاز به نهادی متمرکز و واحد خواهند بود. مشارکت‌کنندگان این پروژه‌ها نیز از پاداش‌ها و مزایای مالی بهره‌مند می‌شوند. این کار از طریق توکن‌های این پروژه‌ها انجام می‌شود. 

هر زیرساخت فیزیکی مثل کامپیوتر، اینترنت یا فضای ذخیره‌سازی را که ممکن است به هر دلیلی نخواهید استفاده کنید یا مازاد نیاز شما باشد، می‌توانید به‌صورت غیرمتمرکز با سایر افراد به‌اشتراک بگذارید. افرادی که به این موارد نیاز دارند با پرداخت هزینه‌ای کمتر‌ می‌توانند به آن دسترسی داشته باشند. پس می‌توان گفت این یک بازی دوسربرد است که هم به نفع مالک آن زیرساخت است و هم به مذاق مصرف‌کننده خوش می‌آید.

سیستم‌های ذخیره فایل، شبکه‌های ابری، وایرلس، هاستینگ، محاسبات عمومی، رندرینگ و استریمینگ، پلتفرم‌های قرارداد هوشمند، شبکه‌های بی‌سیم، پلتفرم‌های ابری و یادگیری ماشین از جمله حوزه‌هایی هستند که در کتگوری DePIN جای می‌گیرند. به‌طور خلاصه باید گفت دیپین‌ها انقلاب بعدی در زمینه اینترنت اشیا برای اکوسیستم‌های وب ۳ هستند.

بد نیست این نکته را هم بدانید که یک توزیع لینوکس با نام Deepin داریم و احتمال دارد در جستجوهای خود به آن هم برخورد کنید. در حال حاضر برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این ترند، توییتر منبع بهتری به‌شمار می‌رود.

دیپین چطور به‌وجود آمد؟

برگردیم به نوامبر سال ۲۰۲۱ (آبان ۱۴۰۰)؛ جایی که IoTeX به نخستین پروژه‌ای تبدیل شد که این حوزه را با نام MachineFi‌ نام‌گذاری کرد. یک‌ سال بعد در نوامبر ۲۰۲۲ (آبان ۱۴۰۱) مساری نخستین بار از واژه DePIN برای این حوزه استفاده کرد.

توکن‌های این شبکه با نام TIPIS شناخته می‌شوند که از آنها برای پاداش دادن به مشارکت‌کنندگان شبکه استفاده می‌شود. این هم عنوانی بود که در جولای ۲۰۲۲ (تیر ۱۴۰۱) گُل کرد و به شبکه‌هایی اطلاق می‌شود که از پاداش‌های توکنی برای تشویق کاربران خود به مشارکت در توسعه و عملکرد زیرساخت‌های فیزیکی بهره می‌برند.

تصویر زیر به‌خوبی نشان می‌دهد که شبکه‌های DePIN چطور اعضای مختلف جامعه کریپتویی را به مشارکت سوق می‌دهند. البته چیزی که این حوزه را متفاوت می‌کند، کاربرد آن در دنیای واقعی است که برای خیلی از کاربران ممکن است جذاب باشد؛ درست مثل RWAها یا همان دارایی‌های دنیای واقعی.

نگاهی به اجزا و عناصر DePIN

اگر بخواهیم دیپین را بشکافیم، باید به ۴ المانی اشاره کنیم که باعث شکل‌گیری این ترند شده‌اند. این اجزا عبارت‌اند از:

• شبکه‌های زیرساخت فیزیکی: این شبکه‌ها ممکن است هرچیزی باشند؛ از وسایل نقلیه برای شبکه‌های حمل‌ونقل گرفته تا باتری‌ها و پنل‌های خورشیدی، روترها و هات‌اسپات‌ها برای شبکه‌های وایرلس و سرورهای شبکه‌های ابری.
• زیرساخت محاسباتی آفچین: شبکه‌های زیرساخت فیزیکی به میان‌افزارهایی نیاز دارند تا امکان ارتباط دنیای بلاکچین با دنیای واقعی را فراهم کند. در حقیقت این فعالیت‌های کاربران در دنیای واقعی است که باید در محاسبه پاداش به آنها توجه شود.
• معماری بلاکچین: هر شبکه دیپین با معماری بلاکچینی در تعامل است که این معماری خود با منطق قراردادهای هوشمند استوار است. شبکه بلاکچین به‌عنوان یک لجر عمل می‌کند؛ یعنی مسئولیت پاداش‌دهی به تراکنش‌ها و سایر تبادلات ارزش میان اعضای شبکه را به‌عهده دارد. مثل خرید برای دستیابی به پهنای باند از کسی که می‌خواهد روتر خود را اجاره بدهد.
• مشوق‌های توکن: مشارکت‌کنندگان سمت عرضه برای پیوستن و مشارکت در شبکه از طریق پاداش‌های توکنی جذب می‌شوند. افرادی که زیرساخت‌های فیزیکی خود را در شبکه‌های Depin ارائه می‌کنند، مشارکت‌کنندگان سمت عرضه هستند و مصرف‌کنندگان سمت تقاضا آنهایی هستند که برای استفاده از خدمات شبکه شروع به پرداخت هزینه می‌کنند.

