امور مالی غیرمتمرکز یا همان دیفای به مجموعه‌ای از خدمات و سرویس‌های مالی همتا به همتا گفته می‌شود که بر بستر بلاک چین‌های غیرمتمرکز و عمدتا اتریوم اجرا می‌شوند. یونی سواپ (Uniswap) از زمان عرضه خود در اواخر سال ۲۰۱۸ تاکنون، یکی از جذاب‌ترین و مهم‌ترین پروژه‌های اتریوم بوده است. اما آیا ظهور سوشی سواپ (SushiSwap) می‌تواند جایگاه یونی سواپ را به خطر بیاندازد؟ در این مقاله به مقایسه یونی سواپ و سوشی سواپ ، نقاط ضعف و قوت آنها برای کاربران، نحوه محاسبه سود برای ارائه‌دهندگان نقدینگی و موارد مهم برای دارندگان توکنهای این دو پلتفرم خواهیم پرداخت.
مقایسه یونی سواپ و سوشی سواپ
رایج‌ترین صرافی‌ها یا پروتکل‌های غیرمتمرکز عبارتند از یونی سواپ، Curve، سوشی سواپ و بالانسر (Balancer). تمام این صرافی‌های غیرمتمرکز بر بستر بلاک چین اتریوم فعالیت می‌کنند. در صرافی غیرمتمرکز، معامله یک کوین با کوین دیگر امکان‌پذیر است، در حالی که کنترل کوین مورد نظر در اختیار کاربران است؛ این موضوع بر خلاف صرافی‌های متمرکز است که تصدی کوین کاربران در اختیار صرافی است.
برای این که بتوانیم به مقایسه Uniswap و Sushiswap بپردازیم، باید ابتدا با صرافی‌های غیرمتمرکز و نحوه کار آنها آشنا شویم.
صرافی‌های غیرمتمرکز و نحوه کار آنها
صرافی غیرمتمرکز (DEX) یکی از روش‌های تبادل ارزهای دیجیتال یا سایر دارایی‌های بر بستر بلاک چین و بدون حضور نهاد یا واسطه متمرکز است. این صرافی‌های جدید برای امور مالی غیرمتمرکز یا همان Defi از مزیت‌های بلاک چین نظیر غیرمتمرکزسازی، غیرقابل سانسور، به شدت ایمن و با داده‌های غیر قابل دستکاری برخوردارند.
تمام کسانی که آدرس اتریوم دارند، می‌توانند به اکوسیستم دیفای ملحق شوند و از تمام خدمات و سرویس‌های سازمان‌های مالی سنتی بهره ببرند. این موضوع بدان معنا است که امور مالی غیرمتمرکز می‌تواند دسترسی به خدمات مالی و بانکی را برای کسانی که به اینترنت دسترسی دارند تسهیل کند و امکان حضور در عرصه مالی را برای میلیاردها نفری که به خدمات بانکی دسترسی ندارند فراهم کند.
محبوب‌ترین صرافی‌ها یا پروتکل‌های غیرمتمرکز عبارتند از یونی سواپ، Aave، سوشی سواپ، کامپوند (Compound)، بالانسر، 0x، Bancor، DDEX، Curve، IDEX، JustSwap و غیره. این صرافی‌ها بر بستر بلاک چین اتریوم و بعضی از آنها نیز بر بستر سایر بلاک چین‌های عمومی نظیر EOS و ترون هستند.
بسیاری از صرافی‌های غیرمتمرکز از مدل دفاتر سفارش سنتی استفاده می‌کنند، در حالی که بعضی دیگر از آنها از مدل بازارساز خودکار (AMM) بهره می‌برند. به صرافی غیرمتمرکزی که به ارائه نقدینگی می‌پردازد، ارائه‌دهنده نقدینگی یا ییلد فارمر (Yield Farmer) گفته می‌شود. به فرایند ارائه نقدینگی و کسب ارز دیجیتال، ییلد فارمینگ گفته می‌شود.
