به‌نظر می‌رسد بسیاری از شبکه‌های لایه ۱ و ۲ به نقطه‌ای از ثبات رسیده‌‌اند و دیگر جذابیت لازم را ندارند. اما در این میان، زنجیره عمومی لایه ۱ براچین (Berachain) با معرفی مکانیزم اجماع نوآورانه‌ای به نام اثبات نقدینگی (Proof of Liquidity) قدمی تازه برداشته است. این مکانیزم جدید نه‌تنها مشکل مشارکت اجباری سیستم‌های امتیازی را برطرف می‌کند؛ بلکه زمینه‌ای را فراهم می‌کند تا کاربران، ولیدیتورها و پروژه‌ها به‌عنوان یک «جامعه مشترک‌المنافع» به شکلی هماهنگ با یکدیگر همکاری کنند. به‌علاوه، اثبات نقدینگی براچین راه‌حلی برای غیرمتمرکز کردن استیکینگ، حفظ امنیت از طریق نقدینگی و همسو کردن پروتکل‌ها با ولیدیتورها است. در این مطلب از میهن بلاکچین می‌خواهیم ببینیم مکانیزم اثبات نقدینگی (POL) چیست و چه عملکردی دارد. با ما همراه باشید.
معرفی راه‌حل اثبات نقدینگی براچین
براچین (Brachain) یک زنجیره عمومی لایه ۱ است که روی فریم‌ورک Cosmos SDK ساخته شده و با ماشین مجازی اتریوم (EVM) سازگار است. این شبکه قصد دارد از طریق مکانیزم اجماع جدیدی به نام اثبات نقدینگی (Proof of Liquidity) و ایجاد منافع مشترک برای سه گروه کاربران، ولیدیتورها و پروژه‌های برنامه، امنیت و نقدینگی شبکه را ارتقا دهد. یکی از پروژه‌های اکوسیستم براچین که به‌طور خاص دسترسی کاربر به این مکانیزم را آسان‌تر می‌کند، پروتکل تعهد نقدینگی اینفرارد فایننس (Infrared Finance) است. قبل از اینکه ببینیم مکانیزم اثبات نقدینگی براچین چیست، لازم است نگاهی به سیستم امتیازی بلاکچین‌ها بیندازیم و ببینیم چرا شبکه‌های لایه ۱ و ۲ برای جذب کاربر جدید با مشکل مواجه شده‌اند.
بررسی سیستم امتیازدهی پروژه‌های بلاکچینی و چالش‌های جذب کاربر
سیستم امتیازدهی (Points System) مدلی برای جذب مشارکت کاربر است که بر حسب امتیازهای کسب‌شده، توکن پروژه را به کاربر اختصاص می‌دهد. در مدل‌های اولیه، امتیاز کاربران بر اساس تعامل یا وفاداری آن‌ها محاسبه می‌شد؛ اما پروژه‌های جدیدتر تصمیم گرفتند امتیاز کاربر را براساس میزان وجوه و حجم سرمایه‌گذاری آن‌ها مشخص کنند. درواقع، این سیستم برای شرایط خاص بازار و به‌ویژه برای «دوران رکود» و «بازارهای نزولی» طراحی شد تا سرمایه‌گذاران بزرگ جذب پروژه شوند؛ اما با یک چالش مهم مواجه شد. مشکل سیستم امتیازدهی این است که با شروع فعالیت استیکینگ، ارزش امتیازها به تدریج کاهش پیدا می‌کند. درنتیجه، کاربران اقدام به فروش زودهنگام امتیازهای خود می‌کنند.
متاسفانه این سیستم کماکان در بازار کریپتو استفاده می‌شود و در بلندمدت تاثیرات منفی روی بازار می‌گذارد. در ادامه مزایا و معایب سیستم امتیازدهی را بررسی می‌کنیم تا ببینیم چرا شبکه براچین به این نتیجه رسیده است که برای جذب کاربر باید از مکانیزم اثبات نقدینگی استفاده کند.
مزایای سیستم امتیازدهی
- سیستم امتیازدهی برای پروژه‌هایی که در دوران رکود متولد می‌شوند (مانند Blur) یک راهکار موثر است؛ چرا که می‌تواند چرخه عمر پروژه را طولانی‌تر کند. پروژه‌ها از طریق این سیستم می‌توانند عرضه کوین را به تعویق بیندازند و فشار یا فوریت صدور کوین جدید را کاهش دهند.
- معمولا پروژه‌هایی که حوزه فعالیت آن‌ها معامله، ثبت سفارش و قفل‌کردن نقدینگی است، سیستم امتیازدهی را انتخاب می‌کنند. این سیستم از یک طرف، رفتار و میزان سرمایه‌گذاری کاربر را شفاف می‌کند و از طرف دیگر به خاطر ارائه «امتیاز عددی» انگیزه قابل لمسی را برای کاربر ایجاد می‌کند. درست است که افزایش مداوم امتیازها روی موجودی واقعی کاربر اثر نمی‌گذارند؛ اما این ترفند جذاب‌تر از یک صفحه نمایش ساده و بدون تغییر است. درواقع، بیشتر شدن امتیازها حس پاداش و رشد ایجاد می‌کند.