آیا آينده DePIN درخشان است؟

برای پاسخ به این سوال بد نیست اول سری به مارکت کپ و حجم معاملاتی دیپین‌ها بزنیم. مطابق داده‌های سایت کوین مارکت کپ، ارزش بازار پروژه‌های DePIN برابر با ۲۱٬۶۴۰٬۲۷۰٬۷۷۵ دلار است و حجم معاملاتی آن در ۲۴ ساعت گذشته برابر با ۲٬۳۸۰٬۴۰۵٬۸۸۶ دلار بوده است.

همین حوزه خود زیرشاخه‌های دیگری مانند DeWi یا Decentralized Wireless دارد که در صنعت مخابرات جایگاه ویژه‌ای دارد. هلیوم یکی از پیشگامان این حوزه بود و هنوز هم طرفداران خودش را دارد. اما در پاسخ به‌ اینکه آیا آینده از آن دیپین است، می‌توان پاسخ را مثبت دانست و در بیان دلیل، به موارد زیر اشاره کرد:

• همکاری تجمعی
• هزینه پایین زیرساخت‌های توزیع‌شده
• عدم تمرکز
• نوآوری و رقابت آزاد

از سمت دیگر باید به این مسئله توجه کرد که پروژه‌های DePIN‌ در دنیای واقعی ما کاربرد دارند. همین مسئله می‌تواند باعث محبوبیت این پروژه‌ها شود. از جمله مزایای پروژه‌های دیپین‌ می‌توان این موارد را نام برد:

• ایجاد زیرساخت‌هایی با سرعت بالاتر
• مقیاس‌پذیری بالا با شیوه‌های بدون نیاز به مجوز
• ‌هم‌ترازی با نیازهای بازارهای محلی
• افزایش شفافیت بازار
• مالکیت تجمیعی
• پشتیبانی از ادغام و پرداخت‌های خرد از طریق دیفای

نگاهی هم به تصویر زیر بیندازید:

این جدول نشان‌ می‌دهد که بزرگانی همچون کوین بیس، مساری، ون‌اک، پنترا کپیتال و غیره تا چه اندازه بر رشد و قدرت‌مندی دیپین تاکید دارند. حتی در بسیاری از پیش‌بینی‌هایی که برای سال ۲۰۲۴ منتشر شده‌اند، دیپین‌ جزو یکی از مواردی است که معمولا به آن اشاره شده است. در مطلب زیر نیز به این مسئله پرداخته شده است.

جمع‌بندی

حالا که همه دنبال ترندهای جدید بازار هستند، می‌بینیم که DePIN یکی از مواردی است که در رسانه‌های مختلف مثل توییتر بسیار از آن صحبت می‌شود. منظور از دیپین، شبکه‌هایی هستند که به زیرساخت‌های فیزیکی اشاره دارند؛‌ البته به‌صورت غیرمتمرکز. یعنی اگر شما پهنای باند مازادی دارید، می‌توانید آن را با دیگران به‌صورت غیرمتمرکز به‌اشتراک بگذارید و در ازای آن هزینه دریافت کنید. این یک روش برای کسب درآمد غیرفعال است و حالا بحثش بسیار داغ است. از جمله پروژه‌های این حوزه می‌توان به ICP اشاره کرد که این اواخر عملکرد خوبی از خودش به‌ نمایش گذاشته است. نظر شما در مورد این ترند جدید چیست؟ به‌نظرتان DePIN می‌تواند در سال جدید موفق ظاهر شود؟ چقدر به آینده پروژه‌های این بخش اعتقاد دارید؟

سوالات متداول (FAQ)