اگر با مفهوم ییلد فارمینگ آشنایی ندارید، تماشای این ویدیو به شما کمک خواهد کرد: لایو اینستاگرام ۲۳ مهر؛ موضوع: یلد فارمینگ (Yield Farming) چیست؟
ارائه‌دهندگان نقدینگی همان صرافی‌های غیرمتمرکزی هستند که با ارائه مالکیت ارزهای دیجیتال برای مدت مشخص، رمز ارز کسب می‌کنند. مفهوم ارائه‌دهنده نقدینگی، مفهوم جدیدی نیست و در معاملات فارکس نیز به کار می‌رود که طی آن، واسطه می‌تواند به منظور کسب پول، به خرید و فروش خودِ پول بپردازد. در رمز ارزها، Bancor اولین پروژه‌ای بود که AMM را پیاده‌سازی کرد.
یونی سواپ و سوشی سواپ، آغازگر نسل سوم جنبش غیرمتمرکزسازی
بیت کوین و فناوری بلاک چین، نویدبخش حذف “نهادهای شخص ثالث مورد اعتماد” هستند. اتریوم نیز با پذیرش و استفاده از فناوری بلاک چین، قراردادهای هوشمند را معرفی کرد و تحقق برنامه‌های غیرمتمرکز را ممکن کرد.
اکنون یونی سواپ و سوشی سواپ، غیرمتمرکزسازی را به سمت انجام معاملات و تبادلات و حذف واسطه‌های مورد اعتماد گسترش داده‌اند و پتانسیل جایگزین شدن با مفهوم و کاربرد تبادل و معاملات سنتی را دارند. متاسفانه اخبار بسیار زیادی در خصوص دستکاری در صرافی‌های متمرکز ارزهای دیجیتال وجود دارد. اوایل ماه سپتامبر، بزرگ‌ترین صرافی ارز دیجیتال کره جنوبی و سومین صرافی ارز دیجیتال جهان، به دلیل بازرسی‌های مرتبط با کلاهبرداری، مورد حمله پلیس واقع شد. به همین دلیل است که در صنعت امور مالی سنتی، نهادهای قانون گذاری نظیر کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) و ناظر امور مالی انگلستان (FCA) برای فعالیت‌های مالی بسیار مهم هستند. اما حتی در حضور چنین نهادهایی، باز هم شاهد کلاه‌برداری‌ها هستیم.
پس از بیت کوین و اتریوم، یونی سواپ نسل سوم جنبش غیرمتمرکزسازی است. با گسترش و ورود صرافی‌های غیرمتمرکز به صنعت امور مالی سنتی، انتظار می‌رود که این صرافی‌ها سرانجام به طور کامل به حذف صرافی‌های متمرکز و برنامه‌های آنها بپردازند و اکوسیستم‌های پیرامون معاملات، پرداخت‌ها و سیستم‌های انتقال وجه را با تغییر چشمگیر مواجه کنند.
آغاز رقابت Uniswap و Sushiswap
اگرچه صرافی‌های غیرمتمرکز نویدبخش آینده هستند، اما مشاهده و بررسی تکامل آنها تاکنون بسیار جالب است. یکی از رویدادهای مهم مربوط به این موضوع، رقابت بین یونی سواپ و سوشی سواپ است که تاثیر بسزایی بر توسعه صرافی‌های غیرمتمرکز داشته است.
یونی سواپ یک صرافی غیرمتمرکز پیشرو و مجموعه‌ای از قراردادهای هوشمند بر بستر شبکه اتریوم است که پروتکل نظارت خودکار بر نقدینگی را پیاده‌سازی می‌کند. از طرف دیگر، سوشی سواپ یکی از فورک‌های یونی سواپ است که توکن مختص به خود را به عنوان پاداش، به ویژه برای ارائه‌دهندگان نقدینگی افزوده و به موفقیت سریعی دست یافته است.
اگرچه سوشی سواپ یکی از چندین فورک یونی سواپ است، اما نمی‌توان در عرصه صرافی‌های غیرمتمرکز از آن چشم‌پوشی کرد. سوشی سواپ رقابت صرافی‌های غیرمتمرکز را تغییر داده است. این صرافی اهمیت وجود یک رقیب سرسخت با سرمایه کلان و قوانین تشویقی برای جامعه‌های خود را پررنگ کرده است. هر چند نقدهای بسیار زیادی نیز به آن وارد شده است.