- سیستم امتیاز دهی از طریق لینک‌های دعوت، طیف وسیع‌تری از کاربران را جذب می‌کند. رتبه‌بندی هم تاثیر قابل‌توجهی در تبلیغات و عملکرد پروژه دارد، تاجایی‌که در بسیاری از موارد، سرمایه‌گذاران بزرگ حاضر می‌شوند برای به‌دست آوردن عنوان «برترین نفر» مقدار زیادی پول را در پروژه سرمایه‌گذاری کنند.
- نکته آخر این است که سیستم امتیازدهی می‌تواند به‌عنوان راهنمای قیمت برای لیست کردن توکن‌ها در معاملات خارج از صرافی (OTC) عمل کند. پلتفرم‌هایی مانند Aevo ،Whales Market یا گروه‌های معاملات OTC که از مدل دوگانه استیکینگ استفاده می‌کنند، می‌توانند از سیستم امتیازدهی برای جمع‌آوری مقدار مشخصی نقدینگی کمک بگیرند.
رابینسون برکی (Robinson Burkey) یکی از بنیان‌گذاران بنیاد ورم‌هول (Wormhole) در مورد سیستم امتیازدهی این‌طور می‌گوید:
فکر می‌کنم بهترین ایردراپ‌ها برای کاربران، ایردراپ‌های غیرمنتظره هستند. دیگر نمی‌توانیم به آن دوران ساده بازگردیم و باید وارد فعالیت‌های امتیازدهی و جنگ‌های جادوگری شویم. سیستم‌های امتیازدهی به‌عنوان یک توافق نانوشته بین پروتکل و کاربر جدید عمل می‌کنند. این برنامه‌ها اولا بار کاری تیم پروتکل را کاهش می‌دهند و ثانیا از رفتار‌های سوءاستفاده‌گرایانه جلوگیری می‌کنند.
معایب سیستم امتیازدهی
با همه این اوصاف، به‌نظر می‌رسد سیستم امتیازدهی برای کاربران تکراری و یکنواخت شده است و دیگر به مذاق آن‌ها خوش نمی‌آید. از مهم‌ترین دلایل این ادعا، می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- قفل شدن نقدینگی: سیستم امتیازدهی نقدینگی را محدود می‌کند؛ مانند همان اتفاقی که برای Blast افتاد و نارضایتی کاربران را رقم زد.
- عدم سودآوری برای سرمایه‌گذاران خرد: اگرچه در سیستم امتیازی سرمایه‌گذاران بزرگ سودهای هنگفتی کسب می‌کنند؛ اما درآمد ناچیزی عاید سرمایه گذاران خرد می‌شود.
- ضرر بلندمدت به اکوسیستم: این سیستم ممکن است رونق کاذب ایجاد کند و پروژه بعد از اتمام دوره امتیازدهی با کاهش شدید فعالیت کاربران مواجه می‌شود. لیرزیرو (LayerZero) دقیقا همین اتفاق را تجربه کرد و با پایان‌یافتن امتیازدهی، حجم تراکنش‌های روزانه آن بیش از ۹۵٪ کاهش یافت.
براچین (Brachain) برای حل مشکلات سیستم امتیازدهی، راه‌حل جدیدی به‌نام اثبات نقدینگی (Proof Of Liquidity) را مطرح کرده است. اسموکی (Smokey) یکی از بنیان‌گذاران براچین در مورد نوآوری مکانیزم اجماع POL این‌طور می‌گوید:
براچین اولین زنجیره‌ای است که نقدینگی را به‌صورت عمودی در لایه پایه ادغام می‌کند. پاداش‌های بلاک توسط ولیدیتورها ایجاد می‌شوند، سپس به اپلیکیشن‌ها در بلاکچین انتقال می‌یابند و در نهایت به کاربران اپلیکیشن‌ها می‌رسند. این فرآیند باعث می‌شود که نقدینگی در برنامه‌های غیرمتمرکز (DApps) اکوسیستم Bera جریان پیدا کند. براچین مجموعه‌ای از لایه‌های اپلیکیشن است.
اثبات نقدینگی (POL) چیست؟
طبق آخرین توضیحات رسمی براچین، مکانیزم اثبات نقدینگی (POL) یک شتاب‌دهنده برای لایه اپلیکیشن‌های براچین است. این مکانیزم از طریق همکاری مشترک کاربران، پروتکل‌ها و ولیدیتورها، نقدینگی و امنیت اکوسیستم را گسترش می‌دهد. در این فرآیند هر کدام از این طرف‌ها نقش‌های متفاوتی را ایفا می‌کنند که به شرح زیر است:
۱. کاربران: کاربران با سپرده‌گذاری توکن‌های نقدینگی (LP) نقدینگی پروتکل را تامین می‌کنند و در ازای استیک دارایی‌های خود، توکن حاکمیتی اکوسیستم براچین (BGT) و سهمی از کارمزدهای تامین نقدینگی را به‌دست می‌آورند.