هیدن آدامز (Hayden Adams) موسس یونی سواپ گفته است:
سوشی تلاش یک روزه افرادی است که در بهترین حالت می‌توان آنها را توسعه‌دهندگان ماهر دانست. سوشی در واقع بازی نهنگ‌هایی است که در صدد کسب پول از تب‌وتاب و ارزشی است که توسط یونیسواپ ایجاد شده است.
صرافی کوین‌بیس که اخیرا قانون گذاری شده است، به جای توکن سوشی، توکن یونی سواپ به اسم UNI را فهرست کرده است. جدا شدن سوشی سواپ از یونی سواپ باعث انتقال سرمایه بسیار زیادی از یونی سواپ شده است. یونی سواپ که با فشارهای ناشی از سوشی سواپ و سایر فورک‌ها مواجه شده بود، سریعا به معرفی توکن خود به اسم UNI پرداخت.
وجود توکن نظارتی به عنوان پاداش برای ارائه‌دهندگان نقدینگی یا حتی وام‌دهندگان، اقدام جدیدی نیست. در واقع، اکثر صرافی‌های غیرمتمرکز دارای توکن مختص به خود هستند. موسسان و ارائه‌دهندگان نقدینگی می‌توانند از پیدایش این توکن‌ها بهره‌مند شوند. این توکن‌ها قابلیت پولسازی دارند و سرمایه مورد نظر نیز از اعتماد خریداران آن توکن به آینده پروژه یا صرفا افزایش قیمت توکن به دست می‌آید.
سوشی سواپ بیانگر ضعف سیستم کنونی صرافی‌های غیرمتمرکز
پشت تب‌وتاب سوشی سواپ، نواقص سیستم و طراحی یونی سواپ قرار دارد. با تمام این تفاسیر، باز هم نمی‌توانیم صرفا به رعایت اخلاقیات اکتفا کنیم و به تمام افراد اعتماد کنیم که کار درست را انجام می‌دهند. سوشی سواپ یک درس برای هیدن آدامز موسس یونی سواپ بوده است، که شاهد فورک شدن سوشی سواپ از صرافی خود و جذب بیش از ۱.۳ میلیارد دلار سرمایه مسدود شده در هفته اول بود.
آدامز درباره سوشی سواپ گفته است:
نمی‌توانم بگویم چه کسی وانمود می‌کند که نمی‌داند و چه کسی واقعا نمی‌داند که یک میلیارد دلار سرمایه مسدود شده در یک سرمایه‌گذاری پرریسک در یک روز، عمدتا کار نهنگ‌ها است. هر کسی که درباره جامعه سوشی سواپ صحبت می‌کند یا اطلاعات اشتباه دریافت کرده است یا متوهم شده است.
در سوشی سواپ، کاربران می‌توانند دارایی‌های خود را استیک یا سهام گذاری کنند تا توکنهای SUSHI کسب کنند. این موضوع جدیدی نیست؛ اما در این مورد، دارایی‌ها در واقع توکنهای Uniswap هستند. این توکن‌ها به ییلد فارمرها امکان می‌دهد تا بدون از دست دادن پاداش‌های مختص به ارائه‌دهندگان نقدینگی، توکن SUSHI به دست آورند.
سوشی سواپ به ما نشان داده است که مدل کنونی صرافی‌های غیرمتمرکز بدون نقص نیست و به قوانین و طراحی بهتری نیاز داریم. علاوه بر سوشی سواپ، صرافی‌های غیرمتمرکز بسیار زیاد دیگری وجود دارند. تقریبا تمام فورک‌های صرافی‌های غیرمتمرکز معطوف به این نکته هستند که چگونه توکنهای خود را به ازای توکن‌ها یا استیبل کوین‌های شناخته‌شده‌تر بفروشند. ایجاد یک صرافی غیرمتمرکز و توکن آن به عنوان فورک از صرافی غیرمتمرکز دیگر، برای توسعه‌دهندگان ماهر بسیار آسان است؛ اما ارزش این توکنهای دیفای اغلب به احساس بازار، بازاریابی بر اساس پروپاگاندا و تبلیغات کاذب و حتی تقلب متکی است. این موضوع بسیار مشابه با پروژه‌های ICO در سال ۲۰۱۷ است، که باعث شد اکثر کشورهای بزرگ نظیر آمریکا و چین به ممنوعیت یا غیرقانونی خواندن ارزهای دیجیتال بپردازند.
مشکل فورک از قبل نیز در بیت کوین وجود داشته است. بعضی از پروژه‌های معروف نظیر لایت کوین، بیت کوین کش و بیت کوین SV از هاردفورک‌ها یا استفاده مجدد بیس‌کد بیت کوین به وجود آمده‌اند؛ اما هیچ گونه نوآوری مهمی در فورک‌های شناخته‌شده بیت کوین نظیر لایت کوین وجود ندارد. بر خلاف فورک‌های صرافی‌های غیرمتمرکز، فورک‌های بیت کوین به توان پردازشی برای حفظ شبکه نیاز دارند.
اکوسیستم صرافی‌های غیرمتمرکز بسیار جوان است. حذف و برطرف کردن نواقص طراحی در این مراحل اولیه بسیار مهم است. همچنین باید مراقب پروژه‌های کلاهبرداری باشیم که در صدد بهره بردن از ظهور عرصه دیفای هستند.
مقایسه یونی سواپ و سوشی سواپ : تجربه کاربری
یونی سواپ و سوشی سواپ از جمله صرافی‌های غیرمتمرکزی هستند که بر اساس اصل بازارساز خودکار (AMM) فعالیت می‌کنند. AMMها برخلاف صرافی‌های معمولی، به دفاتر سفارش برای تعیین قیمت جفت ارز نیاز ندارند و همچنین برای انجام معامله به خریدار و فروشنده در دو طرف معامله نیاز ندارند.
در عوض، AMM ها از استخرهای نقدینگی استفاده می‌کنند. هر کاربری می‌تواند به این استخرها دسترسی یابد تا به خرید یا فروش توکنهای خود بپردازد، در حالی که قیمت توسط نسبت دو دارایی به یکدیگر در استخر جفت ارز معاملاتی مورد نظر تعیین می‌شود. برای مثال، اگر استخر ETH/USDT دارای ۱۰۰ اتر و ۶۰,۰۰۰ توکن USDT باشد، قیمت یک اتر برابر با ۶۰۰ تتر خواهد بود. با خرید و فروش اتر و تتر توسط کاربران، نسبت این دو توکن در استخر و در نتیجه، قیمت آنها نیز تغییر می‌یابد.
نقدینگی توسط کاربران ارائه می‌شود. در واقع، هرکسی می‌تواند به استخر، نقدینگی ارائه دهد و کارمزد دریافت کند.
بیشتر بخوانید: بازارساز خودکار چیست؟ عملکرد صرافی‌های غیرمتمرکز به عنوان یک AMM !
۱- نقدینگی
طبق گزارش DeFi Pulse، یونی سواپ اخیرا به ۱.۳۰ میلیارد دلار نقدینگی دست یافته است. در مقابل، مقدار نقدینگی مسدود شده در سوشی سواپ برابر با ۶۱۷.۳ میلیون دلار است که اندکی کمتر از نصف سرمایه مسدود شده در Uniswap است.
البته نقدینگی هر دو صرافی بیشتر از این نیز بوده است؛ به طوری که حداکثر نقدینگی یونی سواپ در تاریخ ۱۴ نوامبر ۲۰۲۰، برابر با ۳.۰۷ میلیارد دلار و نقدینگی سوشی سواپ در تاریخ ۱۲ سپتامبر برابر با ۱.۴۳ میلیارد دلار بوده است.
- نقدینگی یونی سواپ: ۱.۳۰ میلیارد دلار
- نقدینگی سوشی سواپ: ۶۱۷.۳ میلیون دلار
- برنده: یونی سواپ
۲- جفت ارزها
سوشی سواپ ۷۲ توکن در ۹۰ جفت ارز مختلف به کاربران خود ارائه می‌دهد. در مقابل، یونی سواپ ۱۳۵۵ توکن در ۲۵۷۵ جفت ارز در اختیار کاربران خود قرار می‌دهد. این موضوع به دلیل آن است که یونی سواپ شناخته‌شده‌تر است و تقریبا تمام پروژه‌های جدید بر بستر اتریوم، از این صرافی غیرمتمرکز برای جذب نقدینگی استفاده می‌کنند و دیگر فهرست شدن در صرافی‌های متمرکز برای موفقیت پروژه، یک نکته مهم قلمداد نمی‌شود.