- پاداش BGT هر استخر بر اساس میانگین وزن جهانی استخر نقدینگی ولیدیتور محاسبه می‌شود.
- پاداش BGT هر کاربر بر اساس دو فاکتور «مجموع دارایی‌های استیک شده در استخر» و «تعداد توکن‌های BGT ارسال شده کاربر به داشبورد ولیدیتور» محاسبه می‌شود.
۲. ولیدیتورها: اعتبار‌سنج‌ها به نوبت بلاک‌ها را می‌سازند و بر اساس مقدار توکن BGT که نزد آن‌ها سپرده‌گذاری شده است، پاداش بلاک را دریافت می‌کنند. سپس، ولیدیتورها از طریق رابط “berachef” بخشی از پاداش‌های حاصل از ساخت بلاک را به استخر نقدینگی پروژه موردنظرشان واریز می‌کنند.
۳. پروژه‌های اپلیکیشن: پروژه‌ها می‌توانند برای ایجاد استخر نقدینگی جدید پیشنهاد دهند تا خزانه پاداش آن‌ها بتواند توکن BGT را از ولیدیتورها دریافت کند. از آنجایی‌که استخرهای نقدینگی، قراردادهای هوشمندی هستند که دارایی‌های دیجیتال را به عنوان وثیقه می‌پذیرند، می‌توانند به شکل استخر صرافی غیرمتمرکز (DEX) یا هر نوع استخر دارایی دیگری طراحی شوند.
مزایای مکانیسم اثبات نقدینگی چیست؟
مکانیزم اثبات نقدینگی براچین برای اینکه بتواند نقدینگی توکن BGT را با بازده توکن در برنامه‌های مختلف تطابق دهد از ولیدیتور در نقش «میانجی» استفاده می‌کند. خلاصه‌ای از این مکانیزم به شرح زیر است:
- کاربران دارایی‌های خود را در داشبوردی که توسط ولیدیتورها ساخته شده است، استیک می‌کنند.
- ولیدیتورها، دارایی‌های BGT را برای پشتیبانی از پروژه‌های مختلف به‌کار می‌گیرند و در ازای آن از برنامه‌های مربوطه پاداش می‌گیرند.
- پروژه‌های اپلیکیشن در وهله اول باید پیشنهاداتی را ارائه دهند تا توجه ولیدیتورها را جلب کنند و سپس با توزیع پاداش به ولیدیتورها و کاربران حمایت آن‌ها را به‌دست بیاورند.
کاربران و ولیدیتورها می‌توانند به‌راحتی و در هر زمان که بخواهند دارایی‌های خود را به سیستم اضافه یا از آن خارج کنند. از آنجایی که این سه گروه منافع مشابهی دارند، می‌توانند از طریق گردش سریع نقدینگی، چرخه مثبتی را بسازند و به رشد و توسعه کل اکوسیستم کمک کنند. چرخه منافع مشترک کاربران، ولیدیتورها و اپلیکیشن‌های برنامه در سیستم Brachain به این صورت است:
- کاربران هرچه نقدینگی بیشتری در اختیار پروژه‌های برنامه قرار دهند و توکن‌های BGT بیشتری را نزد ولیدیتورها سپرده‌گذاری کنند، سود بالاتری به‌دست می‌آورند.
- ولیدیتورها هرچه توکن‌های بیشتری را از سپرده‌گذران دریافت کنند و همکاری بیشتری با پروژه‌ها داشته باشند، پاداش بیشتری می‌گیرند.
- پروژه‌ها از طریق همکاری با ولیدیتورها و تشویق کاربران می‌توانندگردش نقدینگی را نسبت به روش‌های سنتی استخراج نقدینگی (Liquidity Mining) افزایش دهند. استخراج نقدینگی به این معنی است که کاربرانِ پروتکل‌های دیفای می‌توانند به ازای همکاری و مشارکت در پروتکل، توکن‌های بومی آن را به عنوان پاداش دریافت کنند.
در این فرآیند، توکن BGT به دارایی اصلی و در حال گردش اکوسیستم Berachain تبدیل شده است. پروژه‌ها دارایی‌های خودشان را صادر و از آن‌ها برای تبادل و گردش توکن BGT استفاده کنند. این چرخه نه‌تنها باعث ایجاد شرایط برد-برد برای همه طرف‌ها می‌شود؛ بلکه تولید و توزیع مشوق‌ها را هم تا حدی غیرمتمرکز می‌کند. کاربران، ولیدیتورها و پروژه‌های اپلیکیشن، همگی در جریان نقدینگی BGT نقش دارند و هرچه جریان نقدینگی روان‌تر باشد، به نفع همه طرف‌ها می‌شود.
جمع‌‌بندی
مکانیزم اثبات نقدینگی براچین