- یونی سواپ: ۲۵۷۵ جفت ارز
- سوشی سواپ: ۹۰ جفت ارز
- برنده: یونی سواپ
۳- کارمزدها
هر دوی این صرافی‌های غیرمتمرکز ۰.۳ درصد کارمزد در خرید و فروش کوین‌ها از کاربران دریافت می‌کنند. یونی سواپ و سوشی سواپ این کارمزدها را به روش‌های مختلف به ارائه‌دهندگان نقدینگی پرداخت می‌کنند. اما این موضوع برای کاربران نهایی تفاوتی ایجاد نمی‌کند.
- کارمزد یونی سواپ: ۰.۳ درصد
- کارمزد سوشی سواپ: ۰.۳ درصد
- برنده: هیچکدام
۴- اختلاف قیمت جفت ارزها (Slippage)
به اختلاف قیمت جفت ارز در ابتدا و انتهای معامله، Slippage گفته می‌شود. اسلیپیج کمتر به نفع کاربر است؛ زیرا قیمت دقیق‌تری از جفت ارز را ارائه می‌کند. هنگامی که نقدینگی بیشتر باشد، اسلیپیج کمتر است. بنابراین یونی سواپ در این مورد نیز بهتر است؛ هر چند استثناهایی نیز وجود دارد. برای مثال، معامله جفت ارز SUSHI/ETH در سوشی سواپ، دارای اسلیپیج کمتری نسبت به یونی سواپ است.
- برنده: یونی سواپ
مقایسه یونی سواپ و سوشی سواپ : ارائه‌دهندگان نقدینگی
یونی سواپ و سوشی سواپ هر دو از لحاظ ارائه نقدینگی متکی به جامعه خود هستند. ارائه‌دهندگان نقدینگی به ازای مسدود سازی سرمایه‌های خود، می‌توانند کارمزد تراکنش‌ها را به نسبت میزان سرمایه مسدود کرده خود، به دست آورند. به این صورت که اگر جفت ارزی که شما در استخر مربوطه ارائه کرده‌اید، توسط تریدرها مبادله شود، درصد بهره آن در بین تمام کسانی که همان جفت ارز دیجیتال را ارائه کرده‌اند، تقسیم می‌شود.
اما کدام یک از این دو صرافی غیرمتمرکز برای ارائه‌دهندگان نقدینگی سودآورتر است؟
۱- کارمزدها
همانطور که گفته شد، این دو صرافی غیرمتمرکز، هر دو ۰.۳ درصد کارمزد در هر تراکنش دریافت می‌کنند. Uniswap این کارمزدها را به طور کامل به ارائه‌دهندگان نقدینگی پرداخت می‌کند، در حالی که سوشی سواپ فقط ۰.۲۵ درصد را به ارائه‌دهندگان نقدینگی پرداخت کرده و ۰.۰۵ درصد باقی مانده را برای دارندگان توکن SUSHI ذخیره می‌کند.
علاوه بر این، حجم معاملات روزانه یونیسواپ بسیار بیشتر از سوشی سواپ است. در نتیجه، کارمزدهای بیشتری در یونی سواپ جمع‌آوری می‌شود.
- یونی سواپ: کارمزد ۰.۳ تراکنش‌ها و پرداخت کل آن به ارائه‌دهندگان نقدینگی
- سوشی سواپ: پرداخت کارمزد ۰.۲۵ درصدی به ارائه‌دهندگان نقدینگی
- برنده: یونی سواپ
۲- فارمینگ توکن
یکی از روش‌های دیگر کسب درآمد منفعل توسط ارائه‌دهندگان نقدینگی، فارمینگ توکنهای UNI و SUSHI است. اگرچه یونی سواپ در تاریخ ۱ نوامبر ۲۰۲۰ فارمینگ UNI را به پایان رساند، اما سوشی سواپ همچنان این فعالیت بسیار سودآور را امکان‌پذیر نگه داشته است.
به منظور فارم کردن SUSHI، ارائه‌دهندگان نقدینگی باید توکنهای SLP (توکن LP سوشی سواپ) را استیک کنند. این استخرها می‌توانند سودهای بسیار جذاب و وسوسه کننده‌ای داشته باشند. در واقع، فارمینگ می‌تواند بسیار پرسودتر از دریافت کارمزد تراکنش‌ها باشد. در حال حاضر، ۱۷ استخر فارمینگ وجود دارد.
- یونی سواپ: بدون فارمینگ
- سوشی سواپ: فارمینگ پرسود
- برنده: سوشی سواپ
دارندگان توکن‌ها
توکن UNI
- قیمت: تقریبا ۴.۱۵ دلار
- ارزش بازار: ۱.۰۶۰.۶۳۷.۰۱۹ دلار
- تسلط ارزش بازار: ۰.۱۶ درصد
- حجم معاملات در ۲۴ ساعت گذشته: ۸۱۷.۹۰۹.۱۴۲ دلار
- نسبت حجم معاملات به ارزش بازار: ۰.۶۵۷۹
- کمترین قیمت طی ۲۴ ساعت/ بیشترین قیمت طی ۲۴ ساعت: ۴.۲۴/۳.۶۲
- کمترین قیمت طی ۷ روز/ بیشترین قیمت طی ۷ روز: ۴.۲۴/۳.۰۷
- رتبه از لحاظ ارزش بازار: ۲۹
توکن UNI یک توکن حاکمیت است. این توکن در صدد تبدیل یونی سواپ به پروتکل غیرمتمرکز و در اختیار جامعه است. تنها کاربرد این توکن، رای‌گیری در خصوص پروپوزال‌های مربوط به این پروتکل است.
توکن SUSHI
- قیمت: تقریبا ۲.۹۷ دلار
- ارزش بازار: ۴۹۱.۲۱۸.۱۶۱ دلار
- حجم معاملات در ۲۴ ساعت گذشته: ۱۸۳.۴۲۵.۰۴۱ دلار
- کمترین قیمت طی ۲۴ ساعت/ بیشترین قیمت طی ۲۴ ساعت: ۳.۰۷/۲.۶۵
- کمترین قیمت طی ۷ روز/ بیشترین قیمت طی ۷ روز: ۳.۰۷/۲.۱۵
- رتبه از لحاظ ارزش بازار: ۴۶
عملکرد توکن SUSHI همانند توکن UNI است با این تفاوت که دارندگان این توکن می‌توانند از ۰.۰۵ درصد کارمزد تراکنش‌ها بهره ببرند.
- توکن UNI: توکن نظارتی
- توکن SUSHI: توکن نظارتی + کسب ۰.۰۵ درصد تراکنش‌ها
- برنده: توکن SUSHI
نتیجه‌گیری
ما در این مقاله، به مقایسه دو پلتفرم یونی سواپ و سوشی سواپ پرداختیم؛ یونی سواپ همچنان با فاصله زیادی محبوب‌ترین و پر استفاده‌ترین صرافی غیرمتمرکز است. از نظر کاربران و تجربه کاربری نیز بهترین DEX است. هر چند برای ارائه‌دهندگان نقدینگی، با در نظر گرفتن جفت ارزهایی که فارمینگ SUSHI را امکان‌پذیر می‌سازند، سوشی سواپ می‌تواند گزینه سودآورتری باشد. از لحاظ خودِ توکن‌ها و فارغ از نوسانات موجود، SUSHI مزیت کسب کارمزد را برای دارندگان توکن به همراه دارد.
در مقایسه این دو، می‌توان گفت که Sushiswap هنوز راه زیادی در پیش دارد تا یه یونی سواپ برسد. اما باز هم باید ببینید که قصد دارید چه کاری انجام دهید؛ اگر به معاملات عادی و تامین نقدینگی می‌پردازید، Uniswap برای شما گزینه بهتری است. اما اگر به فارمینگ توکن‌ها می‌پردازید، از آنجایی که یونی سواپ فارمینگ خود را به پایان رسانده، سوشی سواپ گزینه بهتری است.
